Elder Dale G. Renlund: O Se Auauna Usiusitai
Agavale: ata na pueina i le ofisa e Tom Smart, Deseret News; ata na pueina faatasi ma se tamaitai e Joy Basso
Sa le faaitiitia le pisi o le olaga mo Dale ma Ruth Renlund. Sa la i ai i le taufaaiuiu o le vaitausaga o le 20 o o laua soifuaga, nonofo ai i Baltimore, Maryland, ISA. Na faamaeaina le aoga faafomai a Dale i le Iunivesite o Iuta. Sa la siitia atu ma Ruta i le isi itu o le atunuu ina ia mafai ona ia amataina se galuega faafomai faigata ma faamamaluina i le Aoga Faafomai o Johns Hopkins. Sa i ai se la tama teine talavou lalelei, o Asalei. O lona toalua pele o, Ruta, sa faia ni togafitiga o le kanesa, ma sa taliaina ma le usiusitai e Dale se valaauga e avea ma epikopo.
Ata pue mai faaaloaloga a le aiga o Renlund, vagana ua faamatalaina; ata © Busath.com; pito i tua mai iStock/Thinkstock
A o ia asiasi atu i tagata o le uarota, o nisi taimi e alu ai Dale ma ave Asalei. I se tasi aso na la asiasi atu ai i se tagata ua le toe toaga mai. “Sa ou iloaina e leai se tasi e mafai ona ia teena le asiasiga a lenei teineitiiti aulelei i o’u autafa,” e manatuaina e Elder Renlund. Sa ia tuitui atu i le faitotoa o se tagata sa ita ma tuliese le fesoasoani o Epikopo Renlund i se taimi na muamua atu.
Ina ua tatalaina e le tamaloa le faitotoa, sa tele tele o ia sa faatumulia ai le tulaga faitotoa. Sa ia pulatoa atu i a Epikopo Renlund. Sa oso mai Asalei e fa tausaga ma fai atu, “Ia, e mafai ona ma o atu i totonu pe a?”
Sa faateia, i le fai mai o le tamaloa, “ou te matea e mafai. O mai i totonu.”
Ina ua latou nonofo i totonu, sa faamatala e le tamaloa ia Epikopo Renlund na te le talitonu e moni le Ekalesia, e le talitonu foi ia Iesu Keriso. Sa faaauau pea ona ia talanoa atu ma le ita a o taalo Asalei i se meataalo. Na iu lava ina aluese mai o ia mai lona nofoa, faaofuofu lima i le taliga o lona tama, ma musumusu leotele, “Tama, ta’u atu ia te ia le upumoni.”
O lea sa ia faia ai. Na tuuina atu e Epikopo Renlund lana molimau i le tamaloa. Na ia toe taua, “Sa faamaluluina uiga faaalia o le tamaloa, ma sa oo mai le Agaga i totonu o lona fale.”
I le avea ai i le taimi nei o se tasi o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, ua maua ai e Elder Renlund le avanoa e tau atu ai i le lalolagi atoa le upumoni (tagai i le MF&F 107:23). “O le olioli aupito sili e oo mai,” o le tala lea a Elder Renlund, “o le fesoasoani lea e aumaia le Togiola a Keriso i olaga o tagata i soo se nofoaga. Ou te manatu o lenei valaauga ua tuuina mai ia te au le avanoa e faia ai lena mea i se tulaga e sili atu, i nofoaga e tele, o se molimau a Keriso i le lalolagi atoa.”
Tausiga faaNordic
Na soifua mai Dale Gunnar Renlund i le Aai o Sate Leki, Iuta, ISA, i le aso 3 o Novema, 1952. Sa ia tuputupu ae ma ona uso ma tuafafine o tautatala i le gagana Suetena. O lo latou tina, o Mariana Andersson, e mai Suetena, ma o lo latou tama, o Mats Åke Renlund, e sau mai se taulaga e tautala i le gagana Suetena i Finelani i sisifo. Sa latou malaga mai Suetena i Iuta i le 1950.
Sa feiloai matua o Dale i le lotu i Stockholm. Ina ua uma ona filifili e faaipoipo, sa laua naunau e nao le malumalu lava e faia ai. Talu ai sa leai ni malumalu i Europa i lena taimi (o le Malumalu o Bern Suitiselani na faapaiaina i le 1955), sa o mai le ulugalii i Iuta ina ia mafai ona faamauina i laua i le Malumalu o Sate Leki.
