“29. Veisoqoni ena Lotu,” iVoladusidusi Raraba: Veiqaravi Ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai (2020).
“29. Veisoqoni ena Lotu,” iVoladusidusi Raraba.
iVakatakilakila
tina kei luvena yalewa ena soqoni ni sakaramede
29.
Veisoqoni ena Lotu
29.0
Ai Vakamacala Taumada
Era dau sota vata na Yalododonu Edaidai me ra sokalou, veivakatataki cake, ka veivakatavulici ka vulica na kosipeli (raica na Alama 6:6; Moronai 6:5–6). E yalataka na Turaga, “Ia e na tikina sa soqoni vata kina e lewe rua se lewe tolu e na yacaqu, au sa tiko kina e na kedratou maliwa” (Maciu 18:20). Na soqoni vata sa dua na sala e rawa kina me “semati na (lomada) ena duavata kei na veilomani” (Mosaia 18:21).
Na soqoni ni veiliutaki ena vukei ira na iliuliu me ra veivakasalataki ka cokonaka vata na sasaga ni nodra qaravi na tamata. Ia, na vakayacori ni dua na soqoni me kakua ni sosomitaka na veikaroni kei na veiqaravi me vaka a cakava o Jisu Karisito. Na veisala eso me veivuke kina na Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou e rawa ni tuvai ena dua na soqoni, ia na kena cakacakataki sa dau vakawasoma me yaco e taudaku ni soqoni.
29.1
Tuvalaki kei na Liutaki ni Soqoni
Era na tuva ka liutaka na soqoni o ira na iliuliu “me vaka sa uqeti ira kina na Yalo Tabu, io me vaka na ivakaro kei na ivakatakila mai vua na Kalou” (Vunau kei na Veiyalayalati 20:45; raica talega na Moronai 6:9; Vunau kei na Veiyalayalati 46:2). Era na vakasaqara na sala eso me ra sureta kina na veivakauqeti ni Yalo ena nodra soqoni.
Me ra vakadeitaka na iliuliu ni iwiliwili kei na balavu ni soqoni me kakua ni vakavuna me icolacola bibi vei ira na lewenilotu se na nodra matavuvale. Me vakataka, me kakua ni dau dredre na soqoni vei ira na matavuvale me ra dau tiko vata ena Siga ni Vakacecegu.
Me ra raica talega na iliuliu me vakanamata na soqoni ena veika e bibi duadua. Me vakataka, na soqoni ni sakaramede e dodonu me vakanamata ena sakaramede ka tarai cake na vakabauti Jisu Karisito. Na bose ni mataveiliutaki kei na bose ni matabose sa vakanamata ki na nodra vaqaqacotaki na tamata yadua kei na matavuvale.
Me na veiliutaki ena bose o koya e vakatulewa tiko. Sa rawa vua me kerea e dua tale, me vaka e dua na daunivakasala, me veiliutaki ena ruku ni nona veidusimaki.
Ena so na gauna e dau yaco eso na ka sega ni matata ena gauna ni soqoni ka nanuma na iliuliu e vakatulewa tiko me vakamatatataka. Me vakataka, e dua e rawa ni vakavulica na ivunau tawadodonu. Kevaka e yaco oqori, me na vakamatatataka o koya na iliuliu vakatulewa ka me kakua ni vakamaduataka e dua.
29.2
Soqoni ena Tabanalevu
29.2.1
Soqoni ni Sakaramede
29.2.1.1
Tuvalaki ni Soqoni ni Sakaramede
Eratou na tuvalaka ka liutaka na veisoqoni ni sakaramede na matabisopi. E ratou na vakadeitaka me vakanamata na soqoni ena sakaramede ka tarai cake na vakabauti Jisu Karisito.
Na soqoni ni sakaramede me dua ga na auwa. Ena rawa ni okati kina na veika oqo:
Sere kei na ivakatagi ni curumai (raica na 19.3.2 me baleta na kena idusidusi). Na sereivakatagi rokovi ni bera ni tekivu na soqoni ena sureta e dua na yalo ni sokalou.
Vakabula kei na veikidavaki
Vakacaucautaki o ira na iliuliu vakatulewa se o ira na iliuliu tale eso era veisiko tiko mai. O ira na vakaitutu vakatulewa kei ira na lewe ni matabose e cake era veisiko tiko mai e dodonu me ra sureti mera dabe e cake. Era sa sureti talega na Vakaitutu Raraba me ra mai dabe e cake vakavo kevaka era soqoni tiko ena nodra tabanalevu.
