Wase 6

Na Noda Kila Vakaikeda na iVolanikalou

Sa rawa vei keda yadua me da marautaka na veivakalougatataki ni noda vakani keda ena ivolanikalou.

Na Bula nei Spencer W. Kimball

Ena gauna e yabaki 14 kina o Spencer W. Kimball, e a rogoci Susa Young Gates na luvei Brigham Young yalewa ni a vosa ena dua na koniferedi ni iteki ena ulutaga ni wiliki na ivolanikalou. E a nanuma lesu: “E a veivakayavalati na nona vosa me baleta na wiliki ni ivolanikalou ka kila vakavinaka sara; e a cegu vakalailai me tarogi ira na ivavakoso raraba, ka volekata ni keimami lewe dua na udolu. ‘E vica vei kemuni sa wilika tasevu sara na iVolatabu?’

“… E a lauti au dina sara ga na vosa o ya, me yacova mai na gauna o ya au sa wilika oti kina e vuqa sara na ivola, na veivola ni talanoa, na ivola ni veivakamarautaki, ia e beitaki au tikoga na yaloqu, “O iko Spencer Kimball, o se bera mada ga ni wilika na ivola tabu o ya. Baleta? Au vakaraici ira na tamata ena yasa ni olo ruarua meu raica de o au duadua ga au se bera ni wilika na ivola tabu o ya. Mai na dua na udolu na tamata, e a rairai ni lewe vica ga era a doudou ena laveliga. Au a kino sobu ena noqu idabedabe. Au sa sega ni vakasamataki ira na kena vo era se bera ni wilika, ia au sa vakasamataki au ga vakabibi. Au sa sega tale ni kila na cava era sa cakava se vakasamataka tiko na tamata, ia au sa sega tale ni qai rogoca na vunau o ya. Sa mai cakamana. Ni sa mai cava na soqoni, au a curuma yani na katuba levu ki tautuba ka cici yani ki noqu vale ena tokalau ni valenilotu; kau katia na batiqu ka kaya lo, “Au na cakava, au na cakava, au na cakava.’

“Au a curuma yani na neitou vale ena katuba e muri, au lako yani ki na vatavata e valenikuro na vanua era dau biu tiko kina na cina koala, au taura sara e dua ka se sinai vinaka tu ena waiwai ka se qai vakavoutaki ga na kena vauvau, ka cabeta cake na kabakaba ki na noqu rumu e cake sara. E kea au a cereka na noqu iVolatabu ka tekivu wiliwili ena iVakatekivu, na imatai ni iwase ena imatai ni tikina, kau a wiliwili me yacova ni sa bogi levu mai vei Atama kei Ivi kei Keni kei Epeli, o Inoke kei Noa kei na waluvu ka vakakina o Eparaama.”¹

Ni oti toka e dua na yabaki sa qai wilika oti kina o Spencer na iVolatabu: “Sa qai dua na vakacegu levu vei au meu kila niu sa wilika na iVolatabu mai na ivakatekivu ki na kena iotioti! Sa dua na marau levu ni yalo! Sa dua na ka rekitaki ena kena isoqoni taucoko niu sa taura na kena itukutuku!”² Na ka oqo e tawamudu na kena veivakauqeti, ka yaco ena nona bula e muri me dau tukuna na ka oqo ena veikoniferedi raraba kei na kena vakaiwasewase.

E a tomana tikoga o Peresitedi Kimball na nona marautaka na veivakalougatataki ni wilika na ivolanikalou ena nona bula ka dau vakauqeti ira na tamata me ra vakayacora vakakina. E nanuma lesu o Elder Richard G. Scott, ka a qai laki lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: “E a laki veiliutaki yani o Elder Spencer W. Kimball ena neitou yasana niu a se peresitedi ni tabana ni kaulotu. Au raica rawa na nona kila tu vakavinaka ka dau vakayagataka na iVola i Momani ena nona vosa veilauti vei ira na lewenilotu ka vakakina o ira na daukaulotu.… Ena dua na gauna ena dua na soqoni vakaiwasewase ni daukaulotu, a kaya o koya, ‘Richard, o a vakayagataka e dua na tikina mai na iVola i Momani edaidai kau sega mada ni nanuma meu vakayagataka vakaoqori.’ O ya e dua na vakavakarau vinaka ki na dua na lesoni bibi e a vinakata o koya meu kila. E a qai kuria, ‘Meu qai vakasamataka niu sa wilika oti vakavitusagavulu kaono na ivola o ya.’ E a sega ni gadrevi me vakamatatataka vakavinaka niu kila ga vakalailai na ivolanikalou, kau sa gadreva meu solia na noqu bula ena kena tugani ka bulataki. Na vosa o ya e a vakauqeta tu na noqu bula taucoko ni kena toroicake tikoga na kilai vakavinaka ni vosa tabu ni Kalou.” ³

