“3. Tuua n te Nakoanibonga,” Aeniboki ni Kabuta: Te Beku n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira (2024).
“3. Tuua n te Nakoanibonga,” Aeniboki ni Kabuta.
3.
Reirein te Nakoanibonga
3.0
Kabwarabwaraana
Te nakoanibonga bon te kariaia ao mwaakan te Atua. Rinanon te nakoanibonga, Tamara are i Karawa e katiaa Ana mwakuri “n uota te aki mamate ao te maiu ae akea tokina nakon te aomata” (Mote 1:39). Te Atua e anga te kariaia ao te mwaaka nakoia Natina mwaane ao aine i aon te aba n ibuobuoki ni karaoa ana mwakuri (taraa mwakoro 1).
3.1
Kaokakin te Nakoanibonga
Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira bon tii ngaia te rabwata i aon te aba ma te kariaiakaki n te nakoanibonga. Te Burabeti Iotebwa Timiti e karekea te Nakoanibonga ae te Aaron ao kiingina mai iroun Ioane te Tia Bwabetito (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1). E karekea te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao kiingina mai irouia Abotoro aika Betero, Iakobo, ao Ioane (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 27:12–13).
N te Kirtland Tembora, Mote, Eritai, ao Eria a kaoti nakon Iotebwa Timiti ao n anganna te kariaiakaki are kainnanoaki ibukin kakoroan nanon ana mwakuri te Atua ni boong aika kaitira (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 110:11–16).
Kaain te Moan Beretitentii n tatabemaniia ao te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman iai irouia ni kabane kiing aikai n te bong aei. A weteia ao a angania kaain te Ekaretia te kariaiakaki taan kairiiri aikai ni kabongana ana kariaia ao mwaakan te nakoanibonga mairoun te Atua ni buoka Ana mwakuri ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki.
3.2
Kakabwaia n te Nakoanibonga
Rinanon berita aika tabu ao otenanti n te nakoanibonga, te Atua e katauraoi kakabwaia aika korakora nakoia ni kabane Natina. Kakabwaia aikai n aron:
-
Bwabetito ao kaainakin Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.
-
Te bwaintituaraoi ae te Tamnei ae Raoiroi.
-
Kanakin te toa.
-
Kariaiakaki ao mwaaka ni beku n nakoa n te Ekaretia ao tibwanga.
-
Karekean kakabwaia n te tamanuea ao kakabwaia n te nakoanibonga n aron te katoki aoraki, karau nano, ao te kairi.
-
Te kakorakoraaki ni mwaakan te Atua i nanon te tembora.
-
Te kabaeaki n te utu ibukin te tai ae akea tokina.
-
Te berita are te maiu ae akea tokina.
Natin te Atua a kona ni karekei kakabwaia n te nakoanibonga ao ni karekea te kimwareirei ae korakora man maiuakinan ana euangkerio Iesu Kristo.
3.3
Te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te Nakoanibonga ae te Aaron
N te Ekaretia, te nakoanibonga iai uoua mwakorona: te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te Nakoanibonga ae te Aaron (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:1).
3.3.1
Nakoanibonga ae te Merekitereka
Te Nakoanibonga ae te Merekitereka bon “te Nakoanibonga ae Tabu, n aron ana Karinan Natin te Atua” (Reirei ao Berita aika Tabu 107:3). Bon te mwaaka are natin te Atua mwaane ao aine a kona iai n riki n ai Arona (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:19–21; 132:19–20).
“Te Nakoanibonga ae te Merekitereka e taua te kariaiakaki n te beretitentii.” Iai “mwaakana ao kariaiakana i aon nakoa ni kabane n te ekaretia n roro ni kabane n te aonaba, ni karaoi mwakuri ni bwain te tamnei” (Reirei ao Berita aika Tabu 107:8). Rinanon te kariaiakaki aei, taan kairiiri n te Ekaretia a bairei ao a karaoi mwakurin te Ekaretia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:18).