Veika me Kacivaki. Na veika me kacivaki me ra leleka walega. E vuqa oqo e rawa ni tabaki vakaivola, wasei ena biau livaliva, se wasei ena so tale na soqoni.
iMatai ni sere kei na idolamasu. Raica na 19.3.2 kei na 29.6.
Cakacaka ni tabanalevu kei na iteki,me vaka oqo:
Nodra tokoni ka vagalalataki na vakaitutu kei na qasenivuli (raica na 30.3 kei na 30.6).
Na vakaraitaki ni yacadra na veitacini vakalotu me ra tabaki ki na dua na itutu ena Matabete i Eroni (raica na 18.10.3).
Vakaraitaki ka vakacaucautaki na lewenilotu vou ena tabanalevu, oka kina o ira na saumaki vou mai. Ni oti e vica na vosa ni veivakatakilai, ena kerea o koya e veiliutaki tiko vei ira na ivavakoso me ra vakaraitaka ena laveliga ni ra sa kidavaka na lewenilotu o ya ki na tabanalevu.
Ni ra sa papitaiso ka vakadeitaki o ira na gone era lewenilotu vakaivola, era na vakaraitaki ka vakacaucautaki ena soqoni ni sakaramede. Ia, e sega ni gadrevi me ra vakaraitaki mera kidavaki kina ki na tabanalevu.
Vakatokayacataki kei na vakalougatataki ni gone (raica na 18.6). Oqo e dau vakayacori ga ena soqoni ni lolo kei na soli ivakadinadina (raica na 29.2.2).
Sere ni sakaramede kei na qaravi ni sakaramede Sa iusutu ni soqoni na sakaramede. Eso tale na tiki ni soqoni me ra kakua ni vagolei tani mai kina. Na cakacaka vakalotu oqo sa madigi vei ira na lewenilotu mera dusimaka na nodra nanuma vua na iVakabula kei na Nona solibula ena vukudra. E dodonu me gauna tabu ni veivakavoui vakayalo.
Me vakarautaki na teveli ni sakaramede ni bera ni tekivu na soqoni. Me raica o bisopi me na vakalougatataki ka veivotayaki yani na sakaramede ena ivakarau e rokovi ka dodonu. O ira era qarava na sakaramede era sa matataki Jisu Karisito.
Na idusidusi me baleta na kena vakarautaki, vakalougatataki, kei na veivotayaki ni sakaramede, raica na 20.4
Me baleta na ivakamacala ni kena qaravi na sakaramede ena veituvaki matalia eso, raica na 29.2.1.5 kei na 18.9.1.
iTukutuku vakosipeli kei na lagasere vakaivavakoso se sereivakatagi digitaki tale eso Na itukutuku kei na sereivakatagi e dodonu me salavata tikoga kei na inaki tabu ni sakaramede. Me baleta na ivakamacala ni nodra digitaki o ira mera vosa, raica na 29.2.1.4. Me baleta na itukutuku ni sereivakatagi digitaki ena soqoni ni sakaramede, raica na 19.3.2.
iTinitini ni sere kei na masu
Sere ni suka
Me kakua ni vakayagataki ena soqoni ni sakaramede na iyaloyalo kei na vakarorogo (raica na 38.8.3).
29.2.1.2
Vakatulewa ena Soqoni ni Sakaramede
Ena dau vakatulewa o bisopi ena veisoqoni ni sakaramede vakavo kevaka e tiko e dua mai na mataveiliutaki ni iteki, e dua na Vitusagavulu ni iWasewase, se dua na Vakaitutu Raraba. Kevaka eratou sega ni rawa ni tiko ena soqoni ni sakaramede na bisopi kei rau na nona daunivakasala, ena lesia na peresitedi ni iteki o koya me vakatulewa. E kena ivakarau me dau lesia na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase. Ia, sa rawa vua me sureta e dua tale na lewe ni Matabete i Melikiseteki.
29.2.1.3
Gauna ni Bera na Soqoni
Ni bera ni tekivu na soqoni, era na vakavakarau vakayalo na ivavakoso ki na sakaramede. E rawa ni ra cakava oqo ena yalo masumasu kei na vakanananu vakatitobu. Era na ivakaraitaki vinaka ni vakarokoroko na iliuliu.