iVakavuvuli nei Spencer W. Kimball

Sa iyau talei duadua na ivolanikalou ka sa dodonu me da kila sara ga vakaikeda.

Ena vuqa na gauna sa vaka me da vakawalena sara vakasivia na ivolanikalou baleta ni da sega ni marautaka vakalevu ni sa rui dredre na kena taukeni, ka da sa kalougata ni sa tu vei keda. Sa vaka me da sa bula vakamatautaki tu ena gacagaca ni vuravura oqo ka sa kena ivakarau tu na noda rogoca na kosipeli e vakatavulici vei keda ka dredre me da vakasamataka ni a rawa me duatani.

Ia e dodonu me da kila vakavinaka ni [se qai] oti ga oqo e [vica vata] na yabaki ena kena lamata cake o vuravura mai na gauna ni butobuto vakayalo ka da vakatoka na Vukitani Levu. E gadrevi me da kila rawa na titobu ni butobuto vakayalo e a qaqa tiko ni bera na siga o ya ena vula ibatabata ni 1820 e a rairai kina vei Josefa Simici na Tamana kei na Luvena—e dua na butobuto ka a raica taumada o Nifai ka vakamacalataki “Me ra butobuto tu ga” ka a tarovi kina na tamata mai na kosipeli. (Raica 1 Nifai 13:32.) …

… Na dina sai koya niu a sega ni sucu ena gauna ni butobuto vakayalo o ya ni a vakanomodi tu o lomalagi ka kau tani mai kina na Yalotabu. Sa dina sara, ni yali mai vei keda na vosa ni Turaga me dusimaki keda ka da sa vaka e dua e veiseseyaki voli ena dua na vanua liwa lala levu ka na sega ni raica rawa e dua na ivakatakilakila ni vanua, se ena dua na qara butobuto ka sega kina na cina me vakaraitaka vei keda na noda idrodro.…

… E a vakaraitaka vakamatata o Aisea na kena takali tani yani na butobuto kei na kena tadu mai na iVola i Momani [raica Aisea 29:11–12].…

Ia sa qai tekivutaki kina na cakacaka veivakurabuitaki, “ena ia mada e dua na cakacaka vakurabui: ka a yalataka na Turaga me na vakayacora. (Raica Aisea 29:14.)

Ena gauna a tekivutaki kina na vakalesui mai ni kosipeli vua na parofita ko Josefa Simici, e sa tabaki ka veikauyaki oti e [milioni] na ilavelave ni iVola i Momani.… E sa tabaki talega e dua na iwiliwili levu ni iVolatabu, ka sivia na iwiliwili ni veivola kece a tabaki. Sa tu talega vei keda na Vunau kei na Veiyalayalati kei na Mataniciva Talei. Me ikuri ni noda rawata na cakacaka lagilagi ni ivolanikalou, eda sa taura tu, ka sa laki yacova sara ka sega tu ni kilai ena dua tale na gauna ena itukutuku ni veigauna kei vuravura, o ya na noda vakavukui ka rawa ni da vakayagataki ira, kevaka ena rawa.

Era sa kila tu na parofita ni gauna makawa ni na oti na butobuto ena yaco mai na rarama. Eda sa bula donuya tiko na rarama o ya—ia eda sa kila tiko beka vakavinaka? Me vaka ni sa tu oqo vei keda na vunau ni veivakabulai, au lomaleqa tiko ni so na tamata era se bula voli ga ena “yalo sa daumoce, na mata sa sega ni rai rawa, kei na daliga sa sega ni rogo rawa.” (Roma 11:8.)