O le tuafafine o Elder Renlund o Linda C. Maurer, lea e fitu tausaga e laitiiti ai, na fai mai a o faasolo ina matutua uma le fanau e toafa, “sa latou iloaina le ofoofogia ma le faamaoni o o latou matua e siitia atu i se isi atunuu ae leai ni tomai e tautatala ai faaPeretania ma se lagolago itiiti ina ia mafai ona maua faamanuiaga o le talalelei ma se faaipoipoga faalemalumalu.”
Ina ua 11 Dale, sa valaauina lona tama, o se kamuta ma se faufale talenia, e avea o se faifeautalai faufale i Suetena mo le tolu tausaga. Sa faaaluina e le aiga se taimi i Helsinki, Finelani, ma Kotenepara, Suetena. Sa latou auai i se paranesi laitiiti o le Ekalesia, ma sa aooga tamaiti i aoga a le malo o Suetena. Na toe taua e le tuafafine o Dale o Anita M. Renlund, o lē e tasi le tausaga e laitiiti ai i lona tuagane, se tasi o taimi faigata o le suiga: “Sa avea lenei mea ma faateia ia i matou aua, e ui lava ina matou talanoa i le fale i le faasuetena, sa matou le iloa le kalama po o le sipelaga o le gagana.”
A o laitiiti sa i ai se aafiaga faamalosiau-taumolimau a Dale ina ua uma ona faitauina le Tusi a Mamona. Sa valaaulia e le peresitene o le misiona i Suetena ia alii talavou o le Perisitua Arona e faitau le Tusi a Mamona, o lea sa talia ai e le uso matua o Dale, o Gary, o le sa 12 tausaga i le taimi, le lu’i. Sa talia foi e Dale e sefulutasi tausaga le matua le lu’i. Ina ua uma ona faitauina le Tusi a Mamona, sa ia tatalo ma ole atu pe moni. Na manatua e Elder Renlund, “sa ou maua se manatu manino: ‘Na ou tau atu lava ia te oe i le taimi atoa e moni.’ Ma o se aafiaga ofoofogia lena mea.”
O Dale ma ona uso ma tuafafine—o Gary, Anita ma Linda—na ia manatuaina ina ua toe siitia atu lo latou aiga i le Iunaite Setete, sa faaauau pea ona talanoa ma le tatalo i le Faasuetena. Latou te manatua foi le faamamafa maoae o latou matua i le malamalama faaletusitusiga paia. Sa latou faapea mai, “O le auala sili e faia ai se manatu ma o matou matua o le faaaogaina lea o tusitusiga paia.” Na ula mai Anita, “O le iloaina o tusitusiga paia i lo matou aiga o se tomai na manaomia ona maua; sa lei faia i ai se filifiliga.”
O le mea maoae lava, sa valaauina uma Gary ma Dale e auauna atu i le Misiona a Suetena i le taimi lava e tasi. La te lei soa lava, ae sa mafai uma ona la faaaogaina o la tomai i le gagana Suetena e auauna atu ai i le Alii o ni faifeautalai mo le silia ma le lua tausaga. Na faamatalaina e Elder Renlund lana misiona o le tele o galuega, ae o se aafiaga matagofie: “Sa suia ai le olaga i le tulaga o le tautinoga ma filifili e faia le mea sili ona lelei e mafai e avea ai ma se soo o Keriso.”
O Le Faamanuiaga Aupito Sili Ona Ofoofogia
Ina ua uma ona toe foi mai mai lana misiona i le 1974, na auai atu Dale i le Iunivesite o Iuta. Sa avea o ia ma se tagata aoga sili ona atamai ma mauaina lona faailoga o le tagata malaga i le kemisi. Na manatuaina e ona uso ma tuafafine ma uo mamae uma lona gafatia, taulai atu, galue malosi, ma le tautinoga i soo se galuega sa ia faia—o uiga ia sa faaauau pea ona ia faaalia. Na taua e Gary, “O ia o se tagata pito sili ona faigaluega malosi ua ou vaai i ai.”
I lana uarota na feiloai ai Dale i se tamaitai talavou e igoa ia Ruta. O ia o le afafine o se tasi o le au peresitene o le siteki, o Merlin R. Lybbert, o le sa auauna atu mulimuli ane o se Fitugafulu. Na manatuaina e Dale lona mauaina o le lototoa e fai atu ai ia Ruta mo se tafaoga faamasani, ae sa ia fai mai leai. Ina ua ia toe taumafai i ni nai masina mulimuli ane, sa ia fai mai ioe. O le faamatalaga a Ruta e i ai sina eseesega laitiiti. Sa ia manatua ina ua ia lauga i le sauniga faamanatuga e uiga i lana misiona, sa faagaeetia o ia. Sa la faamasani atili, ma sa faagaeetia o ia ina ua ia fai atu la te o i se tafaoga faamasani, ae ona sa ia talimalo i se pati lea na manaomia ai lona teena. Sa fiafia o ia e talia ina ua ia toe fai atu ia te ia.
