Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: 1 Kolinitō 15:20–22


Fakataukei Fakatokāteliné: 1 Kolinitō 15:20–22

“ʻE Moʻui Kotoa Pē ʻIa Kalaisi”

ʻĪmisi
Ko e tā valivali ʻe taha ʻo Mele ʻoku mamata ki he Kalaisi kuo toetuʻú. ʻOku ʻi mui ʻa e fonualotó, pea ʻoku kofu melomelo ʻa Mele ʻo sītuʻa ki he tokotaha mamatá. ʻOku hā mai ʻa Kalaisi ʻoku ʻasi ha ngaahi fakaʻilonga ʻi hono nimá, ʻoku pulupulu hinehina.

Naʻá ke ako ʻi ha lēsoni kimuʻa, koeʻuhí ko e Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí, ʻe toetuʻu kotoa e fānau ʻa e Tamai Hēvaní (vakai, 1 Kolinitō 15:20–22). ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke ako maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ʻo e fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he 1 Kolinitō 15:20–22, fakamatalaʻi ʻa e tokāteline ‘o e Toetuʻú, mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi ha tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí.

Ako maʻuloto pea fakamatalaʻi

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī (1910–2008) “ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē kuo hoko ʻi he hisitōlia ʻo e tangatá, ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe toe mahuʻinga ange ʻi he toetuʻu ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá” (“The Empty Tomb Bore Testimony,” Ensign, May 1988, 65).

1. Fakakakato ʻeni ʻi hoʻo tohinoa akó:

Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni mei he 1 Kolinitō 15:20–22, hangē ko e koeʻuhí ko e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe toetuʻu ʻa e tokotaha kotoa pē, ke fakamatalaʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi he hisitōlia ʻo e tangatá. Fakakau ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga fakataautaha ai kiate koé.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ako maʻuloto ai ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ki he 1 Kolinitō 15:20–22. ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi sitepu ko ʻení ha founga ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni.

  1. Hiki ʻi ʻolunga ʻi ha laʻipepa ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he folofolá:

    1 Kolinitō 15:20–22: “He ʻoku hangē ʻoku mate kotoa pē ʻia ʻĀtama, ʻe pehē foki ʻe moʻui kotoa pē ʻia Kalaisi.”

  2. Peluki ʻa e konga ki ʻolunga hoʻo laʻipepá ki lalo ke ʻoua te ke lava ʻo sio ki he meʻa naʻá ke tohí. Hili ia peá ke hiki ki he tuʻolahi taha te ke lavá ʻa e ngaahi fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá mei hoʻo manatú.

  3. Fakaava ʻa e konga ki ʻolungá ke vakaiʻi pe ʻoku tonu hoʻo maʻú pea fakatonutonu ha faʻahinga fehalaaki.

  4. Toutou fai ʻeni kae ʻoua kuó ke lava ʻo tohi maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá.

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Koeʻuhí ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ʻe mate kotoa ʻa e fānau ʻa e Tamai Hēvaní ʻoku nau aʻusia ʻa e moʻui fakamatelie ʻi he māmaní (vakai, 1 Kolinitō 15:21–22). ʻI he taimi ʻoku tau aʻusia ai e mate hatau kāinga ofi, ʻoku mahino ʻoku tau ongoʻi lotomamahi. Neongo ʻoku kehekehe ʻa e ngaahi aʻusia ko ʻení ki he tokotaha kotoa pē, ka ʻe lava ke tokoni ʻa e mahino mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ki he mamahi ko iá.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā S. Maʻake Paame ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e aʻusia ʻene ongomātuʻá ʻi he mālōlō hona ʻofefiné kimuʻa peá na ako fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Mamata ʻi he “ʻE Liliu ʻEtau Mamahí ko e Fiefia,” maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org mei he taimi 3:27 ki he 4:26, pe lau ʻa e fakamatala ʻi laló.

ʻĪmisi
Laʻitā Fakaʻofisiale ʻo ʻEletā S. Maʻake Paame. Fetongi ʻi Māʻasi 2017.

