Geloof, billijkheid en godsdienstvrijheid
Ouderling Ronald A. Rasband
van het Quorum der Twaalf Apostelen
Naar de toespraak ‘Religious Freedom and Fairness for All’, op 15 september 2015 gehouden tijdens een devotional aan de Brigham Young University. Zie speeches.byu.edu voor de volledige tekst in het Engels.
Als je de uitnodiging aanneemt om anderen in een geest van billijkheid de hand te reiken, zul je de liefde van de Heiland voor jou en voor alle kinderen van onze hemelse Vader sterker voelen.
Foto-illustraties David Stoker, OP BASIS VAN THINKSTOCK FOTO’S VAN DigitalVision, iStock, Monkey Business, Photos.com, Stockbyte, EN Top Photo Group
Ik vermoed dat de term ‘vrijheid van godsdienst’ voor sommigen onder jullie meer weg heeft van ‘vrijheid van discriminatie’. Ik wil het over die opvatting hebben en je laten inzien wat de kerk met godsdienstvrijheid bedoelt, en waarom die zo belangrijk voor je toekomst en voor De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen is. Ik ga ook op enkele misvattingen en misverstanden in die sommigen wellicht hebben als het om godsdienstvrijheid gaat.
Sommigen van jullie begrijpen de rol van godsdienst in de samenleving, politiek en maatschappelijke kwesties misschien niet helemaal. Sommigen vragen zich mogelijk af waarom religieuze groeperingen eigenlijk bij politieke zaken betrokken zijn, en je bent misschien vaak sceptisch over de motieven van gelovige mensen die zich daarmee inlaten. Er gaan de laatste jaren meer stemmen op uit groeperingen die vinden dat godsdienst geen rol in het politieke debat behoort te spelen.
De kans om bij het politieke proces betrokken te zijn, is een groot goed dat mensen in de meeste landen gegeven is. Wetten en regelgeving spelen een belangrijke opvoedende rol bij de vorming van de sociale en morele cultuur. We moeten ieder individu in de samenleving actief bij de maatschappelijke discussie betrekken, waardoor wetten en regels tot stand komen die voor iedereen billijk zijn.
Vrijheid voor iedereen
Wat bedoelen we precies met godsdienstvrijheid? Ik ga je de verhalen van twee mensen vertellen. Bedenk hoe jij je zou voelen als je een van die personen was.
Het eerste verhaal gaat over iemand die ik Ethan zal noemen. Hij was onlangs aan een baan begonnen die hij ambieerde en hij wilde een goede indruk maken. Hij kwam vroeg en bleef tot laat op het werk. Hij deed extra projecten en verzette uitstekend werk. De meeste collega’s mochten hem graag en hij genoot van zijn werk. Op een dag voelde hij zich tijdens de lunch met een aantal collega’s genoeg op zijn gemak om ze te vertellen dat hij homo was. Er volgde een ongemakkelijke stilte omdat niemand wist hoe hij moest reageren. Ethan was door de kille reactie van zijn collega’s teleurgesteld en voelde zich gekwetst en afgewezen.
Na die lunch werd het voor Ethan op het werk steeds ongemakkelijker. Hij begon zich kwetsbaar en minder gewaardeerd te voelen. Hij merkte dat hij van grote projecten en gezellige activiteiten na het werk uitgesloten werd. Zijn productiviteit begon eronder te lijden omdat hij voelde dat hij er niet bij hoorde en niet gewenst was. Na een paar maanden werd hij de laan uitgestuurd omdat zijn baas vond dat hij ondermaats presteerde. Ondanks alle beweringen die dat tegenspraken, wist Ethan dat hij ontslag gekregen had omdat hij homo was.
Nu wil ik je iets over Samantha vertellen. Samantha was net aan een baan op het administratiekantoor van een plaatselijke universiteit begonnen. Ze genoot van een stimulerende werkomgeving met uiteenlopende opvattingen, ideeën en achtergronden. Op een dag kwam een collega op het werk naar Samantha toe. Ze zei dat ze gehoord had dat Samantha mormoon was en vroeg of dat klopte. Samantha gaf opgewekt te kennen dat dit zo was, maar werd verrast door de vraag die erop volgde.
