Seminelí
2 Nīfai 17–19: Ko e Ngaahi Huafa mo e Ngaahi Fatongia ʻo Sīsū Kalaisí


“2 Nīfai 17–19: Ko e Ngaahi Huafa mo e Ngaahi Fatongia ʻo Sīsū Kalaisí,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“2 Nīfai 17–19,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

2 Nīfai 17–19

Ko e Ngaahi Huafa mo e Ngaahi Fatongia ʻo Sīsū Kalaisí

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ko ha taha te ke lava ʻo falala ki aí? ʻI he ngaahi vahe ko ʻení, ʻoku poupouʻi ʻe he ʻEikí ha ongo tuʻi ʻe ua ʻoku fakamanamanaʻi ʻe ha kau tau mālohi ke na falala kiate Ia. ʻOku kikite leva ʻa ʻĪsaia ʻo kau ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí, ʻo lisi mai ha niʻihi ʻo Hono ngaahi huafá mo Hono ngaahi ʻulungāngá. ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke falala kia Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo ako mo maʻu ha mahino ki Hono ngaahi ʻulungāngá mo e ngaahi huafá.

Fakakaukau ki he ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku ʻi he folofolá ha ngaahi huafa mo ha ngaahi hingoa kehekehe ʻe teau tupu ʻoku ʻiloʻi mo fakamatalaʻi ʻaki ʻa Sīsū Kalaisi. ʻI hono ʻilo ʻe he kau akó e ngaahi fatongia mo e ngaahi huafa kehekehe ʻo e Fakamoʻuí, fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga kuó Ne fakahaaʻi ai e ngaahi huafa ko iá ʻi heʻenau moʻuí pea ʻi he moʻui ʻa kinautolu ʻoku nau feohí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: ʻI he ako folofola fakaʻaho ʻa e kau akó, fakaafeʻi ke nau feinga ke ʻiloʻi ha faʻahinga huafa pē ʻo e Fakamoʻuí pea fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻo e ngaahi huafa ko iá pea mo e founga ʻe ala tokoni ai ke nau falala mo ʻofa lahi ange ki he Fakamoʻuí.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he ngaahi huafa ko ʻení?

Fakakaukau ke hiki e ngaahi hingoa ko ʻení ʻi he palakipoé pea ʻeke e ngaahi fehuʻi ʻi laló.

Fakakaukauloto kuo teʻeki ke ke fetaulaki mo e toko fā ko ʻení, ka ʻokú ke ʻilo honau hingoá:

  • Toketā

  • ʻŌfisa Polisi

  • Pīsope

  • Palesiteni ʻo e Kau Finemuí

  • Ko hai ʻi he kakai ko ʻení te ke ʻalu ki ai ke maʻu ha tokoni kapau naʻe feinga ha taha ke kaihaʻa meiate koe? Kapau ʻoku ʻi ai haʻo palopalema faingataʻa ki he tuʻunga moʻui leleí? Ki ha faleʻi fakalaumālie?

  • Ko e hā mo ha toe ngaahi tūkunga kehe ʻe feʻunga makehe ke tokoni ai e kakai ko ʻení?

  • ʻOku tokoni fēfē hono ʻiloʻi honau hingoá ke mahino kiate koe ʻa e meʻa ʻoku nau feʻunga ke tokoni aí?

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakalaulauloto ai ki ha faʻahinga tūkunga pe pole te ke fehangahangai mo ia ʻa ia te ke fiemaʻu ai ha tokoni.

Fakakaukau ke vaeua e palakipoé ʻaki ha laine ʻi lotomālie pea fakaafeʻi e kau akó ke lisi ʻi ha faʻahi ʻe taha e ngaahi tūkunga faingataʻa ʻe ala fehangahangai mo ha taha taʻu hongofulu tupu. Te ke toki tohi ʻi he konga ʻe taha ʻo e palakipoé ʻamui ange ʻi he lēsoní.

ʻOku lahi e ngaahi fatongia mo e ngaahi huafa ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku nau takitaha akoʻi mai ha meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo Ia mo ʻEne malava ke tokoniʻi kitautolú. ʻI hoʻo ako he ʻaho ní, kumi Hono ngaahi huafá mo e ngaahi fatongiá pea fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke Ne feʻunga makehe ai ke tokoniʻi koé.

