Seminelí
1 Nīfai 13:20–42: Ngaahi Moʻoni Mahinongofua mo Mahuʻingá


“1 Nīfai 13:20–42: Ngaahi Moʻoni Mahinongofua mo Mahuʻingá” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“1 Nīfai 13:20–42: Ngaahi Moʻoni Mahinongofua mo Mahuʻingá” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

1 Nīfai 13:20–42

Ngaahi Moʻoni Mahinongofua mo Mahuʻingá

ʻĪmisi
Tohi ʻa Molomoná

Ko ha tāpuaki ʻi he ngaahi founga lahi ʻa hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí. Ko e tāpuaki ʻe taha ko ʻene ʻomi ki he māmá ha konga lahi ʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga naʻe mole mei he Tohi Tapú. Naʻe mamata ʻa Nīfai ki he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí kimuʻa ʻaupito ia pea nau toki hokó pea mahino kiate ia ʻa e fatongia mahuʻinga ʻe fakahoko ʻe heʻene lekōtí ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e founga ʻoku tokoni ai e Tohi ʻa Molomoná mo e ngaahi folofola kehe kuo fakahā maí ke fakafoki mai e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga ʻo e ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí.

Ko hono teuteuʻi koe ke ke faiakó. ʻOku ʻikai ʻuhinga pē hono faiakoʻi e ongoongoleleí ʻi he mālohí ki hono teuteu ha lēsoní pē ka ke teuteuʻi foki mo kitautolu. Koeʻuhí ʻoku fakamoʻoni ʻa e Laumālié ki he moʻoní pea ko e tupuʻanga ia ʻo e uluí, ʻoku tokanga taha ai e kau faiako lelei ʻo e ongoongoleleí ki hono fakafonu honau lotó ʻaki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kimuʻa pea nau fakakaukauʻi hono fakakakato e taimi kalasí. Fakakaukau ke ke fehuʻi loto hifo pē kiate koe, “ʻOku ou mateuteu nai ke u faiako ʻaki e Laumālié?”

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau omi mateuteu ke vahevahe ha meʻa ne nau ako kimuí ni mei heʻenau ako folofola fakaʻahó.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Vakaiʻi e tuʻunga malú

Fakaʻaliʻali ki he kau akó ha fakatātā ʻo ha pasikala, pe kapau ʻe lava, fakakaukau ke ʻomi ha pasikala ki he kalasí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi konga mahuʻinga ʻo ha pasikala pea hiki kinautolu ʻi he palakipoé.

Ko e pasikalá ko ha founga fefonongaʻaki faingofua mo lelei ia. ʻE lava foki ke hoko ʻa e ʻaka pasikalá ko ha aʻusia fakafiefia mo lelei. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi konga mahuʻingá ʻokú ne fakaʻatā ha taha ke fakaʻaongaʻi ha pasikala ʻi ha founga malu mo ola leleí? Fakakaukauloto naʻe ʻi ai haʻo pasikala pea hanga ʻe ha taha ʻo toʻo ha ngaahi konga mahuʻinga mei ai.

  • Ko e hā ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he ngaahi ngāue ko iá fekauʻaki mo ʻene ngaahi ongo kiate koé?

  • Ko e hā ʻe malava ke hoko kapau naʻá ke feinga ke fakaʻaongaʻi e pasikalá lolotonga e pulia hono ngaahi kongokongá?

  • Ko hai te ke lava ʻo fetuʻutaki ki ai ke ne fakaleleiʻi mo fakafoki hoʻo pasikalá ke ngāue leleí?

ʻI he founga tatau pē, kuo feinga ʻa Sētane ke maumauʻi mo ngaohi e fānau ʻa e ʻOtuá ke nau puputuʻu ʻaki hono toʻo mo liliu ha ngaahi konga mahuʻinga ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI hoʻo ako ʻa e 1 Nīfai 13, kumi e meʻa kuo fai ʻe he Fakamoʻuí ke tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi e ngaahi fakatauele ʻa Sētané.

ʻOku tokolahi ha niʻihi ʻoku nau tūkia ai

Naʻe fakahā kia Nīfai ʻi ha mata meʻa-hā-mai ha ngaahi meʻa mahuʻinga naʻe hoko ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní, kau ai ha tohi naʻe ʻomi ki he fonua ʻo e talaʻofá ʻe he kau Senitailé. Lau fekauʻaki mo e tohí ʻi he 1 Nīfai 13:20–25 pea kumi ki he meʻa ʻoku ʻi aí.