‘Waarom hebben jullie een hekel aan homo’s?’ vroeg haar collega. Samantha was verrast door de vraag, maar probeerde haar geloof in God en Gods plan voor zijn kinderen uit te leggen, dat volgens haar richtlijnen voor moreel en seksueel gedrag omvat. Haar collega wierp tegen dat de rest van de samenleving die opvattingen al lang en breed achter zich gelaten had. ‘En bovendien’, zei ze, ‘staat de geschiedenis bol van mensen die onder het mom van religieuze leringen oorlogen voeren en kwetsbare groepen marginaliseren.’
Samantha herhaalde haar overtuigingen en haar begrip van Gods liefde voor alle mensen, en vroeg haar collega toen haar recht om te geloven te respecteren. De collega voelde zich gedrongen om andere personeelsleden over hun gesprek te vertellen. De daaropvolgende weken voelde Samantha zich steeds verder in een hoek gedreven toen steeds meer medewerkers haar met vragen en aanvallen confronteerden.
Samantha’s baas, die merkte dat de gesprekken over godsdienst op de werkvloer toenamen, waarschuwde Samantha dat evangelisatie op het werk haar baan in gevaar zou brengen. Net als bij Ethan begon haar werk eronder te lijden. Om haar ontslag voor te zijn, besloot Samantha naar een andere baan op zoek te gaan.
Nou zijn dit hypothetische verhalen, maar eigenlijk ook weer niet. Er zijn veel Samantha’s en Ethans. Voor welke levensstijl we ook kiezen en welke andere keuzes we ook maken, we zijn allemaal mensen met een verlangen naar billijkheid en vriendelijkheid. Ethan had niet ontslagen mogen worden omdat hij homo was en Samantha had niet geïntimideerd mogen worden omdat ze gelovig was. Ze werden allebei ten onrechte bekritiseerd, veroordeeld en tegengewerkt.
In de huidige maatschappij is het politiek correct om met Ethans situatie mee te voelen, maar minder met die van Samantha. Ethans zaak wordt mogelijk door een belangengroep opgepakt als weer een voorbeeld van discriminatie van homo’s. En hij verdient inderdaad bescherming.
Maar hoe zit het met Samantha? Wie verdedigt haar recht op een godsdienstig geweten? Hoe zit het met haar recht om authentiek als gelovig persoon te leven, vastbesloten om iedereen lief te hebben en tot hulp te zijn, maar ook met het recht om tussen goed en kwaad te kiezen en daarnaar te leven?
Billijkheid voor iedereen
Onze samenleving is zo verblind geraakt door het streven om onheuse discriminatie van één bepaalde groep mensen recht te zetten, dat men nu het gevaar loopt een nieuwe groep slachtoffers te creëren: gelovige mensen, zoals jij en ik.
Sommige godsdienstige scholen krijgen al kritische vragen omdat ze de studenten en het personeel aan een erecode van trouw en kuisheid houden. Directeuren van grote bedrijven zijn gemarginaliseerd of gedwongen terug te treden, omdat hun persoonlijke godsdienstige opvattingen politiek niet meer acceptabel zijn. En sommige bedrijven hebben de deuren moeten sluiten, omdat de eigenaren hun geweten hebben laten spreken.
Wat je in de loop der jaren ook gehoord of gelezen hebt, De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste heeft vrijheid van keuze en geweten altijd verdedigd. Jaren geleden schreef de profeet Joseph Smith (1805–1844): ‘Wij [geloven] dat alle mensen als gelijken geschapen zijn en dat allen het voorrecht hebben om zelf na te denken over gewetenskwesties.’1
Later zei hij: ‘Als […] ik bereid ben om te sterven voor een “mormoon”, dan ben ik […] net zo bereid […] om te sterven ter verdediging van de rechten van een presbyteriaan, een baptist of een goed mens die tot een andere godsdienst behoort; want hetzelfde beginsel dat de rechten van de heiligen der laatste dagen zou vertrappen, zou de rechten van de rooms-katholieken vertrappen of van welke andere godsdienst dan ook die te onpopulair en te zwak is om zich te verdedigen.’2
Wat is dus het standpunt van de kerk inzake godsdienstvrijheid? Ik kan je verzekeren dat de apostelen en profeten dit onderwerp, onder inspiratie van de hemel, zorgvuldig overwogen hebben. Wij geloven in gehoorzaamheid aan Gods geboden, die ons eeuwig geluk voor ogen hebben. God zal echter niemand ten hemel dwingen.3 Wij geloven dat er ruimte moet zijn voor iedereen om naar zijn of haar geweten te leven zonder de rechten en veiligheid van anderen geweld aan te doen. Als de rechten van één groep met de rechten van een andere groep botsen, moeten we het beginsel hanteren om voor zoveel mogelijk mensen zo billijk en gevoelig mogelijk te zijn. De kerk gelooft in ‘billijkheid voor iedereen’4 en draagt dat ook uit.
