Seminelí
Fakahā 2–3, Konga 1


Fakahā 2–3, Konga 1

“ʻOku Ou ʻIloʻi Hoʻo Ngaahi Ngāué”

ʻĪmisi
PAINTING BY GREG Olson of Christ knocking on a door

ʻOku ʻafioʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa kitautolu kotoa. ʻOkú Ne ʻafioʻi ʻa e meʻa ʻoku tau fakahoko leleí, pea ʻokú Ne ʻafioʻi ʻa e meʻa te tau lava ʻo fai lelei ange ke tau hoko ai ʻo hangē ko Iá. Naʻe lekooti ʻe Sione ʻi ha ngaahi pōpoaki kehekehe ki he ngaahi siasi takitaha ʻe fitu ʻi ʻĒsiá, ʻa e leʻo ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakahaaʻi e ngaahi ngāue lelei ʻa e Kāingalotú mo fakatokanga kiate kinautolu ʻa e ngaahi meʻa naʻe fiemaʻu ke nau liliú. ʻE lava ke poupouʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke fanongo ki he leʻo ʻo e Fakamoʻuí ʻi hono fakahaaʻi hoʻo ngaahi ngāue leleí mo ʻoatu ʻa e fakatonutonu ʻokú ke fiemaʻú.

Fanongo ki he leʻo ʻo e Fakamoʻuí

ʻĪmisi
Jesus Christ depicted knocking on a door. Christ is portrayed wearing red and white robes. The painting illustrates the concept of Christ “knocking on the door,” as described in scripture. There is no doorknob depicted in the painting, symbolizing that the door must be opened from within.

Sio ki he fakatātā ko ʻeni ʻo Sīsū Kalaisí pea fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā e ngaahi ongo te ke lava maʻu kapau naʻá ke fanongo ki ha tukituki he matapā ʻi ho ʻapí pea ʻiloʻi ko e Fakamoʻuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻI he pōpoaki ʻa Sione ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Leotisiá (ʻa ia naʻe fokotuʻu ai ha taha ʻo e ngaahi siasi ʻe fitu naʻe tohi ki ai ʻa Sione ʻi ʻĒsiá; vakai ki he Fakahā 1:11), naʻá ne fakaʻosi ʻaki ha fakaafe meia Sīsū Kalaisi.

Lau ʻa e Fakahā 3:20 pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí.

1. Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e fakataipe ʻi he Fakahā 3:20 ?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tukituki ai e Fakamoʻuí ʻi he matapaá kae ʻikai hū pē ki lotó?

  • Te ke fakaava fēfē ʻa e matapaá kia Sīsū Kalaisi pea feinga ke ke fanongo lelei ange ki Hono leʻó?

  • Ko e hā kuó ke fai kimuí ni mai ke fanongo ki Hono leʻó mo fakaava ʻa e matapaá?

Neongo ko Sione ʻa e talafekaú, ka ko Sīsū ʻa e leʻo ʻo e ngaahi pōpoaki ki he ngaahi siasi ʻe fitú. ʻI hoʻo ako e ngaahi pōpoaki ʻi he Fakahā 2–3, fakafanongo ki he leʻo ʻo Sīsū Kalaisi kiate koé. Fakakaukau ki ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo fakaava ʻa e matapaá ke lava ʻa e Fakamoʻuí ʻo nofoʻia mo fakamālohia koé.

Neongo ʻoku makehe ʻa e ngaahi pōpoaki takitaha ʻe fitú, ka ʻoku ʻi ai foki mo ha ngaahi faitatau.

Kumi pea fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e kupuʻi lea “ʻOku ou ʻiloʻi hoʻo ngaahi ngāué” ʻi he Fakahā 2:2, 9, 13, 19 ; 3:1, 8, 15 . ʻOku lekooti ʻe Sione ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻa e leʻo ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa ia ʻokú ne toe fakafofongaʻi foki ʻa e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní.