29.2.1.4
Digitaki O Ira Mera na Vosa
Eratou na digitaki ira na vosa ena soqoni ni sakaramede na matabisopi. E vakavuqa ga me ratou dau sureti ira na lewe ni tabanalevu, oka kina na itabagone (raica na 38.8.18). Sa rawa vei peresitedi ni iteki me lesi ira na lewe ni matabose e cake se lewe ni mataveiliutaki ni mataisoqosoqo ena iteki mera vosa kina. Ena dau vakatulewa na peresitedi ni iteki ena veigauna me dau caka kina na veilesi vakaoqori.
Eratou na veisureti na matabisopi vei ira mera na vosa ni se bera sara na soqoni. Era vakadinadinataki Jisu Karisito o ira era vosa ka vakavulica na Nona kosipeli ena vakayagataki ni ivolanikalou (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 42:12; 52:9). Na itukutuku e dodonu me tara cake na vakabauta ka salavata tikoga kei na inaki tabu ni sakaramede.
Me baleta na itukutuku ni nodra vosa na daukaulotu kacivi vou se qai suka wale ga mai ena soqoni ni sakaramede, raica na 24.5.2 kei na 24.8.3.
Eratou na dau vakarautaka na matabisopi e dua na soqoni ni sakaramede ena veiyabaki me baleta na nodra vakaitavi na gone ena Lalai. Me baleta na ivakamacala ni vakaitavi oqo, raica na 12.2.1.2.
Ena gadreva na lewenilotu yadua na veivakalougatataki vakayalo e lako mai ena kena vakayagataki na sakaramede. Ia, eso na lewenilotu era sega ni tiko rawa ena soqoni ni sakaramede baleta ni ra sa tu ga e loma ni nodra vale, valenibula, se dua na vanua ni veiqaravi. Sa rawa vei bisopi me lesi ira na lewe ni matabete mera laki qarava na sakaramede vei ira na lewenilotu oqo (raica na 18.9.1).
Ena so na gauna, sa rawa vei bisopi me vakadonuya na kena saravi na soqoni ni sakaramede me baleti ira era sega ni tiko rawa. Me baleta na ikuri ni ivakamacala, raica na 29.7.
Ni ra lako se tiko vakayawa mai vale na lewenilotu, e dodonu me ra tiko ena soqoni ni sakaramede ena dua na tabanalevu voleka ke rawa. Na soqoni ni sakaramede e dodonu me kakua ni vakayacori vata kei na soqovata vaka matavuvale, soqo ni vakacagicagi, se itaviqaravi tale eso e sega ni cicivaka na Lotu.
29.2.2
Soqoni ni Lolo kei na Soli iVakadinadina
Ena soqoni ni lolo kei na soli ivakadinadina, ena sega ni dua ena vosa kina se sereivakatagi digitaki. Ia, na tamata e veiliutaki tiko ena wasea vakalekaleka na nona ivakadinadina. Ni oti ena qai sureti ira na lewe ni ivavakoso me ra wasea na nodra ivakadinadina. Na wasei ni ivakadinadina e kena ibalebale me vakaraitaki na dina ni kosipeli ni sa vakauqeti mai na Yalo Tabu. Me lekaleka ga na ivakadinadina me rawa ni ra vakaitavi kina e vuqa na tamata.
Sa rawa talega vei ira na gonelalai me ra wasea nodra ivakadinadina ena soqoni ni lolo kei na soli ivakadinadina. Ena vinaka duadua beka vei ira me ra vulica me ra dau vakayacora vakakina e vale me yacova ni ra sa rawa ni cavuta na nodra ivakadinadina ka sega ni vukei mai vei ira eso.
Ena nona veidusimaki na bisopi, e wasoma ni ra dau vakatokayacataki ka vakalougatataki na gonelalai ena soqoni ni lolo kei na soli ivakadinadina (raica na 29.2.1.1).
29.2.3
Koniferedi ni Tabanalevu
Sa tuvai tu na koniferedi ni tabanalevu me sotava na gagadre ena noda veiyasana. E oka kina e dua na soqoni ni sakaramede ka tuvanaka na peresitedi ni iteki. Ena dau vakatulewa ena soqoni o peresitedi ni iteki, ka na dau veiliutaki kina e dua na lewe ni matabisopi.
Ena soqoni oqo, ena kacivaka kina e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki se matabose e cake na yacadra na vakaitutu raraba, iliuliu ena iteki, kei na tabanalevu mera tokoni ena laveliga. Ena vakayagataka o koya na Officers Sustained form, ka vakarautaka o vunivola ni tabanalevu. O bisopi kei na peresitedi ni iteki e rau na dau vosa ena soqoni oqo.
