Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
6. Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siteikí


“6. Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siteikí,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (2020).

“6. Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siteikí” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.

ʻĪmisi
takimuʻa ʻoku talanoa ki ha fāmili

6.

Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siteikí

6.1

Ngaahi Taumu‘a ʻo ha Siteiki

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻĪsaia ʻa e Saione ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní ko ha fale fehikitaki pe ko ha tāpanekale ʻoku fakamaʻu ʻe ha ngaahi pou tukituki (siteiki) (vakai, ʻĪsaia 33:20; 54:2). ‘Oku fokotuʻutuʻu e Siasí he ‘ahó ni ki ha ngaahi siteiki. Ko e siteiki kotoa pē ʻoku ʻi ai ha ngaahi uooti pea ʻoku taki ia ʻe ha palesiteni fakasiteiki.

‘Oku fokotuʻu ‘e he ʻEikí ‘a e ngaahi siteikí ki hono “tānaki fakataha” ʻa Hono kakaí pea hoko “ko ha malu‘anga, pea ko ha ungaʻanga” mei he māmaní (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 115:6). ‘E ngāue fakataha ʻa e kāingalotu mo e kau taki ‘i he siteikí ke kau ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamo‘uí mo e hakeakiʻí (vakai, 1.2).

6.2

Kau Palesitenisī Fakasiteikí

ʻOku maʻu ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki hono tataki e ngāue ʻa e Siasí ʻi he siteikí (vakai, 3.4.1). ʻOkú ne hoko mo hono ongo tokoní ko e kau palesitenisī fakasiteikí. ʻOku nau tokangaʻi ʻa e kāingalotu ʻo e siteikí ʻi he ʻofa, ʻo tokoni ke nau hoko ko ha kau muimui moʻoni ʻo Sīsū Kalaisi.

‘Oku maʻu ‘e he palesiteni fakasiteikí ha ngaahi tefitoʻi fatongia ʻe fā:

  1. Ko e taulaʻeiki lahi pule ia ʻi he siteikí.

  2. ʻOkú ne taki ʻa e ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻi he siteikí.

  3. Ko ha fakamaau fakalūkufua ia.

  4. ʻOkú ne tokangaʻi e ngaahi meʻa fakalekōtí, meʻa fakapaʻangá mo e koloá.

Koeʻuhí ʻoku maʻu ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ʻi ai leva ha ngaahi fatongia ʻoku haʻana toko taha pē. Kapau ʻoku ʻikai ke ne lava ʻo fakahoko ia, ʻe lava hano tokoni ʻo fakafofongaʻi ia tukukehe ka fakamahinoʻi ʻi he tohi tuʻutuʻuní ni. ‘E talanoa ʻa e palesiteni fakasiteikí pe ko hono tokoní mo e Kau Palesitenisī Fakaʻēlilá kapau ʻe ʻi ai haʻane ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hono fakafofongaʻi ʻe he tokoní ʻa e palesiteni fakasiteikí.

ʻE vahe ʻe he palesiteni fakasiteikí ha ngaahi fatongia lahi ki ha niʻihi kehe. ‘E kau heni hono ongo tokoní, kau aleaʻanga māʻolungá, kau taki houalotu ʻo e siteikí, sekelitali pule ʻo e siteikí, pea mo e kalake ʻo e siteikí mo e kau tokoni kalake ʻo e siteikí.

6.2.1

Taulaʻeiki Lahi Pulé

Ko e palesiteni ‘o e siteikí ko e tefitoʻi taki fakalaumālie ia ʻo e siteikí. Te ne tā sīpinga ki he siteikí ʻaki hono fakahoko e ngāue ʻa e ʻEikí “ʻi he loto-māʻoniʻoni” (Mōsaia 18:12). Te ne akoʻi mo langaki hake.

Ko e palesiteni fakasiteikí ko ha ākonga faitōnunga ia ʻa Sīsū Kalaisi. ʻOkú ne tauhi totonu ʻene ngaahi fuakavá. ʻOkú ne ʻofa māteaki ʻi hono uaifí mo e fāmilí. ʻOkú ne hoko ko e sīpinga ʻo e anga māʻoniʻoní ki hono fāmilí, siteikí, mo e tukui koló. ʻOku tatau pē hono ʻulungāngá mo hono ongo tokoní.

‘E fakahoko ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e fakahinohino ki he kau pīsopé mo e kau taki kehe ʻi he siteikí.

6.2.1.1

Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí

ʻOku tokangaʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kotoa ʻo e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ʻi he siteikí.

Kōlomu ʻo e Kau Taulaʻeiki Lahí he Siteikí. Ko e palesiteni fakasiteikí ko e palesiteni ia ʻo e kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahí ʻi he siteikí. ʻOkú ne hoko mo hono ongo tokoní ko e kau palesitenisī ʻo e kōlomu ko iá. ʻOku kau ʻi he kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahi ʻo e siteikí ʻa e kau taulaʻeiki lahi kehe ko ʻení:

  • Kau pīsopé mo honau kau tokoní

  • Kau aleaʻanga māʻolungá

  • Kau pēteliake ʻoku lolotonga ngāué

ʻE kau atu ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahí ki he ngaahi fakatahaʻanga ʻa e kōlomu ʻo e kaumātuʻá ʻi honau uōtí, kapau ʻoku ʻikai vahe kinautolu ki ha feituʻu kehe. Vakai ki he 29.3.5 ki ha fakamatala fekauʻaki mo e fakataha ʻa e kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahi ʻi he siteikí.

Ngaahi Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá. ʻOku ʻi ai e fatongia ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí ki he ngaahi kōlomu ʻo e kaumātuʻá (vakai, 8.3.3.1).

Ngaahi Fakanofo ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne tokangaʻi ʻa hono foaki ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻOkú ne toe tokangaʻi foki mo e ngaahi fakanofo ki he tuʻunga ʻi he kaumātuʻá mo e taulaʻeiki lahí (vakai, 18.10.4).

6.2.1.2

Kau Pīsopelikí

‘E fakataha ʻa e palesiteni fakasiteikí mo e kau pīsopeliki foʻoú ʻi he hili pē honau uí, ke fakahinohinoʻi kinautolu. Te ne hoko atu hono fakahinohinoʻi mo poupouʻi kinautolú ʻi ha ngaahi ʻinitaviu, ngaahi fakataha, mo ha ngaahi founga angamaheni kehe.

ʻE fakahinohinoʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kau pīsopelikí ʻi honau ngaahi fatongia ki he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e kau finemuí.

6.2.1.3

Pēteliake ʻo e Siteikí

ʻE tokangaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngāue ʻa e pēteliake ʻo e siteikí. Te ne tanumaki ha fengāueʻaki vāofi mo ia. Ko e fakamatala fekauʻaki mo hono ui mo tokangaʻi ʻo e pēteliake fakasiteikí, vakai, 6.6.

6.2.1.4

Ngaahi Fakataha Alēleá, Ngaahi Kōmití mo e Ngaahi Fakatahaʻangá

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne tataki e fakataha alēleaʻanga māʻolungá mo e fakataha alēlea ʻo e siteikí. Te ne toe tataki foki mo e kōmiti fakasiteiki ʻo e kau taki kakai lalahí (vakai, 29.3.9). Te ne vahe ki hono ongo tokoní ke na tokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Kōmiti fakatakimuʻa ʻo e toʻu tupú ʻi he siteikí (vakai, 29.3.10).

  • Kōmiti fakasiteiki ʻo e kau taautaha kei talavoú

  • Kōmiti fakasiteiki ʻo e kau tāutahá (ʻi he feituʻu kuo fokotuʻu aí)

Ko e palesiteni fakasiteiki kotoa pē ko ha mēmipa ia ʻo ha fakataha alēlea fakafekauʻaki (vakai, 29.4).

Ko e kau palesitenisī fakasiteikí ʻoku nau palani e ngaahi fakataha fakasiteiki ʻoku hā atu ʻi he 29.3. Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne puleʻi ʻa e ngaahi fakataha ʻa e siteikí tukukehe ka ʻi ai ha Taki Māʻolunga pe Fitungofulu Fakaʻēlia. ʻE lava ke tataki ʻe hono ongo tokoní ʻa e ngaahi fakataha ko ʻení. Te na toe lava foki ke puleʻi kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai ʻa e palesiteni fakasiteikí.

