Faifekau Ngāue Tokoní
6. Ko Hono Fakatupulaki ha Ivi Matuʻuaki Fakalaumālié


“6. Ko hono Fakatupulaki ‘o e Ivi Matuʻuaki Fakalaumālié,” Ko e Fakaangaanga ki he Moʻui ‘a e Faifekau Tokoní: Kiʻi Tohi Ma‘uʻanga Tokoní (2020)

“6. Ko Hono Fakatupulaki ʻo e Ivi Matuʻaki Fakalaumālié,” Ko e Fakaangaanga ki he Moʻui ʻa e Faifekau Tokoní

ʻĪmisi
faifekau ʻoku lotu

6. Ko Hono Fakatupulaki ha Ivi Matuʻuaki Fakalaumālié

ʻOku ngaʻuta he taimi ʻe niʻihi ʻa e kau faifekaú ʻi he tōtuʻa ʻa e loto-mafasiá ʻo nau fehuʻia hono moʻoni ʻo e ongoongoleleí. ʻOku faʻa fai peheni ʻa e kau faifekaú koeʻuhí ko e ʻikai ke nau maʻu ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ke matatali ʻaki e tōtuʻa ʻa e loto-mafasiá. Kapau ʻokú ke ongoʻi peheni, ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻi laló. Fili kinautolu ʻoku ngali tonu kia koé. Vakai ki he konga “1. Ko Hono Fakatupulaki ‘o e Ivi Matuʻuaki ʻi he Loto-Mafasiá” ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange.

A. Ko Hono Fakamālohia Hoʻo Fakamoʻoní

  • Fakatokangaʻi ange ko e fehuʻí ʻoku lelei. Naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ha ngaahi fakahā lahi ko e tali ʻo haʻane ngaahi fehuʻi fakamātoato. ʻOku lelei pē ke ke fai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ongoongoleleí. Ko e taimi ʻokú ke feinga ai ke maʻu ha talí, manatuʻi ʻe lava ke tokoni ʻa e folofolá, kau palōfitá, kau faiakó, mo hoʻo lava ke fakaʻuhingaʻí. Ka ko e Laumālié pē taha te ne lava ʻo fakamoʻoniʻi ʻa e moʻoní. ʻOku talamai ʻe he Laumālié ko Sīsū ʻa e Kalaisí pea ʻoku moʻoni ʻa e Siasí.

  • ʻIloʻi pe ko e hā ʻa e tai. Ke maʻu ʻa e tuí, kuo pau ke ke falala ki he lelei, ʻofa, poto, mo e angatonu haohaoa ʻa e ʻEikí, pea mo ʻEne fakamaau totonú. ʻOku ʻuhinga ia ke falala neongo ʻoku ʻikai mahino kakato kiate kitautolu. Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā “ʻoku ʻikai ko e tuí ʻa e maʻu ha ʻilo haohaoa ki he ngaahi meʻá; ko ia, kapau ʻoku mou maʻu ʻa e tuí, ʻoku mou ʻamanaki lelei ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke mamata ki ai, ʻa ia ʻoku moʻoni” ( ʻAlamā 32:21). ʻOku ʻikai ke ke fie maʻu ʻa e “ʻilo haohaoá” ka ke toki maʻu e tuí. Ako ʻa e ʻAlamā 32 ke maʻu ha tokoni ʻi hono fakatupulaki hoʻo tuí.

  • Ma‘u ha tui ʻi he taimi ʻoku hangē ʻoku ʻikai mapuleʻi ai ʻa e ngaahi meʻá. Te ke ala loto-hohaʻa ki ha ngaahi tūkunga ʻe niʻihi pe ha ngaahi ola. Ko e taimi ʻoku hoko ai ʻení, ako ke ke fakalongolongo mo tokanga taha ki he lolotongá (vakai, “1. Ko Hono Fakatupulaki ‘o e Ivi Matuʻuaki ʻi he Loto-Mafasiá”). Fakatokanga‘i ʻa e ngaahi ongo ‘okú ke maʻu ‘i he taimi ʻoku ʻikai ke ke toe mapuleʻi ai ha meʻá. Neongo ʻe lava ke taʻe-fakafiemālie ʻa e ngaahi ongo ko ʻení, he ʻikai ke nau lava ʻo uesia koe. Te ke ako ke maʻu ha tui ʻoku lahi ange mo toe lahi ange, ʻi he fakalau atu ʻa e taimí. Te ke lava ʻo maʻu ha tui ʻi hoʻo fepaki mo e taʻe-páu mo e faingataʻá.

  • Tauhi ʻa e ngaahi fekaú. ʻOku tau maʻu ha falala ki he ʻEikí ʻi he taimi ʻoku tau ʻilo ai e mahuʻinga ʻo ʻEne ngaahi akoanakí. Kuo pau ke tau fai Hono finangaló ke maʻu ʻa e falala ko ʻení. “Pea ko ia ia ʻe fai ki hono finangaló, te ne ʻilo ʻa e akonakí, pe ʻoku ʻi he ʻOtuá ia pe ko ʻeku leá ʻiate au pē” (Sione 7:17).

  • Faʻa kātaki. ʻE tokoni e taimí mo e aʻusiá ke ʻuhingamālie kiate koe ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai mahino he taimi ní. Manatuʻi e akonaki ʻa e Nīfaí: “ʻOku ou ʻilo ʻoku ʻofa [ʻa e ʻOtuá] ki heʻene fānaú; ka neongo ia, ʻoku ʻikai te u ʻiloʻi hono ʻuhinga ʻo e meʻa kotoa pē” (1 Nīfai 11:17). Kamata ʻi he meʻa ʻokú ke ʻilo ʻi he Laumālié ʻoku moʻoni fekauʻaki mo e ʻOtuá.