Te Beretitenti n te Ekaretia bon te mataniwi n ibonga ae rietata n te Nakoanibonga ae te Merekitereka (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:65–67 Te beretitenti n te titeiki bon te ibonga ae rietata n tararua n te titeiki (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:8,10; taraa naba mwakoro 6 inanon te aeniboki aei). Te bitiobi bon te ibonga n tararua ae rietaata n te uoote (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:17; taraa naba mwakoro 7 inanon te aeniboki aei).
Ibukin rongorongon riki aobiti ao tibwanga n te Nakoanibonga ae te Merekitereka, taraa 8.1.
3.3.2
Te Nakoanibonga ae te Aaron
Te Nakonibonga ae te Aaron bon “te reita nakon … te Nakoanibonga ae te Merekitereka” (Reirei ao Berita aika Tabu 107:14). Kanoana bon kiingin:
-
Aia ibuobuoki anera.
-
Te euangkerio n rairannano.
-
Karaoan otenanti, n raonaki ma te bwabetito ibukin kamaunaan buure.
(Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1; 84:26–27; 107:20.)
Te Bitiobi bon te beretitenti n te Nakoanibonga ae te Aaron inanon te uoote (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:15).
Ibukin rongorongon riki aobiti ao tibwanga n te Nakoanibonga ae te Aaron, taraa 10.1.3.
3.4
Te Kariaiakaki n te Nakoanibonga
Te Kariaiakaki n te Nakoanibonga bon te kariaiakaki n tei ibukin te Atua ao n mwakuri n Arana. N te Ekaretia, ni kabane kariaiakaki n te nakoanibonga a kamwakuraki iaan aia kairiiri naake iai irouia kiingin te nakoanibonga.
Mwaane aika tau ake kaain te Ekaretia a karekea te kariaiakaki n te nakoanibonga rinanon anganakiia te nakoanibonga ao te katabu nakon aobitin te nakoanibonga. A kona ni kammwakura te kariaiakaki kaain te Ekaretia ni kabane ngkai a kaokoroaki ke ni katabeaki ni buoka kakoroan nanon ana mwakuri te Atua. Membwa a bukintaeka nakon te Atua ao nakoia naake E a tia n rineia bwa a na tararua bwa a na kanga ni kammwakura Ana kariaia (taraa 3.4.4).
3.4.1
Kiingin te Nakoanibonga
Kiing n te Nakoanibonga bon kariaia ni kabongana te nakoanibonga ibukiia natin te Atua. Kabonganaan ni kabane kariaiakaki n te nakoanibonga n te Ekretai e kairaki irouia naake iai irouia kiingin te nakoanibonga (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 65:2).
3.4.1.1
Naake A Taui Kiingin te Nakoanibonga
Iesu Kristo e taui ni kabane kiingin te Nakoanibonga. Iaan Ana kairiiri, kiingin te nakoanibonga a anganaki mwaane ni kakoroa nanon tibwanga aika a onoti ni buoka katiaan ana mwakuri te Atua, n aron ae kabwarabwaraki i nano.
Te Uea e a tia ni katoka i aoia Ana Abotoro n tatabemaniia nako kiing ni kabane ake a irekereke ma abanuean te Atua i aon te aba. Te mataniwi n Abotoro ae maiu, te Beretitenti n te Ekaretia, bon ti te aomata n te aonaaba ae kariaiakaki bwa e na kamwakuri kiing n te nakoanibonga ni kabane (taraa e Reirei ao Berita aika Tabu 81:1–2; 107:64–67, 91–92; 132:7).
Iaan ana kairiiri te Beretitenti n te Ekaretia, taan kairiri n te nakoanibonga aika a na oti i nano a anganaki kiing bwa aonga n kona n tararua n aia tabo are a katabeaki iai:
-
Beretitenti n titeiki ao mwakoro.
-
Bitiobi ao beretitenti ni mwaanga.
-
Beretitenti ni kooram n te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te Aaron.
-
Beretitenti n Tembora.
-
Beretitenti n Mition ao beretitenti n tabo ni kateniai imwain te mition.