Agavale: ata na pueina e Kristen Murphy, Deseret News; ata o le faaipoipoga © Newman Photography
Na faaipoipo Dale ma Ruta i le 1977 i le Malumalu o Sate Leki ao ia auai i le aoga faafomai i le Iunivesite o Iuta ma ao faiaoga Ruta i le Aoga Maualuga i Saute, e i ai foi i le Aai o Sate Leki. “E ese mai le faaiuga ina ia toaaga i le Lotu,” na taua ma le mautinoa maumaututu e Elder Renlund faapea, “o le faaipoipo atu i a Ruta ua avea ma mea aupito sili ona ofoofogia i lo’u olaga.” Sa fanau le la tama teine, o Asalei, i le tasi le vaiaso talu ona faauu Elder Renlund mai le aoga faafomai i le 1980.
Na faafiafiaina Elder Renlund i le taliaina o ia e le Falemai a Johns Hopkins, o lana filifiliga muamua mo le faaauauina o lona aotauina faafomai. Sa siitia atu le aiga i Baltimore, Maryland, lea na avea ai o ia ma se vaega o le aufaigaluega faafomai a le falemai.
O Le Tuputupu Ae e ala i Faigata
Ia Oketopa 1981, na maua ai Sister Renlund i le kanesa o le faaautagata. Sa faia ni ona taotoga e lua ma le iva masina o ona togafitiga o le leisa. O le tauiviga e tausi ia Ruta ma le la tama teine, na taua e Elder Renlund, “Sa ou tiga, ma sa foliga mai e peiseai sa lei o au tatala i le lagi.”
Ina ua ia aumaia Ruta i le fale mai le falemai, sa vaivai o ia, ae sa la mananao e tatalo faatasi. Na ia talosaga atu ia Sister Renlund pe mafai ona ia tatalo. “O ana upu muamua lava, ‘Lo Matou Tama oi le Lagi, matou te faafetai atu ia te Oe mo le mana o le perisitua lea ua mafai ai e tusa lava po o le a le mea e tupu, e mafai ona matou faatasi e faavavau.’”
I lena taimi, sa ia lagonaina se vavalalata faapitoa i lona toalua ma le Atua. “O le mea sa ou malamalama talu ai nei e uiga i le aiga e faavavau i lo’u mafaufau, sa ou malamalama ai nei i totonu o lo’u loto,” o le tala lea a Elder Renlund. “Na suia e le ma’i o Ruta le ala o o matou olaga.”
Ina ia aveesea mai lona mafaufau mai le ma’i, na filifili Sister Renlund e auai i le aoga faaloia. “Sa na o lou mafaufau faapea, ‘O le a avea lenei mea ma aafiaga leaga sei vagana ua matou faia i ai se mea lelei,’” o le tala lea a Sister Renlund. “Sa lei i ai i la maua fuafuaga lou maua i le kanesa ao avea ma tina talavou ma e na o le toatasi le ma tama. Ma sa lei mautinoa lou ola. Ae sa ma lagonaina o le aoga faaloia o se mea sao lea.”
Sa ia aoga faaloia i le taimi lava e tasi lea sa faaauau ai togafitiga o lona mai ma sa faaauau ai foi aoaoga faapitoa o lana tane.
Epikopo o le Aai-Tutotonu o Baltimore
A o suia mai Elder Renlund mai le tolu tausaga o se tagata faigaluega o aotauina faapitoa faafomai i se tagata o aotauina faapitoa mo fatu, sa ia faatalanoaina o ia e avea ma epikopo o le Uarota a Baltimore. E manatuaina e Brent Petty, o lē sa avea ma fesoasoani muamua i le Siteki o Maryland Baltimore i lena taimi, lena faatalanoaga. Sa la lagonaina uma ma le peresitene o le siteki, o Stephen P. Shipley, “le malosi o le uunaiga a le Agaga Paia” a o la faatalanoaina o ia.
