Konafesi Aoao
O Loto Ua Fili Faatasi
Konafesi aoao ia Aperila 2021


O Loto Ua Fili Faatasi

A o e fegalegaleai atu ma isi i le agalelei, manatu i ai, ma le manatu alofa, ou te folafola atu o le a e siitia i luga lima ua tautau ma o le a faamaloloina loto.

O Le Faatomuaga

E le se mea matagofie ea le maoae o mea fou e maua faasaenitisi, o nisi taimi e musuia e ala i mea faigofie e tutupu e pei o le pa’u o se apu mai se laau?

O le aso, se’i ou faasoa atu se mea fou na maua faasaenitisi lea na tupu ona o se vaega faataitai o lapiti.

I le vaitau o le 1970, sa faia ai e le au suesue se faataitaiga e suesue ai le aafiaga o le manuia o le fatu ona o meaai. I le aluga o se vaitau o ni masina, sa latou fafagaina se vaega ua vaaia lelei o lapiti i meaai e maualuga le ga’o ma vaaia le maualuga o o latou toto, tata o le fatu, ma le ga’o i tino.

E pei ona faamoemoeina, e tele lapiti na faaalia le faateleina o le ga’o i totonu o o latou alatoto. Ioe, sa le na o le pau lea! Sa maua e le au suesue se isi mea na foliga e aogā. E ui ina sa faateleina ga’o o lapiti uma, ae e tasi le vaega sa faateia ai e 60 pasene na itiiti ai nai lo isi. Sa foliga mai e pei sa latou vaavaai atu i ni vaega eseese se lua o lapiti.

I saienitisi, o taunuuga faapenei e mafai ona le mafai ai ona momoe. E mafai faapefea lenei mea? O lapiti o le ituaiga lava e tasi mai Niu Sila, na talitutusa uma lava o latou ituaiga o toto. Sa tofu maua e i latou taitasi le aofaiga tutusa o meaai lava e tasi.

Mata o le a le uiga o lea mea?

Pe na faaleaogaina e nei taunuuga le suesuega? Pe na i ai ni faaletonu i le fuafuaga o le faataitaiga?

Sa taumafai saienitisi ina ia malamalama i lenei taunuuga e lei mafaufauina!

Mulimuli ane, sa latou liliu atu la latou gauai i le au suesue. Pe mata na mafai e le au suesue ona faia se mea e matua’ia ai ia taunuuga? A o latou tuimata’ia lea tulaga, sa latou maua ai o lapiti uma e lei tele ni ga’o faaopoopo, sa vaavaaia e se tagata suesue e toatasi. Sa ia fafagaina lapiti i meaai lava e tasi e pei o isi tagata. Peitai, e pei ona sa lipotia e se tasi saienitisi, “o lea [tamaitai] o se tagata e ese le agalelei ma agaalofa.” Pe a ia fafagaina lapiti, “e talanoa i ai, na te opoina, ma faapepepepe i latou. … ‘Sa na le mafai ona tuu lena mea. O lona lava lea uiga.’”1

Ata
[Tamaitai] suesue agalelei ma le lapiti

Sa ia faia mea e sili atu nai lo le na ona avatu o meaai i lapiti. Sa ia avatu ia i latou le alofa!

I se iloiloga faatopetope, sa lei foliga mai o le mafuaaga lea mo le eseesega tele, ae sa le mafai e le au suesue ona iloa se isi lava mafuaaga.

O lea, sa latou toe faia ai le faataitaiga—o le taimi la lea sa matuai mata’itu ai le vaavaaiga mo nisi eseesega. Ina ua latou auiliiliina ia taunuuga faaiu, o le mea lava lea na tupu! O lapiti, na i lalo o le tausiga a le tagata suesue agaalofa, na matuai maualuga foi taunuuga maloloina.

Sa lolomiina e saienitisi ia taunuuga o lenei suesuega i talatusi lauiloa o Saienisi.2

I ni tausaga mulimuli ane, o mea na maua i nei suesuega na foliga na avea pea ma tosinaga i totonu o le siomaga faafomai. I tausaga talu ai nei, sa lolomi ai e Dr. Kelli Harding se tusi e faaigoa The Rabbit Effect [O Le Aafiaga o Lapiti] lea na maua lona igoa mai le faataitaiga lea. O lana faaiuga: “Tago i se lapiti e ola i se olaga e le maloloina.” Talanoa i ai. Tago e sii. Faaali i ai le alofa. … O le sootaga o le a faia ai se eseesega. … O le taualuga,” na ia faaiu ai, “o le mea e aafia ai lo tatou soifua maloloina i auala e sili ona ‘anoa e tele se faiā ma le ala tatou te taulima ai e le tasi le isi, le ala tatou te ola ai, ma le ala tatou te mafaufau ai pe o le a le uiga o le avea ma tagata sofua.”3