6.2.1.5

Ngaahi Uiuiʻí mo e Tukuangé

Ko e ngaahi fatongia ʻo e palesiteni fakasiteikí ki he uiuiʻí mo e tukuangé ʻoku fakamatalaʻi ia ʻi he vahe 30. Te ne lava ʻo vahe ki hono ongo tokoní mo e kau aleaʻanga māʻolungá ke nau fakahoko ha ngaahi uiuiʻi mo ha ngaahi tukuange hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he 30.8. Ko e palesiteni fakasiteikí pē te ne fakahoko fakafoʻituitui ʻa e ngaahi uiuiʻi ko ʻení. Ko ha niʻihi, kuo pau ke ne tomuʻa maʻu ha fakangofua hangē ko hono fakamatalaʻí.

  • Ongo Tokoni ʻi he Kau Palesitenisī Fakasiteikí. Ko e taimi ʻoku ui ai ha palesiteni fakasiteiki foʻou, ʻe ui mo vaheʻi ʻe he Taki Māʻolunga pe Fitungofulu Fakaʻēlia ʻokú ne tokangaʻí ʻa hono ongo tokoní, ʻa ia ʻoku fakaongoongoleleiʻi ʻe he palesiteni fakasiteiki foʻoú. Ko e taimi ʻoku fiemaʻu ai ke tukuange pe ui ha tokoni ʻi ha kau palesitenisī fakasiteiki lolotonga, ʻe fakahū ʻe he palesiteni fakasiteikí ha fakaongoongolelei ʻi he Maʻuʻanga Tokoni ki he Takí mo e Kalaké (LCR). Te ne lava ke ʻinitaviu, uiuiʻi, mo vaheʻi ha tokoni—pe tukuange ha tokoni—hili hano maʻu ha fakangofua mei he Kau Palesitenisī ʻUluakí.

  • Pēteliake ʻo e Siteikí. ʻE lava ke ʻinitaviu, uiuiʻi, mo fakanofo ʻe he palesiteni fakasiteikí ha pēteliake hili hano maʻu ha fakangofua mei he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Vakai, 6.6.1.

  • Kau Pīsopé. Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne fakaongoongoleleiʻi ʻa e houʻeiki tangata ke ui ko e kau pīsopé. Te ne toe fokotuʻu foki honau tukuangé. Te ne fakahū ʻa e fakaongoongoleleí ʻi he LCR. ʻE lava ke ne uiuiʻi, fakanofo, mo vaheʻi ha pīsope—pe tukuange ha pīsope—hili hano maʻu e fakangofua mei he Kau Palesitenisī ʻUluakí. Te ne toe foaki foki ʻa e ngaahi kī lakanga fakataulaʻeiki ʻoku fekauʻaki mo e uiuiʻi ko ʻení. Vakai, 30.7.

  • Kau Palesiteni ʻo e Kōlomu ʻo e Kaumātuʻá. Ko e palesiteni ‘o e siteikí ʻokú ne uiuiʻi mo vaheʻi ʻa e palesiteni ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá. Te ne ʻuluaki feongoongoi mo e kau pīsopé. Te ne toe foaki foki ʻa e ngaahi kī lakanga fakataulaʻeiki ʻoku fekauʻaki mo e uiuiʻi ko ʻení. Vakai, 8.3.3.1.

  • Palesiteni Fineʻofa ʻo e Siteikí. Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne ui mo vaheʻi ʻa e palesiteni Fineʻofa ʻo e siteikí.

‘Oku totonu ke fetuʻutaki ʻa e kau palesiteni fakasiteiki ‘oku ʻikai ke nau lava ʻo fakaʻaongaʻi a e LCR ki he ʻōfisi fakaʻēliá ke fai ʻa e ngaahi fakaongoongoleleiʻí, ʻi he taimi ʻe fiemaʻu aí.

6.2.1.6

Ngaahi Houalotu mo e Ngaahi Polokalama ʻa e Siteikí

ʻOku ʻa e palesiteni fakasiteikí ʻa e fatongia ki he Fineʻofa ʻo e siteikí. Te ne vahe ki hono ongo tokoní ʻa e fatongia ki he ngaahi houalotu ʻo e Kau Talavoú, Kau Finemuí, Palaimelí, mo e Lautohi Faka-Sāpate ʻo e siteikí.

ʻE faʻa fakataha maʻu pē ʻa e kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí mo e kau palesitenisī ʻo e ngaahi houalotu ʻoku vahe kinautolu ki aí. ‘I he ngaahi fakataha ko ʻení, te nau:

  • Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau palesitenisií honau ngaahi fatongiá.

  • Fealēleaʻaki fakataha ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e kau taki ʻo e ngaahi houalotú.

Ko e taimi ʻoku ui ai ha kau palesitenisī fakahoualotu foʻou ʻo e siteikí, ʻe vahevahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha faleʻi mo ha vīsone ke fakataukeiʻi kinautolu ʻi heʻenau ngāué.

ʻI he ʻIunaiteti Siteití mo Kānatá, ʻe toe lava pē ʻa e kau palesitenisī fakahoualotu foʻoú ke maʻu ha fakataukei mei he fakataha alēlea lahi ʻo e houalotú (vakai, 5.1.2). ʻI he ngaahi feituʻu kehé, ʻe toe lava ʻa e kau palesitenisī foʻoú ke maʻu ha fakataukei mei ha ʻetivaisa fakaʻēlia ʻo e houalotú (vakai, 5.2.5.1). ʻE fakahoko ʻa e fakataukei ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí. ʻE kau ai ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí pe ko ha aleaʻanga māʻolunga ne vahe ki ai.

‘E vahe foki ʻe he palesiteni fakasiteikí ki hono ongo tokoní ke na tokangaʻi ʻa e ngaahi polokalama fakasiteikí, ʻo ka fiemaʻu. ʻE ala kau heni ʻa e:

  • Seminelí mo e ʻinisititiutí.

  • Ngaahi polokalama ma‘á e kau taautaha kei talavoú mo e kau taautaha lalahí.

  • Ngaahi ʻekitivitī fakasiteikí.

  • Hivá.

  • Ngaahi ʻApisiasí.

ʻE faʻa fakataha maʻu pē ʻa e kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí mo e ngaahi kōmití, kau aleaʻanga māʻolungá, mo e kau mataotao ʻi he ngaahi polokalama ʻoku vahe kinautolu ki aí.

ʻĪmisi
fakataha fakatakimuʻa ʻa e finemuí

6.2.1.7

Fetu‘utakí (Fetuʻutaki mo e Kakaí)

Ko e kau palesitenisī fakasiteikí ʻoku nau tuʻutuʻuni e ngaahi ngāue fakafetuʻutaki ʻi he siteikí. ʻOku ʻa e kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e tefitoʻi fatongia ki he tuʻunga lelei ʻo e Siasí ʻi he tukui koló. Te nau feinga ke fokotuʻu ha vā fetuʻutaki lelei mo e kau taki fakapuleʻangá mo fakakoló.

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻa e tefitoʻi fakafofonga ke lea maʻá e Siasí ki he kau faiongoongo he mītiá ʻi he ngaahi meʻa ʻoku fekauʻaki mo e siteikí. Te ne ala vahe ki ha taha ʻa e fatongia ko ʻení, ʻo ka fiemaʻu.

ʻE lava ke fokotuʻu mo tokangaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ʻe ha tokoni naʻe vahe ki ai, ha fakataha alēlea fakasiteiki ki he fetuʻutakí. ʻE tokoni ʻa e fakataha alēleá ni ki he kau taki ʻo e Siasí ke tanumaki ha ngaahi vā fengāueʻaki mo e kau taki fakapuleʻangá mo fakakoló. ʻE toe tokoni foki ia ki he kau taki ko ʻení ke nau fetuʻutaki lelei mo e kāingalotu ʻo e Siasí pea mo e kakaí.

ʻE lava ke kau ʻi he fakataha alēlea ki he fetuʻutakí ha talēkita fetuʻutaki fakasiteiki, kau tokoni talēkita, mo ha kau mataotao, ʻo ka fiemaʻu. ʻOku ui mo vaheʻi ia ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ʻe ha tokoni naʻe vahe ki ai pe aleaʻanga māʻolunga.

ʻOku ʻi ai foki mo ha fakataha alēlea fetuʻutaki ʻi he tuʻunga ʻo e fakataha alēlea fakafekauʻakí (vakai, 29.4). ‘E ngāue ia ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e Fitungofulu Fakaʻēliá pea ʻoku taki ia ʻe ha talēkita fetuʻutaki. ʻE tokoni ʻa e fakataha alēlea fetuʻutaki ko ʻení ke fakafekauʻaki ʻa e ngaahi fengāueʻakí, ngaahi polokalama ʻoku fakahokó, mo e ngaahi palopalema ʻoku ope atu ʻi he ngaahi ngataʻanga ʻo e siteikí. ʻE fakahoko ʻe he talēkita ʻo e fakataha alēlea ko ʻení ha tokoni mo e ako ki he ngaahi fakataha alēlea fetuʻutaki fakasiteikí.

