Abuso
Unsa ang mga Timailhan nga ang Usa ka Tawo Giabuso?

“Unsa ang mga Timailhan nga ang Usa ka Tawo Giabuso?” Unsaon sa Pagtabang (2018).

“Unsa ang mga Timailhan nga ang Usa ka Tawo Giabuso?” Unsaon sa Pagtabang.

Unsa ang mga timailhan nga ang usa ka tawo giabuso?

Pahinumdom: Ikaw wala paabuta o awhaga sa pagdayagnos kon ang usa ka tawo nakigbisog ba sa mga isyu kalabut sa pag-abuso. Kini nga impormasyon makatabang kanimo sa pag-ila kon ang propesyonal nga panginlabut tingali gikinahanglan.

Ang mga timailhan sa abuso dili kanunayng sayon nga mailhan. Ang usa ka tawo nga nakasinati, o nagsinati, og pag-abuso makapakita og pipila ka timailhan nga nagpasabut nga adunay dili maayo nga nahitabo, apan ang pag-abuso mahimong mahitabo bisan kon walay mga timailhan nga makita. Usab, ang mga timailhan nga tingali magpasabut og pag-abuso mahimong resulta sa uban pang kalisdanan. Ang pagpakig-istorya sa biktima mahimong usa ka maayong unang lakang sa pagsabut kon unsay nanghitabo. Hinoon, sa kasagaran ang mga biktima maglisud sa pagpaambit nga sila naabuso o giabuso. Kon adunay indikasyon sa pag-abuso, basaha ang “Unsa ang kinahanglan nakong buhaton kon nahibalo ko o nagsuspetsa nga ang usa ka tawo giabuso?”

Isip mga anak sa Dios ug mga managsoon, kita adunay responsibilidad nga masayud sa mga panginahanglan ug mga problema sa uban ug sa pagtabang kanila diha sa paghigugma. Si Sister Bonnie L. Oscarson, kanhi Kinatibuk-ang Presidente sa Young Women, nagtudlo, “[Kita] mag-atiman sa usag usa, magbantay sa usag usa, maghupay sa usag usa, ug anaa alang sa usag usa sa panahon sa kaharuhay ug sa kalisud” (“Panag-igsoonay sa Kababayen-an: Nagkinahanglan Gayud Kita sa Usag Usa,” Liahona, Mayo 2014, 119).

Kinatibuk-ang mga Timailhan sa Pasidaan

Ang mga biktima sa pag-abuso sa kagasaran mopakita og sobra sa usa ka timailhan sa pasidaan. Ang mga timailhan sa pag-abuso mahimong magkalain-lain base sa matang sa pag-abuso (sekswal, pisikal, emosyonal, o pinaagi sa pulong) ug sa edad sa tawo nga giabuso.

Ang mga biktima sa pag-abuso mahimong mopakita sa mosunod nga mga timailhan sa pasidaan:

  • Lahi og linihukan kay sa normal nilang buhaton

  • Nagpakita og nagkagrabe nga agresibong kinaiya

  • Mas nerbyuso o kanunayng nagbantay

  • Maglisud sa pagkatulog o adunay mangil-ad nga mga damgo

  • Magpalayo ug dili gustong makauban ang ubang mga tawo

  • Pagkawalay interes sa mga kalihokan nga ganahan nila kaniadto

  • Adunay dili masabut nga pisikal nga mga kadaut

  • Mas saputon (masuko, mawad-an og kadasig, maguol) kay sa normal

  • Ganahan kaayo og pakighilawas

  • Malambigit sa makadaut nga mga kinaiya (mahimong maglakip kini sa pagpasakit sa kaugalingon, paggamit og droga, ug makuyaw o dili maayong sekswal nga kinaiya).

Kining mga timailhan lamang wala magpasabut nga ang tawo giabuso. Aron mahibalo og dugang pa mahitungod kon unsaon sa pagpakig-istorya sa usa ka tawo nga imong gisuspetsahan nga siguro nakasinati og pag-abuso, basaha ang artikulo nga “Unsa ang kinahanglan nakong buhaton kon nahibalo ko o nagsuspetsa nga ang usa ka tawo giabuso?”