I se lalolagi o le poto salalau, o manatu faavae o loo fesootai ai saienitisi ma upumoni o le talalelei o nisi taimi e foliga e faaleai ni mea pe matuai vavamamao foi. Ae, i le avea ai o ni Kerisiano, o soo o Iesu Keriso, o le Au Paia o Aso e Gata Ai, o taunuuga o lenei suesuega faasaienitisi e ono foliga mai ua masani ai ae le o se mea e ofo ai. Ia te a’u, o se tasi lenei o piliki o le faavae o le agalelei o se mataupu faavae taua o le talalelei mo le faamalologa—o se mataupu faavae e mafai ona faamalolo ai loto faalelagona, faaleagaga, ma, e pei ona faapupula mai ii, e oo lava i le faaletino.

O Loto Ua Fili Faatasi

Ina ua fesiligia, “Le aoao e, o le fea poloaiga o i le tulafono ua sili? Sa tali atu le Faaola ia “alofa atu i le Alii lou Atua ma lou loto atoa,” sosoo atu ai, “Ia e alofa atu i lē lua te tuaoi e pei o oe lava ia te oe.”4 O le tali a le Faaola ua toe faamamafa mai ai lo tatou tiute faalelagi. Sa poloai mai perofeta anamua e faapea “ia lē tatau ona i ai se finau o le tasi ma le isi, ae e tatau ona [tatou] tagai i luma …, ua fili faatasi [o tatou] loto i le lotogatasi ma le alofa o le tasi i le isi.”5 I tusitusiga paia, o loo aoao atili mai ai foi i tatou e faapea o le “mana po o se aafiaga … e tatau ona faatumauina … i le agamaualalo ma le agamalu, … i le agalelei, … e aunoa ma le faa’ole’ole.”6

Ou te talitonu o lenei mataupu e i ai sona faatatauga laugatasia mo Au Paia uma o Aso e Gata Ai, tagata matutua, autalavou, ma tamaiti.

A o mafaufau ai i lena mea, se’i ou tautala tuusao atu ia te outou o i le vaitausaga o tamaiti o le Peraimeri mo sina taimi.

Ua outou malamalama i le taua o le ia agalelei. O loo aoao mai e le tali o se tasi o a outou pese o le Peraimeri, “O Loo Ou Taumafai e Avea e Pei o Iesu.”

Ia fealofani e pei o Iesu.

Agalelei i mea uma e fai.

I ou mafaufauga ia agamalu,

Ua a‘oa’o mai o Iesu.7

Ae tusa lava, atonu o nisi taimi e faigata ai ia te outou. O se tala lenei atonu e mafai ona fesoasoani ia te outou e uiga i se tamaitiiti Peraimeri e igoa ia Minchan Kim mai Korea i Saute. Na auai lona aiga i le Ekalesia pe tusa ma le ono tausaga talu ai.

Ata
Minchan Kim

“I se tasi aso i le aoga, sa taufaalili ai nisi o tamaiti o la’u vasega i se isi tamaitiiti i le faia o ona pona. Sa pei e malie, o lea i ni nai vaiaso, sa ou aufaatasi ai ma i latou.

“Na mavae ni vaiaso mulimuli ane, sa ta’u mai ai e lea tamaitiiti ia te au, e ui lava sa ia faafoliga na te le’i amana’iaina, ae sa tiga lava o ia ia matou upu, ma sa tagi ai o ia i po uma. Sa toetoe lava a ou tagi ina ua ia tau mai ia te au. Sa ou matua lagonaina le faanoanoa ma sa ou manao e fesoasoani ia te ia. O le aso la na sosoo ai, sa ou alu atu ai ia te ia ma faauouo ia te ia, ma faatoese ma fai atu, “Ou te faamalie atu lava i lo’u taufaalili ia te oe.” Sa luelue lona ulu i au upu, ma sa faatumulia ona mata i loimata.