ʻOku kehe ʻa e faʻunga ʻo e fakataha alēlea fetuʻutakí ʻi he ʻĒlia ʻIutaá. ʻE lava ke ʻoange ʻe he Kau Fitungofulu Fakaʻēlia ʻi he ʻĒlia ʻIutaá ʻa e ngaahi fakaikiiki ʻo e faʻunga ko ʻení ki he kau palesiteni fakasiteikí.

Ko e fakamatala fekauʻaki mo e ngaahi uiuiʻi ki he fetuʻutakí, vakai, GCN.ChurchofJesusChrist.org .

6.2.2

Ko e Taki ʻo e Ngāue ʻa e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí mo e Hakeakiʻí ʻi he Siteikí.

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne tokangaʻi ʻa e ngāue ‘a e ʻOtuá ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻi he siteikí (vakai, vahe 1). Te ne fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻa e kau taki ʻo e siteikí mo e uōtí pea mo e kāingalotú ʻi he ngāué ni. ʻE tokoni kiate ia ʻa hono ongo tokoní mo e kau taki kehé.

Te ne tokoni ki he kāingalotú ke nau moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí mo fakatupulaki honau ivi fakalaumālié. Te ne akoʻi kinautolu ke nau lotu mo ako e folofolá. Te ne akoʻi foki kiate kinautolu ʻa e ngaahi fuakava te nau fakahoko ʻi heʻenau maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí. Te ne fakalotolahiʻi kinautolu ke nau tauhi ʻenau ngaahi fuakavá.

ʻE fakamālohia ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngaahi fāmilí. Te ne fakalotolahiʻi kinautolu ke nau lotu mo ako fakataha ʻa e ongoongoleleí, kau ai mo e efiafi fakafāmli ʻi ʻapí. Te ne akoʻi ʻi he lea mo e faʻifaʻitakiʻanga ko e ngaahi uiuiʻi faka-Siasí ʻe lava pē ke fakahoko kae ʻikai liʻaki ai ‘a e ngaahi fatongia fakafāmilí. Te ne fakapapauʻi foki ʻoku tokoni e ngaahi ʻekitivitī faka-Siasí ki he feinga ʻa e ngaahi mātuʻá ke ohi hake ʻenau fānaú ʻi he māʻoniʻoní.

Makehe mei hono tokoniʻi ʻo e kāingalotú ke nau moʻui ʻaki ‘a e ongoongoleleí, ʻe tokangaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí mo ha ngaahi tafaʻaki kehe ʻo e ngāue ʻa e Otuá ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí. Hangē ko ‘ení, te ne:

  • Tokoniʻi ʻa e houʻeiki tangatá ke nau teuteu ke maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí (vakai, 18.10.1).

  • Taki ʻi he ngaahi ngāue ke tokangaʻi ʻa e niʻihi ʻoku faingataʻaʻia ʻi he siteikí (vakai, 22.9.1).

  • Tokanga‘i ʻa e ngāue fakafaifekau ʻi he siteikí mo poupouʻi ʻa e kāingalotú ke nau vahevahe ʻa e ongoongoleleí (vakai, 23.4).

  • Tokanga‘i ʻa e ngaahi feinga ke fakamālohia ʻa e kāingalotu foʻou ʻi he siteikí (vakai, 23.4).

  • ‘Initaviu ʻa e niʻihi ʻoku teu ngāue fakafaifekaú (vakai, 24.4.2).

  • Tokanga‘i ʻa e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí ʻi he siteikí (vakai, 25.3.1).

  • Tokoniʻi ʻa e kāingalotú ke nau teuteu ke maʻu ‘a e ngaahi ouau fakatemipalé (vakai, 27.1).

  • Te ne ngāue fakataha mo e kau palesitenisī fakasiteiki ʻo e Fineʻofá, fakahinohinoʻi mo poupouʻi ʻa e kau palesitenisī ʻo e kōlomu e kaumātuʻá mo e kau palesitenisī fakauooti ʻo e Fineʻofá, ʻi honau ngaahi fatongia ki he ngāue fakafaifekaú (vakai, 23.5.2) mo e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí (vakai, 25.2.2).

6.2.3

Fakamaau Fakalūkufua

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻa e fakamaau fakalūkufua ʻi he siteikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:71–74). ʻOkú ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke maʻu ha ueʻi fakalaumālie mo fai ha ngaahi tuʻutuʻuni fekauʻaki mo e lelei fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻa e kāingalotu ʻo e siteikí. ‘I he tufakangá ni, ʻoku ʻoʻona ai ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Fakahoko ʻa e ngaahi ʻinitaviú ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he 31.2. Te ne lava foki ʻo fakamafaiʻi ʻa hono ongo tokoní ke na fakahoko mo ha ngaahi ʻinitaviu ʻe niʻihi (vakai, 31.2.2).

  • Talanoa mo e kāingalotu ʻo e siteikí ʻoku kumi fakahinohino fakalaumālié, ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi palopalema fakafoʻituitui lalahi, pe kuo nau fakahoko ha ngaahi angahala mamafa. Ki ha ngaahi fakahinohino, vakai, 31.1.

  • Fakahoko ‘a e ngaahi fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí ʻi he taimi ʻoku fakahoko ai ʻe he kāingalotú ha ngaahi angahala mamafá (vakai, vahe 32

ʻI he ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ke fakangofua ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻe fakakaukauʻi fakalelei ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e kolé. Te ne ʻinitaviu ʻa e tokotahá ke fakapapauʻi ʻene tuʻunga moʻui tāú.

Hili ʻa e ʻinitaviú, ʻe fakahū leva ʻe he palesiteni fakasiteikí ha tohi kole ki he Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo kapau pē te ne lava ʻo fakaongoongoleleiʻi ia ke fakangofua. Te ne fakamatalaʻi ʻa e ngaahi ʻuhinga ki heʻene poupouʻí.

ʻE fakahū ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e tohi kolé ʻo fakafou ʻi he Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Takí mo e Kalaké.

6.2.4

Ngaahi Lekōtí, Meʻa Fakapaʻangá mo e Koloá

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne tokangaʻi fakalūkufua ʻa e ngaahi lekōtí, meʻa fakapaʻangá mo e ʻū koloa ʻi he siteikí. Te ne lava ke vahe ha konga lahi ʻo e ngāue ki he ngaahi lekōtí mo e meʻa fakapaʻangá ki hono ongo tokoní mo e kau kalaké. Te ne vahe ha aleaʻanga māʻolunga ke hoko ko e fakafofonga falelotu ʻo e siteikí pea tokoni ʻi hono tokangaʻi ʻo e ngaahi koloá.

Vakai ki he ngaahi vahe ko ʻení ki ha fakamatala lahi ange:

6.3

Ngaahi Faikehekehe ‘i he Mafai ʻo e Kau Palesiteni Fakavahefonuá mo e Kau Palesiteni Fakasiteikí

ʻI he vahefonua kotoa ʻo e kāingalotú, ʻoku ui ai ha taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ke ne hoko ko e palesiteni fakavahefonua. ‘Okú ne maʻu ‘a e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataula‘eikí ʻoku fiema‘u ke ne tokangaʻi ʻakí (vakai, 3.4.1.1). Te ne ngāue meimei tatau mo ha palesiteni fakasiteiki ka ko e ngaahi faikehekehé ʻeni:

  • ʻOku ui mo vaheʻi ia ʻe he palesiteni fakamisioná, hili hano fakangofua ʻe he Kau Palesitenisī Faka-ʻĒliá (vakai, 30.8.4). Ko ha palesiteni fakasiteiki, ʻoku ui mo vaheʻi ia ʻe ha Taki Māʻolunga pe Fitungofulu Faka-ʻĒlia ne vahe ki ai (vakai, 30.8.3).

  • ʻE lava pē ko ha kaumātuʻa pe ko ha taulaʻeiki lahi ia. Ko e palesiteni fakasiteikí kuo pau ko ha taulaʻeiki lahi.

  • ʻOku ʻikai ko e palesiteni ia ʻo e kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahí. Ko e ngaahi kōlomu peheé ʻoku toki fokotuʻu pē ʻi he ngaahi siteikí.