Na toe taua e Brother Petty faapea, “sa ia faailogaina o ia lava o se epikopo maoae,” e ui lava i luitau faalegaluega ma faaleaiga ia na ia oo i ai. Ina ua maua e Elder Renlund lona valaauga i le Korama a Aposetolo e Toasefululua i le tausaga na te’a nei, na taua e Brother Petty sa fiafia tagata o le Uarota o Baltimore faapea foi ma paaga faafomai a Elder Renlund, o le toatele o i latou e le o le ni tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai. Sa latou faaalia lo latou alolofa ia te ia ma lo latou faamemelo mo lana auaunaga ma uiga mama tulaga ese.
Galuega Maoae
I le 1986, ina ua uma ona faauu Sister Renlund mai le Aoga Faaloia o le Iunivesite o Maryland ma faamaeaina e Elder Renlund ana aoaoga faapitoa e tolu tausaga ma le tolu tausaga o se tagata aoga i fatu, sa la toe foi i Iuta. Sa amata ona galue faaloia Sister Renlund, i le ofisa o le loia, ma sa avea Elder Renlund ma se polofesa faafomai i le Iunivesite o Iuta. Mo le 18 tausaga sa avea o ia ma faatonu o fomai i le Polokalama o le Transplantation Affiliated Hospitals Cardiac Transplant.
I le 2000 na avea foi o ia ma faatonu o le Polokalama o le Puipuiga ma le Togafitiga o Faaletonu o Fatu i le Nofoaga Autu o le Soifua Maloloina o Intermountain i le Aai o Sate Leki. Na aofia ai i le polokalama le tuuina i le tino o tagata ola o pamu e fesoasoani i le pamuina o le toto ma se masini e suia atoa ni vaega o le fatu. O Donald B. Doty, M.D., o se fomai lauiloa faavaomalo e taotoina fatu, sa avea ma se paaga ma se uo ia Dr. Renlund i le Falemai a le AAG. Na fai mai Dr. Doty, “O ana aoaoga maoae, vaaiga loloto, taitaiga lelei, ma le alofa sa tulaga ese.”
O Dr. A. G. Kfoury, o se Katoliko tuuto o le na galulue vavalalata ma Dr. Renlund mo le tele o tausaga, na faapea mai sa avea Dr. Renlund ma fomai sinia e faapitoa mo taotoga o fatu i le eria, “sa le mafaatusalia i lona uiga, faamaoni, lotomaualalo, ma le agaalofa.” Sa ia faapea mai “na aumai e [Dr. Renlund] le mea sili i tagata. Sa ia faia ma le filemu. Sa ia faalogo ma le lelei ma alofa, ma sa matuai fiafia i le faamanuiaina o i latou o e na galulue faatasi ma ia.” Na taitai ma le filemu Dr. Renlund e ala i faataitaiga ma sa popole i taimi uma e uiga i aiga o ana uo faigaluega.
Na matauina faapitoa e Dr. Kfoury le alofa o Dr. Renlund mo gasegase. Mo se faataitaiga, afai e leai se taavale o se ma’i, e alu Dr. Renlund i se mea mamao o i ai le fale o se mai, sii o ia i luga o lana taavale, ona aveina mai lea o le mai i le falemai. Na fai mai Dr. Kfoury o se mea ofoofogia lenei mea.
Auaunaga i le Fitugafulu
Ina ua mavae le auaunaga o se peresitene o le siteki mo le lima tausaga i le Siteki Muamua a le Iunivesite a Sate Leki, sa valaauina Elder Renlund i le 2000 e auauna atu o se Fitugafulu Eria i le Eria o Iuta. Ma ia Aperila 2009 na valaauina ai e avea ma se Fitugafulu i le Pulega Aoao. O lana galuega muamua o le auauna atu i le Au Peresitene o le Eria o Aferika Sautesasae, o se eria e i ai iunite o le Ekalesia i atunuu eseese e 25.
Na faasoa mai e Sister Renlund la laua tali atu i le valaauga: “Sa o se mea na te’i ai, o le mea moni. Ma sa fai mai tagata, ‘O le a lua tuua a oulua galuega i taimi sili ona lelei ai.’ Ma e atonu e moni lena mea. Ae afai e manaomia e le Alii le taimi sili o a maua galuega ma o le taimi lea e tatau ai ona ma auauna atu, o lona uiga o le taimi tonu lava lea e o ai.”
I le talanoa ai e uiga i lona toalua i le avea ai ma ana toa manumanu, na fai mai ai Elder Renlund, “Sa ia faia le ositaulaga sili atu.” Sa tuua e Sister Renlund lana galuega o se peresitene o le ofisa loia ma tuua ni tofiga i le tele o faalapotopotoga iloga e auauna atu ma ia. “Sa auina atu maua i Aferika ma aoaoina e le Au Paia e uiga i mea e taua moni lava,” o le tala lea a Elder Renlund.