“Ae sa ula pea isi tamaiti ia te ia. Ona ou manatuaina lea o mea na ou aoaoina i le vasega Peraimeri: filifili le mea tonu. O lea, sa ou fai atu ai i tamaiti o la’u vasega e tu’u. O le toatele o i latou sa filifili e le suia lava, ma sa latou le fiafia ia te a’u Ae sa faatoese se tasi o i latou, na avea le toatolu o i matou ma uo lelei.

“E ui o loo i ai ni nai tagata o loo ula pea ia te ia, ae ua ia maua le lagona lelei teisi ona ua ia maua i matou.

“Sa ou filifili le mea sao e ala i le fesoasoani i se uo o manaomia le fesoasoani.”8

Ata
Ata o Minchan Kim

Pe le o se faataitaiga lelei ea lea mo oe e taumafai ia avea e faapei o Iesu?

Taimi nei, i alii talavou ma tamaitai talavou, a o outou aga’i ina matutua, o le ulagia o isi e mafai ona faatupulaia i se tulaga matautia. O le atuatuvale, loto popole, ma isi mea e sili atu ona leaga o taunuuga ia o le taufaamata’u. “E ui o le taufaamata’u e le o se manatu faavae fou, ae ua suia e fesootaiga faaagafesootai se isi faiga o le taufaamata’u. Ua avea o se taufaamata’u faifai pea, ua i ai pea lava—taufaamata’u i luga o le initoneti.”9

Ua manino lava, o loo faaaoga e le fili lenei mea e faatiga ai la outou augatupulaga. E le talafeagai ona i ai lenei mea i lau initoneti, tuaoi, a’oga, korama, ma vasega. Faamolemole ia faia mea uma e te mafaia ia avea ai nei nofoaga ma nofoaga e sili ona agalelei ma saogalemu. Afai o e matauina ma le faaleano pe o e auai foi i soo se tasi o nei mea, ou te le iloa se isi lava fautuaga sili atu nai lo lea na tuuina mai muamua e Elder Dieter F. Uchtdorf:

“Pe a oo mai i le ita, faitatala, lē amanaiaina, taufaaleaga, faitio, po o le manao e faatupu se manua, faamolemole faaaoga le faatonuga lenei:

“Tuu loa!”10

Pe ua e lagona mai? Tuu loa! A o e fegalegaleai atu ma isi i le agalelei, manatu i ai, ma le manatu alofa, e oo lava i le faamata’inumera, ou te folafola atu o le a e siitia i luga lima ua tautau ma o le a faamaloloina loto.

Ona o lea ua ou tautala atu i tamaiti o le Peraimeri ma le autalavou, o le a faasinotonu loa a’u faamatalaga i le au matutua o le Ekalesia. Ua ia i tatou se muai tiutetauave e seti se tulaga maualuga lelei o lagona, ma avea o ni faaa’oa’o o le agalelei, talileleia, ma aga faatamalii—ia aoao pea amioga faaKeriso i le tupulaga faia’e i a tatou tala e fai ma a tatou taga e fai. E faapitoa le taua pe a tatou matauina mea ua lilifa malosi i ai tagata i fevaevaeaiga i faiga faaupufai, tulaga faaagafesootai, ma le toetoe o isi tulaga taualoa uma e faia e le tagata.

Sa aoao mai foi e Peresitene M. Russell Ballard e faapea e tatau i le Au Paia o Aso e Gata Ai ia le gata ina agalelei atu i le tasi ma le isi, ae i isi foi tagata uma o siomia ai i tatou. Na ia matauina faapea, “E i ai nisi taimi ou te faalogo ai i tagata o le ekalesia o faatiga ia i latou o isi tapuaiga e ala i le le amanaiaina o i latou ma lē faitaulia. E mafai ona tulai mai lea mea aemaise i nuu e faitau silia ai o tatou tagata. Ua ou faalogo e uiga i matua e papa’u mafaufau, latou te ta’u atu ia latou fanau e le mafai ona latou taaalo ma se tamaitiiti patino i lo latou pitonuu, ona e le lolotu lo latou aiga i la tatou Ekalesia. O lea ituaiga o amio ua le ogatusa ma aoaoga a le Alii o Iesu Keriso. Ou te le malamalama pe aisea e faataga ai e se tagata o la tatou Ekalesia nei ituaiga o mea ia tutupu. … Ou te le’i faalogo lava o uunaia tagata o lenei Ekalesia i isi lava mea, ae o le alolofa, agalelei, faapalepale, ma le agaalofa i a tatou uo ma tuaoi o isi tapuaiga.”11

Ua faamoemoe mai le Alii ia tatou aoao atu o le talileleia o isi o se auala lelei lea e agai atu i le lotogatasi ae o le talitualimaina e taitai atu ai i fevaevaeaiga.