Ena dau vakayacora na tabanalevu na soqoni ni matabete kei na mataisoqosoqo me tiki tiko ni koniferedi ni tabanalevu. Era na veivakasalataki ka veivuke kina na veiliutaki ni iteki. Era na veiqaravi vei ira na iliuliu kei na lewenilotu ena tabanalevu.
Me salavata kei na koniferedi ni tabanalevu, e ratou na veivosaki na mataveiliutaki ni iteki kei na matabisopi. Eratou na railesuva vata na toso ni Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou ena tabanalevu. Na veivosaki vata oqo e rawa ni vakayacori ena Sigatabu ni koniferedi ni tabanalevu se dua tale na gauna.
29.2.4
Bose ni Matabisopi
Ena tuvalaka o bisopi ka liutaka na bose ni matabisopi. Na veika me vakasamataki e rawa ni oka kina na:
Na vakacokotaki ni Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou ena tabanalevu.
Vaqaqacotaki ni tamata yadua kei na matavuvale ena tabanalevu—vakabibi vei ira na itabagone kei na gonelalai.
Nodra raici rawa na lewenilotu e rawa ni ra vakavakarau me ra ciqoma na cakacaka vakalotu, oka kina na veitabaki ki na matabete.
Nodra raici rawa na lewenilotu me ra kacivi ki na itutu ni tabanalevu.
Nodra raici rawa na lewenilotu e rawa ni vakaturi vei peresitedi ni iteki me veiqaravi vakadaukaulotu.
Railesuva na ivakasala mai na ivolanikalou, iliuliu ni Lotu, kei na ivoladusidusi oqo.
Na veika tale eso e rawa ni oka kina na mataisoqosoqo kei na parokaramu ni tabanalevu, na ilavovakarau ni tabanalevu, ripote ni ilesilesi, kei na ituvatuva me baleta na soqoni kei na itaviqaravi e tarava.
iVakatakilakila
soqoni ni matabose ni tabanalevu
29.2.5
Bose ni Matabose ni Tabanalevu
O bisopi ena tuvanaka, dabe vakatulewa, ka liutaka na bose ni matabose ni tabanalevu. Ke sega ni tiko o koya, me qai lesia e dua na nona daunivakasala me dabe vakatulewa ka veiliutaki. Ia, e sega ni dau vakayaco vakatulewa bibi na matabose kevaka e sega ni tiko na bisopi.
Na matabose ni tabanalevu ena dau sasaga me vukei ira na lewe ni tabanalevu me tarai cake na bula qaqaco vakayalo, ciqoma na cakacaka vakalotu ni veivakabulai, maroroya na veiyalayalati, ka yaco mera tisaipeli vakatabui i Jisu Karisito (raica na Moronai 6:4–5). Ena gauna ni bose ni matabose ni tabanalevu, o ira na lewe ni matabose era na tuvanaka ka cicivaka na cakacaka oqo. Era na vakatulewataka vata na sala e rawa ni vakalougatataki ira kina na vakaleqai tu na kaukauwa kei na rawa ka ni lewe ni tabanalevu. Era na vakasaqara na veidusimaki ni Yalo ni ra duavata ena loloma kei na kauwai me baleti ira na lewe ni tabanalevu.
O ira na iliuliu ni mataisoqosoqo ena tabanalevu era na tiko ena bose ni matabose ni tabanalevu ena rua na yavu:
Ni ra lewe ni matabose ni tabanalevu era veivuke ena nodra vakalougatataki na lewe ni tabanalevu taucoko.
Era matataka tiko na nodra isoqosoqo.
Ni ra sa soqoni vata, o ira na lewe ni matabose ni tabanalevu era na veivosakitaka na veika ka na gadrevi kina na sasaga duavata ni matabose taucoko. Sa vakauqeti na lewe ni matabose yadua me wasea na nona nanuma kei na veivakauqeti ena veika oqo.
Na bose ni matabose ni tabanalevu e dau kena ivakarau me kua ni sivia na dua na auwa na kena balavu. Era na tekivu ena masu kei na ripote lekaleka me baleta na ilesilesi eso mai na veibose sa oti. Sa tuvai koto e ra na veika eso e rawa ni veivosakitaki. E sega ni dau veirauti na gauna me ra veivosakitaki kece kina ena veisoqoni yadua. Me vakaliuca taumada o bisopi na veika e gadrevi vakalevu duadua me vakalougatataka na tamata yadua kei na matavuvale.