Bescherming van het geweten betekent bescherming van de manier waarop iemand denkt en voelt, en bescherming van het recht van die persoon om naar die overtuigingen te handelen. Ik heb het over iemand die jou vertelt dat de gedachten, gevoelens en overtuigingen die je hebt, niet toegestaan zijn, gewaardeerd worden of aanvaardbaar zijn omdat jouw opvattingen niet populair zijn. Er is oorlog in de hemel gevoerd omwille van de keuzevrijheid, en het is een flagrante inbreuk op die keuzevrijheid om jou te dwingen je geweten te verloochenen, omdat jouw opvattingen niet met die van de meute stroken.
Begrijp mij alsjeblieft niet verkeerd. Als ik het over authentiek heb, bedoel ik niet dat de Heer ons toestaat zonder enige gevolgen maar te leven zoals we verkiezen. We zijn voor onze keuzes nog steeds rekenschap aan Hem verschuldigd. Hij heeft gezegd: ‘Weest u dan volmaakt, zoals uw Vader, Die in de hemelen is, volmaakt is’ (Mattheüs 5:48). Het gebod om naar volmaaktheid te streven, houdt in dat we beginnen waar we zijn en de hulp van de Heer zoeken om ons te verheffen tot waar Hij ons wil laten gaan. Ons authentieke zelf trouw zijn, vereist voortdurende inspanning om ons licht, onze kennis en ons begrip te vergroten.
De jongere generatie is het meest ‘verbonden’ in de geschiedenis. Ze zijn voortdurend met elkaar verbonden. En je weet dat alles op het internet altijd voor de volle honderd procent klopt, toch? Natuurlijk niet. Geloof dus niet alles wat je op het internet over de kerk en haar standpunt inzake homorechten leest.
Een recent voorbeeld waarbij de kerk ‘billijkheid voor iedereen’ nastreefde, dateert van januari 2015. Toen hield de kerk een persconferentie met drie apostelen en een lid van het algemeen jongevrouwenpresidium waarbij onze leden, de gemeenschap en het wetgevende lichaam van de staat Utah eraan herinnerd werden dat de kerk een evenwichtige benadering voorstaat die de rechten van alle mensen waarborgt.
Ouderling Dallin H. Oaks van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft op die persconferentie het volgende verklaard: ‘Wij doen een beroep op gemeentelijke, provinciale en landelijke overheden om al hun burgers te dienen door wetgeving aan te nemen die belangrijke godsdienstige vrijheden voor personen, gezinnen, kerken en andere geloofsgenootschappen waarborgen. Tegelijkertijd dienen de rechten van onze lhbt-burgers [lesbisch, homoseksueel, biseksueel en transgender] te worden beschermd, met name op het gebied van huisvesting, werk en voorzieningen in hotels, restaurants en het openbaar vervoer, want dat is in vele delen van het land nog niet het geval.’5
Met het aannemen van beschermende maatregelen voor mensen uit zowel lhbt- als geloofskringen feliciteerden onze kerkleiders en anderen zes weken later de lhbt-gemeenschap. Het was bemoedigend om ze tegen uitzetting, discriminatie bij huisvesting, of ontslag wegens hun seksuele geaardheid of geslacht beschermd te zien. We feliciteerden ook onze gelovige vrienden van andere kerken met een soortgelijke bescherming op de werkvloer en in het openbare leven.
Utah — en de kerk — kregen nationale aandacht in het nieuws en waardering voor dit historische compromis. Let op: er zijn geen leerstellige of godsdienstige beginselen aan de kant geschoven. Er zijn geen veranderingen aangebracht in Gods morele wetten of in ons geloof dat seksuele omgang alleen binnen het huwelijk tussen man en vrouw dient plaats te vinden. Het resultaat was billijk voor iedereen en weerspiegelde een consistente lijn in morele normen en leringen en in respect voor anderen.
