Γενική Συνέλευση
Ακολουθώντας τον Ιησού: όντες ειρηνοποιοί
Γενική συνέλευση Απριλίου 2022


Ακολουθώντας τον Ιησού: όντες ειρηνοποιοί

Οι ειρηνοποιοί δεν έχουν παθητική στάση. Είναι πειστικοί με τον τρόπο του Σωτήρος.

Αγαπητοί αδελφοί και αγαπητές αδελφές μου, καθώς βιώνουμε στενάχωρες ημέρες αναταραχής, έριδας και, για πολλούς, βαθιά δεινά, η καρδιά μας γεμίζει με συγκλονιστική ευγνωμοσύνη για τον Σωτήρα μας και τις αιώνιες ευλογίες του αποκατεστημένου Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού. Τον αγαπούμε και Τον εμπιστευόμαστε, και προσευχόμαστε να Τον ακολουθούμε για πάντα.

Η δυσκολία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Ο ισχυρός αντίκτυπος του Διαδικτύου είναι μία ευλογία και μία δυσκολία, μοναδική στην εποχή μας.

Σε έναν κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των διόδων πληροφοριών με πολύ γρήγορο και άμεσο τρόπο, η φωνή ενός ατόμου μπορεί να πολλαπλασιαστεί με γεωμετρική πρόοδο. Αυτή η φωνή, είτε αληθινή είτε ψευδής, είτε δίκαιη είτε προκατειλημμένη, είτε ευγενική είτε σκληρή, μεταφέρεται ακαριαία σε όλον τον κόσμο.

Οι αναρτήσεις περίσκεψης και καλοσύνης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περνούν συχνά με ηρεμία απαρατήρητες, ενώ τα λόγια περιφρόνησης και θυμού συχνά ηχούν εκκωφαντικά στα αφτιά μας, είτε αφορούν πολιτική φιλοσοφία, ανθρώπους στις ειδήσεις είτε γνώμες για την πανδημία. Κανένας ή κανένα θέμα, συμπεριλαμβανομένου του Σωτήρος και του αποκατεστημένου Ευαγγελίου Του, δεν είναι απρόσβλητος από αυτό το κοινωνικό φαινόμενο των πολωμένων φωνών.

Να γίνουμε ειρηνοποιοί

Η Επί του Όρους Ομιλία είναι ένα μήνυμα για όλους, αλλά δόθηκε ειδικά στους μαθητές του Σωτήρος, εκείνους που είχαν επιλέξει να Τον ακολουθήσουν.

Ο Κύριος δίδαξε πώς να ζούμε, τότε και τώρα, σε έναν κόσμο που εκφράζεται με περιφρόνηση. «Μακάριοι οι ειρηνοποιοί» διακήρυξε «επειδή, αυτοί θα ονομαστούν γιοι τού Θεού»1.

Με την ασπίδα της πίστης μας στον Ιησού Χριστό, γινόμαστε ειρηνοποιοί, καταστέλλοντας –που σημαίνει ηρεμούμε, κρυώνουμε ή σβήνουμε– όλα τα πυρωμένα βέλη του εναντίου2.

Καθώς κάνουμε αυτό που μας αναλογεί, η υπόσχεσή Του είναι ότι θα αποκαλούμαστε «γιοι του Θεού». Κάθε άτομο επί της Γης είναι «γέννημα»3 του Θεού, αλλά το να ονομάζονται «γιοι του Θεού» σημαίνει πολλά, πολλά περισσότερα. Καθώς ερχόμαστε προς τον Ιησού Χριστό και συνάπτουμε διαθήκες με Εκείνον, γινόμαστε «απόγονοί του» και «κληρονόμοι της βασιλείας»4, «τέκνα του Χριστού, υιοί του και θυγατέρες του»5.