  • ʻE tokangaʻi ʻe ha palesiteni fakavahefonua ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki kotoa ʻi he vahefonuá. Neongo ia, ka ko e palesiteni fakamisioná ʻa e taula‘eiki lahi pulé.

  • Ka fakangofua ʻe he palesiteni fakamisioná, ʻe lava ke ʻinitaviu ʻe ha palesiteni fakavahefonua ha tangata ke fakanofo ko ha kaumātuʻa. Ko e fakangofuá ni kuo pau ke fakahoko mavahevahe pē ʻi he tuʻunga takitaha. ʻE lava foki ke fokotuʻu ʻe he palesiteni fakavahefonuá pe ʻe ha taha ʻo fakatatau mo ʻene fakahinohinó (1) ha tangata ke hikinimaʻi mo (2) fakahoko ʻa e fakanofó (vakai, 18.10.1.3, 18.10.3, mo e 18.10.4). Ka, he ʻikai lava ʻe ha palesiteni fakavahefonua ke fakanofo ha kau pēteliake, kau taulaʻeiki lahi, pe kau pīsope.

  • Ka fakangofua ʻe he palesiteni fakamisioná, ʻe lava ke vaheʻi ʻe ha palesiteni fakavahefonua ʻa e kau palesiteni fakakoló (vakai, 18.11). Ko e fakangofuá ni kuo pau ke fakahoko mavahevahe pē ʻi he tuʻunga takitaha.

  • ʻOku ʻikai ke ne tukuange ʻa e kau faifekau taimi kakató. Neongo ia, ka ʻe lava ke ne kau fakataha mo ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakamisioná ʻi he ʻinitaviu tukuangé. Kapau ʻoku hoko ʻa e fefonongaʻakí mo e taimí ke mātuʻaki faingataʻa ke tukuange ai ʻe ha taha ʻo e kau palesitenisī fakamisioná ha faifekau, ʻe lava ke fakamafaiʻi ʻe he palesiteni fakamisioná ʻa e palesiteni fakavahefonuá ke ne fakahoko ia (vakai, 24.8.2).

  • ʻOku ʻikai ke ne fakahoko e ʻinitaviu ki he lekomeni temipalé pe fakamoʻoni ʻi he ʻū lekomeni temipalé (vakai, 26.3.1).

  • ʻOku ʻikai ke ne ui ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí tukukehe ka fakamafaiʻi ʻe he palesiteni fakamisioná (vakai, 32.9.5).

  • ʻOku ʻikai ke ne faʻa fetuʻutaki hangatonu ki he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá. Ka, te ne ngāue ʻo fakafou ʻi he kau palesitenisī fakamisioná.

‘I ha ngaahi tūkunga makehe, ʻe lava ke fakamafaiʻi ʻa e palesiteni fakavahefonuá ke ne fakaongoongoleleiʻi, vaheʻi, pea mo tukuange ʻa e kau faifekaú. ʻE toe lava pē foki ke fakamafaiʻi ia ke ne fakahoko ha ngaahi ʻinitaviu lekomeni temipale mo fakamoʻoni ʻi he ʻū lekomení. ʻE lava foki ke fakamafaiʻi ia ke ne vaheʻi hono ongo tokoní. Kapau ʻe ongoʻi ʻe he Kau Palesitenisī Fakaʻēliá ʻoku totonu ke maʻu ʻe ha palesiteni fakavahefonua ʻa e fakalahi ki he mafai ko ʻení, te nau fokotuʻu ia ki he Kau Palesitenisī ʻUluakí. Kapau ‘e foaki ha fakangofua, ʻoku fai ia ki he tokotaha pē ko iá, kae ʻikai ko e fatongiá. Ko e taimi ʻe ui ai ha palesiteni fakavahefonua foʻou, he ʻikai ke ʻoange ki ai ʻa e fakalahi mafai ko ʻení.

6.4

Sekelitali Pule ʻo e Siteikí, Kau Tokoni Sekelitali Pule Fakasiteikí, Kalake Fakasiteikí, mo e Kau Tokoni Kalake Fakasiteikí

6.4.1

Sekelitali Pule ʻo e Siteikí mo e Kau Tokoni Sekelitali Pule Fakasiteikí

ʻE uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ʻe ha taha ʻo hono ongo tokoni ne vahe ki ai, ha sekelitali pule ʻo e siteikí. ʻOku totonu ke ne maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí pea ʻi ai haʻane lekomeni temipale ʻoku kei ʻaonga.

ʻOku ʻa e sekelitali pulé ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Fakataha mo e kau palesitenisī fakasiteikí pea teuteu ʻa e ngaahi ʻasenitá, ʻo ka vahe ange.

  • Hoko ko ha mēmipa ʻo e fakataha alēlea fakasiteikí mo ʻalu ki he ngaahi fakataha aleaʻanga māʻolungá. Te ne muimuiʻi ʻa e ngaahi ngāue ne vahe ʻi he ngaahi fakataha ko ʻení ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí

  • Te ne fakafekauʻaki ʻa e pisinisi ʻa e siteikí ʻi he vahaʻa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí, fakataha alēlea maʻolungá, mo e kau taki kehe ʻo e siteikí.

  • Fakataimi-tēpileʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu ki he kau palesitenisī fakasiteikí.

  • Faleʻi ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí fekauʻaki mo e kāingalotu ʻoku hū ki he ngāue fakakautaú pe kuo nau ʻosi ʻi he ngāue fakakautaú. Fakatatau mo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí, te ne tokoni ʻi hono fakafekauʻaki ʻo e fakataukeiʻi ʻe he Siasí ʻa e kāingalotu ʻo e siteikí ʻoku hū ki he ngāue fakakautaú (vakai, 38.9.3).

  • Fakataukei‘i ʻa e kau sekelitali pule fo‘ou ʻo e uōtí ʻi he hili pē honau uí. Fakahoko hano fakahinohinoʻi maʻu pē, ʻo ka fiemaʻu.

  • ʻAve ʻa e ngaahi mei he kau ngāue totongi mo e kau ngāue taʻetotongi ʻa e Siasí ki he kau taki fakasiteiki mo fakauooti totonú, ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e palesiteni fakasiteikí (vakai, 38.8.9).

ʻE lava foki ke uiuiʻi ha tokoni sekelitali pule fakasiteiki ʻe toko taha pe toko ua, ʻo ka fiemaʻu. ʻE uiuiʻi mo vaheʻi kinautolu ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí. ʻOku totonu ke maʻu ʻe he ongo tangatá ni ha lekomeni temipale ʻoku kei ʻaonga.

6.4.2

Kau Kalake mo e Kau Tokoni Kalake Fakasiteikí

ʻOku ui mo vaheʻi ʻa e kalake ʻo e siteikí ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ʻe ha tokoni naʻe vahe ki ai. Ko ha mēmipa ia ʻo e fakataha alēlea fakasiteikí. ʻE lava foki ke ui mo ha kau tokoni kalake fakasiteiki. ʻOku ui mo vaheʻi kinautolu ʻe he palesiteni fakasiteikí pe ko ha tokoni ne vahe ki ai. ʻOku fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fatongia ‘o e kalake fakasiteikí mo e kau tokoni kalake fakasiteikí ʻi he 33.3.2 mo e 33.3.3.

6.5

Fakataha Alēleaʻanga Māʻolungá

ʻE uiuiʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau taulaʻeiki lahi ʻe toko 12 ke nau faʻu ʻa e fakataha alēleaʻanga māʻolunga ʻo e siteikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 102:1; 124:131). Kapau ʻoku uiuiʻi ha kaumātuʻa ke kau ʻi he fakataha alēleaʻanga māʻolungá, ʻe tomuʻa fakanofo ia ko ha taulaʻeiki lahi kimuʻa pea toki vaheʻi.

ʻE tokoni ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻui mo e hakeakiʻi ʻi he siteikí, ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí. ‘Oku fakamatalaʻi atu ʻa e ngaahi fatongiá ni ʻi he ngaahi konga ko ʻení.

He ʻikai fakataha ʻa e fakataha alēleaʻanga māʻolungá ko ha kulupu tukukehe ka ʻi ai ha taha ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí ke ne puleʻi.

6.5.1

Fakafofongaʻi ʻo e Kau Palesitenisī Fakasiteikí

ʻE vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha aleaʻanga māʻolunga ki he uooti takitaha ʻi he siteikí.