Naʻe hoko ʻeku tamaí mo e faʻeé ko ha ongo faama sipi ʻi Nuʻusila. Naʻá na fiefia ʻi heʻena moʻuí. ʻI heʻena hoko ko [ha] ongomātuʻa mali kei talavoú, ne tāpuekina ʻaki kinaua ha fānau fefine ʻe toko tolu. Ko e hingoa ʻo e siʻisiʻi tahá ko ʻAna. ʻI ha ʻaho ʻe taha lolotonga haʻanau kai meʻakai fakataha ʻi ha kiʻi anovai, naʻe totolo atu ʻa ʻAna ʻoku kei māhina 17 ʻo pulia. Hili haʻanau fekumi fakavavevave, naʻe toki maʻu ia kimui kuó ne mālōlō [ʻi he vaí].

Naʻe tupu mei he meʻa fakaloloma ko ʻení ha mamahi lahi fakaʻulia. Ne tohi ʻe he tangataʻeikí hili ha ngaahi taʻu kimui ʻa e mole ʻaupito e fiefiá mei heʻena moʻuí. Naʻá ne toe fakatupunga ha fakaʻānaua ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga taha ʻo e moʻuí: Ko e hā ʻe hoko ki heʻemau kiʻi pele ko ʻAná? Te mau toe fetaulaki nai mo ia? ʻE toe maʻu fēfē nai ʻe homau fāmilí ʻa e fiefiá?

(S. Mark Palmer, “ʻE Liliu ʻEtau Mamahí ko e Fiefia,” Liahona, Mē 2021, 88–89)

  • Ko e fē ha taimi kuó ke aʻusia ai pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ha ngaahi ongo tatau mo e ongomātuʻa ʻa ʻEletā Pāmé hili ʻa e mole hato ʻofaʻanga?

  • Ko e hā ha founga ʻe toe faingataʻa ange ai ʻa e ngaahi tūkunga ko ʻení ʻi he ʻikai ke tau ʻilo fekauʻaki mo e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní?

ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ke tau kātekina faivelenga ʻa e ngaahi tūkunga faingataʻa hangē ko ia naʻe aʻusia ʻe he fāmili Pāmé. Fakakaukauloto ʻokú ke kaungāmeʻa mo ha taha ʻo e ongo taʻokete ʻo Aná, ʻa ia ʻokú na lolotonga fefaʻuhi mo ha ngaahi fehuʻi mo ha ngaahi faingataʻa hili e mole ʻa Aná. ʻOkú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke fai ha tohi fakalotolahi mo ha poupou kiate kinaua. Ko e founga ‘e tahá, ko e fai ha tohi ʻo ʻave ki ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ʻe ʻaonga ki ai.

Ke teuteu ke fakahoko ʻa e tohi ko ʻení, lau ʻa e palakalafi 5–8, 11 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ‘i he konga Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Kumi pea fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea, ngaahi kupuʻi lea, ngaahi potufolofola, pe ngaahi moʻoni ʻokú ke ongoʻi ʻe tokoni ki he tokotaha ʻokú ke tohi ki aí.

  • ʻE liliu fēfē nai ʻa e meʻa ʻokú ke tohí ʻi hoʻo feinga ke vakai ki he tokotaha ʻokú ke tohi ki aí ʻo hangē ko e ʻafio ʻa e Tamai Hēvaní kiate iá?

2. Fakakakato ʻeni ʻi hoʻo tohinoa akó:

Fai ha tohi ki he tokoua ʻo ʻAná pe ki ha taha kehe ʻokú ke fili. Fakakau e ngaahi ‘ilo mei he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié.

Fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻi hoʻo tohí.

Ngāue ʻi he tuí

  • ʻE ngali fēfē nai ʻa e ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí ʻi honau tūkungá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he ngāue ʻi he tui kia Kalaisí ke tau kātekina ʻa e molé?

  • Ko e hā ha meʻa kuó ke aʻusia pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo, ʻa ia naʻe tokoni ai ʻa e ngāue ʻi he tui kia Sīsū Kalaisí ʻi hono kātekina ha faingataʻa tatau?

Vakaiʻi mo sivisiviʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo ʻEne palaní ʻe lava ke fakafiemālie ʻi he tūkunga ʻo e tokotaha ʻokú ke tohi ki aí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai kinautolu ʻi heʻenau maʻu ha fakakaukau ʻoku taʻengatá ke nau ʻilo e founga ke tali ʻaki honau tūkungá?

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

  • Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea mei he 1 Kolinitō 15:20–22ʻe ʻaonga kiate kinautolu? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe kuo fokotuʻu fakalangi te nau tokoniʻi kinautolu ke fakatupulaki ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí?

Fakakaukau ke fakaʻosi hoʻo tohí ʻaki hano vahevahe hoʻo fakamoʻoní.