-
Beretitenti n tabo ibukin rongorongon te Ekaretia.
Taan kairiiri aikai a butimwaea kiingin te nakoanibonga ngke a kaokoroaki n nakoaia.
Kiingin te Nakoanibonga a aki anganaki aomata n aki akaka, n ikotaki ma kautira nakoia taan kairiiri n te nakoanibonga n te tabo ke beretitenti ni bootakin te Ekaretia. A anganaki te kariaiakaki taan kairiiri aikai ngke a kaokoroaki ao ngke a karekei tabeia iaan aia kairiiri naake iai irouia kiingin te nakonibonga. Beretitenti ni botakin te Ekaretia a tararua i aaia naake iai irouia kiingin te nakoanibonga (taraa 4.2.4
3.4.1.2
Bairean Ana Mwakuri te Uea
A kamatoaa kiingin te nakoanibonga bwa ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki e katiaaki n arona ae baireaki raoi (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 42:11; 132:8). Naake iai irouia kiing n te nakoanibonga a na kaira ana mwakuri te Uea n te aono are a katabeaki iai. Te mataniwi n tararua aei e tauraoi tii ibukin taabe aika onoti n te wewete ibukin te nakoa ni kairiiri. Ngkana taan kairiiri n te nakoanibonga a kamotirawaaki man nakoaia, aki manga taui kiing ake a tia n anganaki.
Ni kabane ake a beku n te Ekaretia a kaokoroaki ke a katabeaki iaan ana kairiiri temanna are iai irouna kingin te nakoanibonga.
3.4.2
Te Anga te Nakoanibonga ao te Katabu
Iaan aia kairiiri naake iai irouia kiingin te nanoanibonga, te Nakoanibonga ae te Aaron ao te Nakoanibonga ae te Merekitereka a anganaki kaain te Ekaretia aika mwaane ake a tau (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:14–17). Imwiin anganakin temanna te nakoanibonga, te aomata anne e a kamatoaaki nakon te nakoa n te nakoanibonga, n aron te rikan ke te unimwaane. Te aomata ae iai irouna te Nakoanibonga e kamwakura te nakoanibonga ni kaineti ma etin ao taben te nakoa anne (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:99).
Mwaane nako n Ana Ekaretia Iesu Kristo a riai ni keiaki ao n tau ni karekea ao ni kabongana te Nakoanibonga ae te Merekitereka ni beku ibukiia tabeman. Ngkana te mwaane e karekea te nakoanibonga aei, e karaoa te berita bwa e na kakaonimaki ni karaoa tabena n te nakoanibonga. E karekea naba mai iroun te Atua te tuea, ke te berita, n kakabwaia aika akea tokiia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:33–44; taraa naba Bwai ni Kairi nakon Koroboki aika Tabu, “Tuea ao te Berita ae Tabu n te Nakoanibonga”).
Ibukin rongorongon riki anganakoan te nakoanibonga ao te katabu, taraa 8.1.1, 10.6, 18.10, ao 38.2.5.
3.4.3
Anganakin Temanna te Kariaia n Te Nakoanibonga ni Beku i nanon te Ekaretia
Te Kariaia n te Nakoanibonga ni beku i nanon te Ekaretia a anganaki membwa ni kawai aikai:
-
Man te kamatoa nakon te wewete n te Ekaretia
-
Ma te mwiokoaki mai irouia mataniwi n te Ekaretia
3.4.3.1
Kaokoroaki
Ngkana a kaokoroaki membwa n te Ekaretia iaan aia kairiiri naake iai irouia kiingin te nakoanibonga, a anganaki te kariaia mai iroun te Atua bwa a na mwakuri n te wewete anne. Ibukin te katooto:
-
Te aine are e weteaki ao e kaokoroaki iroun te bitiobi bwa te beretitenti n te Botaki n Aine e anganaki te kariaiakakii ni bairea te waaki n te Botaki n Aine n te Uoote.