‘E toe vahe foki ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha aleaʻanga māʻolunga ki he kōlomu takitaha ʻo e kaumātuʻá ʻi he siteikí. ʻI he fatongia ko ʻení, ʻe fakahinohinoʻi ai ʻe he kau aleaʻanga māʻolungá ʻa e kau palesitenisī ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá naʻe toki uiuiʻi foʻoú. ‘Oku kau heni hano fai ‘a e fakahinohino mei he vahe 1–4 mo e 8 ʻo e tohi tuʻutuʻuni ko ʻení.

‘E fakataha maʻu pē ‘a e kau aleaʻanga mā‘olunga kuo vahe ki he ngaahi kōlomu ʻo e kaumātu‘á, mo e kau taki kōlomú ke fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Ke ʻilo ʻenau ngaahi fiemaʻú.

  • Fai ha tokoni.

  • Ako‘i ange honau ngaahi fatongiá, kau ai e ngaahi fatongia ki he ngāue fakafaifekaú (vakai, 23.5.2) mo e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí (vakai, 25.2.2).

  • Fakahoko ha pōpoaki mei he kau palesitenisī fakasiteikí.

  • Alea‘i ha founga ke tokoni‘i ai ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻoku fiemaʻu honau ouau hono hokó. Ko e fakamatala ko ʻení ʻoku maʻu ia ʻe he kau taki ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá ʻi he LCR.

ʻI he taimi ʻe fiemaʻu pe fakaafeʻi aí, te nau ō ki he ngaahi fakataha ʻa e kōlomu ʻo e kaumātuʻá mo e ngaahi fakataha fakapalesitenisī ʻo e kōlomú. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻe fakaafeʻi ai ʻe he kau palesitenisī ʻo e kōlomú ʻa e aleaʻanga māʻolungá ke nau ō fakataha ʻi heʻenau ngāue fakaetauhi ki he kāingalotu ʻo e uōtí.

ʻI hano fakaafeʻi pe vahe ange, ʻe kau ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ʻi he ngaahi fakataha fakapīsopelikí mo e ngaahi fakataha alēlea fakauōtí.

ʻE lava ke vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ke nau fakahinohinoʻi ʻa e kakai ko ʻení ʻi honau ngaahi fatongia ki he ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí pea mo e ngāue fakafaifekaú:

  • Kau palesitenisī ʻo e kōlomu ʻo e kaumātuʻá

  • Kau taki faifekau fakauōtí

  • Kau taki fakauooti ʻi he temipalé mo e hisitōlia fakafāmilí

ʻE lava ke vahe ki ha aleaʻanga māʻolunga ʻe toko taha pe tokolahi ange ke nau taki ʻa e ngaahi ngāue ko ʻeni ʻi he siteikí. Ka neongo ia, ʻoku maʻu ʻe he kau aleaʻanga māʻolunga kotoa pē ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení ki he ngaahi uooti mo e ngaahi kōlomu kotoa ʻo e kaumātuʻá ʻoku vahe kinautolu ki aí.

ʻE talanoa ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá mo e kau palesitenisī fakasiteikí pea poupouʻi ʻenau tuʻutuʻuni ke fakanofo ha houʻeiki tangata ki he tuʻunga ʻo e kaumātuʻá mo e taulaʻeiki lahí. ʻE lava ke fakamafaiʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ke nau fakafofongaʻi ia ʻi he taimi ʻoku fakanofo ai ha houʻeiki tangata ki he ngaahi tuʻunga ko ʻení. ‘E fakapapauʻi ‘e he kau aleaʻanga mā‘olunga ko ʻení ‘oku fakahoko totonu ʻa e ouaú.

ʻE toe talanoa foki ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá mo e kau palesitenisī fakasiteikí pea poupouʻi ʻenau tuʻutuʻuni ke fakahoko ha uiuiʻi ki he kāingalotú. ʻE lava ke fakamafaiʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ke nau fakahoko ha ngaahi uiuiʻi, fokotuʻu ha kāingalotu ke hikinimaʻi, mo vaheʻi ha kāingalotu ʻe niʻihi. (Vakai, 30.8.)

ʻE vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau aleaʻanga māʻolunga ke nau ngāue mo e ongo houalotu ʻo e Kau Finemuí mo e Palaimelí ʻi he siteikí. Ko e taimi ʻe fakataha ai ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí mo ha taha ʻo e kau palesitenisī ko ʻení, ʻe kau foki ki ai mo e aleaʻanga māʻolungá. ʻE toe kau foki mo e kau aleaʻanga māʻolunga kuo vahé ʻi he ngaahi fakataha fakatakimuʻa ʻa e siteikí ki he ongo houalotu ko ʻení.

ʻE lava ke vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau aleaʻanga māʻolunga ke nau tokoni ʻi he ngaahi polokalama ʻoku lisi ʻi he 6.2.1.6. Te nau toe lava foki ke vahe ha aleaʻanga māʻolunga ke tokoni ʻi he ngaahi fiemaʻu ʻa e kāingalotu ʻoku faingataʻaʻia fakatuʻasinó (vakai, 38.8.27).

ʻE lava ke vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau aleaʻanga māʻolunga ke nau fakafofongaʻi kinautolu ʻaki haʻanau lea ʻi he ngaahi houalotu sākalamēnití mo ha ngaahi fakatahaʻanga kehe. ʻE fakafuofuaʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e tuʻo lahi ʻo e ngaahi malanga ko ʻení. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke lea ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ʻi he houalotu sākalamēnití he māhina kotoa. ʻE lava foki ke vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ki he kau palesitenisī ʻo e ngaahi houalotu ʻa e siteikí ke lea ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ko ʻení (vakai, 6.7.1 mo e 6.7.2).

ʻĪmisi
kakai tangata ʻoku nau talanoa

6.5.2

Ngāue ʻi he Ngaahi Fakataha Alēlea mo e Ngaahi Kōmiti ʻa e Siteikí

ʻOku kau ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá kotoa ʻi he fakataha alēlea fakasiteikí.

ʻI ha ngaahi tūkunga fakangatangata, ʻe kau ai ʻa e kau aleaʻanga māʻolungá ʻi he ngaahi fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí (vakai, 32.9.2).

ʻE vahe ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau aleaʻanga māʻolunga ke nau ngāue ʻi he ngaahi kōmiti kehé. Hangē ko ‘ení, ko e kau aleaʻanga māʻolunga kuo vahe ke nau ngāue mo e ngaahi kōlomu ʻo e kaumātuʻá te nau ngāue ʻi he kōmiti fakasiteiki ʻa e kau taki kakai lalahí (vakai, 29.3.9).

6.5.3

Hoko ko ha Kau Taki Fakasiteiki ʻo e Houalotú

ʻE uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha aleaʻanga māʻolunga ke ne hoko ko e palesiteni ʻo e Kau Talavou ʻi he siteikí (vakai, 6.7.2). Te nau uiuiʻi mo vaheʻi ha alea‘anga māʻolunga ʻe taha ke ne hoko ko e palesiteni ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi he siteikí (vakai, 6.7.1).

6.6

Pēteliake ʻo e Siteikí

Ko e pēteliaké ko ha tuʻunga ia ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻOku ui ʻa e kau pēteliaké mo fakanofo ke nau foaki e ngaahi tāpuaki fakapēteliaké ki he kāingalotu moʻui taau ʻo e Siasí. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he konga ko ʻení ʻa e ngaahi fatongia ʻo e palesiteni fakasiteikí ki he pēteliake ʻo e siteikí. Ko e fakamatala fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki fakapēteliaké, vakai ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení:

  • Konga 18.17 mo e 38.2.10 ʻi he tohi tuʻutuʻuni ko ʻení

  • Fakamatala mo e Ngaahi Fokotuʻu ki he Kau Pēteliaké

  • Fakataha Ako Fakatakimuʻa Fakaemāmani Lahi: Ko e Pēteliaké

Vakai, Fakamatala mo e Ngaahi Fokotu‘u ki he Kau Pēteliaké ki ha fakamatala fekauʻaki mo e:

  • Kau pēteliake ʻoku ʻoange ki ai e tuʻunga ʻikai toe ngāué.

  • Kau pēteliake ʻoku hiki ki ha siteiki kehe.

6.6.1

Ko Hono Uiuiʻi, Hikinimaʻi, mo e Fakanofo ʻo ha Pēteliake Fakasiteiki

Ko e pēteliaké kuo pau ko ha taha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki moʻui taau. ʻOku totonu ke ne fakapotopoto ʻi heʻene mahino ki he ongoongoleleí mo ongoʻingofua ʻa e Laumālié. ʻOku totonu ke ʻosi maʻu hono tāpuaki fakapēteliaké. Ko e angamahení ʻoku totonu ke ne taʻu 55 pe motu‘a ange. Kuo pau ke ʻosi mali ʻi he taimi ʻoku ui ai iá.