Πώς ένας ειρηνοποιός ηρεμεί και κρυώνει τα πυρωμένα βέλη; Ασφαλώς όχι υποχωρώντας εμπρός σε εκείνους που μας δυσφημούν. Αντιθέτως, παραμένουμε βέβαιοι στην πίστη μας, αναφέροντας τα πιστεύω μας με πεποίθηση, αλλά πάντοτε χωρίς θυμό ή κακία6.

Προσφάτως, αφού είδε ένα έντονα διατυπωμένο άρθρο σχολιασμού, επικριτικό για την Εκκλησία, ο αιδεσιμότατος Αμώς Μπράουν, εθνικός ηγέτης πολιτικών δικαιωμάτων και ποιμένας της Τρίτης Εκκλησίας Βαπτιστών στον Σαν Φρανσίσκο, απάντησε:

«Σέβομαι την εμπειρία και την αντίληψη του ατόμου που έγραψε αυτά τα λόγια. Ομολογουμένως, δεν βλέπω αυτό που βλέπει».

«Το θεωρώ ως μία από τις μεγαλύτερες χαρές της ζωής μου να γνωρίζω αυτούς τους ηγέτες [της Εκκλησίας], συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου Ράσσελ Νέλσον. Είναι, κατά την εκτίμησή μου, η προσωποποίηση της καλύτερης ηγεσίας που έχει να προσφέρει η χώρα μας».

Εικόνα
Ο Πρόεδρος Νέλσον με τον αιδεσιμότατο Μπράουν

Κατόπιν προσέθεσε: «Μπορούμε να παραπονούμαστε για τον τρόπο που ήταν τα πράγματα. Μπορούμε να αρνηθούμε να αναγνωρίσουμε όλα τα καλά που συμβαίνουν τώρα… Όμως αυτές οι προσεγγίσεις δεν θα θεραπεύσουν τις εθνικές διχογνωμίες μας… Όπως δίδαξε ο Ιησούς, δεν εξαλείφουμε το κακό με περισσότερο κακό. Αγαπούμε γενναιόδωρα και ζούμε με ευσπλαχνία ακόμη και προς εκείνους που νομίζουμε ότι είναι εχθροί μας»7.

Ο αιδεσιμότατος Μπράουν είναι ειρηνοποιός. Ήρεμα και με σεβασμό κρύωσε τα πυρωμένα βέλη. Οι ειρηνοποιοί δεν έχουν παθητική στάση. Είναι πειστικοί με τον τρόπο του Σωτήρος8.

Τι μας δίνει την εσώτερη δύναμη να κρυώσουμε, να ηρεμήσουμε και να σβήσουμε τα πυρωμένα βέλη που στόχευαν προς τις αλήθειες που αγαπούμε; Η δύναμη προέρχεται από την πίστη μας στον Ιησού Χριστό και την πίστη μας στους λόγους Του.

«Μακάριοι είστε, όταν σας ονειδίσουν, και σας θέσουν υπό διωγμό, και πουν εναντίον σας κάθε κακό λόγο, λέγοντας ψέματα, εξαιτίας μου.

»…επειδή ο μισθός σας είναι πολύς στους ουρανούς· έτσι, εξάλλου, έθεσαν υπό διωγμό τούς προφήτες πριν από σας»9.

Η σπουδαιότητα της ελεύθερης βούλησης

Δύο σημαντικές αρχές καθοδηγούν την επιθυμία μας να είμαστε ειρηνοποιοί.

Πρώτον, ο Επουράνιος Πατέρας μας έχει δώσει σε κάθε άτομο την ηθική του ελεύθερη βούληση, με την ικανότητα να επιλέγει το δικό του μονοπάτι10. Αυτή η ελεύθερη βούληση είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα του Θεού.

Δεύτερον, με αυτήν την ελεύθερη βούληση, ο Επουράνιος Πατέρας μας επέτρεψε την «αντίθεση στα πάντα»11. «Γευό[μαστε το πικρό, ώστε να γνωρίζου[με] την αξία του καλού»12. Η αντίθεση δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει. Μαθαίνουμε να διακρίνουμε το καλό από το κακό.