-
Te mwaane ke te aine are weteaki ao e kaokoroaki iroun temanna kaain te bitiobiriki bwa te tia reirei n te Moanrinan e anganaki te kariaiakaki n reireiniia kaain te Moanrinan n te uoote.
Ni kabane ake a weteaki man kaokoroaki a beku iaan aia kairiiri naake a tararuaia (taraa 3.4.1.2).
Ngkana a kamotirawaaki man te nakoa membwa n te Ekaretia, ai akea irouia te kariaiakaki anne.
Ibukin rongorongon riki kaokoroaia membwa nakon te wewete n te Ekaretia, taraa 18.11.
3.4.3.2
Taabe
Mataniwi n te Ekaretia a kona n anga te kariaiakaki man te katabeaki. Ngkana mwaane ao aine a karekei taabe aikai, a anganaki te kariaiakaki mai iroun te Atua ni mwakuri. Ibukin te katooto:
-
Te Moan Beretitentii ao te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman a anga te kariaiakaki nakoia Itingaun ake a mwiokoaki nakon aono ao n tararua n maungatabu n titeiki.
-
Beretitenti n te mition a anga te kariaiakaki nakoia mitinare mwaane ao aine ake a mwiokoaki bwa a na kairiia man kataneiaia mitinare ake tabeman.
-
Te kariaiakaki a anganaki kaain te Ekaretia ni beku bwa taari n ibuobuoki ao aine n ibuobuoki. E riki aei ngke a katabeaki iaan ana kairiiri te bitiobi iroun te beretitenti n te kooram n unimwaane ke beretitenti n te Botaki n Aine.
Te kariaiakaki are e roko bwa te tabe e onoti ti ibukin te tabe anne ao maanin te tabe anne.
Ibukin rongorongon taabe rinanon te mwiokoaki, taraa 4.2.5.
3.4.4
Kamwakuran Te Kariaiakaki n te Nakoanibonga ma te Raoiroi
Taan kairiiri n te Ekaretia ao membwa a kabongana te kariaiakaki n te nakoanibonga are a anganaki ni kakabwaiai maiuia tabeman.
Te kariaiakaki aei e tii kona ni kabonganaaki i nanon te raoiroi (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 121:36). E kabonganaaki ma te anai nano, taotaonaki n nano, te atataiaomata, te nimamannei, ao man te tangira ae aki kewe (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 121:41–42). Taan kairiiri a marooro ma tabeman n tamnein te inanoi ao a ukora nanon te Uea rinanon te kaotioti (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 41:2). Ibukin rongorongo riki i aon te marooro ma tabeman, taraa 4.4.3.
Naake a kabongana te kariaiakaki n te nakoanibonga aki kabanea aia kantaninga iaoia tabeman. A aki kabonganai ibukin iango aika babakanikawai. Ngkana e kabongana te kariaiakaki n tiaki angana te aomata, “a na bubai karawa [ao] Tamnein te Uea e nanokawaki” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:37).
Tabeua nakoa n te Ekaretia e raonaki ma te tararua. Ibukin rongorongon te tararua n te Ekaretia, taraa 4.2.4.
3.5
Mwaakan te Nakoanibonga
Mwaakan te Nakoanibonga bon mwaakan te Atua, are E kakabongana ni kakabwaiaia iai Natina. Mwaakan te Atua n te nakoanibonga a raanga nakoia membwa ni kabane—aine ao mwaane—ngkai a kawakin aia berita ake a tia ni karaoi ma Ngaia. Membwa a karaoi berita aika tabu aikai ngkai a karekei otenanti n te nakoanibonga. (Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:19–20.)
Kakabwaia ni mwaakan te nakoanibonga are e kona n reke irouia membwa bon:
-
Kairan maiuia.
-
Te kaotioti n ataia bwa e kanga aron kakoroan nanon te mwakuri are a katabuaki iai, kaokoroaki, ke are a mwiokoaki iai bwa a na karaoia.
-
Buokiia ao korakoraia bwa aonga n riki n ai aron Iesu Kristo ao Tamara are i Karawa.