Ko e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻoku nau tuʻutuʻuni ki hono ui ʻo e kau pēteliake fakasiteikí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:39). ʻE lava ke fakaongoongoleleiʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e tokotaha ke uiuiʻí. Te ne fakahū ʻa e fakaongoongoleleí ʻi he LCR. ʻI hono fakahoko ha fakaongoongoleleí, ʻoku totonu ke ʻaukai mo lotu ʻa e palesiteni fakasiteikí ke tataki ia ʻe he Laumālié. ʻOku totonu ke loto mo hono ongo tokoní ki he fakaongoongoleleí.

Kapau ‘e fakangofua ʻe he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻe lava ke fakamafaiʻi ʻa e palesiteni fakasiteikí ke ne ʻinitaviu mo uiuiʻi ʻa e pēteliaké. Te ne fokotuʻu leva e hingoa ʻo e pēteliaké ke hikinimaʻi ʻi he fakataha lahi ʻo e konifelenisi fakasiteiki hokó.

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne fakanofo ʻa e pēteliaké. He ʻikai ke ne vahe ʻa e fatongiá ni ki hano tokoni. ʻOku ʻikai totonu ke tuʻu ha niʻihi kehe mo ia ʻi he lolotonga ʻo e fakanofó. Ko ha pēteliake foʻou, ʻoku ʻuluaki fakanofo ia ki he tuʻunga ko iá pea toki vaheʻi ke ngāue ʻi ha siteiki pau. Ko ha pēteliake naʻe ʻosi fakanofo kimuʻa ka ʻoku fakafoki mai ki he tuʻunga ke ngāué, ʻoku ʻikai ke toe fakanofo ia. Ka, ʻoku vaheʻi pē.

Kuo pau ke lekooti ʻa e fakanofó ʻi he LCR kimuʻa pea toki lava ke hū ʻa e pēteliaké ki he ʻū polokalama maʻá e kau pēteliaké ʻi he ʻinitanetí.

Ko ha pēteliake ʻoku lolotonga ngāue, ko ha mēmipa ia ʻo e kōlomu ʻo e kau taulaʻeiki lahí pea ʻoku kau ʻi he ngaahi fakataha fakakōlomú (vakai, 29.3.5

6.6.2

Ko Hono Uiuiʻi ha Pēteliake Hono Ua ki he Siteikí

Ko e angamahení, ʻoku ʻikai ke faʻa fakangofua ʻe he Kōlomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá ke ui ha pēteliake hono ua ki ha siteiki tukukehe kapau ʻoku ʻikai ke lava ʻe he pēteliake ʻe toko tahá ʻo fakahoko kotoa ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fiemaʻú. Pea ʻoku ʻikai angamaheni foki ke fakangofua ʻe he Kolomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá ha toe pēteliake tokolahi ange koeʻuhí ko e siteikí:

  • ʻOku fuʻu lahi fakasiokālafi.

  • ʻOku ʻi ai ha kāingalotu ʻoku ʻikai ke nau lea ʻi he lea fakafonua ʻoku ngāue ʻaki ʻe he konga lahi ʻo e kāingalotú.

Kapau ʻoku ʻi he siteikí ha kāingalotu ʻoku nau ngāue ʻaki ha ngaahi lea muli, ʻe lava ke fakamafaiʻi ʻe he pīsopé mo e kau palesitenisī fakasiteikí ke nau ō ki ha pēteliake ʻi ha siteiki ofi mai te ne lava ʻo foaki ʻa e tāpuakí ʻi he lea fakafonua ʻa e mēmipá.

ʻĪmisi
finemui ʻokú ne maʻu ha tāpuaki

6.6.3

Ko Hono Fakahinohinoʻi ʻo ha Pēteliake Foʻou ʻo e Siteikí ne Toki Ui

Ko e palesiteni fakasiteikí ʻokú ne fakahinohino ha pēteliake naʻe toki uiuiʻi kimuʻa pea toki kamata ʻe he pēteliaké ke foaki ʻa e ngaahi tāpuakí. Te ne akoʻi ʻa e pēteliaké ki he natula toputapu, mo e natula fakahā ʻo hono tuʻungá. Te ne vakaiʻi fakalelei mo e pēteliaké ʻa e ngaahi fakahinohino ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení:

  • Fakamatala mo e Ngaahi Fokotuʻu ki he Kau Pēteliaké

  • Fakataha Ako Fakatakimuʻa Fakaemāmani Lahi: Ko e Pēteliaké

6.6.4

Ko Hono Tokangaʻi e Ngāue ʻa e Pēteliake ʻo e Siteikí

ʻE tokangaʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí e ngāue ʻa e pēteliaké hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he Fakamatala mo e Ngaahi Fokotuʻu ki he Kau Pēteliaké. He ʻikai ke ne vahe ʻa e fatongia ko ʻení ki ha taha ʻo hono ongo tokoní. ʻE ʻaonga ki he pēteliaké ke ngāue vāofi mo ʻene palesiteni fakasiteikí.

ʻE ʻinitaviu ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e pēteliaké ʻo ʻikai siʻi ange ʻi he tuʻo uá ʻi he taʻu kotoa. Te na aleaʻi ʻa e ngaahi ongo ʻa e pēteliaké fekauʻaki mo e ngāué, tuʻunga moʻui lelei mo e uelofea ʻo hono fāmilí, pea mo ha toe ngaahi meʻa kehe ʻe fiemaʻu faleʻi ai.

ʻE vakaiʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e ngaahi tāpuaki kuo ʻosi foaki ʻe he pēteliaké ʻo meimei tuʻo ua pe toe lahi ange he taʻu. ʻO ka fiemaʻu, ʻe lava ke ʻoange ʻe he palesiteni fakasiteikí ha ngaahi fokotuʻu fakalūkufua ʻo fekauʻaki mo e kakano ʻo e ngaahi tāpuaki fakapēteliaké.

ʻE fakapapauʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻoku taipeʻi ʻa e ngaahi tāpuakí pea tufa taimi totonu kiate kinautolu ʻoku ʻonautolu ʻa e ngaahi tāpuakí. Te ne toe fakapapauʻi foki ʻoku fakahū ki he hetikuota ʻo e Siasí ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa pē. ʻOku fakahū ʻa e ngaahi tāpuakí ʻo fakafou ʻi he Polokalama ki he Tāpuaki Fakapēteliaké ʻi he ChurchofJesusChrist.org. Ko e feituʻu ʻoku ʻikai maʻu ai e polokalama ko ʻení, ʻoku totonu leva ke meili ʻa e ngaahi tāpuakí ki he tuʻasila ko ʻení, ʻo tuʻo taha pe tuʻo lahi ange ʻi he māhina ʻe ono kotoa:

Church History Library

Attn: Patriarchal Blessings

15 East North Temple Street

Salt Lake City UT 84150‑1600

6.6.5

Tuʻunga ʻIkai Fakahāhāholo ʻo e Ngaahi Tāpuaki Fakapēteliaké

‘E fakapapauʻi ‘e he palesiteni fakasiteikí, ka hili hono ʻoange ʻe he pēteliaké ki he tokotaha ʻoku haʻana ʻa e tāpuakí ha tatau ʻo hono tāpuaki fakapēteliaké mo fakahū ia ki he hetikuota ʻo e Siasí, ʻoku fakaʻauha pe tamateʻi ʻa e tatau fakapepa mo fakaʻilekitulōnika kotoa pē. ʻE fakapapauʻi ʻe he pēteliaké ko e ngaahi tāpuaki kuo tamateʻi mei he komipiutá he ʻikai lava ke toe maʻu.

6.6.6

Kau Pēteliake ʻOku Uiuiʻi ki ha Fatongia Kehe ʻi he Siasí

He ʻikai lava ke uiuiʻi ha pēteliake ke ngāue ʻi ha toe tuʻunga fakataki ʻi he Siasí kae ʻoua kuo tomuʻa fakangofua ʻe he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e uiuiʻí. ʻOku kau ʻi he ngaahi tuʻunga peheé ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí; fakataha alēleaʻanga māʻolungá; pe kau palesitenisī fakasiteikí, fakamisioná pe temipalé. Kapau ‘oku foaki ha fakangofua, ʻe ʻoange leva ki he pēteliaké ʻa e tuʻunga ʻikai ngāué.