Een boodschap van billijkheid
Maar weinigen onder ons spelen een vooraanstaande rol op het gebied van overheid en wetgeving, zodat je je wellicht afvraagt hoe dit onderwerp je persoonlijk in je dagelijks leven raakt. Ik wil graag drie dingen noemen die je kunt doen om een boodschap van billijkheid te ondersteunen en te bevorderen.
Ten eerste, probeer anderen door een lens van billijkheid te zien. Daartoe moet je eerst erkennen dat onze hemelse Vader evenveel van al zijn kinderen houdt. Hij heeft gezegd: ‘Zoals Ik u liefgehad heb, moet u ook elkaar liefhebben’ (Johannes 13:34). Er is geen keuze, zonde of fout die jij of wie dan ook kan begaan of maken, die zijn liefde voor jou of hen kan veranderen. Dat betekent niet dat Hij zondig gedrag toestaat of goedkeurt; dat doen wij evenmin — van onszelf of van anderen. Maar dat betekent wél dat we anderen met liefde en aansporing de helpende hand reiken.
Als je zelf voelt dat er volkomen en volmaakt van je gehouden wordt, is het veel gemakkelijker om anderen lief te hebben en ze te zien zoals de Heiland dat doet. Wend je in gebed tot onze Heiland en vraag om zijn reine liefde te mogen ontvangen voor jezelf en voor anderen. Hij heeft beloofd dat je zijn liefde zult voelen als je in geloof vraagt (zie Moroni 7:48).
Deze reine liefde zal je gedachten en daden sturen, vooral in een politieke arena die bij tijd en wijle polemisch kan zijn. Spanningen kunnen gemakkelijk oplaaien als we over politiek praten, vooral als we het over godsdienstvrijheid hebben. Als we ons op die momenten laten meeslepen, komen we onchristelijk op onze familieleden, vrienden, buren en kennissen over.
Bedenk hoe de Heiland met lastige vragen en tegengestelde opvattingen omging. Hij bleef kalm, Hij toonde respect en Hij zette de waarheid uiteen, maar Hij dwong nooit iemand om naar zijn leringen te leven.
Ten tweede, laat je in je omgang met anderen door billijkheid leiden. Jezus Christus ging voorbij aan etniciteit, status en omstandigheden om zijn toehoorders eenvoudige waarheid te leren. Denk aan de Samaritaanse vrouw bij de bron (zie Johannes 4:5–30), de Romeinse hoofdman (zie Mattheüs 8:5–13; Lukas 7:1–10) en de impopulaire tollenaar (zie Lukas 18:9–14). De Heer heeft ons als volgt geboden zijn voorbeeld te volgen: ‘Volgt Mij […] en doet de dingen die gij Mij hebt zien doen’ (2 Nephi 31:12). Veroordeel anderen niet of behandel ze niet onbillijk omdat ze anders zondigen dan jij, of wij.
Misschien ligt de grootste uitdaging om anderen billijk te behandelen wel in het vinden van het nodige evenwicht in de ondersteuning van godsdienstvrijheid als je vrienden of familieleden hebt die zich tot hetzelfde geslacht aangetrokken voelen of die fervent aanhanger van lhbt-rechten zijn. Sommigen van jullie maken zich zorgen dat je onverdraagzaam of star overkomt als je bescherming zoekt voor de vrije, publiekelijke uitoefening van je geloof.
Nogmaals, bestudeer het leven van de Heiland en streef ernaar om zijn leiding te ontvangen. De Heiland liet volmaakt zien hoe we anderen met liefde en bemoediging de hand kunnen reiken en toch stevig aan de waarheid kunnen vasthouden. Toen de vrouw op overspel betrapt was, vroeg de Heer eenieder die zonder zonde was naar voren te treden en haar als eerste te veroordelen. Toen niemand zich meldde, gaf onze Heiland, die zonder zonde was, te kennen: ‘Dan veroordeel Ik u ook niet; ga heen en zondig niet meer’ (Johannes 8:11). De vergeving en vriendelijkheid die Hij haar betoonde, deden niets af van zijn leringen dat seksuele intimiteit bedoeld is voor een man en een vrouw die wettig met elkaar gehuwd zijn. Ook jij kunt onverzettelijk in recht en waarheid zijn en anderen toch in vriendelijkheid de hand reiken.
