Ni Kabane Aaba, Reeti, ma Neewe
Ti na kona, ni bon oin ara kawai n riki bwa mwakoron koron bukin Ana taetae ni burabeti ao ni berita te Uea—mwakoron te euangkerio ni kakabwaia te aonaaba.
Tariu ao mwaneu, n te tai ae aki maan n nako ao I karaoa te kabaebae n te tembora, n irii kainibaire ibukin te COVID-19. Ma te tia mare te aine ao te tia mare te mwaane, bon mitinare aika a oki ao ni kakaonimaki, bon aia karo ao aia kariki. Aio e aki beebete. Te tia mare te aine bon te ka ruaman mai ibuakoia ataei aika tengaun. Tarina ao mwanena aika ruaman a tekateka n roroia, man te kabanea n ikawai nakon te kabanea ni uarereke, n te maranga are e kariaiakaki iaan tuan te aoraki te COVID 19.
Te utu a tia ni kataia n riki bwa utu aika rararoi nakoia kain rarikiia n te tabo are a maeka iai. E ngae n anne, e a tia teuana te komiuniti n aki bubutimwai—ibukina, bwa e taku tinan te tia mare te aine, kain aia utu bon kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.
A karaoi bwaai ni kabane kain te utu ni karekeia raoraoia n te reirei, anga mwane, bwa aonga ni butimwaeaki, ma aki butimwaeaki. A tataro kain te utu ao n tataro bwa e na kamarauaki te nano.
N te tairiki teuana, a namakinna kain te utu bwa e a kaekaaki aia tataro, n te kawai ae aki kantaningaki. E urarake aia auti ao ni bue rabwatana ni kabane. Ma iai te bwai riki teuana ae riki. Te ai e kamaraui nanoia kaain rarikiia.
Kain rarikiia ao reirein kaawa a boti kunikai, kaau, ao bwaai riki aika kainnanoaki irouia utu, ake a tia ni bua aia bwai ni kabane. Te akoi e kauki aia iango. Tiaki aei te kawai ae a nanonna kaain te utu ke ni kantaningai n aron kaekaan aia tataro. E ngae n anne, a kaota aia kakaitau ibukin te bwai ae a tia n reiakinna rinanon aia taneiai ao kaeka aika aki kantaningaki nakon aia tataro n tangira.
Ni koauana, ibukiia naake a onimaki nanoia ma maata aika noraba, ana nanoanga te Uea a kakoauaaki rinanon kakaewenako n te maiu. A onimaki ni kaitarai kakaewenako ao te anga karea e uoti ana kakabwaia karawa. N te maiu ae mamate aei, ti na kabuai ke n tataningai tabeua bwaai n te tai ae maan, ma n tokina ti na kunei bwaai aika kakawaki riki.1 Anne Ana berita.2
Ara katanoata n ara ka 2020 n ririki e moanaki ma te berita ae “Te Atua e tangiria Natina n aba ni kabane n te aonaaba.”3 Nakoia aomata ni kabaneia, ma baronga, taian taetae, ao botanaomata,4 e berita te Atua, ni berita aika tabu, ao e kaoira bwa ti na nako ni katonga Ana kimwareirei ao raoiroina ae korakora.
Ana tangira te Atua ibukiia aomata e kakoauaaki rinanon koroboki aika tabu.5 Te tangira e raonaki ma ana berita Aberaam, n ikotiia Natina aika maenako,6 ao Ana babaire ni kukurei inanon maiura.
Inanon te auti n onimaki ao tiaki aomata ianena ngkami ngkai, ao tiaki naba aomata aika kam maeka ni iruwa,7 akea ae kaubwai ke e rarikin,8 akea ae “katinanikuaki.” N aron ae “kam buokan-aba ma ake a itiaki,”9 ti kaoaki bwa ti na bita te aonaaba nakon ae tamaroa riki, ni moa man te utu ae uarereke nakon ae bubura, mairoun temanna te aomata, te utu, ao temanna kain rarikira n te tai teuana ma teuana.
Aio e riki ngkana ti maiuakinna ao n tibwaua te euangkerio. Ni boong aikai, te Burabeti Iotebwa e karekea te taetae ni burabeti bwa Tamara are i karawa e tangiriia ni kabane man taabo nako bwa a na karekea ana tangira te Atua ao n rinanon mwaakana n rikirake ao ni bitaki.