I le avea ai ma soo o Iesu Keriso, tatou te le fiafia pe a tatou faalogo o agaleagaina fanau a le Atua ona o o latou lanu. Na nutimomoia o tatou loto i le faalogo atu i osofaiga talu ai nei o tagata Uli, Asia, Latina, po o soo se isi lava vaega. O le faafiasili, lotofafau faaleituaiga, po o le limatētē, e le tatau lava ona i ai se avanoa i tuaoi, o nuu, ma i totonu o le Ekalesia.

Ia taitasi i tatou, tusa lava po o le a le matua, taumafai malosi ia avea ma ni ē aupito sili.

Alofa i E Ita Mai ia te Oe

Tusa lava foi pe e te taumafai malosi e te fegalegaleai atu i le alofa, faaaloalo, ma le agalelei, ae o le a le masalomia lava lou tiga po o aafia leaga i filifiliga leaga a isi. O le a la se mea tatou te faia? Tatou te mulimuli i le apoapoaiga a le Alii ia “alolofa i ē ua ita mai ia te outou” ma “agalelei atu i ē … inoino mai ia te outou.”12

Ona tatou faia ai lea o mea uma tatou te mafai e faatoilalo ai mafatiaga ua tuu i lo tatou ala. Tatou te taumafai malosi e onosai seia oo i le iuga, ma tatalo i taimi uma o le a suia e le aao o le Alii o tatou tulaga. Tatou te momoli le faafetai ia i latou Na Te tuuina i lo tatou ala e fesoasoani ia i tatou.

Ata
Vavega i Quincy, Ilinoi

E faagaeetia lava a’u i se faataitaiga o lenei mea mai lo tatou talafaasolopito anamua o le Ekalesia. I le taimi o le taumalulu o le 1838, sa taofia ai Iosefa Samita ma isi taitai o le Ekalesia i le Falepuipui o Liperate a o tutuli ese faamalosi le Au Paia o Aso e Gata Ai mai o latou fale i le setete o Misuri. Sa matuai matitiva le Au Paia, leai ni uo, ma sa matuai mafatia mai le malulu ma le leai o ni mea e tua i ai. Sa vaai atu tagatanuu o Ilinoi, Quincy i lo latou pagatia naua ma sa latou aapa atu i ai ma le alofa ma le faauo.

Sa manatua mulimuli ane e Wandle Mace, o se tagatanuu o Quincy, ina ua ia faatoa vaai i le Au Paia i autafa o le Vaitafe o Misisipi i faleie fau: “O nisi sa fālō o latou ieafu e fai ai sina malutaga mai le matagi, … sa tetete tamaiti i le maalilili faataaliolio i se afi lea sa felelea’i solo i le matagi ma sa faalē tele se aoga mo i latou. Sa matuai pagatia lava nai Au Paia.”13

O le vaai atu i le mala na feagai ma le Au Paia, o lea sa galulue faatasi ai tagata o Quincy e tuuina atu se fesoasoani, o nisi na latou fesoasoani i le feavea’iina o a latou uo fou i le isi itu o le vaitafe. Sa faaauau le tala a Mace, “Sa [latou] foai atu ma le limafoai, sa tauva le au faioloa o le tasi ma le isi po o ai e sili ana foai … i … fasipuaa, … suka, … seevae ma lavalava, mea uma sa matua manaomia e nei tagata faaaunuua. ”14 E lei umi, ae sili atu le aofai o tagata sulufai nai lo tagatanuu o Quincy, o e na tatala atu o latou fale ma faasoa atu foi nai a latou punaoa iti i se osigataulaga patino tele.15

E toatele tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai na faasaoina mai le taumalulu matautia ona o le agaalofa ma le agalelei o tagatanuu o Quincy. Na tatala atu e nei agelu i le lalolagi o latou loto ma fale, e aumaia ai le faafailelega na faasaoina ai le ola, o le mafanafana, ma—atonu o le mea aupito sili ona taua—o se lima o le faauooga i le Au Paia mafatia. E ui ina sa matua puupuu tele lo latou nonofo ai i Quincy, ae sa lei faagaloina lava e le Au Paia la latou aitalafu o le lotofaafetai i o latou tuaoi pele, ma sa oo ina lauiloa Quincy “o le aai o le maluapapa.”16