… Au sa kerei keda taucoko me da dikeva vakavinaka sara na noda vulica tiko na ivolanikalou. Sa dau kena ivakarau me wiliki walega e vica na tiki ni ivolanikalou, ka veiciriyaki voli ena noda vakasama, ni sa vakakina, eda sa qai nanuma ni da sa kila e vuqa sara na ka me baleta na kosipeli. Ena vakasama oqo, ena rawa me dua na leqa levu na kena kilai ga vakalailai. Au vakabauta ni o keda yadudua, ena so na gauna ena noda bula, me da na kila ga vakaikeda na ivolanikalou—ka sega ni vakadua walega, ia me da kila vakavinaka sara ena veigauna. ⁴

Na noda yalayala ni qarava na Turaga ena vakatau ki na noda vakanamata ki na ivolanikalou.

Na italanoa kei Josaia na Tui ena Veiyalayalati Makawa sa yaga vakalevu sara “me vakataki … [keda].” (1 Nifai 19:24.) Vei au, oqo e dua vei ira na italanoa vinaka ena ivolanikalou taucoko.

E a se qai yabaki walu walega o Josaia ka sa veiliutaki e Juta, ka dina ga ni ra a tamata ca sara o ira na wekana, ka a kaya na ivolanikalou ni “sa caka dodonu ko koya ena mata i Jiova, ka muria na ivalavala kecega i Tevita na nona qase, ka sega ni lako tani ki na imatau se ki na imawi.” (2 Tui 22:2.) Oqo na kena e veivakurabuitaki sara ni da sa kila rawa ena gauna o ya (a rua walega na itabatamata ni se bera ni vakarusai o Jerusalemi ena 587 B.K.) na lawa volai nei Mosese e sa yali ka a sega tu ni kilai, ka vakakina vei ira sara mada ga na bete ena valetabu!

Ia ena ika tinikawalu ni yabaki ni nona veiliutaki, a sa lewa o Josaia me vakavinakataki na valetabu. Ena gauna oqori e a kunea kina o Ilikaia, na bete levu, na ivola ni vunau, ka a biuta tu o Mosese ena kato ni veiyalayalati, ka laki solia yani vei Josaia na Tui.

Ena gauna sa wiliki kina na ivola ni vunau vei Josaia, e a qai “dresulaka na nona isulu” ka tagi vua na Turaga.

“Ni sa ka levu na cudru i Jiova sa waqa mai kivei keda,” a kaya, “ni ra sa sega ni vakarorogo ki na vosa ni ivola oqo ko ira na noda qase, me cakacaka me vaka na ka kecega sa volai kivei keda.” (2 Tui 22:13.)

E a qai wilika na tui na ivola oqo vei ira na tamata kecega, ena gauna o ya era a qai vakayacora taucoko e dua na veiyalayalati me ra muria na vunau ni Turaga “ena lomadra taucoko, kei na yalodra taucoko.” (2 Tui 23:3.) E a vakayacora talega o Josaia me vakasavasavataki na matanitu i Juta, kau tani na matakau ceuceu kece, na veikau, na veivanua cecere, kei na ivalavala ca kecega e se vakayacori sara tiko mai na gauna ni nodra veiliutaki na nona qase, ka sa vakacacani kina na vanua kei ira na kena tamata.…

“A sa sega e dua na tui ka bula e liu me sa tauvata kaya, me golevi Jiova ena lomana taucoko, kei na yalona taucoko, kei na nona kaukauwa kece, me vaka na vunau taucoko i Mosese; a sa sega ni tubu e muri, e dua me tautauvata kaya.” [2 Tui 23:25.]

Au sa vakabauta vakaidina me da sa saumaki lesu ki na ivolanikalou me vakataki Josaia na Tui ka me cakacaka yaco e lomada, me cokonaki keda ki na dua na yalo e tudei ka qarava na Turaga.