Αγαλλιούμε με την ευλογία της ελεύθερης βούλησης, κατανοώντας ότι θα υπάρξουν πολλοί που δεν πιστεύουν αυτό που πιστεύουμε. Στην πραγματικότητα, λίγοι τις τελευταίες ημέρες θα επιλέξουν να κάνουν την πίστη τους στον Ιησού Χριστό κεντρική σε όλα όσα σκέφτονται και κάνουν13.

Λόγω των πλατφορμών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μία φωνή δυσπιστίας μπορεί να φαίνεται ότι είναι ένα πλήθος αρνητικών φωνών14, αλλά ακόμα και αν είναι πλήθος φωνών, επιλέγουμε το μονοπάτι των ειρηνοποιών.

Οι ηγέτες του Κυρίου

Ορισμένοι θεωρούν ότι η Πρώτη Προεδρία και η Απαρτία των Δώδεκα έχουν εγκόσμια κίνητρα όπως οι πολιτικοί, οι επιχειρηματικοί και οι πολιτιστικοί ηγέτες.

Ωστόσο, λαμβάνουμε ή μας ανατίθενται οι ευθύνες με πολύ διαφορετικό τρόπο. Δεν έχουμε εκλεγεί ούτε επιλεγεί από εφαρμογές. Χωρίς συγκεκριμένη επαγγελματική προετοιμασία, έχουμε κληθεί και χειροτονηθεί να καταθέτουμε μαρτυρία για το όνομα του Ιησού Χριστού σε όλον τον κόσμο μέχρι την τελική πνοή μας. Προσπαθούμε να ευλογούμε τους ασθενείς, τους μοναχικούς, τους αποθαρρυμένους και τους φτωχούς και να ενδυναμώνουμε το βασίλειο του Θεού. Επιζητούμε να μάθουμε το θέλημα του Κυρίου και να το διακηρύξουμε, ειδικά σε εκείνους που επιζητούν αιώνια ζωή15.

Μολονότι η ταπεινή μας επιθυμία είναι να τιμηθούν οι διδασκαλίες του Σωτήρος από όλους, τα λόγια του Κυρίου μέσω των προφητών Του είναι συχνά αντίθετα με τη σκέψη και τις τάσεις του κόσμου. Ήταν πάντοτε έτσι16.

Ο Σωτήρας είπε στους Αποστόλους Του:

«Αν ο κόσμος σάς μισεί, να ξέρετε ότι πρωτύτερα από σας μίσησε εμένα…

«…Όλα αυτά θα τα κάνουν… επειδή δεν ξέρουν αυτόν που με απέστειλε»17.

Να νοιαζόμαστε για όλους

Αγαπούμε πραγματικά όλους τους γείτονές μας και νοιαζόμαστε για αυτούς, είτε πιστεύουν όπως εμείς είτε όχι. Ο Ιησούς μάς δίδαξε στην παραβολή του Καλού Σαμαρείτη ότι εκείνοι με διαφορετικά πιστεύω θα πρέπει να προσεγγίζουν ειλικρινά για να βοηθήσουν οποιονδήποτε έχει ανάγκη, όντες ειρηνοποιοί, να επιδιώκουν καλούς και ευγενείς σκοπούς.

Τον Φεβρουάριο, ένας τίτλος στο Arizona Republic δήλωνε: «Δικομματικό νομοσχέδιο που υποστηρίζεται από Αγίους των Τελευταίων Ημερών θα προστατεύει τους ομοφυλόφιλους και τους διεμφυλικούς της Αριζόνας»18.

Εμείς, ως Άγιοι των Τελευταίων Ημερών, είμαστε «στην ευχάριστη θέση να συμμετάσχουμε σε έναν συνασπισμό πίστης, επιχειρήσεων, Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι. ατόμων και ηγετών της κοινότητας που έχουν εργαστεί μαζί με πνεύμα εμπιστοσύνης και αμοιβαίου σεβασμού»19.

