Ngaohi Kovia i
ʻIloʻi e Ngaahi Sīpinga ʻo e Ngaohikoviá


“ʻIloʻi e Ngaahi Sīpinga ʻo e Ngaohikoviá,” Fakaʻehiʻehí mo e Maluʻí (2018).

“ʻIloʻi e Ngaahi Sīpinga ʻo e Ngaohikoviá,” Fakaʻehiʻehí mo e Maluʻí.

ʻIloʻi e Ngaahi Sīpinga ʻo e Ngaohikoviá

ʻOku ʻi ai ha ngaahi fakaʻilonga angamaheni ke siofi ki he founga ʻoku faʻa kamata mo hokohoko atu ai ʻa e ngaohikoviá. ʻI he mahino e ngaahi sīpinga ko ʻení, ʻe lava ke tau ʻiloʻi ʻa e feituʻu ke fai ki ai ha ngāué ke fakaʻehiʻehi mei he hoko e gaohikoviá pe taʻofi kapau kuo kamata.

Ngaahi Meʻa Angamaheni ʻi he Ngaahi Tūkunga Ngaohikoviá

  1. ʻOku lahi taha hono ngaohikovia ʻo e mamahí ʻe ha taha ʻokú ne ʻiloʻi.

    ʻE malava ke hoko ʻa e tokotaha fakamamahí ko ha mēmipa ia ʻo e fāmilí pe kāinga, ʻo hangē ko ha mātuʻa, kui, mehikitanga, faʻētangata, tokoua ʻaki, pe tokoua/tuofefine, maheni ʻa e fāmilí, pe kaungāʻapí. ʻE lava ke ʻi ha faʻahinga taʻu motuʻa pē ʻa e tokotaha fakamamahí. ʻOku tātāitaha ke hoko ʻa e tokotaha fakamamahí ko ha sola.

  1. ʻE malava ke maʻu māmālie ʻe he kau fakamamahí e falala ʻa e tokotaha mamahí pe ko hono fāmilí kimuʻa pea hoko ʻa e ngaohikoviá.

    ʻOku ui ʻeni ko e “teuteuʻi.” ʻOku faʻa hoko ʻa e teuteuʻí ki he fānaú pe toʻu tupú. ʻOku hoko ʻa e teuteuʻí ʻi he taimi ʻoku fakamaheni ai ha taha pe feinga ke fetuʻutaki vāofi mo ha taha kehe ʻo taumuʻa ke ngaohikovia e tokotaha ko iá. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi tōʻonga ʻo e teuteuʻí ʻa hono kole ha taimi fakataautaha, fakaʻaiʻai e fakapulipulí, talanoa fekauʻaki mo e ngaahi kaveinga fakasekisuale, pe fakahā e ponokalafí pe fakahoko ha fetuʻutaki fakaesino mo ha fānau. ʻE feinga ʻa e kau fakamamahí ke fakalōloa ʻa e fetuʻutaki pe feohi fakafoʻituituí. ʻE lava foki ke hoko ʻa e teuteuʻí ʻi he ʻinitanetí pea fakafou ʻi ha meʻangāue fakaʻilekitulōnika ʻa ha fānau.

  1. ʻOku faʻa kamata e kau fakamamahí ʻaki ʻenau maumauʻi ʻa e ngaahi ngataʻangá.

    Ko e ngaahi ngataʻangá ko e ngaahi fakangatangata ia ʻa ha tokotaha ki he tōʻonga pe lea ʻoku nau pehē ʻoku sai pē pe ʻokú ne ʻai ke nau malú. Ko e ngaohikoviá ko ha maumauʻi ia ʻo ha ngaahi ngataʻanga ʻa ha taha. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku hoko ʻa e ngaohikoviá koeʻuhi ʻoku ʻikai ai ha ngaahi ngataʻanga ki he tōʻonga taau he vahaʻa ʻo ha ongo meʻa. ʻE lava ʻe ha tokotaha fakamamahi ʻo kamata ke ne maumauʻi e ngaahi ngataʻangá ʻi ha ngaahi founga iiki ke ongoʻi fiemālie, ongonoa, pe anga ange ha taha ki he tōʻonga pe lea taʻefeʻungá. ʻE malava foki ʻe ha tokotaha fakamamahi ʻo tukunoaʻi ʻaupito e ngaahi ngataʻangá.

  1. ʻOku faʻa fekumi e kau fakamamahí ki he niʻihi te nau lava ʻo maʻu ngofuá.

    ʻE faʻa fekumi e kau fakamamahí kiate kinautolu ʻoku maʻu ngofuá (ʻo hangē ko e kau toulekeleká, faingataʻaʻia fakaesinó, pe fānau ʻoku ʻi lalo honau taʻu motuʻá ʻi he 18). ʻOku nau fakasio e kakai ʻoku ʻikai ke nau lava pe mahino ke fakahā ʻoku nau loto lelei ki ha meʻa. ʻOku nau fakasio foki mo e niʻihi ʻe ʻikai faʻa fai ha tui kiate kinautolu. ʻOku feinga foki e kau fakamamahí ke fekumi ki he niʻihi ʻe ʻikai lava ke nau fakafepakí pe ʻikai ke nau lava ʻo tala ki he kakai kehé fekauʻaki mo e ngaohikoviá.

  1. ʻOku faʻa feinga e kau fakamamahí ke fakamavaheʻi e kau mamahí mei he niʻihi kehé.

    ʻOku faʻa feinga e kau fakamamahí ke taʻofi ʻa kinautolu ʻoku nau teuteuʻí pe ngaohikoviá mei heʻenau falala pe talanoa ki he niʻihi kehé. ʻOku nau feinga ke fakamavaheʻi e tokotaha mamahí koeʻuhi ke ʻoua naʻa lava pe te ne ʻiloʻi ha founga ke feinga ki ha niʻihi kehe ki ha poupou mo e tokoni. ʻE malava foki ke nau fakamanamanaʻi e fāmili e mamahí pe ngāue ʻaki e tukuakiʻí, fakamāʻí, pe fakaongoongo koviʻi ke hokohoko atu e ngaohikoviá.

    ʻI hono ʻiloʻi e ngaahi meʻa angamaheni ko ʻení ʻe lava ke tokoniʻi koe ke ke fakatokangaʻi pe fakaʻehiʻehi mei he ngaahi tūkunga ʻe ala iku ki he ngaohikoviá. ʻE lava ke ke taʻofi ʻa e ngaohikoviá kimuʻa pea toki hokó.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻi he Komiunitií mo e Siasí

(ʻOku ʻikai faʻu, tauhi, pe puleʻi e niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻe he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Neongo ʻoku fakataumuʻa e naunau ko ʻení ke hoko ko ha toe maʻuʻanga tokoni, ka ʻoku ʻikai poupouʻi ʻe he Siasí ha fakamatala ʻoku ʻikai fenāpasi mo hono ngaahi tokāteliné mo e ngaahi akonakí.)

Ngaahi Fakamatala Fekauʻaki