Toen vrienden en volgelingen van Christus hun relatie met Hem verbraken, deed Hem dat verdriet en pijn. Maar die relatie eindigde omdat anderen zijn leringen ongemakkelijk vonden, niet omdat Hij Zich bij anderen ongemakkelijk voelde.
Willen we anderen billijk behandelen, dan moeten we het beginsel van keuzevrijheid indachtig zijn. We moeten het vermogen van anderen om keuzes te maken altijd respecteren en van hen vragen bij ons hetzelfde te doen. Als we met anderen over godsdienstvrijheid spreken, moeten we altijd bedenken dat we beleefd van mening kunnen verschillen zonder onaangenaam te worden. Deins niet terug voor een gesprek over deze belangrijke kwesties alleen omdat je bang bent dat het wel eens moeilijk of ongemakkelijk kan worden. We kunnen om hulp bidden, en we mogen verwachten dat de Heiland ons helpt om zo te spreken en te handelen dat het Hem welgevallig is.
Ten derde, sta pal voor billijkheid als je ziet dat de rechten van een ander ingeperkt worden. Ouderling L. Tom Perry (1922–2015) van het Quorum der Twaalf Apostelen was een groot voorbeeld van iemand die vast in het huwelijk tussen man en vrouw geloofde, en toch was hij bereid om voor de rechten van anderen op te komen. Hij zorgde ervoor dat de rechten van anderen beschermd werden als hij een onbillijke behandeling of onevenwichtigheid in de wet waarnam.
Vanaf de tijd van Joseph Smith tot aan onze tijd is ons erfgoed er een geweest van de helpende hand uitsteken om kloven en gekwetste gevoelens te overbruggen zonder de leer aan te tasten die door ons niet te veranderen valt.
Wees actief betrokken
Dat brengt me op mijn laatste punt, namelijk de behoefte aan actieve betrokkenheid van jullie generatie bij deze kwestie. Ik sta achter de leiders van de kerk van onze Heer als ik zeg dat we het mededogen, het respect en de billijkheid nodig hebben die jullie generatie van nature heeft. We hebben jullie optimisme en jullie vastberadenheid nodig om deze ingewikkelde maatschappelijke kwesties aan te pakken.
We hebben het geloof dat jullie je tot de Heiland zullen wenden om te begrijpen hoe je een christelijk leven kunt leiden terwijl je ook billijkheid en liefde jegens anderen toont die je geloof niet delen. We weten dat jullie graag iets voor anderen willen betekenen, dat jullie veerkrachtig zijn en samen willen werken.
Nog belangrijker is dat jullie de dialoog aangaan over de complexe aspecten van deze kwestie, en naar de beste oplossingen zoeken om billijkheid voor iedereen, met inbegrip van gelovige mensen, te betrachten. Die gesprekken dienen op onze scholen, bij ons thuis, en in onze omgang met vrienden en collega’s plaats te vinden.
Als je die gesprekken hebt, denk dan aan deze beginselen: zie anderen door een lens van billijkheid, behandel ze met respect en vriendelijkheid, en verwacht dezelfde behandeling terug.
Een toename van liefde
Tot slot wil ik tot jullie getuigen dat als je de uitnodiging aanneemt om anderen in een geest van billijkheid de hand te reiken, je de liefde van de Heiland voor jou en voor alle kinderen van onze hemelse Vader sterker zult voelen. Jouw voorbeeld van respect en billijkheid zal deuren openen en zal tot zinvolle vriendschappen leiden die je altijd zult koesteren.
Ik getuig dat onze hemelse Vader leeft, dat Hij je kent en dat Hij je persoonlijk liefheeft. Hij staat klaar om je te helpen. Hij heeft ons zijn plan geopenbaard zodat we niet alleen tot Hem kunnen terugkeren en eeuwig bij Hem wonen, maar ook zodat we in dit leven gezegend en gelukkig kunnen zijn. Als je zijn leringen volgt, en als je anderen met liefde en consideratie de hand reikt, zul je nog meer zijn macht en liefde voelen.