Ο Πρόεδρος Ράσσελ Νέλσον κάποτε με περίσκεψη ρώτησε: «Δεν μπορούν να υπάρχουν όρια χωρίς να γίνουν γραμμές μάχης;»20

Προσπαθούμε να είμαστε «ειρηνικοί ακόλουθοι του Χριστού»21.

Οι στιγμές που δεν πρέπει να ανταποκρινόμαστε

Μερικές από τις επιθέσεις στον Σωτήρα ήταν τόσο κακόβουλες, που δεν είπε τίποτα. «Και οι αρχιερείς και οι γραμματείς κατηγορώντας Τον έντονα… και Τον χλεύαζαν», αλλά ο Ιησούς «δεν [τους] αποκρίθηκε τίποτε»22. Υπάρχουν στιγμές που όντες ειρηνοποιοί σημαίνει ότι αντιστεκόμαστε στην παρόρμηση να ανταποκριθούμε και αντ’ αυτού, με αξιοπρέπεια, να παραμένουμε ήσυχοι23.

Είναι αποκαρδιωτικό για όλους μας, όταν σκληρά ή απορριπτικά λόγια για τον Σωτήρα, τους οπαδούς Του και την Εκκλησία Του λέγονται ή εκδίδονται από εκείνους που κάποτε στάθηκαν μαζί μας, έλαβαν τη μετάληψη μαζί μας και κατέθεσαν μαρτυρία μαζί μας για τη θεία αποστολή του Ιησού Χριστού24.

Αυτό συνέβη επίσης κατά τη διάρκεια της διακονίας του Σωτήρος.

Μερικοί από τους μαθητές του Ιησού που ήταν μαζί Του κατά τη διάρκεια των πιο μεγαλοπρεπών θαυμάτων Του αποφάσισαν να «[μην] περπα[τούν] πλέον μαζί Του»25. Δυστυχώς, δεν θα παραμείνουν όλοι σταθεροί στην αγάπη τους για τον Σωτήρα και στην αποφασιστικότητά τους να τηρούν τις εντολές Του26.

Ο Ιησούς μάς δίδαξε να αποσυρθούμε από τον κύκλο του θυμού και της φιλονικίας. Σε ένα παράδειγμα, αφού οι Φαρισαίοι αντιμετώπισαν τον Ιησού και έκαναν συμβούλιο πώς θα μπορούσαν να Τον εξολοθρεύσουν, οι γραφές λένε ότι ο Ιησούς ανεχώρησε από αυτούς27 και τα θαύματα συνέβησαν καθώς «τον ακολούθησαν πολλά πλήθη, και τους θεράπευσε όλους»28.

Ευλογώντας τη ζωή των άλλων

Κι εμείς μπορούμε να απομακρυνθούμε από τη διαμάχη και να ευλογήσουμε τη ζωή των άλλων29, ενώ δεν απομονωνόμαστε στη γωνιά μας.

Στο Μπούτζι-Μάγι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, αρχικά κάποιοι ήταν επικριτικοί με την Εκκλησία, χωρίς να καταλαβαίνουν τα πιστεύω μας ή να γνωρίζουν τα μέλη μας.

Πριν από λίγο καιρό, η Κάθυ και εγώ παρευρεθήκαμε σε μία πολύ ξεχωριστή συγκέντρωση της Εκκλησίας στο Μπούτζι-Μάγι. Τα παιδιά ήταν ντυμένα άψογα με λαμπερά μάτια και μεγάλα χαμόγελα. Ήλπιζα να τους μιλήσω για τη μόρφωσή τους, αλλά έμαθα ότι πολλά δεν πήγαιναν σχολείο. Οι ηγέτες μας, με πολλά ονομαστικά ανθρωπιστικά κεφάλαια, βρήκαν έναν τρόπο να βοηθήσουν30. Τώρα, περισσότεροι από 400 μαθητές –κορίτσια και αγόρια, μέλη, καθώς και εκείνοι που δεν είναι του δόγματός μας– είναι ευπρόσδεκτοι και διδάσκονται από 16 δασκάλους που είναι μέλη της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού.