‘E lava ke ui ha pēteliake ke ngaue ʻi ha ngaahi uiui‘i kehe, ʻo ʻikai tomuʻa maʻu ha fakangofua mei he Kōlomu ‘o e Toko Hongofulu Mā Uá. Te ne toe lava foki ke hoko ko ha faisila pe taha ngāue ouau he temipalé.

6.6.7

Kau Sikalaipe ki he Ngaahi Tāpuaki Fakapēteliaké

ʻE lava ke uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he palesieni fakasiteikí pe ʻe ha taha ʻo hono ongo tokoní, ha mēmipa moʻui taau, mo taukei ʻi he siteikí ke ne taipeʻi ʻa e ngaahi tāpuaki fakapēteliaké, tukukehe kapau ʻe lava pē ʻe he pēteliaké ʻo taipeʻi ia pea ʻokú ne loto ke fai ia. ʻE lava ke ui ha kau sikalaipe tokolahi ange, kapau ʻe fiemaʻu.

ʻOku totonu ke fakatokanga ki he sikalaipé ko e tāpuaki kotoa pē ʻoku toputapu mo ʻikai fakahāhā holo. He ʻikai tauhi ha tatau ʻo ha tāpuaki ʻe he sikalaipé pe pēteliaké. (Vakai, 6.6.5.)

6.7

Ngaahi Houalotu ʻo e Siteikí

Ko e ngaahi houalotu ʻo e Fineʻofa, Kau Finemui, Palaimeli, Lautohi Faka-Sāpate, mo e Kau Talavou ʻo e siteikí, ʻoku takitaha taki ia ʻe ha palesiteni. ʻE ngāue ʻa e kau palesiteni ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí. ‘I he ngaahi siteiki lalahí, ʻe lava ke fokotuʻu ʻe ha palesiteni fakahoualotu ha tokoni ʻe toko taha pe toko ua pea mo ha sekelitali ke nau ngāue mo ia. ʻE fakakaukauʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e ngaahi fokotuʻu ko ʻení.

Ko e ngaahi tefitoʻi fatongia ʻo e kau taki ko ʻení ke tokoniʻi ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí pea fakahinohinoʻi mo poupouʻi e kau palesitenisī ʻo e ngaahi houalotu he uōtí. He ʻikai ke nau fakahoko e ngaahi ngāue ʻoku totonu ke fakahoko ʻi he tuʻunga ʻo e uōtí pe fāmilí. ʻE ʻikai foki ke nau toe faʻu ha ngaahi fatongia makehe ki he kau palesitenisī ʻo e houalotú ʻi he uōtí.

6.7.1

Kau Palesitenisī ʻo e Fineʻofá, Kau Finemuí, Palaimelí, mo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻi he Siteikí

ʻE uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ha fefine ke hoko ko e palesiteni Fineʻofa he siteikí. Te ne uiuiʻi mo vaheʻi, pe ko hano tokoni kuo vahe ki ai, ha ongo fafine ke na takitaha hoko ko e palesiteni ʻo e Kau Finemui mo e Palaimeli ʻi he siteikí. Kapau ʻe uiuiʻi ha ongo tokoni mo ha kau sekelitali, ʻe hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí pe ʻe ha aleaʻanga māʻolunga naʻe vahe ki ai, ʻo ui mo vaheʻi kinautolu.

ʻE uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha aleaʻanga māʻolunga ke hoko ko e palesiteni Lautohi Faka-Sāpate ʻi he siteikí.

ʻOku ʻa e kau mēmipa ʻo e kau palesitenisī ko ʻení ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Kau ʻi he fakataha alēlea fakasiteikí (kau palesitení pē). Kau ‘i he ngāue ke tanumaki ʻa e tuí mo fakamālohia ʻa e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ʻi he siteikí.

  • Fakataukeiʻi ʻa e kau palesitenisī ʻi he ngaahi houalotu ʻo e uōtí ne toki uiuiʻi foʻoú. ‘Oku kau heni hono ʻoange ‘a e fakahinohino mei he vahe 1–4 ʻi he tohi tuʻutuʻuni ko ʻení pea mo e vahe ki heʻenau houalotú.

  • Fai ha poupou mo ha fakahinohino maʻu pē. Fetuʻutaki maʻu pē mo e kau palesitenisī fakauooti ki he houalotú ke ʻilo ʻenau ngaahi fiemaʻú, aleaʻi e ngaahi fiemaʻu ʻa e kāingalotu ʻoku nau tokoniʻí, mo ʻave ha fakamatala mei he kau palesitenisī fakasiteikí. Alea‘i mo e kau taki ʻo e uōtí ke nau toutou ʻaʻahi atu ki heʻenau ngaahi fakatahá mo e ngaahi kalasí.

  • Fakahinohinoʻi e kau palesitenisī fakahoualotu ʻi he uōtí ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi fakataha fakatakimuʻa fakasiteikí (vakai, 29.3.4). ‘Oku meimei ke fakahoko tuʻo taha ʻeni ʻi he taʻu. ʻE lava ke fakamafaiʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ke fai ha fakataha hono ua kapau he ʻikai hoko ʻeni ko ha fakakavenga kiate kinautolu ʻe kau ki aí. ʻE lava ke kole ʻe he kau pīsopé ha fakahinohino makehe maʻá e kau palesitenisī ʻi he houalotu ʻo e uōtí.

  • Toutou fealēleaʻaki maʻu pē ʻi heʻenau ngaahi fakataha fakapalesitenisií (kapau kuo ui ʻa e ongo tokoní). Fetu‘utaki maʻu pē mo e mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteiki ʻokú ne fatongia ʻaki ʻenau ngāué.

  • Kau ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakafekauʻakí ʻo ka fakaafeʻi ʻe he Fitungofulu Fakaʻēliá (vakai, 29.4).

  • Lea ‘i he ngaahi houalotu sākalamēnití mo ha ngaahi fakatahaʻanga kehe ʻo ka fakaafeʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí.

  • ‘I he ngaahi siteiki lalahí, fakahū ha ngaahi fakaongoongolelei ki he kau palesitenisī fakasiteikí, ki ha ongo tokoni mo ha niʻihi kehe ke ui ke nau ngāue ʻi heʻenau ngaahi houalotú, ʻo ka fiemaʻu. Ki he ngaahi fakahinohinó, vakai, 30.1.1 mo e 30.1.5.

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻe lava ke palani ʻe he kau palesitenisī ‘o e Fineʻofá, Kau Finemuí mo e Palaimelí ha ngaahi ʻekitivitī ʻoku fakatahaʻi ai ʻenau ngaahi houalotú. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻa e kakai fefine kotoa, kau finemui, mo e fānau taʻu 8 mo motuʻa ange ʻi he siteikí. ʻE toe lava foki ke fakahoko fakavahaʻasiteiki ʻa e faʻahinga ʻekitivitī peheé. ʻE fealēlea‘aki fakataha ʻa e kau palesitenisií ke fokotuʻu ha ngaahi ʻekitivitī ʻoku fakatahaʻi ai kinautolu, ki he kau palesitenisī fakasiteikí (vakai, 20.3.1). ‘E fetongi ʻe he faʻahinga ʻekitivitī peheé ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī fakasiteiki ʻa e Fineʻofá (vakai, 6.7.1.1).

6.7.1.1

Ngaahi Fatongia Makehe ʻo e Kau Palesitenisī Fineʻofa ʻi he Siteikí

ʻOku ʻa e kau palesitenisī Fineʻofa ʻo e siteikí ʻa e ngaahi fatongia makehe ko ʻení:

  • Kau ʻi he kōmiti fakasiteiki ʻo e kau taki kakai lalahí (vakai, 29.3.9). Kapau kuo ui ha sekelitali, ʻoku fakaafeʻi foki mo ia.

  • Ako‘i ʻa e kau palesiteni Fineʻofa he uōtí ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ngāue fakaetauhí mo hono tokangaekina ʻo kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Tokoni ke mahino kiate kinautolu honau tufakanga ʻi hono tokoniʻi ʻo e kau pīsopé ʻi he ngaahi meʻa fakatuʻasinó mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá.

  • Ako‘i ʻa e kau palesitenisī fakauooti ʻo e Fineʻofá ʻi honau ngaahi fatongia ki he ngāue fakafaifekaú (vakai, 23.5.2) mo e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí (vakai, 25.2.2).