I se tasi Aso Sa i Congo tutotonu na ia fesili atu ai i tagata po o a ni luitau o feagai ma i latou, ae sa le mafai ona latou mafaufau i ni luitau. Sa ia toe fesili atu. Mulimuli ane, sa tu ae se tamalii matua pito i tua o le potu ma fai mai, “Elder Renlund, e faapefea ona i ai ni a matou luitau? Ua ia i matou le talalelei a Iesu Keriso.” O le tomanatu ai i lena aafiaga, na faamalamalama mai ai e Elder Renlund faapea: “Ou te fia avea faapei o nei Au Paia Congolese, o e tatalo mo ni meaai i aso uma, e faafetai i aso taitasi mo meaai, ma faafetai mo o latou aiga. E leai ni a latou oa, ae ua latou maua mea uma.”
O le auauna atu i le Au Peresitene o le Eria mo le lima tausaga, na malaga ai Elder Renlund mo le afe ma afe o maila i le Eria o Aferika Sautesasa’e, e asiasi atu i tagata o le ekalesia ma faifeautalai. Sa ia aoaoina le gagana Farani ona e faaaogaina lea gagana i le tele o na atunuu.
Fai mai ai Elder Jeffrey R. Holland, o se tasi o le Toasefululua ua tofia e galulue ma le Au Peresitene o le Eria o Aferika Sautesasae i lena taimi e uiga ia Elder Renlund: “E leai se tasi ua ia tuuto atu o ia lava i le eria ma ona tagata ma o latou manaoga e sili atu nai lo Elder Renlund. Sa faaauau pea ona ia galue ia masani i tagata, ia fiafia i o latou tu ma aga, ma fesoasoani e tulei i luma le Au Paia i se nofoaga o le malamalama faaolaina.”
Tofia e Avea o se Molimau Faapitoa
I le aso 29 o Setema, 2015, sa ia mauaina se valaau faafuasei mai le Ofisa o le Au Peresitene Sili. I le Maota o Pulega o le Ekalesia, “Sa faafeiloai au ma le alofa e Peresitene Thomas S. Monson ma ona fesoasoani e toalua. Ina ua matou nonofo i lalo, sa tilotilo mai Peresitene Monson ia te au, ma fai mai, ‘Brother Renlund, matou te tuuina atu ia te oe le valaauga e auauna atu o se uso o le Korama a Aposetolo e Toasefululua.’”
Sa faateia Elder Renlund. Sa ia taliaina ma le lotomaualalo le valaauga ma sa fai mai, “Ou te manatu na lagonaina e Peresitene Monson loʼu lofituina, ma o lea sa ia tilotilo mai ai ia te au, ma fai mai, ‘Ua valaauina oe e le Atua; na faaali mai e le Alii ia te au.’”
Na toe foi atu Elder Renlund i lona ofisa, tapuni le faitotoa, ma faapau i ona tulivae i le tatalo. Ina ua uma ona faafoeina ona lagona, sa ia valaau atu i lona toalua. “O lana tali mai o se tasi e ofo tele,” o lana tala lea, “ae o se tautinoga aiai i le Alii, o Lana Ekalesia, ma ia te au.”
Na faailoa mai e le la tama teine, o Asalei, “Na tu matilatila atu lo’u tama ona o faamanuiaga mai le lagi [Atua] ma ua saunia i se auaunaga o le olaga atoa mo lenei valaauga. E tele lona fatu; e tumu i le alofa.”
Na fai mai foi, le uso o Elder Renlund, o Gary, o Elder Renlund “ua leva ona saunia, i luitau ma i auaunaga mo le valaauga ua oo atu ia te ia. O se vaega lenei o le fuafuaga lautele o loo ua faatulaga, ma e faigofie mo au le lagolagoina o ia.”
Agavale: ata na pueina i le ofisa e Tom Smart, Deseret News; ata na pueina faatasi ma se tamaitai e Joy Basso
O le tomanatu ai i le taua naua o le valaauga, na fai mai ai Elder Renlund, “Ou te lagona lou le agavaa, e ese ai ma le manatu ou te iloa o Iesu Keriso o le Faaola o le lalolagi. E mafai ona ou molimau o loo soifua o Ia, o Ia o lo’u Faaola ma lou Faaola. Ou te iloa e moni lena.”