Te taetae ni burabeti anne e reke ikai, ni mweengan ana utu te Timiti i Palmyra, New York.10
E tia n te 1998, mwengaia te utu ae Timiti e a manga kateaki ni nnena are mai imwaina. Te ruu ni matu n te auti te borauatao titebo ma 18- ma 30- ma 10- buuti (5.5 ma 3 m) te tabo ae mwaawa ike Moronaai, te tia uarongorongo ae mimitong mairoun te Atua, e roko iroun te ataeinimwaane ae Iotebwa n tairikin Tebetembwa 21, 1823.11
Ko uringa te bwai are e a manga taekinna te Burabeti ae Iotebwa:
“[Moronaai] e taku … bwa iai au mwakuri ae na karaoia mai iroun te Atua, ao e na riki arau bwa taekan te raoiroi ao te buakaka i buakoia n kabane aaba, reeti, ma neewe. …
“[Moronaai] e taekinna bwa iai te boki ae taunaki, … e koreaki inanona bwaninin te Euangkerio ae akea tokina.”12
Tia tei moa ikai. Ti taromauria te Atua te Tama ae akea Tokina ao natina, Iesu Kristo, tiaki te burabeti ke aomata aika a mamate te mwaane ke te aine.
Ma iangoia bwa a kanga Ana taetae ni burabeti te Atua ake e anganiia Ana taan ni beku ni bane ni koro bukiia .13 Tabeua a koro bukiia rimoa, tabeua rimwi, ma a bane ni koro bukiia.14 Ngkana ti ongo nakon ana taetae ni burabeti tamnein te Uea, ti na kona ni bon oin ara kawai, n riki bwa koron bukin Ana taetae ni burabeti ao berita—n riki bwa ana kakabwaia te euangkerio iaon te aonaaba.
N te 1823, Iotebwa bon te ataeinimwaane ae e aki rangi ni kinaaki ngke 17-ana-ririki ao e maeka n te kaawa ae e aki naba rangi ni kinaaki, n te aba ae boou man inaomata. Tii ngkana e koaua, e kanga n iangoia bwa e na taekinna bwa e na riki bwa ana tabonibai te Atua ao n rairairi man ana bwai n tituaraoi te Atua ao mwaakan koroboki aika tabu e a kinaki n taabo nako?
Ma, bukina bwa e koaua, ngkoe ao ngai ti kona ni kakoaua bwa te taetae ni burabeti a bane ni koro bukiia ao riki ti a kaoaki bwa ti na ibuobuoki ni kakoroi bukin taetae ni burabeti.
Tariu ao mwaneu, ni katobibia te aonaaba, ngaira n tatabemaniira ti ira te maungatabu ni kabuta aio n Okitobwa 2020 mai ibuakoia aaba, reeti, ao neewe ake a taetae ni burabetiaki.
Ni boong aikai, membwa n ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira a maeka inanon aaba ao taabo aika 196, ma 3,446 ana titeiki te Ekaretia inanon 90 aaba ao taabo.15 Ti tei ibukin taabo aika mwaiti aika kakaokoro ao n taabo aika e korakora iai te ekaretia.
Inanon 1823, antai ae ataia ae ngaia inanon te ririki 2020 ao e na iai teniua aaba ma mwaitiia kaain te Ekaretia iai aika a raka iaon te mirion —te United States, Mexico, ao Brazil?
Ke 23 aaba aika e raka iaon 100,000 membwa n te Ekaretia iaoia—3 i Amerika Meang, 14 i Amerika Nuka ao Maeao, 1 i Eurobe, 4 i Asia, ao 1 i Aberika?16
Beretitenti Russell M. Nelson e arana Ana Boki Moomon bwa te “kakai ae kamimi.”17 E kakoaua te koaua, “E riai bwa e na ataaki n aaba, reeti, neewe, ma botannaomata.”18 Ni boong aikai, te maungatabu ni kabuta e bon tauraoi n taetae aika 100. Beretitenti Nelson e kakoauaa bwa Iesu Kristo ao ana euangkerio ae kaokaki inanon 133 aaba ao n teimatoa n rikirake riki.
Ni moa man 5,000 beeba ake a boretiaki n 1830 n te moan etiti n Ana Boki Moomon, tabeua 192 mirion katotongana ni kabane ke mwakoron ana Boki Moomon a boretiaki nakon 112 taian taetae. A bane n tauraoi rairan Ana Boki Moomon n ae tabangaki n te kaombiuta. Rairairi ake a tibwa karaoaki iaon Ana Boki Moomon ni ikotaki ma 23 taetaen te aonaaba ake a taekinaki mai irouia 50 mirion aomata ke e nako riki, a bootii oin aia taetae aomata aika mwaitiia 4.1 birion mwaitiia.19
Man bwaai aika a uarereke man aki kangaanga e kananonaaki iai—bwa ngaira n tatabemaniira nako ti kaoaki bwa ti na ikarekebai—bwa a na riki bwaai aika korakora.