E. Ko e Ako ke Fakatomalá

ʻOku kau ʻi he fakatomalá hono fakatonutonu ho lotó ki he finangalo ʻo e Fakamoʻuí. ʻE tokoni atu ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo feinga ke fakatomalá.

  • Lea moʻoni ki hoʻo palesiteni fakasiteikí. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo angahala mamafa kuo teʻeki ai ke ke fakaleleiʻi, talanoa mo hoʻo palesiteni fakasiteikí. Lea tauʻatāina mo moʻoni. ʻE tokoni atu ke ke fakatonutonu ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení.

  • Fakamolemoleʻi koe ʻi he hili hoʻo fakatomalá. ʻOku faʻa kei ongoʻi halaia mo mā pē ha kakai ʻe niʻihi hili e fakatomalá. Manatu‘i ʻoku tau fakame‘apangoʻia kotoa ‘i he he ngaahi angahala mo e fehālaaki he kuo hilí. Falala ʻoku feʻunga pē e Fakalelei ʻa Kalaisí, ʻo aʻu kiate koe. Manatuʻi ko e fakatomalá ʻoku ʻikai ko ha palani talifaki. Ko e fakatomalá ko e palani ia ʻo e fiefiá ki he taha kotoa.

  • Tokanga pē ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga tahá. Fai hoʻo lelei tahá ke fakatomala fakaʻaho. Hili ia pea fakapapau‘i ko e ngaahi meʻa ʻokú ke hohaʻa ki aí ko e ngaahi meʻa ia ʻoku mātuʻaki mahuʻingá. Ko ha sīpinga ki he meʻa ko iá ʻa e ngāue ʻi he ʻofá. ʻOua te ke hohaʻa ki he ngaahi meʻa fekauʻaki mo e ngeia fakafoʻituituí, hangē ko ia ʻoku fakakaukau atu ʻaki ʻe he kakai kehé kiate koé.

  • ʻAi ke mahino e fatongia ʻo e vete hiá. ‘Oku ʻikai fie maʻu ke ke vete ha ngaahi angahala ʻoku ‘ikai fuʻu mamafa pe toutou vete ʻa e angahala tatau. ʻE fakahā atu ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí ʻa e taimi kuo feʻunga ai hoʻo vete hiá. Ko ha meʻa angamaheni pē ke kei hokohoko atu e ongoʻi fakameʻapangoʻia mo e mamahi fekauʻaki mo e ngaahi angahala he kuo hilí. Ka ‘oku ʻikai ʻuhinga ia ʻoku fie maʻu ke ke toto vete ʻa e meʻa tatau. Afe‘i koe mei he faʻahinga fakakaukau peheé ʻaki ha ngaahi ʻekitivitī kehe. Fai ha fili fakamātoato ke tui ki he fakamolemole ʻa e ʻEikí. Tukunoaʻi ʻa e ʻahiʻahi ke ke loto-hohaʻa pe maá.

  • Talanoa mo hoʻo palesiteni fakasiteikí pe pīsopé kapau ʻokú ke kei faingataʻaʻia pē.

F. Ko e Ako ke Lotu ʻi he Loto Fakamātoató

  • Feinga ke ke lotu ʻaki ho leʻó, tatau ai pē kapau ko hoʻo fanafana pē. Feinga ke ke teuteu ki he lotú ʻaki haʻo hiki hoʻo ngaahi fehuʻí pe ngaahi meʻa ʻokú ke tokanga ki aí. Fakakaukau loto ʻoku ofi ʻa e ʻOtuá. Fehuʻi ange pe ko e hā te ke lava ʻo fai Maʻana he ʻaho ní. Hili ia peá ke fakahoko ʻa e ngaahi fakakaukau ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí. ʻI he meʻa ʻe niʻihi, fakaʻaongaʻi hoʻo lotú ke fakamālō pē ki he ʻOtuá. Fakafeta‘i kiate Ia ʻi he ngaahi meʻa lahi kuó Ne foaki maʻaú.

    ʻĪmisi
    faifekau tokoni ʻoku lotu

H. Ko e Ako ke Manako ʻi he Folofolá

  • Lotua tāfataha pē ha tokoni ke mahino mo ke saiʻia ʻi he folofolá. Ngāue ʻaki ha niʻihi ʻo ho taimi akó ke hiki hoʻo ngaahi ongo ki he folofolá mo e meʻa ʻokú ke fai ki aí. Hiki ʻa e meʻa ʻokú ke akó pe ko e ngaahi ongo fakalaumālie ʻokú ke maʻú.

I. Ko e Ako ke Falala ki he Laumālié

  • Ako fakahoko ʻi he faʻa kātaki. ʻOku mei tatau tofu pē ʻa e ako ke fakatokangaʻi e leʻo ʻo e Laumālié mo e ako ha lea fakafonua. ‘Oku fie maʻu ke ako fakahoko, faʻa kātaki, pea mo e loto fakatōkilalo. Feinga ke ke ako mei he ngaahi fehālākí ‘o ʻikai fo‘i.

  • Ako mei he ngaahi konifelenisi lahí. Ako ʻa e tefito ko ʻení ʻi he ngaahi malanga konifelenisí, ke maʻu ha ngaahi fakakaukau ʻi he founga ke maʻu e fakahā fakafoʻituituí.