Bulataki ni kosipeli i Jisu Karisito. Nodra vukei na lewenilotu taucoko me tarai cake na vakabauta, ciqoma na cakacaka vakalotu ni veivakabulai, ka maroroya na nodra veiyalayalati.
Vukei ira na vakaleqai tu. Wasei ni ivurevure kei na kila-ka me vakalougatataka na tamata yadua, matavuvale, kei na itikotiko raraba. Nodra vukei na lewe ni tabanalevu mera bula rawati ira. (Raica na wase e 22.)
Sureta na tamata kecega me ciqoma na kosipeli. Railesuvi na nodra toso o ira era sa vulica tiko na kosipeli, vakakina o ira na lewenilotu vou kei ira era sa lesu tale mai. Veitalanoataka na veigaunisala e rawa ni ra wasea kina na lewenilotu na kosipeli vei ira na tani. (Raica na wase e 23.)
Vakaduavatataki ni matavuvale me tawamudu. Railesuvi ni nodra toso na lewenilotu era sa vakavakarau tiko me ra ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu. Tuvanaki na sala me vukei kina e levu cake na lewenilotu me ra rawata e dua na ivolatara ni valetabu. Veivosakitaki na sala eso e rawa ni ra vakaitavi kina na lewenilotu ena cakacaka ni valetabu kei na tuva kawa. (Raica na wase e 25.)
Ni ra veivosakitaka na veika oqo na lewe ni matabose ni tabanalevu, era na vakasamataka na nodra gagadre kei na nodra rawa ka na lewenilotu era qarava. E rawa ni ra vulica me baleta na gagadre kei na rawa ka oqo ena bose ni mataveiliutaki, ena veivosaki kei ira na lewe ni nodra mataisoqosoqo (oka kina na veivakatarogi ni veiqaravi), kei na nodra sasaga ni veiqaravi vakai ira. Me kena ikuri, Na iVurevure ni iLiuliu kei na Vunivola e tiko kina na iyaya kei na ripote eso ka rawa ni vukei ira na iliuliu me ra kila na nodra toso na lewenilotu. Sa dodonu me ra dau maroroya na lewe ni matabose na itukutuku vakaitaukei se itukutuku bibi (raica na 4.4.6).
Na matabose ni tabanalevu e dodonu me kilai ira na gonelalai kei na itabagone ena tabanalevu kei na ituvaki ni nodra vuvale. Era na dau raici ira vakabibi o ira era sega ni tokoni ena kosipeli mai vale.
Ni oti e dua na veivosaki, sa rawa vei bisopi me vakatulewa ena dua na ka me vakayacori se lokuyara-taka e dua na vakatulewa ni vakasaqarai tiko eso tale na itukutuku kei na veidusimaki. Se rawa ni vagoleya na veika oqo ki na dua tale na matabose, me vakataka na matabisopi. Raica na 4.4.3.
Ena so na gauna sa rawa ni vakatulewataka na matabose ni tabanalevu ni rawa ni veivuke na itaviqaravi ni tabanalevu me sotava na nodra gagadre na lewenilotu. Sa rawa ki na matabose ni tabanalevu me raica raraba na kena tuvanaki na itaviqaravi ni tabanalevu. Ia, e vuqa na ituvatuva oqori ena vakayacori ni bera se ni sa oti na bose ni matabose. Ena itukutuku tale eso me baleta na itaviqaravi, raica na wase e 20.
Ni oti na nodra lesu ki vale na daukaulotu tudei, sa rawa ni ra sureti me ra ripotetaka na nodra itukutuku ni kaulotu ki na matabose ni tabanalevu (raica na 24.8.3).
Me kilai vinaka na ivakavuvuli e dusimaki kina na bose ni matabose ena Lotu, sa gadrevi vei ira kece na lewe ni matabose me ra vulica na 4.3 kei na 4.4.
29.2.6
Bose ni Matabose ni iTabagone ena Tabanalevu
Sa rawa vei bisopi me liutaka na bose ni matabose ni itabagone ni tabanalevu. Se e rawa ni lesia e dua tale me vakayacora vakakina, me vaka e dua na nona ivukevuke ena kuoramu ni bete se na peresitedi ni kalasi ni Goneyalewa qase duadua. Na bose ni matabose ni itabagone ena tabanalevu e vakarautaka na madigi eso vei ira na itabagone me ra veiliutaki. Sa rawa ni vukei ira na matabisopi se iliuliu tale eso mera vakavakarau ki na veibose oqo ena gauna ni bose ni mataveiliutaki ni kuoramu se kalasi.