E a tu walega vei Josaia na vunau i Mosese. Ia na noda ivolanikalou sa tu kina na taucoko ni kosipeli i Jisu Karisito; kevaka me sa kamikamica e dua na tikina, sa qai marautaki na kena e taucoko.

E sega ni vakawaleni keda tiko na Turaga ni sa solia vei keda na veika oqo, ni “na tarogi vakalevu mai vua sa soli vakalevu vua.” (Luke 12:48.) Na kena taukeni na veika oqo sa tiko na kena ilesilesi. Me da vulica na ivolanikalou me vaka sa vakarota na Turaga (raica 3 Nifai 23:1–5); ka me na taqomaka na noda bula kei na nodra bula na luveda. ⁵

Ni da vulica na ivolanikalou eda na kila na veika ni bula oqo.

Na ivakavuvuli yadua ni bula savasava kei na bula vakayalo vakaivakarau era umanaki tu ena ivolayavu ni lotu. Ena kunei eke na isau ni ivalavala dodonu kei na itotogi ni ivalavala ca. ⁶

Eda na kila vakatotolo ka vakaidina na lesoni ni bula oqo ni da raica na isau ni ivalavala ca kei na ivalavala dodonu ena nodra bula na tani.… Me da kilai Jope vakavinaka ka vakavoleka sara sai koya me da vulica ka tudei tiko ena vakabauta ena gauna ca lelevu. Me da kila vakavinaka na kaukauwa i Josefa ena gauna vinaka ena vanua makawa o Ijipita ni a temaki mai vua e dua na marama totoka, ka yaco me vorata rawa na cauravou bula savasava oqo na kaukauwa ni butobuto ka sa solega tu na marama veirawai o ya, ka sa dina sara me na tu vakarau o koya e wiliwili tiko vagumatua me vorata na ivalavala ca vaka o ya. Na noda kila na vosota kei na yaloqaqa i Paula ni sa solia na nona bula ki na nona veiqaravi o ya na vakayaloqaqataki ira era kila ni ra sa vakamavoataki ka vakatovolei. E a laumoku vakavuqa, bala ki valeniveivesu ena vuku ni cakacaka oqo, viriki ka voleka ni mate sara, voca vakatolu na nona waqa, butakoci, voleka ni luvu, a lasutaki ka vakaisinitaki mai vei ira na itokani vakalotu. Ena loma ni nona walokai, rarawa, batabata, ka vakaisulu vakaca, e a tudei tu ga o Paula ena nona veiqaravi. E a sega mada ni vukitani mai na gauna a yaco vua na ivakadinadina ena nona sotava na ka vakalou. E laurai na qaqaco nei Pita ena kosipeli ka a tuberi koya mai na dua na gonedau—ka ra kilai koya na tamata tawa vakabauta, sega ni vuli, ka lecaika me vaka era kilai koya—ka yaco me tubu cake me dua na iliuliu cecere, parofita, iliuliu, daulotu ka qasenivuli.…

Sa rawa me ra vulica na luveda na lesoni ni bula oqo mai na gugumatua kei na yaloqaqa nei Nifai; nodratou bula vakalou na Nifai lewe tolu; na vakabauta nei Eparaama; na kaukauwa nei Mosese mai na lawaki kei na ca nei Ananaiasa; nodra yaloqaqa kei na solibula na cauravou qaqa ni Amoni; na nodra vakabauta tudei na marama tina ni Leimami ka vakadewataki sobu mai vei ira na nodra cauravou, na kena kaukauwa era a vakabulai kina na sotia cauravou yaloqaqa nei Ilamani. E a sega ni dua a mate ena ivalu o ya.