Εικόνα
Η Καλάνγκα Μούγια

Η δεκατετράχρονη Καλάνγκα Μούγια είπε: «[Έχοντας λίγα χρήματα], πέρασα τέσσερα χρόνια χωρίς να πάω στο σχολείο… Είμαι τόσο ευγνώμων για ό,τι έχει κάνει η Εκκλησία… Μπορώ τώρα να διαβάζω, να γράφω και να μιλώ Γαλλικά»31. Μιλώντας για αυτήν την πρωτοβουλία, ο δήμαρχος του Μπούτζι-Μάγι είπε: «Εμπνέομαι από την Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, διότι ενώ [άλλες] εκκλησίες χωρίζονται η καθεμία στη γωνιά του… [εσείς εργάζεστε] με [άλλους] για να βοηθήσετε την κοινότητα που έχει ανάγκη»32.

Να αγαπάτε ο ένας τον άλλον

Κάθε φορά που διαβάζω το Κατά Ιωάννην κεφάλαιο 13, θυμάμαι το τέλειο παράδειγμα του Σωτήρος ως ειρηνοποιού. Ο Ιησούς Χριστός με αγάπη έπλυνε τα πόδια των Αποστόλων. Κατόπιν διαβάζουμε «ταράχτηκε στο πνεύμα Του»33 καθώς σκεπτόταν κάποιον που αγαπούσε να προετοιμάζεται να Τον προδώσει. Έχω προσπαθήσει να φαντασθώ τις σκέψεις και τα συναισθήματα του Σωτήρος καθώς έφευγε ο Ιούδας. Είναι ενδιαφέρον που εκείνη τη νηφάλια στιγμή, ο Ιησούς δεν μιλούσε πια για τα «ανησυχητικά» συναισθήματά Του ή για την προδοσία. Αντιθέτως, μίλησε στους Αποστόλους Του για την αγάπη, με τα λόγια Του να έχουν μεγάλη επίδραση ανά τους αιώνες:

«Kαινούργια εντολή σάς δίνω: Nα αγαπάτε ο ένας τον άλλον· όπως εγώ σας αγάπησα…

»Aπό τούτο θα γνωρίσουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, εάν έχετε αγάπη ο ένας προς τον άλλον»34.

Είθε να αγαπούμε Εκείνον και να αγαπούμε ο ένας τον άλλον. Είθε όλοι να είμαστε ειρηνοποιοί, ώστε να αποκαλούμαστε «γιοι του Θεού», προσεύχομαι στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Κατά Ματθαίον 5:9.

  2. Βλέπε Προς Εφεσίους 6:16, Διδαχή και Διαθήκες 3:8.

  3. Πράξεις 17:28.

  4. Μωσίας 3:11.

  5. Μωσίας 5:7.

  6. Ο Πρόεδρος Ντάλλιν Όουκς είπε: «Οι οπαδοί του Χριστού θα πρέπει να είναι παραδείγματα ευγενείας. Θα πρέπει να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους, να είμαστε καλοί ακροατές και να δείχνουμε ευαισθησία για τις ειλικρινές πεποιθήσεις τους. Παρόλο που μπορεί να διαφωνούμε, δεν θα πρέπει να είμαστε δυσάρεστοι. Οι θέσεις μας και οι επικοινωνίες μας σε αμφιλεγόμενα θέματα δεν πρέπει να είναι εριστικές» («Αγαπώντας τους άλλους και ζώντας με τις διαφορές», Λιαχόνα, Νοέ 2014, 27).

  7. “Amos C. Brown: Follow the LDS Church’s Example to Heal Divisions and Move Forward”, Salt Lake Tribune, 20 Ιαν 2022, sltrib.com.

