Seminelí
Hilamani 1–4, 6: “Naʻe Lahi ʻa e Fakakikihí”


“Hilamani 1–4, 6: ʻNaʻe Lahi ʻa e Fakakikihí,ʻ” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó (2024)

“Hilamani 1–4, 6,” Tohi ʻa Molomoná - Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó

Hilamani 1–4, 6

“Naʻe Lahi ʻa e Fakakikihí”

ʻĪmisi
ko ha finemui loto-mamahi ʻoku fakakaukau

Ko e fē ʻokú ke mamata ai ki he fakakikihí, moveteveté, fekeʻikeʻí, pe angatuʻú ʻi he māmani ʻokú ne ʻākilotoa koé? Naʻe ʻikai fuoloa mei he pekia ʻa e ʻEikitau ko Molonaí, Hilamani, mo e tuʻi fakamaau lahi ko Peiholaní, naʻe tofanga ʻa e kau Nīfaí ʻi he ngaahi nunuʻa ʻo ha fakakikihi lahi. Neongo ia, naʻe fili ha niʻihi ke nau fekumi ki he melinó ʻia Sīsū Kalaisi. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e fakakikihí pea mo e founga ke maʻu ai ʻa e melinó ʻia Kalaisi ʻi ha māmani fakakikihi.

Fakakikihí

Faʻu ha fakatātā ʻoku ngāue ʻaki ʻa e fanga kiʻi siakalé ʻi hoʻo tohinoa akó ʻo hangē ko ia ʻi laló.

ʻĪmisi
fakatātā fanga kiʻi siakale ʻoku teʻeki fakafonu

Tohiʻi ʻa e foi lea ko e fakakikihí ʻi lotomālie ʻi he fakatātā fanga kiʻi siakalé. Hiki takatakai ʻi he foʻi leá ha niʻihi ʻo e ngaahi tafaʻaki ʻi hoʻo moʻuí ʻokú ke sio ai ki he fakakikihí, hangē ko e mītia fakasōsialé pe lotolotonga ʻo e ngaahi kaungāmeʻá. Te ke tānaki atu ki he fakatātā ko ʻení ʻamui ange ʻi he lēsoní.

  • ʻOku founga fēfē hono uesia fakahangatonu pe ʻikai fakahangatonu ʻe he fakakikihí hoʻo moʻuí?

  • Ko e hā hoʻo tali ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke ke loto tatau ai mo e niʻihi kehé pe taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e kakai fakakikihí?

ʻI he kamata hoʻo ako ʻa e tohi ʻa Hilamaní, tokanga ki he founga naʻe uesia ai ʻe he fakakikihí ʻa e kau Nīfaí. Fakakaukau foki ki ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo fekumi ki he melinó meia Sīsū Kalaisi ʻi ha māmani fakakikihi.

Fakakikihi ʻi he ngaahi fāmilí, Siasí, pea mo e tūkui koló

Hili ha ngaahi taʻu lahi ʻo e taú, naʻe lava ke toe maʻu ʻe he kau Nīfaí honau ngaahi fonuá mei he kau Leimaná. Naʻe pekia ʻa e ʻEikitau ko Molonaí mo Hilamani lolotonga ʻa e taimi ʻo e melinó ʻa ia naʻe hoko atu aí. Naʻe foaki ʻa e ngaahi lekooti toputapú ki he foha ʻo Hilamaní, ʻa ia naʻe fakahingoa foki ko Hilamani. Naʻe ʻikai fuoloa mei ai kuo kamata ke hīkisia ʻa e kau Nīfaí pea nau fehangahangai mo e fakakikihí.

ʻOku tau lau ʻi he tohi ʻa Hilamaní ki ha ngaahi fakamatala ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku uesia ai ʻe he fakakikihí ʻa e ngaahi fāmilí, Siasí, pea mo e koló.

Ako ha konga ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi konga ko ʻení.

  • Fāmilí: Lau ʻa e Hilamani 1:1–13, ʻo kumi ʻa e founga naʻe uesia ai ʻe he fakakikihí ʻa e fāmili ʻo Peiholaní hili ʻene pekiá.

  • Siasí: Lau ʻa e Hilamani 4:1–13, ʻo kumi ʻa e founga naʻe uesia ai ʻe he hīkisiá mo e fakakikihi ʻi he Siasí ʻa e fonuá fakakātoa.

  • Koló: Koeʻuhí ko e ngaahi fakakikihi pe ko hai ʻoku totonu ke hoko ko e tuʻi fakamaau lahí, naʻe fokotuʻu ai ʻe ha tangata ko Kisikumeni ha kulupu fakapulipuli. Naʻe ʻikai fuoloa kuo kau fakataha mo ia ha tangata faiangahala ʻe taha ko Katianetoni (vakai, Hilamani 2). ʻI he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku ui ʻa e faʻahinga kulupu ko ʻení ko e ngaahi kautaha fufū (vakai, Hilamani 3:23). Lau ʻa e Hilamani 6:15–21, 37–41, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe hoko ki he kau Nīfaí koeʻuhí ko e fekeʻikeʻi mo e faiangahala naʻe fakatupu ʻe he kau kaihaʻa ʻa Katianetoní.

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻa ʻo e hīkisiá mo e fakakikihí?

Toe vakai ki he fakatātā naʻá ke kamata tā ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoní. ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻo e meʻa naʻá ke laú, lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi nunuʻa ʻo e fakakikihí ʻi he tafaʻaki takitaha ʻo e moʻuí naʻá ke tohi kimuʻa ʻi hoʻo fakatātaá. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke fakamāvahevaheʻi ʻe he fakakikihi ʻi ha kulupu ʻo ha ngaahi kaungāmeʻá ha ngaahi kaungāmeʻa.