Ena loma ni ivolanikalou kece, sa vakaraitaki tu kina na nona malumalumu kei na vinaka na tamata, ka sa volai talega kina na isau kei na itotogi. Ena rawa me mataboko vakaidina o koya ena sega ni vulica me bula dodonu ena wiliwili vakaoqo. E kaya na Turaga, “Dou sa vakasaqaqara ena ivolatabu; ni dou sa nanuma dou sa rawata kina na bula tawamudu; ia na ivola oqo sa tukuni au.” (Joni 5:39.) Sai koya ga oqo na Turaga ka ivakavuvuli o koya ka da sa kunea ena nona bula na veigacagaca ni vinaka: na bula vakalou, qaqa, vakatulewa, kei na uasivi sara. Me na qai sega vakacava ni ra ciqoma na gonevuli ena nodra bula eso era vulica ena italanoa cecere oqo? ⁷

Eke [ena ivolayavu ni lotu] era umani tu kina na nodra itukutuku ni bula na parofita kei ira na iliuliu ka vakakina na nona bula na Turaga, ena ivakaraitaki kei na veidusimaki, me rawa kina vua na tamata, ena nona vakamuria na ivakaraitaki o ya, me uasivi sara, marau, sinai ena reki, ka me tawamudu na nodra inaki kei na nanamaki.⁸

Ena yaco na vakavukui vakayalo vei ira kece era vulica ka vakasaqara na ivolanikalou.

Era se lewe levu tikoga na Yalododonu era sega tiko ni wilika ka tugana na ivolanikalou ena veisiga, ka ra lecaika tiko ena ivakasala ni Turaga vei ira na luve ni tamata. Era lewe vuqa era sa papitaiso ka taukena e dua na ivakadinadina, ka curuma yani na”sala dodonu ka rabailailai”ia era sa sega tale ni tomana tiko na ilakolako—me “toso ki liu ka tugana ki [lomadra] na vosa i Karisito ka vosota me yacova na ivakataotioti.” (2 Nifai 31:19, 20; vakuri ena vosa kala.)

O ira walega na yalodina tiko era na dolei ena isau sa yalataki tu, sai koya na bula tawamudu. Ena sega ni rawa me dua e rawata na bula tawamudu kevaka e sega ni “muria na vosa” (raica Jemesa 1:22) ka qaqa tiko ena talairawarawa ki na ivakaro ni Turaga. Ka sega ni rawa vua e dua me “muria na vosa” kevaka e sega taumada ni “rogoca.” Ena nomu “rogoca” e sega ni ko tu walega ka waraka na yaco mai ni veitiki ni itukutukutu; ia me vakasaqarai yani ka vulici, masu ka kila vakavinaka. O koya gona sa kaya kina na Turaga, “Ia ko koya sa sega ni muria na noqu vosa, sa sega ni kila na domoqu; io sa sega ni noqu.” (V&V 84:52.) ⁹

Sa vakavulica vei au ena veiyabaki ni kevaka eda na gumatuataka vakaidina na noda inaki vinaka oqo [me vulici na ivolanikalou] ena qaqa kei na yalomatua, eda na kunea vakaidina na isau ni noda leqaleqa ka da na kune vakacegu. Ena tiko kei keda na Yalo Tabu me vakarabailevutaka na noda kila, kunea na veivakararamataki vou, vakadinadinataka na kena tavoci mai na ituvatuva ni ivolanikalou taucoko; ka yaco me vakainaki vakalevu cake na vunau ni Turaga vei keda ka da sega tu ni nanuma me na yaco. Na kena isau, eda na vakavukui vakalevu cake sara me na dusimaki keda kei na noda matavuvale. ¹⁰

Au sa kerei kemuni kece sara mo ni sa tekivu wilika oqo ena yalodina na ivolanikalou, kevaka o ni se bera ni cakava. ¹¹

Ni da sa vakani keda ena ivolanikalou, eda na kila ka lomana na Tamada Vakalomalagi kei Jisu Karisito.

Au sa raica rawa ni gauna au vakawalena kina na noqu veiwekani kei na Kalou ka sa vaka me sega ni vakarorogo se vosa mai o lomalagi, kau sa tiko yawa sara. Kevaka meu vakani au ena ivolanikalou sa na qai voleka sara ka lesu mai na bula vakayalo. Au sa qai raica na noqu sa lomani ira vakalevu sara o ira e dodonu meu lomani ira ena yaloqu, noqu vakasama kei na kaukauwa taucoko, ka lomani ira vakalevu cake, kau sa talairawarawa cake ki na nodra ivakasala.¹²