Ko e folofola ʻa e ʻEikí ki he ongo tuʻi ʻo Siutá

ʻI hoʻo fakamahinoʻi e fakamatala ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke fakafofongaʻi ʻa e Tuʻi ko ʻĀhasi ʻo Siutá, Tuʻi ko Lēsini ʻo Sīliá, Tuʻi ko Peka ʻo ʻIsilelí, Tuʻi ko Hesekaia ʻo Siutá, pea mo e tuʻi ʻo ʻAsīliá ʻi muʻa ʻi he lokí. Mahalo te ke fie teuteuʻi ha ʻū pine hingoa maʻá e tokotaha takitaha. ʻE lava ke ke fakaafeʻi e ongo tamaiki ako ʻokú na fakafofongaʻi e Tuʻi ko ʻĀhasí mo e Tuʻi ko Hesekaiá ke na lau e ngaahi veesi ʻoku fekauʻaki mo kinaua ʻi laló.

Lolotonga e kuonga ʻo ʻĪsaiá, naʻe fakatou fehangahangai ʻa e Tuʻi ko ʻĀhasi ʻo Siutá pea mo hono foha kimui ai ko e Tuʻi ko Hesekaiá, mo ha ngaahi tūkunga faingataʻa ʻaupito: naʻe fakamanamana ha ngaahi puleʻanga mālohi ke ʻohofi kinaua. ʻI he ongo tūkungá fakatouʻosi, naʻe naʻinaʻi ʻa e ʻEikí ki he ongo tuʻí mo hona kakaí ke nau falala kiate Ia kae ʻoua te nau fakafaʻafaʻahi mo e ngaahi puleʻanga kehé. Lau e ngaahi veesi ko ʻení, ʻo kumi e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi mai ʻoku fakaafeʻi ʻe he ʻEikí kinautolu ke nau falala kiate Ia.

  • 2 Nīfai 17:3–7. Naʻe fakamanamanaʻi ʻa e Tuʻi ko ʻĀhasí ʻe he Tuʻi ko Lēsini ʻo Sīliá mo e Tuʻi ko Peka ʻo ʻIsilelí, ʻa ia naʻá na palani ke ʻohofi mo fokotuʻu ha tuʻi foʻou ki he taloní.

  • 2 Nīfai 18:11–13, 17. Naʻe ʻohofi ʻa e Tuʻi ko Hesekaiá ʻe he kau ʻAsīliá pea naʻá ne ʻiloʻi naʻe ʻikai mālohi feʻunga ʻene kau taú ke taʻofi kinautolu. (ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea kautahá ki hono faʻu ha faʻahi fetauhiʻaki mo e ngaahi fonua kehé ke maluʻi kinautolu.)

  • Ko e hā e meʻa naʻá ke maʻú?

  • Ko e hā ka faingataʻa ai ki ha tuʻi mo hono kakaí ke nau falala ki he ʻEikí kae ʻikai faʻu ha vā fetauhiʻaki mo ha puleʻanga kehé?

  • Ko e hā ha meʻa ʻe fiemaʻu ke nau ʻilo fekauʻaki mo e ʻEikí ke falala kiate Iá?

ʻI he hokohoko atu hoʻo akó, fakalaulauloto ki he ʻuhinga ke falala ki he ʻEikí ʻi he ngaahi faingataʻa pau ʻokú ke fehangahangai mo iá.

Ko e Ngaahi Huafa ʻo e Fakamoʻuí

ʻI ha veesi naʻá ke akó, naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe ʻĪsaia ha huafa pau maʻa Sīsū Kalaisi ʻa ia, kapau ne mahino, ne mei tokoni ki he ongo tuʻí ni mo hona kakaí ke nau falala kiate Ia. Toe vakaiʻi e 2 Nīfai 18:13 pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e huafa ko ʻení.

Fakakaukau ke tohiʻi Ko Sīsū Kalaisi ʻa e … ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé pea kole ki he kau akó ke fakakakato e sētesí ʻaki e huafa ne nau maʻú.

ʻE lava ke tokoni hono ʻiloʻi mo mahino e ngaahi huafa ʻo e Fakamoʻuí ke tau ʻiloʻi, ʻofa, mo falala lahi ange ai kiate Ia ʻi heʻetau moʻuí. Ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e huafa “ʻEiki ʻo e Ngaahi Kau Taú,” fekumi ki hono ʻuhingá ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

  • ʻE fakafeʻungaʻi fēfē nai ʻe he fatongia ko ʻení ʻa e Fakamoʻuí ke tokoni ki he ongo tuʻi ko ʻení mo honaa kakaí ʻi he taimi ne fakamanamanaʻi ai kinautolu ʻe he ngaahi kau tau kehé?

Ngaahi Kikite ʻa ʻĪsaiá

Naʻe kikite foki ʻa ʻĪsaia ki he ongo tuʻi ko ʻení mo hona kakaí fekauʻaki mo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí mo ʻEne Pule Taʻu ʻe Taha Afé. Lau ʻa e 2 Nīfai 17:14–15; 19:2, 6–7, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻĪsaia fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí, tautautefito ki Hono ngaahi huafá.