  • Ko e hā ʻe mahuʻinga ai ke mahino ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi “[hoʻo] ngaahi ngāué”?

Ko e foʻi moʻoni ʻe taha te tau maʻu ʻi he Fakahā 2–3, koeʻuhí ʻoku ʻafioʻi takitaha kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi, te Na lava ʻo fakahaaʻi ʻetau ngaahi ngāue leleí mo fakatokanga mai fekauʻaki mo e ngaahi liliu ʻoku fiemaʻú. Fekumi ki ha fakamoʻoni ʻo e moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo ako ʻa e faleʻi ki he ngaahi siasi ʻe fitú.

Faleʻi ki he ngaahi siasi ʻe fitú

ʻĪmisi
Map of the Mediterranean.

Sio ki he mape ʻo e ngaahi siasi ʻe fitú pea fili ha siasi ʻe ua pe lahi ange ke ako ki ai. Kumi ki he ngaahi ngāue lelei ʻoku fakahaaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi siasí mo e fakatonutonu ʻokú Ne fai ki he siasi takitaha.

  1. ʻEfesō ( Fakahā 2:1–7): Ko e kau Nikolaitaní ko ha kulupu fakalotu naʻa nau pehē te nau lava ʻo fakahoko ha angahala fakasekisuale taʻe ʻi ai hano tautea koeʻuhí ʻe fakahaofi kinautolu ʻe he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá.

  2. Simana ( Fakahā 2:8–11)

  3. Peakamosi ( Fakahā 2:12–17): ʻOku ʻuhinga e tokāteline ʻa Pēlamí ki hono maumauʻi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ke fakatōliʻa e ngaahi holi fakamāmaní pe fekumi ki he fakaʻapaʻapa ʻa e tangatá (vakai ki he 2 Pita 2:15). Fakatokangaʻi ange ʻa e ʻuhinga ʻo e kau Nikolaitaní ʻi ʻolungá.

  4. Taiataila ( Fakahā 2:18–29)

  5. Sātisi ( Fakahā 3:1–6)

  6. Filatelifia ( Fakahā 3:7–13): ʻOku fakahaaʻi pē ʻe he pōpoaki ko ʻení ʻa e ngaahi ngāue leleí.

  7. Leotisia ( Fakahā 3:14–22): ʻOku fakatonutonu pē ʻe he pōpoakí ni ʻa e ngaahi ngāue taʻehaohaoá. Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e māmāfana pē ki he ʻikai ke tukupā kakato ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

2. Tali ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he siasi takitaha naʻá ke filí:

  • Ko e hā ha ngaahi ngāue lelei naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū Kalaisi? Kuó ke mamata fēfē ki ha ngaahi ngāue lelei tatau ʻi he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi hotau kuongá?

  • Ko e hā e fakatonutonu pe faleʻi naʻe fai ʻe Sīsū ki he siasi naʻá ke filí? Ko e hā ʻoku toe hoko ai ʻeni ko ha faleʻi lelei ki he Siasí he ʻaho ní?

  • Ko e hā ʻoku taau makehe ai pē ʻa Sīsū Kalaisi ia ke ʻafioʻi ʻa e meʻa ʻoku tau fai leleí pea mo e founga ʻoku fiemaʻu ai ke tau fakalakalaká?

Faleʻi ki hoʻo moʻuí

Naʻe poupou ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni (1927–2018) ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke fakaava e matapaá pea fakaʻatā e Fakamoʻuí ki heʻenau moʻuí. Lau ʻa e fakamatala ko ʻení pe mamata ʻi he vitiō “Mrs. Peitoni—ko e Hoko Atu e Talanoá” mei he taimi 15:08 ki he 15:56, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā ʻa e “ʻuluaki ʻofá” ʻoku lau ki ai ʻi he Fakahā 2:4 ?