  • Fakamālohia ‘a e houʻeiki fafine taautaha ʻi he siteikí. Kapau ʻoku ʻi ai ha kōmiti taautaha kei talavou ʻa e siteikí, ʻe kau ai ha mēmipa ʻo e kau palesitenisií. Ko e meʻa tatau pē kapau ʻoku ʻi ai ha kōmiti ʻa e kau taautaha lalahí ʻi he siteikí. (Vakai, 14.1.1.2.)

  • Fakafekauʻaki e ngaahi ngāue ʻa e Fineʻofá he lolotonga ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻupakeé.

ʻE lava ke palani mo fakahoko ʻe he kau palesitenisī Fineʻofa he siteikí ha fakataha ʻe taha pe ua ʻi he taʻu maʻá e kau Fineʻofa kotoa pē ʻi he siteikí. ʻOku fakahoko ʻa e ongo fakataha ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí. Te nau lava ʻo fakakau ai ha ngāue ʻofa, ngaahi kalasi, ngaahi ngāue ke fai, ngaahi konifelenisi, pe ngaahi fakataha ako ngāue (workshops). ʻE lava ke fokotuʻu ʻe he kau palesitenisī Fineʻofa ʻo e siteikí ha ngaahi kōmiti ke tokoni, ʻo ka fiemaʻu.

6.7.1.2

Ngaahi Fatongia Kehe ʻo e Kau Palesitenisī ʻo e Kau Finemuí ʻi he Siteikí

ʻOku ʻa e kau palesitenisī ʻo e Kau Finemuí ʻi he siteikí ʻa e ngaahi fatongia kehe ko ʻení:

  • Kau ‘i he kōmiti fakatakimuʻa ʻa e toʻu tupú ʻi he siteikí (vakai, 29.3.10). Kapau kuo ui ha sekelitali, ʻoku fakaafeʻi foki mo ia.

  • Fakatatau mo e fakahinohino ‘a e kau palesitenisī fakasiteikí, te nau palani mo fakafekauʻaki ha ngaahi ʻekitivitī mo ha ngaahi kemi ʻa e kau Finemui ʻi he siteikí.

6.7.1.3

Ngaahi Fatongia Kehe ʻa e Kau Palesitenisī Palaimeli ʻo e Siteikí

ʻE lava ke palani ʻe he kau palesitenisī Palaimeli ʻi he siteikí ha ngaahi ʻekitivitī maʻá e fānau taʻu 8 ki he 11. ʻE lava ke fakataumuʻa ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení maʻá e fānau fefiné, fānau tangatá, pe fakatouʻosi. Te nau muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ʻi he 12.2.1.3.

ʻĪmisi
fefine ʻoku ngāue mo ha longaʻi fānau

6.7.1.4

Ngaahi Fatongia Kehe ʻa e Kau Palesitenisī Lautohi Faka-Sāpate ʻo e Siteikí

ʻOku ʻa e kau palesitenisī Lautohi Faka-Sāpate ʻo e siteikí ʻa e ngaahi fatongia makehe ko ʻení:

  • Hoko ko e kau mataotao ʻi he ngaahi ngāue ʻa e siteikí ke fakatupulaki ʻa hono ako mo e akoʻi ʻo e ongoongoleleí.

  • Fakafekauʻaki e ngaahi senitā maʻuʻanga tokoni ʻi he siteikí, ʻi he feituʻu ʻe lava aí (vakai, 13.7.2).

6.7.2

Kau Palesitenisī ʻo e Kau Talavoú ʻi he Siteikí

ʻE uiuiʻi mo vaheʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha aleaʻanga māʻolunga ke ne hoko ko e palesiteni ʻo e Kau Talavoú ʻi he siteikí. ʻE lava ke ui mo vaheʻi ʻa e ongo aleaʻanga māʻolunga ne vahe ki he Kau Finemuí mo e Palaimelí ke na hoko ko hono ongo tokoni.

‘I ha siteiki ʻoku tokolahí, ‘e lava ke ui ha taha maʻu lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki ʻe toko taha pe toko ua mei he siteikí ke na hoko ko e ongo tokoni. ʻE lava foki ke ui mo ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ke hoko ko ha sekelitali (vakai, 6.7.3). ʻE fokotuʻu ʻe he palesiteni ʻo e Kau Talavou ʻi he siteikí ʻa e tokotaha ke uí. Ko e ngaahi fakahinohinó, vakai, 30.1.1 mo e 30.1.5. ʻOku ui mo vaheʻi ʻa e ongo tokoní mo e sekelitalí ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí pe ʻe ha aleaʻanga māʻolunga ne vahe ki ai.

ʻOku ʻa e kau palesitenisī ʻo e Kau Talavou ʻi he siteikí ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení:

  • Kau ʻi he fakataha alēlea fakasiteikí (palesitení pē, tukukehe kapau ko hono ongo tokoní ko ha ongo aleaʻanga māʻolunga.) Kau ‘i he ngāue ke tanumaki ʻa e tuí mo fakamālohia ʻa e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ʻi he siteikí.

  • Hoko ko ha ma‘uʻanga tokoni ki he kau pīsopelikí ʻi honau ngaahi fatongia ki he houʻeiki tangata he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. ʻE ala kau heni hono tokoniʻi ke mahino kiate kinautolu honau ngaahi fatongia ki he ngaahi kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, fakatatau mo e fakahinohino ʻa e palesiteni fakasiteikí.

  • Fealēlea‘aki fakataha maʻu pē ‘i heʻenau ngaahi fakataha fakapalesitenisií. Fetu‘utaki maʻu pē mo e mēmipa ‘o e kau palesitenisī fakasiteikí ʻokú ne fatongia ʻaki ʻenau ngāué.

  • Kau ‘i he kōmiti fakatakimuʻa ʻa e toʻu tupu ʻo e siteikí (vakai, 29.3.10). Kapau kuo ui ha sekelitali, ʻoku fakaafeʻi foki mo ia.

  • Te nau palani mo fakafekauʻaki e ngaahi ʻekitivitī mo e ngaahi nofokemi fakasiteiki ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesitenisī fakasiteikí.

  • Lea ‘i he ngaahi houalotu sākalamēnití mo ha ngaahi fakatahaʻanga kehe ʻo ka fakaafeʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí.

  • Kau ʻi he ngaahi fakataha alēlea fakafekauʻakí ʻo ka fakaafeʻi ʻe he Fitungofulu Fakaʻēliá (vakai, 29.4).

ʻOku ʻikai ke fakahoko ʻe he kau palesitenisī ʻo e Kau Talavou ʻo e siteikí ha fakataha fakatakimuʻa fakasiteiki. Ko e fakahinohino kiate kinautolu ʻoku ʻi ai honau fatongia ki he ngaahi kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻoku fai ia ʻi he ngaahi fakataha fakatakimuʻa ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he siteikí (vakai, 29.3.3).

6.7.3

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngaahi fakahinohino ki hono fulifulihí
Kau Sekelitali ʻi he Houalotu ʻo e Siteikí

‘Oku faʻa toki ui pē ‘a e kau sekelitali ʻi he houalotu ʻo e siteikí ʻi ha ngaahi siteiki lalahi. ʻE ui mo vaheʻi kinautolu ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakasiteikí pe ʻe ha aleaʻanga māʻolunga kuo vahe ki ai. Te nau lava ʻo fua e ngaahi fatongia ko ʻení ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau palesiteni fakahoualotu ʻo e siteikí:

  • Teuteu ʻa e ngaahi ʻasenita ki he ngaahi fakataha fakapalesitenisií.

  • Hiki fakamatala ʻi he ngaahi fakataha fakapalesitenisií mo muimuiʻi e ngaahi ngāue ne vahé.

  • Tauhi ha ngaahi lekooti kehe mo teuteu ʻa e ngaahi lipōtí ʻo fakatatau mo e kole ʻa e kau palesitenisií.

  • Tokoni ki he kau palesitenisií ʻi hono teuteu ʻo e patiseti fakataʻu ki heʻenau houalotú. Lekooti ʻa e fakamatala ki he ngaahi fakamolé.

  • Fakahoko ha fakahinohino ki he kau sekelitali ʻi he houalotu ʻo e uōtí ʻi hano vahe ange. ʻE lava ke kau heni ʻa e fakahinohino ki hono lekooti mo lipooti ʻo e maʻulotú.

6.8

ʻĪmisi
fakaʻilonga, ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe lava ke fili
Kau Mataotao Fakasiteikí

ʻE lava ke ui mo vaheʻi ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha kau mataotao, ʻi hano fiemaʻu, ki he ngaahi taumuʻa hangē ko e:

  • Hivá (vakai, 19.5.3)

  • Uelofeá mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá (vakai, 22.9.4