Mga Emosyon, mga Hunahuna, ug mga Kinaiya nga Kasagarang Nasinati sa mga Naluwas [Survivor] sa Sekswal nga Pag-abuso

Ang pagkat-on mahitungod sa mga emosyon, mga hunahuna, ug mga kinaiya nga mahimong moresulta human sa sekswal nga truma makatabang nimo nga maila ang mga timailhan sa pag-abuso. Makatabang usab kini nga makasabut ka ug mobati alang sa mga biktima ug makaawhag nila nga mangayo og tabang. Samtang ang hinungdan niining mga emosyon, mga hunahuna, ug mga kinaiya mao ang pag-abuso, ang mga epekto makita sa daghang aspeto sa kinabuhi sa biktima.

Mga Emosyon

  • Nanglimbasug sa pagduha-duha sa kaugalingon ug pagsalig.

  • Mobati og kaulaw.

  • Naglibog mahitungod sa iyang pagkatawo.

  • Mobati og kasuko sa kaugalingon ug sa uban.

  • Nanglimbasug sa hilabihang pagbati nga sad-an.

  • Mahadlukon ug nanglimbasug nga mosalig sa uban.

  • Pirmeng masakitan; mobati og kaluya.

  • Mobati nga ang tanan nagtan-aw nila ug makita kon unsay ilang gibuhat.

  • Nakasinati og depresyon o kabalaka.

  • Dili makahimo og desisyon.

Mga Hunahuna

Maghunahuna:

  • Nganong nahitabo man kini kanako?

  • Nganong wala man ko higugmaa sa mga tawo?

  • Nganong dili man ko mahimong maayo?

  • Unsa may nahitabo nako?

  • Nganong dili man lang ko nila pasagdan?

  • Nganong dili man ko mahimong pareho sa uban?

  • Nganong kanunay man kining mahitabo kanako?

  • Nganong ang Dios o ang uban wala man mopahunong niini?

Mobasul ug mopanghimaraut sa kaugalingon:

  • Siguro ako ra sad ang hinungdan niini.

  • Ako gyud siguro ning sayop.

  • Siguro dautan gyud kong pagkatawo.

  • Siguro duna gyuy grabe nga problema nako.

Usahay motuo nga:

  • Ang Dios wala mahigugma nako.

  • Ang akong mga ginikanan dili makahigugma nako.

  • Ang akong sitwasyon dili na gayud mausab.

Dugang pa nga mga hunahuna:

  • Dili mosalig sa kaugalingong paghukom.

  • Nagtuo nga ang kalibutan mas maayo pa kon wala sila.

  • Dili makasabay sa uban.

  • Adunay kinaiya nga “wala koy labut.”

Mga Kinaiya

  • Mopalayo o moataki sa uban.

  • Kalit lang nahimong grabe ka relihiyuso.

  • Nanglimbasug sa awtoridad, lakip na sa mga lider sa Simbahan.

  • Nakabaton og mga problemang medikal.

  • Mosulay sa paghikog o nalambigit sa pagpasakit sa kaugalingon.

  • Nalambigit sa dili maayong sekswal nga mga kinaiya; mahimong makasinati og mga problemang sekswal sa kaminyoon.

  • Adunay dili maayong mga relasyon ug motugot sa uban nga mopahimulos nila.

  • Kasagaran modawat nga basulon; modawat nga sad-an ug mao ang responsable.

  • Mosulay nga mahimong perpekto.

  • Mobati og grabe kaayo nga kalooy alang sa uban.

  • Masobrahan sa pagtutok sa mga panginahanglan sa uban (lakip na sa pamilya) labaw pa sa ilang kaugalingon.

Dugang pa nga mga kinaiya sa mga bata ug mga tin-edyer:

  • Dali rang mohilak.

  • Ganahan ug magpangita og atensyon gikan sa mga hamtong, bisan tingali sa nakasala.

  • Maglikay o dili interesado o sobra ra ka interesado sa tukma sa edad nga panaghisgutan mahitungod sa pakighilawas.

  • Adunay daghang dili masabut nga mga kahadlok.

  • Mobaliwala sa buluhaton sa eskwelahan, o moeskapo pinaagi sa grabe nga buluhaton sa eskwelahan, mga isport, o uban pang mga kalihokan.

  • Dali rang mamakak.

  • Morebelde batok sa mga ginikanan ug mga magtutudlo.

  • Molayas gikan sa panimalay.

Mga Kapanguhaan sa Komunidad ug sa Simbahan

(Ang ubang mga kapanguhaan nga gilista sa ubos wala himoa, wala gimintenar, o wala gikontrolar sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Samtang kining mga materyal gitumong aron magsilbing dugang nga mga kapanguhaan, ang Simbahan wala moendorso og bisan unsang sulod [content] nga wala mahisubay sa mga doktrina ug mga pagtulun-an niini.)

May Kalabutan nga mga Artikulo