Naʻe valokiʻi e Kāingalotu ʻi ʻEfesoó ʻi heʻenau taʻetokanga ki he fekau ke ʻofa ki he ʻOtuá (vakai ki he Mātiu 22:37–38).

Fakahā 2:9 . ʻE founga fēfē haʻatau aʻusia ʻa e masivá mo kei tuʻumālié?

Naʻe fakahaaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e tui ʻa e Kāingalotu ʻi Simaná mo fakapapauʻi ange kiate kinautolu ʻa e koloa taʻengata naʻe talaʻofa maʻanautolu ʻoku nau tauhi ʻEne ngaahi fekaú (vakai foki ki he Sēmisi 2:5 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 11:7).

Fakahā 2:14 . Ko hai ʻa Pēlami?

“Ko Pēlamí ko ha palōfita ia ʻi he Fuakava Motuʻá, naʻe lekooti ʻene ngaahi ngāué ʻi he Nōmipa 22–24 ; 31:16 . Naʻá ne ʻuluaki hā ke moʻoni ki he ʻEikí mo Hono kakaí, ʻo toutou fakafisingaʻi e kole ʻa Pēlaki ke fakamalaʻiaʻi ʻa ʻIsilelí. Ka neongo ia, ne faifai pea moʻulaloa ʻa Pēlami ki he fokotuʻu ʻa Pēlaki ke ʻoange e ngaahi koloá pea akoʻi kia Pēlaki e founga ke fakavaivaiaʻi ai e kau tau ʻa ʻIsilelí ʻi he angahala fakasekisualé mo e tauhi ʻotua tamapuá (vakai ki he Nōmipa 25:1–5 ; 31:13–16). Naʻe kau ʻi he palaní ʻa hono fakataueleʻi ʻe he kau fafine Moapé ʻa e kau tangata ʻo ʻIsilelí mo fakalotoʻi kinautolu ke fai ha ngaahi feilaulau ki he ngaahi ʻotua hītení, pea naʻe pehē hono fakaʻauha fakalaumālie kinautolú” (New Testament Student Manual [2014], 534).

Fakahā 3:14 . Ko e hā ʻoku ui ai ʻa Sīsū ko e “ʻĒmení”?

“ʻOku ʻuhinga e foʻi lea ko e ‘ʻēmeni’ ʻi he lea faka-Hepeluú mo faka-Kalisí ki he moʻoni, fakapapau, pe faivelenga. ʻOku fakamatalaʻi ʻi he Fakahā 3:14 , ‘a e faivelenga mo e moʻoni ʻa Kalaisí ʻo hangē ko e ‘ʻĒmeni’ maʻongoʻongá ko ha fakafehoanaki ki he ngaahi tōʻonga fakataʻetaʻetui ʻa e kau Leotisiá [vakai foki ki he Fakahā 3:15–16 ]” (New Testament Student Manual [2014], 536).

Te u lava fēfē ʻo fakaafeʻi e ʻOtuá ke vahevahe ʻEne fakangofuá mo e fakatonutonú mo aú?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official Portrait of President Henry B. Eyring taken March 2018.

ʻI hoʻo sivisiviʻi hoʻo moʻuí lolotonga e ouau ʻo e sākalamēnití, fakatauange ʻoku nofo taha hoʻo fakakaukaú he ngaahi fehalaaki kuó ke fakahokó kae pehē foki ki he ngaahi meʻa kuó ke fakahoko totonú—ʻa e ngaahi taimi kuó ke ongoʻi ai naʻe hōifua ʻa e Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí kiate koe. Te ke lava foki ʻo fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi lolotonga e sākalamēnití ke kole ai ki he ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi e ngaahi meʻa ko ʻení. Kapau te ke fai ia, ʻoku ou palōmesi atu te ke ongoʻi ha meʻa. Te ke ongoʻi ha ʻamanaki lelei.

(Henry B. Eyring, “Manatu Maʻu Ai Pē Kiate Ia,” Ensign pe Liahona, Fēpueli 2018, 5)