Mahalo ʻe tokoni ke ke hiki e meʻa ʻoku ʻilo ʻe he kau akó ʻi he palakipoé, hangē ko e “ngaahi fuakava ʻa e ʻEikí,” “ngaahi kikite ʻa e kau palōfita māʻoniʻoní,” mo e “kakato ʻo e ongoongoleleí” (1 Nīfai 13:23–24). Fakakaukau ke fehuʻi ki he kau akó pe ʻoku nau ʻilo e tohi ʻoku lave ki ai e veesi 20 kimuʻa pea fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki ha kiʻi fakamatala ʻi heʻenau folofolá.

  • Ko e hā ha meʻa naʻá ke ako mei hoʻo lau folofolá?

Fakakaukau ke hiki ha kiʻi fakamatala ʻi he veesi 20, ʻoku ʻuhinga e tohi naʻe mamata ki ai ʻa Nīfaí ki he Tohi Tapú. ʻE lava ke tokoni kiate koe hono hiki ha kiʻi fakamatala ʻi hoʻo folofolá ke ke tohi ia fakatatau mo hoʻo fiemaʻú pea mo fakatupulaki e ola lelei ʻo hoʻo ako folofolá. Hangē ko ʻení, ʻe ala tokoni hono hiki ha ngaahi fakamatala ʻi hoʻo folofolá ke ke manatuʻi ai e ngaahi fakakaukau fakalaumālie ʻi he kahaʻú pe hoko ko ha tāpuaki kiate koe pe ko e niʻihi kehé ʻi he ngaahi mōmeniti ʻo e fiemaʻú.

  • Ko e hā naʻá ke fakatokangaʻi fekauʻaki mo e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki e Tohi Tapú?

Fakakaukau ke fakaʻatā e kau akó ke nau tauhoa pe fakakulupu iiki ʻo ako e ngaahi veesi hokó pea fakaafeʻi kinautolu ke nau aleaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení. ʻI he ʻosi hono lau ʻe he kau akó e laukongá, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki he founga kuo nau mamata ai ki he feinga ʻa Sētane ke toʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻingá ʻo ne fakatupu ai e tūkia ʻa e kakai ʻi he māmaní.

Lau ʻa e 1 Nīfai 13:26–29, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ki he Tohi Tapú hili ʻene ʻalu atu mei he “kau ʻaposetolo ʻa e Lamí.”

  • Ko e hā naʻe hoko ki he Tohi Tapu?

  • ʻOku fakatupu fēfē nai ʻe he toʻo ʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga mei he Tohi Tapú ʻa e tūkia fakalaumālie ʻa e kakaí.

  • ʻOku faitatau fēfē nai e ngaahi veesi ko ʻení mo e talanoa fakatātā ʻo e pasikalá?

“ʻI he foaki mo e mālohi ʻo e Lamí”

Hili hono fakamoʻoniʻi ʻe Nīfai naʻe liliu pe toʻo ha ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga mei he Tohi Tapú, naʻá ne ʻilo he ʻikai fakaʻatā ʻe he ʻEikí ʻi Heʻene ʻaloʻofá ke kei puputuʻu pe fakakuihi ai pē ʻa e māmaní (vakai ki he 1 Nīfai 13:30–34). Naʻe mamata ʻa Nīfai ʻe fakafoki mai ʻa e ongoongoleleí ʻi hono kakató ʻo fakafou ʻi he “foaki mo e mālohi ʻo e Lamí” (1 Nīfai 13:35).

Ke ako e founga naʻe fakahoko ai ʻeni ʻe he Fakamoʻuí, lau ʻa e 1 Nīfai 13:35–39 pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení pea hiki honau ʻuhingá ʻi hoʻo folofolá pe tohinoa akó.

ʻE lava ke ke lisi e ʻū veesi folofolá mo e ngaahi kupuʻi leá ʻi loto ʻi ha fakaʻilonga lea ʻi he palakipoé ʻi ha kōlomu ʻe taha, kae ʻikai ko haʻo talaange pē ki he kau akó e ngaahi fakamatala ko ʻení. ʻI ha kōlomu ʻe taha, te ke lava ʻo hiki e ngaahi fakaʻuhingá ʻi ha hokohoko kehe mei he meʻa ʻoku hiki atu hení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako e ngaahi vēsí pea fakatauhoa ʻa e kupuʻi leá ki he fakaʻuhinga totonú. ʻE lava foki ke ʻoange ha faingamālie ki he kau akó ke nau fai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi veesi ko ʻení.

Fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi leá

Fakaʻuhingá

Fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi leá

1 Nīfai 13:35 “ngaahi meʻá ni”

Fakaʻuhingá

Ko e Tohi ʻa Molomoná

Fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi leá

1 Nīfai 13:39 “ngaahi tohi kehe”

Fakaʻuhingá

ʻOku kau ki ai ʻa e Tohi ʻa Molomoná, ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, Mataʻitofe Mahuʻingá mo e Liliu ʻe Siosefa Sāmita ʻo e Tohi Tapú

Fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi leá

1 Nīfai 13:39 “ngaahi lekooti ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetolo ʻe toko hongofulu mā ua ʻa e Lamí”

Fakaʻuhingá

Ko e Tohi Tapú

Lau ʻa e 1 Nīfai 13:40–41, ʻo kumi ki ha fakamatala ʻo e meʻa ʻe fakaʻilo ʻe he ngaahi folofola ʻo hono Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ki he kakai kotoa pē.

  • Ko e hā naʻá ke ʻiló?

Fakakaukau ke hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo folofolá pe tohinoa akó: ʻOku fakafoki mai ʻe he Tohi ʻa Molomoná mo e ngaahi folofola kehe ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ha ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga ʻoku nau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo fokotuʻu hono kakato ʻo ʻEne ongoongolelei taʻengatá

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻi hono ua mo e tolu ʻi laló ʻi ha laʻipepa. Tānaki ʻenau ngaahi talí pea fakaʻaliʻali takai kinautolu ʻi he lokí ke lau ʻe he niʻihi kehé.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fakamatalaʻi ai e ngaahi moʻoni mei he ongoongolelei ʻo e Fakamoʻuí ʻi he mahinongofua mo tuʻunga mahuʻinga?

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí mei Hono fatongia ʻi hono fakafoki mai ʻo e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻingá?

  • Ko e hā ha foʻi moʻoni pe akonaki mei he folofola ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ʻoku mahinongofua mo mahuʻinga kiate koe?

  • Kuo tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he moʻoní ke ke ʻunu ofi ange ai kia Sīsū Kalaisí?

Ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga naʻe fakafoki maí

Fakaʻaliʻali e ngaahi tefito ko ʻení mo e ngaahi potufolofola ʻoku fekauʻaki mo kinautolú ʻi he palakipoé. ʻE lava ke fili ʻe he kau akó ha founga ʻe taha pe lahi ange ke nau ako fakaʻauliliki ange ai. Tuku ke ʻuluaki ako ʻe he kau akó ʻa e potufolofola ʻi he Tohi Tapú pea fakakaukauloto ko e fakamatala pē ʻeni fekauʻaki mo e tefitó. Hili iá pea tuku ke nau ako e ngaahi potufolofola kehé, ʻo kumi e founga ʻoku nau fakamahinoʻi ai ʻa e meʻa ʻoku ʻi he Tohi Tapú. ʻE lava ke fakahoko tauhoa ʻeni, pea ʻe lava ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa te nau ʻiloʻí. ʻE lava foki ke ako fakafoʻituitui ʻa e kau akó pea toki aleaʻi fakakalasi e ngaahi meʻa ne nau maʻú ʻamui ange.

Ko e Toluʻi ʻOtuá (Mātiu 3:16–17)

Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (Luke 22:41–44)

Moʻui ʻi he Maama Fakalaumālié ((Selemaia 1:5)

Ko e sākalamēnití (Mātiu 26:26–28)

Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ((Maʻake 1:14–15)

  • 3 Nīfai 11:31–35; 27:13–21

  • Ngaahi Tefito ʻo e Tui 1:4

    Fakaafeʻi ha kau ako te nau loto lelei ke vahevahe ‘a e meʻa ne nau akó. Te ke lava ʻo ngaueʻaki ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo hoʻo tefito naʻe filí?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he moʻoni ko ʻení ke ke fiefia mo muimui lelei ange ʻia Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā ʻokú ke houngaʻia ai ʻi hono ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ha toe folofola mo fakafoki mai e ngaahi moʻoni mahinongofua mo mahuʻinga?