Au sa qai raica rawa ni dodonu meu vakalevutaka na noqu lomani koya na noqu Dauveibuli kei na kosipeli kei na Lotu kei ira na taciqu sai koya meu wilika na ivolanikalou. Sa vuqa sara na auwa au vulica kina na ivolanikalou.… Au sega ni raica rawa na vuna me dua e wilika rawa na ivolanikalou ka qai sega ni tauyavutaka rawa e dua na ivakadinadina ena kedra vakalou na cakacaka ni Turaga, o koya e vosa tiko ena ivolanikalou. ¹³

E vica walega vei ira na bilioni [e] vuravura era rawa ni dau lako vata kei na Kalou me vakataki Atama kei Eparaama kei Mosese, ia, ena vuravura eda bula kina, sa vakarautaki tu na ivolanikalou ki na tamata yadua, ka, mai vei ira, sa rawa kina vua na tamata me veikilai vakavoleka sara vata kei na Tamada Vakalomalagi, na Luvena o Jisu Karisito, kei na veika e lavaki, na madigi kei na nanamaki ni bula tawamudu.¹⁴

E sega ni dua na vuli vakatamata me kunei kina na Kalou, ia sa vakatakilai Koya ga vei ira na nona italai na parofita, ka ra sa vakavulica vei keda na kena ituvaki. Sa rawa ni vakadeitaki vei keda yadudua na dina oqo ena noda lolo ka masumasu vakataki keda. E dina ga ni liwavi keda tu na cagilaba ni veivakasama vakalotu eda rawa ni tiko vakacegu ni da sa kila deivaki na Tamada kei na Luvena mai na ivolanikalou makawa kei na ka vou ka vakadeitaki mai vua na Yalotabu. Ena kila ka oqo eda sa vakanuinui tiko kina ki na bula tawamudu.¹⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Vakayagataka na vakasama eso oqo ena nomuni vulica na iwase oqo se ena nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e v–ix, me baleta na ikuri ni veivuke.

Tugana na italanoa ena tabana e 69–71. E vakauqeti kemuni vakacava na italanoa oqo? Tarogi kemuni mada se sa vakacava tiko na nomuni wiliwili, nomuni kila vakavinaka, kei na bulataki ni ivolanikalou. Vakayacora na nomuni ituvatuva ni vulica na ivolanikalou.
Ena nomuni raica lesu na tikina e tekivu ena tabana e 71, mo ni raitayaloyalotaka mada kevaka ena yali ena nomuni bula na ivolanikalou. Ena duatani beka vakacava na nomuni bula? Na cava eso na revurevu ni kena “vakawaleni vakasivia na ivolanikalou”?
Na cava e takiveiyaga kina na kena kilai e vica walega na tiki ni ivolanikalou talei ka “ciri voli tu ga ena noda vakasama”? (tabana e 73). Na cava o ni nanuma ni ibalebale ni nomuni kila ga vakataki kemuni na ivolanikalou ka me da “kila vakavinaka sara ena veigauna”?
E vakayaloqaqataki keda o Peresitedi Kimball me da vakatautauvatataka na italanoa kei Josaia na Tui ki na noda bula (tabana e 73–74; raica talega 2 Tui 22–23). Na veika tautauvata cava kei na kena e duidui o ni raica rawa ena nomuni bula kei na bula nei Josaia na Tui kei ira na nona tamata?
Vakasamataka eso na “lesoni ni bula oqo” ko ni sa vulica rawa ena nomuni vulica na ivolanikalou. (Na ivakaraitaki eso; raica na tabana e 76–77.)
Raica lesu na ikava ni parakaravu ena tabana e 76. Na cava eso na tiki ni ivolanikalou e sa vukei kemuni mo ni kunea rawa kina na iwali ni nomuni leqa ka vakacegui na yalomuni?
Wilika na imatai kei na ikarua ni parakaravu ena tabana e 77. E sa veisautaka vakacava na nomuni veiwekani kei na Kalou na nomuni vulica na ivolanikalou? Na nomuni veimaliwai kei na lewe ni matavuvale? Na nomuni ilesilesi ena Lotu?

iVolanikalou Veiwekani: Emosi 8:11–12; 1 Nifai 19:23; Alama 37:8; V&V 1:37; 18:33–36