Mei he meʻa naʻá ke laú, mahalo te ke ʻiloʻi ʻe lava ke fakatupu ʻe he hīkisiá mo e fakakikihí ha māvahevahe ʻi he ngaahi fāmilí, tūkui koló, mo e ngaahi puleʻangá. Mahalo te ke fakakaukau ke hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo folofolá ʻo ofi ki he Hilamani 1:4; 4:12–13; pe 6:38–40.

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kau Nīfaí fekauʻaki mo e natula fakaʻauha ʻo e fakakikihí. Lau ʻa e 3 Nīfai 11:29–30, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻá Ne folofola ʻakí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti
  1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ‘ení:

    • ʻOku tupu ʻa e fakakikihí mei he hā? Ko e hā ʻoku fakatupu ʻauha maʻu ai pē iá?

    • Ko e hā ka mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ʻeni ʻi he taimi ʻoku ʻahiʻahiʻi ai koe ke fakahoko ha meʻa ʻi he ʻitá pe fehangahangai mo e fakakikihí?

    • ʻOku hoko fēfē nai ʻa e Fakamoʻuí ko ha sīpinga ʻo e meʻa naʻá Ne akoʻi ʻi he 3 Nīfai 11:29–30?

Fekumi ki he melinó ʻia Sīsū Kalaisi

Naʻe fai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ha ngaahi fakaafe tatau fekauʻaki mo e fekeʻikeʻí mo e fakakikihí ʻi heʻetau moʻuí. Mamata ʻi he foʻi vitiō “Ko e Mālohi ʻo e Ivi Fakalaumālié” mei he taimi 1:38 to 3:31, pe lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻi laló.

Siʻoku kāinga ʻofeina, ko ʻeku kole atu ʻi he ʻaho ní, ke fakangata ʻa e ngaahi fepakipaki ʻoku ʻikai mapuleʻi ʻi homou lotó, homou ʻapí, pea mo hoʻomou moʻuí. Tanu ha faʻahinga pea mo e ngaahi loto kotoa pē ke fakamamahiʻi ʻa e niʻihi kehé—ʻo tatau ai pē pe ko e ngaahi meʻatau ko iá ko ha loto-ʻita vave, faʻa fakaanga pe lauʻikoviʻi, pe ko ha fehiʻa ki ha tokotaha kúo ne toutou fakamamahiʻi koe. Naʻe fekauʻi mai ʻe he Fakamoʻuí ke tau fulihi atu ʻa e kouʻahe ʻe tahá, ke ʻofa ki hotau ngaahi filí, pea hūfia ʻa kinautolu ʻoku nau fai kovi mo fakatangaʻi kitautolú. …

Ko e kau muimui kitautolu ʻo e Pilinisi ʻo e Melinó. ʻOku tau fiemaʻu ʻi he taimí ni ʻo lahi ange ʻi ha toe taimi, ʻa e melino ko Ia toko taha pē te Ne lava ʻo ʻomí. ʻE lava fēfē nai ke tau ʻamanaki ki ha melino ʻi he māmaní, ka ʻoku ʻikai ke tau feinga fakafoʻituitui kitautolu ke maʻu ʻa e melinó mo e maʻumaʻulutá? Kāinga, ʻoku ou ʻiloʻi pē ʻoku ʻikai ke faingofua ʻa e meʻa ʻoku ou fokotuʻu atú. Ka ʻoku totonu ke fokotuʻu ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e sīpinga ke muimui kotoa ki ai ʻa e māmaní. ʻOku ou kōlenga atu ke mou fai ʻa e meʻa kotoa ʻe malavá ke fakangata ai ʻa e ngaahi fekeʻikeʻi fakataautaha ʻoku lolotonga hoko ʻi homou lotó mo hoʻomou moʻuí. (Russell M. Nelson, “Ko e Mālohi ʻo e Ivi Fakalaumālié,” Liahona, Mē 2022, 97)

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he fakaafe ʻa Palesiteni Nalesoní ke tau muimui ʻia Sīsū Kalaisí?

Toe sio ki hoʻo fakatātā ʻoku ngāue ʻaki ʻa e fanga kiʻi siakalé. Fokotuʻu ha fakaʻilonga tonu ʻo ofi ki ha faʻahinga tafaʻaki pē ʻo e fakakikihí ʻokú ke ongoʻi te ke lava ʻo tākiekina ki he leleí.

Lau ʻa e Hilamani 3:32–36 pe Hilamani 6:1–9, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kau Nīfai mo e kau Leimana angatonú ke maʻu ai ʻa e melino ʻia Kalaisí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga, lekooti
  1. Fakakakato ʻeni:

    • ʻI hono fakaʻaongaʻi ʻo e meʻa naʻá ke lau ʻi he Hilamani 3:32–36 pe Hilamani 6:1–9, fakakakato ʻa e sētesí Te u lava ʻo maʻu ʻa e melinó ʻia Kalaisi ʻaki …

    • ʻOku ʻomi fēfē nai ʻe he haʻu fakafoʻituitui kia Sīsū Kalaisí ʻa e melino mo e uouangataha mo e niʻihi kehé?

    • Fili ha taha ʻo e ngaahi founga naʻá ke hiki ke maʻu ai ʻa e melinó ʻia Kalaisí. Te ke lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi pe fakahoko ia ʻi hoʻo moʻuí?