  8. Ο Πρεσβύτερος Ντέιλ Ρένλαντ είπε: «Όταν η αγάπη του Χριστού περιβάλλει τη ζωή μας, προσεγγίζουμε τις διαφωνίες με πραότητα, υπομονή και καλοσύνη» («Η ειρήνη του Χριστού καταργεί την εχθρότητα», Λιαχόνα, Νοε 2021, 84).

  9. Κατά Ματθαίον 5:11-12.

  10. Βλέπε Νεφί Β΄ 10:23.

  11. Νεφί Β΄ 2:11.

  12. Μωυσής 6:55.

  13. Βλέπε Νεφί Α΄ 2:12.

  14. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι 3 στους 5 ανθρώπους μοιράζονται τον τίτλο μιας ιστορίας που δεν έχουν καν διαβάσει (βλέπε Caitlin Dewey, “6 in 10 of You Will Share This Link without Reading It, a New, Depressing Study Says”, Washington Post, 16 Ιουνίου 2015, washingtonpost.com. Maksym Gabielkov and others, “Social Clicks: What and Who Gets Read on Twitter?” [paper presented at the 2016 ACM Sigmetrics International Conference on Measurement and Modeling of Computer Science, 14 Ιουνίου 2016], dl.acm.org).

  15. Μην εκπλαγείτε αν ενίοτε οι προσωπικές απόψεις σας δεν είναι αρχικά σε αρμονία με τις διδασκαλίες του προφήτη του Κυρίου. Αυτές είναι στιγμές μάθησης και ταπεινοφροσύνης, όταν γονατίζουμε σε προσευχή. Περπατούμε προς τα εμπρός με πίστη, εμπιστευόμενοι τον Θεό, γνωρίζοντας ότι με τον καιρό θα λάβουμε μεγαλύτερη πνευματική διαύγεια από τον Επουράνιο Πατέρα μας.

  16. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 1:14-16.

  17. Κατά Ιωάννην 15:18, 21. Η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  18. “Bipartisan Bill Supported by Latter-day Saints Would Protect Gay and Transgender Arizonans”, Arizona Republic, 7 Φεβ 2022, azcentral.com.

  19. Why the Church of Jesus Christ Supports a New Bipartisan Religious Freedom and Non-discrimination Bill in Arizona”, 7 Φεβ 2022, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  20. Ράσσελ Νέλσον, “Teach Us Tolerance and Love”, Ensign, Μάιος 1994, 69.

  21. Μορόνι 7:3. Ο Πρόεδρος Γκόρντον Χίνκλυ είπε: «Όχι μόνο πρέπει να είμαστε ανεκτικοί, αλλά πρέπει να καλλιεργούμε ένα πνεύμα καταφατικής ευγνωμοσύνης για εκείνους που δεν βλέπουν τα πράγματα ακριβώς όπως τα βλέπουμε εμείς. Με κανέναν τρόπο δεν χρειάζεται να διακινδυνεύουμε τη θεολογία μας, τις πεποιθήσεις μας, τη γνώση μας για την αιώνια αλήθεια όπως έχει αποκαλυφθεί από τον Θεό των Ουρανών. Μπορούμε να προσφέρουμε τη δική μας μαρτυρία για την αλήθεια, με ήρεμη εκτίμηση, ειλικρινώς, αλλά ποτέ με τρόπο που θα προσβάλει τους άλλους… Πρέπει να μάθουμε να αποδίδουμε εκτίμηση και σεβασμό στους άλλους που είναι τόσο ειλικρινείς στα πιστεύω και τις πρακτικές τους όσο είμαστε εμείς» (“Out of Your Experience Here” [Πνευματική συγκέντρωση Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ, 16 Οκτ 1990], 6, speeches.byu.edu).

  22. Βλέπε Κατά Λουκάν 23:9-11.