Pe a oo ina oo mai ia i tatou faigata ma puapuaga e ala i faiga matuia, le lelei, e ono lamatia ai, e mafai ona tatou filifili e faamoemoe ia Keriso. O lea faamoemoe e maua mai Lana valaaulia ma le folafolaga “ia fiafia, ona o le a ou taitai outou i le ala”17 ma o le a Ia faapaiaina ou puapuaga mo lou lelei.18

O Le Leoleo Mamoe Lelei

Sei o tatou faamaea nei i le mea sa tatou amata ai: o se tausimanu agaalofa, na ia faia isi mea ma se agaga e faafailele ae lei faatonuina ai, sa tulai mai ai se taunuuga e lei faamoemoeina—na faamaloloina loto o meaola ia na avea ai o ia o se tausimea. Aisea? Aisea, aua o lona lava lea uiga!

A tatou tilotilo atu ia tatou tioata o le talalelei, tatou te iloa ai o loo tatou i ai foi i le vaavaaiga a se tausitama agaalofa, o le ua tuuina mai o Ia lava i le agalelei ma se agaga e faafailele ai. E silafia e le Leoleo Mamoe Lelei i tatou taitoatasi i le igoa ma e i ai sona naunauga patino mo i tatou.19 Sa fetalai mai le Alii o Iesu Keriso lava Ia: “O au nei o le leoleo mamoe lelei, ua ou iloa au mamoe. … Ou te tuuina atu foi lo’u ola e sui a’i mamoe.”20

Ata
Sailia o le mamoe na leiloa

I le Eseta paia i le faaiuga o lenei vaiaso, ou te maua le filemu tumau i le iloaina “o le Alii o lo’u leoleo mamoe”21 ma ua Ia silafia i tatou taitoatasi ma i lalo o Lana tausiga. Pe a tatou fetaiai ma matagi o le olaga, timuga mamafa, ma’i, manu’aga, o le Alii—o lo tatou Leoleo Mamoe, Lē e tuuina mai le Tausiga ia i tatou—o le a faafaileleina i tatou i le alofa ma le agalelei. O le a ia faamalolo o tatou loto ma toefuatai mai o tatou agaga.

Ou te molimau atu ai i nei mea—ma ia Iesu Keriso lo tatou Faaola ma le Togiola—i le suafa o Iesu Keriso, amene.

Faamatalaga

  1. Tagai i le Kelli Harding, The Rabbit Effect (2019), xxiii–xxiv.

  2. Tagai i le Robert M. Nerem, Murina J. Levesque, and J. Frederick Cornhill, “Social Environment as a Factor in Diet-Induced Atherosclerosis,” Science, vol. 208, no. 4451 (June 27, 1980), 1475–76.

  3. Harding, The Rabbit Effect, xxiv, xxv.

  4. Tagai Mataio 22:36–39.

  5. Mosaea 18:21; faaopoopo le faamamafa.

  6. Mataupu Faavae ma Feagaiga 121:41–42.

  7. “O Loo Ou Taumafai e Avea e Pei o Iesu,” Tusipese a Tamaiti, 79.

  8. Sii mai ia Minchan K., “The Apology,” Friend, Jan. 2020, 35.

  9. Frances Dalomba, “Social Media: The Good, the Bad, and the Ugly,” Lifespan, lifespan.org.

  10. Dieter F. Uchtdorf, “O Le e Alofa Atu e Alofaina Mai,” Liahona, Me 2012, 75.

  11. M. Russell Ballard, “O le Mataupu o le Faaaofia ai,” Liahona, Ian. 2002, 41.

  12. Luka 6:27–28.

  13. Wandle Mace autobiography, circa 1890, typescript, 32–33, Church History Library, Salt Lake City.

  14. Wandle Mace autobiography, 33; spelling and capitalization standardized.

  15. Tagai Richard E. Bennett, “‘Quincy—the Home of Our Adoption’: A Study of the Mormons in Quincy, Illinois, 1838–40,” Mormon Historical Studies, vol. 2, no. 1 (Spring 2001), 110–11.

  16. Tagai Susan Easton Black, “Quincy–A City of Refuge,” Mormon Historical Studies, vol. 2, no. 1 (Spring 2001), 83–94.

  17. Mataupu Faavae ma Feagaiga 78:18.

  18. Tagai i le 2 Nifae 2:2.

  19. Tagai i le James E. Talmage, Jesus the Christ (1916), 417.

  20. Ioane 10:14–15.

  21. Salamo 23:1.