Te katooto, n ana maungatabu ni kabuta te titeiki ae Monroe, Utah, ma mwaitin kaina ae 2,200, ao I titirakiniia bwa mwaitira aika a tia ni karaoa aia mwakuri ni mitinare. E bon kaan ae a bane ni katei baia aomata ni kaotia bwa a tia ni karaoa aia mwakuri ni mitinare. N ririki aika aki maan n nako, man te titeki anne, 564 mitinare aika a tia ni karaoa aia mwakuri n aban nako i Amerika aika 50 ao 53 aaba—iaon taian kaontenante ma tiaki Antarctica.
N na taetae iaon Antarctica, inanon te tabo ae Ushuaia i maeaon Argentina, I nooria bwa te taetae ni burabeti e a bon tia ni kakoroaki bukina ngkai ara mitinare a tibwaua ana euangkerio Iesu Kristo ae e a tia ni kaokaki n te tabo ae aranaki bwa “tabotabon te aonaaba.”20
Te tamnei ae karaoaki man ara waorium ake aua irouia Aika Itiaki21 e kaota raoiroin mwiin maiuakinan te euangkerio aika roko nakoia Aika Itiaki n taabo nako. Rongorongon ara Ekaretia e bon kamatoaaki iaon oin ana kakoaua ao butinakon te euangkerio mai irouia membwa, ni ikotaki ma Mary Whitmer, te aine ae moan te kakaonimaki are e a tia ni kaotaki nakoina Ana Boki Moomon iroun Moronaai.22
Ngkai ti nang roko inanon Tianuare 2021, ana maekatiin te Ekaretia ake a boou ake teniua ni kabuta te aonaaba—te Rao, Ibukin Kakorakorakiia Kairake, ao te Riaona—e kaoira ni kabane bwa ti na bwaibwai ao n tibwaua te bwai ae ti rinanona ma te koaua inanon ara onimaki n ara komiuniti n te onimaki ni katotobia te aonaaba.23
Tariu ao mwaneu, ngkana ti karikirakea ara onimaki iroun Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo, karekei kakabwaia ake a kuneaki inanon koaua n te euangkerio ae maiu are e a tia ni kaokaki ma berita aika tabu, ao ni kamatebwai, titiraki, ao n tibwauai taekan Kaokan bwaai are e a waakinako, ti bon anga baira ni kakoroa bukin taian taetae ni burabeti.
Ti a bon bitira ma te aonaaba inanon ana kainibaire te euangkerio are e kakabwaiai maiu n taabo nako.
Temanna tarira mai Aberika e taku, ““Ana mwakuri ni ibuobuoki n ana nakoanibonga kainabau e karikia bwa e na tataonannano ao n akoi. Ao ngai are I a riki bwa te buu te aine ao te tina ae tamaroa.”
Te tia rabakau iaon bitineti n taai aikai iaon Nukan Amerika e taekinna imwaain ae kunea ana euangkerio te Atua ae kaokaki, bwa e maeka inanon te kawai n akea oin ana kantaninga. Ngkai ngaia ma ana utu a kunea raoi bwa antai ngaia, aia kantaninga, ao korakoraia.
Temanna te ataeinimwaane iaon Maeaon Amerika are e kaikawaia ana moa ao ni kabonakoi bunimoana bwa buokan boon wintoon aia auti ana utu are e kateaki. E kabwaka moa ana kabwianibwai. E na nooria bwa a na kaukaki mataroan nako karawa.
Inanon koona ake aua, te kaomiuniti i maeaomaiakin te United States, teuana te utu i Amerika ae a unika te rooti ae tamaroa bwa kanga aron te buakonikai ae e na uee inanon te rereua, a kabotauaki ma te onimaki n te euangkerio ao te toronibwai.
Te tia buaka ae reke maiuna n te buaka n te aba ae korakora, te mwaane i Maeaon mainikun te aono n Atia e taenikai bwa akea nanon te maiu. E kunea te kantaninga inanon te mii ngke temanna raona ngkoa n reirei e taua tureen te toa ao n taekina koauan otenanti ni kamaiu ao ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo.
Tamara are i Karawa e kaoira n taabo nako bwa ti na namakina Ana tangira, n reiakinna ao n rikirake rinanon te reirei, mwakuri aika a kakannato, mwakuri n riki n toronibwai, baire ibukin te tamaroa ma te kukurei are tina kunei inanon ana Ekaretia ae kaokaki.
Ngkana ti onimakina Atuara, n tabetai rinanon te kekeiaki inanon ara tai n rang n roo, n rang ni maroaa, taai aika aki koaua, ti reiakinna bwa E kinaira raoi ao n tangiriira riki nakon are ti kinaira ke n tangirira.
Aio bukina ae ti kainanoa ana ibuobuoki te Atua ibukin karekean te kabanea n nanoanga, te katiiteboaki, te aki babakanikawai, ao te rau inanon mwengara ao n ara komiuniti. Ara kabanea ni koaua, karaki aika a onimakinaki, ao koauan rongorongora, ara tabo, ao bwaai ake ti bwaibwai iai a roko ngkana ti namakina ana tangira te Atua, ukoukoran te akoi ma kakai rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu te Nati, ao ni katea te irekereke ae akea tokina man berita aika a tabu.