Kapau ʻokú ke fiemaʻu ke ʻiloʻi mo ha toe ngaahi huafa kehe ʻo e Fakamoʻuí ʻoku lekooti ʻi he Tohi ʻa Molomoná, fakakaukau ke lau ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení: 1 Nīfai 10:4–6; 12:18; 13:41; 15:14–15; 17:30; 19:12; 2 Nīfai 1:10; 2:6, 10; 9:5, 46; 10:3, 14; 15:16. ʻOku ʻi ai foki mo ha ngaahi huafa mo ha ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá ʻi he “Sīsū Kalaisí”

Fakaafeʻi e kau akó ke haʻu ki he palakipoé ʻo tānaki atu ki he lisi ʻo e ngaahi huafa ʻo e Fakamoʻuí.

Fili ha huafa ʻe taha ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ke fie ʻilo lahi ange ki ai. Hili iá pea fai leva e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻo e huafa ko ʻení kiate koé. (Fakakaukau ke kumi e huafá ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Kapau ʻoku ʻikai ʻasi e huafá aí, fakakaukau ke ako ha fakamatala fakalūkufua kia Sīsū Kalaisi pea fakalaulauloto ki he founga ʻe fekauʻaki ai e huafa naʻá ke filí mo Hono ʻulungāngá mo e misioná fakalūkufua. ʻE ala tokoni foki ke kumi ʻa e huafá ʻi ha tikisinale angamaheni.)

  • Fakakaukau ki ha talanoa pe kumi ha fakatātā ʻokú ne fakahaaʻi e ngāue ʻa e Fakamoʻuí ʻi he fatongia naʻá ke filí.

  • Fakamatalaʻi e meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he huafá fekauʻaki mo e Fakamoʻuí, ko ʻEne ngaahi taumuʻá, ko ʻEne ʻofá, mo Hono mālohí.

  • Fakamatalaʻi e founga ʻoku fakafeʻungaʻi makehe ai ʻe he fatongia ko ʻení ʻa e Fakamoʻuí ke tokoniʻi koe ʻi hoʻo moʻuí pe ko e ʻuhinga te ke falala ai kiate Iá. (ʻE lava ke kau heni ʻa e founga kuo ʻosi tokoniʻi ai koe ʻe he Fakamoʻuí ʻi hoʻo moʻuí.)

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau teuteu fekauʻaki mo ha taha ʻo e ngaahi huafá. Ko e founga ʻe taha ko haʻo kole ki he kau akó ke omi ki he palakipoé, siakaleʻi e huafa ne nau filí, pea vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi muʻa ʻi he kalasí. Fakakaukau ke vahevahe foki hoʻo ngaahi fakakaukaú.

Hili iá, fakaafeʻi e kau akó ke vakai ki he ongo tafaʻaki fakatouʻosi ʻo e palakipoé pea faʻu ha faʻahinga fehokotaki pau ʻi he ngaahi palopalema ʻoku nau fehangahangai mo iá pea mo ha huafa ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ne fakahaaʻi ʻEne malava ke tokoní.

Ko e Falala ki he ʻEikí

Meʻapangó, he naʻe fili ʻa e Tuʻi ko ʻĀhasí mo ha niʻihi tokolahi ʻo e kakai ʻo Siutá ke ʻoua te nau tui kia ʻĪsaia pea ʻikai ke nau falala ki he ʻEikí ke maʻu ha maluʻi. Naʻe ʻohofi hono kakaí, pea puke pōpula ha tokolahi. (Vakai, 2 Ngaahi Tuʻi 16; 2 Fakamatala Meʻa Hokohoko 28.) Naʻe fili ʻe he Tuʻi ko Hesekaiá ke falala ki he ʻEikí mo muimui ki he akonaki ʻa ʻĪsaiá, kae ʻikai hangē ko ʻene tamaí. Ko hono olá, naʻe maluʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kakai ʻi Selusalemá ʻaki Haʻane tuku hifo ha ʻāngelo ke fakaʻauha ʻa e kau tau ne ʻohofi kinautolú. (Vakai, 2 Ngaahi Tuʻi 19:15–20, 32–35.)

Fakalaulauloto ki he meʻa kuó ke ako mo ongoʻi fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he lēsoni ko ʻení. Tohi ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e founga te ke ala fakatupulaki ai hoʻo falala kiate Iá. Te ke lava ʻo hiki ha huafa pe fatongia pau ʻokú Ne maʻu pea mo e founga te ke fie falala lahi ange ai kiate Ia ʻi he fatongia ko iá.