  23. Ο Πρεσβύτερος Ντίτερ Ούχτντορφ είπε: «Ως οπαδοί του Ιησού Χριστού, ακολουθούμε το παράδειγμά [Του]. Δεν ντροπιάζουμε ούτε επιτιθέμεθα σε άλλους. Επιζητούμε να αγαπούμε τον Θεό και να υπηρετούμε τον πλησίον μας. Επιζητούμε να τηρούμε με χαρά τις εντολές του Θεού και να ζούμε σύμφωνα με τις αρχές του Ευαγγελίου» (“Five Messages That All of God’s Children Need to Hear” [Πνευματική συγκέντρωση Εβδομάδος Μορφώσεως Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ, 17 Αυγ 2021], 5, speeches.byu.edu).

  24. Ο Πρεσβύτερος Νηλ Μάξουελ είπε: «Τα μέλη της Εκκλησίας θα ζήσουν σε αυτήν την κατάσταση με το σιτάρι και τα ζιζάνια μέχρι τη Χιλιετία. Μερικά πραγματικά ζιζάνια μεταμφιέζονται ακόμη και σε σιτάρι, συμπεριλαμβανομένων των λίγων πρόθυμων ατόμων που μας κάνουν κήρυγμα για τις υπόλοιπες διδαχές της Εκκλησίας στις οποίες δεν πιστεύουν πλέον. Επικρίνουν τη χρήση των πόρων της Εκκλησίας στις οποίες δεν συνεισφέρουν πλέον. Επιζητούν συγκαταβατικά να συμβουλεύουν τους αδελφούς, τους οποίους δεν υποστηρίζουν πλέον. Αντιπαρατιθέμενοι, εκτός απέναντι στον εαυτό τους, φυσικά, φεύγουν από την Εκκλησία, αλλά δεν μπορούν να αφήσουν την Εκκλησία μόνη (“Becometh As a Child”, Ensign, Μάιος 1996, 68).

  25. Κατά Ιωάννην 6:66.

  26. «[Η] πρόσκαιρη απόλαυση αμαρτίας» (βλέπε Προς Εβραίους 11:24-26).

  27. Βλέπε Κατά Ματθαίον 12:1-15.

  28. Κατά Ματθαίον 12:15.

  29. Βλέπε Νεφί Γ΄ 11:29-30.

  30. Με τη βοήθεια του Don Bosco Foundation [Ιδρύματος Ντον Μπόσκο], το σχολικό πρόγραμμα έλαβε πολύτιμη τεχνογνωσία σε διδασκαλία και υλικό.

  31. Ο Μουλέκα, ένας γονέας, είπε: «Μου αρέσει αυτό το πρόγραμμα, επειδή έχει προσφέρει στην κόρη μου… την ευκαιρία… να μάθει να διαβάζει και να γράφει και να ελπίζει για ένα καλύτερο μέλλον. Δεν μπορούσα να την στείλω στο σχολείο, γιατί απλώς πωλώ αλεύρι αραβοσίτου στην αγορά κερδίζοντας… αρκετά μόνο για φαγητό. Ευχαριστώ πολύ την Εκκλησία γι’ αυτό». Η αδελφή Μονίκ, μία δασκάλα, είπε: «Αυτό το πρόγραμμα ήρθε ως μία μεγάλη ευλογία για αυτά τα παιδιά. Στην τάξη μου… τα περισσότερα από αυτά είναι ορφανά. Τους αρέσει πολύ, παρακολουθούν τακτικά τα μαθήματα και κάνουν τα μαθήματά τους» (σχόλια και φωτογραφίες του Πρεσβυτέρου Τζόζεφ Σιτάτι, 24 Φεβ 2022).

  32. Δήμαρχος Λουί ντορ Ντούμπα Τσιαπότα, παρατηρήσεις σε μία δημόσια συνάντηση σχετικά με το πρόγραμμα αλφαβητισμού του Μπούτζι-Μάγι που ξεκίνησε η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, 10 Οκτ 2021.

  33. Κατά Ιωάννην 13:21.

  34. Κατά Ιωάννην 13:34-35.