3.5.1
Berita aika Tabu
Te berita ae tabu bon te berita ae tabu imarenan te Atua ao Natina. E anga kaetieti te Atua ibukin te berita ae tabu, ao Natina a kukurei bwa a na iri kaetieti aikanne. E berita te Atua bwa e na kakabwaiaia Natina ngkai a kakoroa nanon aia berita.
Membwa a karaoi berita aika tabu ma te Atua ngkai a karekei otenanti ibukin te mwakuri ni kamaiu ao te karietataaki (taraa 18.1). Ni kabane ake a teimatoa ni karokoa te toki ni kawakinan aia berita aika tabu a na karekea te maiu ae akea tokina (taraa 2 Nibwaai 31:17–20; Reirei ao Berita aika Tabu 14:7).
Kaaro, taan kairiiri, ao tabeman a buokiia aomata n tatabemaniia ni katauraoi ni karaoi berita aika tabu ngkai a karekei otenanti n te euangkerio. A taraia raoi bwa te aomata anne e oota bwa tera ae na karaoia. Imwiin are e karaoa te berita ae tabu te aomata, a buoka teuanne ke neieene ni kawakinna. (Taraa Taraa 18:8–11, 23–26.)
3.5.2
Otenanti
Te otenanti bon te mwakuri ae tabu are karaoaki n te kariaiakaki n te nakoanibonga. Otenanti a kaman riki bwa mwakoron ana euangkerio Iesu Kristo (taraa Karikani Bwaai 1:28; Mote 6:64–65).
N otenanti aika mwaiti, aomata n tatabeman a karaoi berita aika tabu ma te Atua. Katooto n aron te bwabetito, te toa, te entaumente, ao te mare n otenanti ni kabaebae. N otenanti ake tabeua n aron kakabwaia n tamanuea ke kakabwaia ni katoki aoraki, aomata n tatabeman a aki karaoi berita aika tabu, ma a bon karekei kairaia ao korakoraia ni kawakin aia berita.
Otenanti bon kanikinaa ae iai nanona are kairiia aomata nakon Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo. N te otenanti are iai berita aika tabu, te kanikina e buokiia aomata n oota ni berita ake a karaoi ao kakabwaia ake a roko man aia kakaonimaki.
Otenanti nako e kariaia temanna bwa e na karekea te kakabwaia nakon nuain tamneina. E kaotia te Uea, “N otenanti [n te nakoanibonga], e kaotaki mwaakan te aro n Atua” (Reirei ao Berita aika Tabu 84:20). Otenanti ni kamaiu ao ibukin te karietataaki a kakawaki ibukin te maiu ae akea tokina. Ibukin rongorongona riki, taraa 18.1.
Aomata ake a maiu a karekei otenanti ni kamaiu ao te karietataaki bon ibukiia. Ngkana e kona, a nako nakon te tembora ni karaoi otenanti aikai ibukiia naake a tia ni mate. Ibukin rongorongo riki iaon karaoan otenanti ibukiia maate, taraa mwakoro 28.
3.6
Te Nakoanibonga ao te Mweenga
Ni kabane kaain te Ekaretia ake a kawakin aia berita aika tabu—aine, mwaane, ao ataei—a kakabwaiaaki ni mwaakan te Atua are te nakoanibonga ni mwengaia ni kakorakoraia ma aia utu (taraa 3.5). Te mwaaka aei e na buokiia membwa ni karaoa ana mwakuri te Atua ni kamaiu ao ibukin te karietataaki n oin maiuia ao aia utu (taraa 2.2).
Mwaane ake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a kona n anga kakabwaia nakoia kaain te utu n anga te kaetieti, katoki aoraki, ao te karaunano. Ngkana e kainnanoaki, kaain te Ekaretia a kona naba n ukorii kakabwaia aikai mai irouia aia koraki, taari n ibuobuoki, ke taan kairiiri n te Ekaretia n te tabo. Ibukin rongorongon kakabwaia n te nakoanibonga, taraa 18.13 ao 18.14.