« យើងទាំងអស់គ្នាបានរៀនបន្ថែមទៀត »
ប្រជាជនខ្មែរដែលបានចូលសាសនាចក្រពីដំបូងបំផុតគឺជាជនភៀសខ្លួនពីសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលបានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ចាប់ផ្តើមនៅសាខាទន្លេយ័រដាន់ ក្នុងរដ្ឋយូថាហ៍ នាឆ្នាំ ១៩៨០ ហើយបានរីកចម្រើនទៅដល់ទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា, ទីក្រុងតាកូម៉ា និង ស្ប៉ូខាន រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន, ទីក្រុងចាកសុនវៀល រដ្ឋហ្វូរីដា និងទីក្រុងចំនួន ១៧ ផ្សេងទៀតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក សាខាជាភាសាខ្មែរត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលដែលសហគមន៍ទាំងនេះចាប់ផ្ដើមឫសគល់ថ្មី ។
គ្រួសាររបស់លោក អ៊ិត វិចិត្រ បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅសម័យខ្មែរក្រហម ខណៈដែលលោកកំពុងហ្វឹកហាត់ធ្វើជាអ្នកបើកយន្តហោះនៅប្រទេសហ្វីលីពីន ។ លោកបានទទួលការអប់រំជាបន្តបន្ទាប់នៅប្រទេសបារាំង សិង្ហបុរី និងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ នៅប្រទេសសិង្ហបុរី លោក និង ធីណា ឃូ សមាជិកសាសនាចក្រម្នាក់បានជួបគ្នា និងបានធ្លាក់ក្នុងអន្លង់ស្នេហ៍ ។ ធីណា បានប្រាប់ទៅលោកថា គាត់នឹងរៀបការជាមួយសមាជិកសាសនាចក្ររបស់គាត់តែប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះ លោកវិចិត្របានចូលរួមក្នុងសាសនាចក្រប្រាំបីថ្ងៃមុនពិធីមង្គលការរបស់ពួកគាត់ ។ ការអប់រំរបស់លោកវិចិត្របាននាំឲ្យគាត់បម្រើការជាអ្នកប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ ។ លោក និងធីណា បានផ្លាស់ទៅរស់នៅទីក្រុងបាងកក ហើយបានបម្រើដោយស្មោះត្រង់នៅក្នុងសាសនាចក្រនៅទីនោះ ។ នៅខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩៩៣ លោកបានអមដំណើរថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាចក្រអាមេរិកាំងខាងជើងក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីពិភាក្សាអំពីលទ្ធភាពនៃការបង្កើតសាសនាចក្រនៅប្រទេសកម្ពុជា ។ បន្ទាប់ពីការវិលត្រឡប់របស់លោក វិចិត្រ ទៅកាន់ប្រទេសកម្ពុជា លោកបម្រើជាអ្នកប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចថ្វាយ ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែលជាអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តីទីមួយ ។
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់សាសនាចក្រជាផ្លូវការ នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៩៤ ។ អ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនារៀមច្បងជាគូស្វាមីភរិយាបានមកដល់នៅខែ មីនា និងពួកអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនាវ័យក្មេងបានមកដល់នៅខែ សីហា ។ សមាជិកទីមួយនៅក្នុងប្រទេសឈ្មោះ ម៉ៅ ផល បានទទួលពិធីបុណ្យជ្រមុជទឹកនៅថ្ងៃទី ៩ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៩៤ ។ នៅថ្ងៃទី ១៩ ខែ កញ្ញា សាខារាជធានីភ្នំពេញបានរៀបចំឡើងដោយមានលោក អូយ៉ា ស៊ិចជីយូគី ជាប្រធានសាខា ជាជនជាតិជប៉ុន ។ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៩៥ សាខានេះបានចាប់ផ្តើមប្រជុំជាពីរក្រុមផ្សេងគ្នា ៖ មួយសម្រាប់អ្នកនិយាយភាសាខ្មែរ និងមួយទៀតសម្រាប់អ្នកនិយាយភាសាវៀតណាម ។ លោក វិចិត្រ និង អ្នកស្រី ធីណា ក្រោយមកបម្រើជាអ្នកដឹកនាំនៅសាខានិយាយភាសាអង់គ្លេសនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ។
ជិតដល់ចុងឆ្នាំ ១៩៩៥ អ្នកស្រី សូ សូរិយា ជាម្តាយដែលមានកូន ៥ នាក់បានជួបការពិបាកជាមួយគ្រួសារ ។ គាត់បានចាំថា « ខ្ញុំមានបញ្ហាជាមួយសមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ ប៉ុន្តែនៅពេលខ្ញុំបានចូលរួមក្នុងសាសនាចក្រ វាធ្វើឲ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍ល្អ » ។ គាត់បានជ្រមុជទឹកជាមួយកូនប្រាំនាក់របស់គាត់ ។ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំដែលកំពុងបម្រើការនៅក្នុងសាសនាចក្រ រួមទាំងជាប្រធានសមាគមសង្គ្រោះនៅក្នុងសាខា គាត់បានទទួលអារម្មណ៍ថាជីវិតរបស់គាត់បានប្រសើរឡើង ។ គាត់បានមានប្រសាសន៍ថា « ពរជ័យដែលខ្ញុំបានសង្កេតឃើញគឺជាសុភមង្គលក្នុងគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ » ។
ហើយក៏បានសង្កេតឃើញការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងសាសនាចក្របន្តិចម្តងៗដែរ ។ គាត់បានមានប្រសាសន៍ថា « នៅឆ្នាំ ១៩៩៥ មានតែសាខាមួយប៉ុណ្ណោះនៅប្រទេសកម្ពុជា ។ ប៉ុន្តែ ឥឡូវនេះយើងមានសាខាជាច្រើន ។ « ហើយក៏មាន អ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រ ក៏ដូចជាយើងទាំងអស់គ្នាដែរបានរៀនបន្ថែមទៀត » ។