Tamaroan te nano n aro ao te wanawana a kainnanoaki n tain mangaongaon, ma beroron, ao barekan te aonaaba n taai aikai. Ti na kanga riki ni manga kabooua, anai nanoia, ao n reireina tamnein te aomata?24
Unikakin aroka i Haiti bon tii teuana mai ibuakon tebubua te katoto ibukiia aomata ake a ikotaki ni karaoi mwakuri aika a raraoi. Te komiuniti n te tabo anne, ni ikotaki ma 1,800 membwa n te Ekaretia, ake a bwaintangirai aroka, a ikotaki ni unikii aroka are e kaaniia 25,000.25 N te ririki aio n tain manga unikakin aroka ao a bane n tia n unikaki e raka iaon 121,000 aroka. E kantaningaaki bwa e na unikaki riki tebwina te ngaa.
Aron bobotan aroka aikai a na karekea te nuu, e na kamanoa te tano, totokoa reken te ieka n taai aika imwaira. E katamaroaa kain rarikina, e katea te komiuniti, ao e kaamwarakeia aomata. Ngkana ko titirakiniia kaain Haiti bwa antai ake a na rikorikoi uanikai man aroka, a taku, “Ane e rotaki n te baki.”
Wanibui te betienti mwaitii aomata n te aonaaba a bon bane ni kainnano.26 Komiuniti n aaro a tauraoi ni kaitarai kaangaanga ake a na reke imwiin te kangaanga n te aonaaba n ikotaki ma reitinakon kaangaangan rereken te amwarake, taabo ni kamanomano, te reirei, te konabwai ni wareware ao ni koroboki. Ni katobibia te aonaaba, ara membwa, raoraora, ao te Ekaretia e buokiia komiuniti ni boutokaia taan mwainging ao ni katauraoi raan, bwaai ni kaitiaki, kamwaingingaia mwauku, ao taabo ni mata—temanna te aomata, teuana te kawa, tekaina te aroka n teuana te tai.27 N taabo nako, ti ukoukoria n riki bwa kaaro ao kaain te aba aika a tamaroa, n tibwatibwa nakoia kaain rarikira, ni ikotaki ma rinanon ana Anga Bwaintangira Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira.28
Te Atua e anganiira inaomatara ae tamaroa—ma katabeara ae tamaroa. E taku te Uea, “Ngai, te Uea ae te Atua, I kainaomatai ngkami, ngaia are [kam] a bon inaomata raoi.”29 Inanon tuangakiia “taenikai n te kanakoaki,”30 te Uea e berita bwa ana Mwakuri ni Kamaiu ao kawain te euangkerio e kona n urui kabaebae n te rabwata ao n te tamnei.31 N te nanoanga, te inaomata aio e reke irouia naake a tia ni bua man te maiu aei.
Tabeua ririki n nako, te ibonga i Amerika Nuka e tuangai ae kamatebwaia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira “te bwabetito ibukiia aomata aika mate.” “E aki taraa n ae,” e taku te mitinare, “e na karekea aia tai aomata ni kabane te Atua bwa a na karekea te bwabetio, e ngae ngke ningai ke a mamaeka ia, ma ti ataei aika uarereke, ‘aika a maiu iroun Kristo.’32 Te Aboroto are Bwauro,” e koreia te mitinare, “e taekiniia maate ake a tataningaa bwabetitoakiia ao manga kautakiia man te mate.”32 Berita n otenanti n te tembora ni kabane aaba, reeti, ao neewe ae akea temanna ae kainnanoia bwa e “na teimatoa n riki bwa ana toro te mate, moone, ke te ruanimate.”33
Ngkana ti kunea te Atua, n tabetai kaekaan tataro aika aki kantaningaaki aika a buokira ni uotira nakon te komiuniti, a kakioanako te roo mai iroura, ao n raoniira ni kakaea te tamnei ae tina mano iai ao ni bwaibwai n tamaroan ana Berita ae tabu ma ana tangira.
Bwaai aika korakora a moanaki man bwaai aika uarereke, ma ana kakai te Atua a bon kaokaoti ni katoaa te bong. Ai kakatongara ngaira ibukin ana bwai n tituaraoi te Tamnei ae Raoiroi mai Karawa, ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo, ma Ana reirei aika a kaotaki, otenanti, ao berita aika tabu ake a kuneaki n Ana Ekaretia are E kaokaki, ae weteaki n Arana.
Ti a bane ni kakimwareirei nanora ni butimwaea ao ni buokia ni kakoroi nanon Ana berita ao kakabwaia ake a taetae ni burabetiiaki inanon aaba, reeti, ao neewe, I tataro n aran Iesu Kristo, amen.