Ni bera na bose yadua, me rau raica vata o bisopi kei koya e veiliutaki tiko na veika mena veivosakitaki. Na veika oqori e okati kina oqo:
Na Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou.
Nodra gagadre na itabagone ena tabanalevu kei na sala me ra walia kina.
Na sasaga ni dodoliga yani vei ira na itabagone era luluqa tu vakalotu se lewenilotu vou.
Na itaviqaravi, oka kina na madigi eso mera qaravi kina na vakaleqai tu. E vuqa na ituvatuva ena vakayacori ena bose ni mataveiliutaki ni kuoramu se kalasi (raica na wase 20).
Vakamatautaki ni mataveiliutaki ni kuoramu kei na kalasi kacivi vou.
Me kilai vinaka na ivakavuvuli e dusimaki kina na bose ni matabose ena Lotu, sa gadrevi vei ira kece na lewe ni matabose me ra vulica na 4.3 kei na 4.4.
29.2.7
Soqoni kei na Kalasi Tale Eso ni Tabanalevu
Na nodra soqoni na kuoramu ni matabete kei na nodra mataveiliutaki era sa vakamacalataki tiko ena wase 8 kei na 10.
Na soqoni me baleti ira na marama ni iSoqosoqo ni Veivukei kei ira na nodra iliuliu e vakamacalataki tiko ena wase 9.
Na soqoni me baleti ira na goneyalewa kei na nodra iliuliu e vakamacalataki tiko ena wase 11.
Na soqoni me baleti ira na gone ena Lalai kei ira na nodra iliuliu e vakamacalataki tiko ena wase 12.
Na kalasi ni Matawilivola ni Sigatabu e vakamacalataki tiko ena 13.3.
Na bose ni matabose ni qasenivuli e vakamacalataki tiko ena 17.4.
Na soqoni ni veicokonaki me baleta na cakacaka ni kena wasei na kosipeli kei na vaqaqacotaki ni lewenilotu vou kei ira na sa lesu mai era sa vakamacalataki tiko ena 23.5.7.
Na bose ni veicokonaki me baleta na cakacaka ni valetabu kei na tuvakawa e vakamacalataki tiko ena 25.2.7.
Ena vakayagataka na tabanalevu e dua vei rau na ituvatuva ni rua na auwa oqo me baleta na soqoni ena Sigatabu.
iTuvatuva 1
60 na miniti
Soqoni ni sakaramede
10 na miniti
Veisau ki na kalasi se soqoni
50 na miniti
Sigatabu taucoko: Lalai, oka kina na isususu (raica na 12.2.1.2)
iMatai kei na ikatolu ni Sigatabu ni veivula: Matawilivola ni Sigatabu (raica na 13.3))
iKarua kei na ikava ni Sigatabu: soqoni ni kuoramu ni matabete (raica na 8.2.1.2 kei na 10.2.1.2,), soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei (raica na 9.2.1.2), kei na soqoni ni Goneyalewa (raica na 11.2.1.2)
iKalima ni Sigatabu: soqoni baleti ira na itabagone kei na qase. Ena lewa na matabisopi na ulutaga kei na nona lesi ira na qasenivuli (kena ivakarau o ira na lewe ni tabanalevu se iteki). Eratou na vakatulewataka talega mera soqoni vata se duidui na itabagone kei na qase, na tagane kei na yalewa.
iTuvatuva 2
50 na miniti
Sigatabu taucoko: Lalai, oka kina na isususu (raica na 12.2.1.2)
iMatai kei na ikatolu ni Sigatabu ni veivula: Matawilivola ni Sigatabu (raica na 13.3))
iKarua kei na ikava ni Sigatabu: soqoni ni kuoramu ni matabete (raica na 8.2.1.2 kei na 10.2.1.2,), soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei (raica na 9.2.1.2), kei na soqoni ni Goneyalewa (raica na 11.2.1.2)
iKalima ni Sigatabu: soqoni baleti ira na itabagone kei na qase. Ena lewa na matabisopi na ulutaga kei na nona lesi ira na qasenivuli (kena ivakarau o ira na lewe ni tabanalevu se iteki). Eratou na vakatulewataka talega mera soqoni vata se duidui na itabagone kei na qase, na tagane kei na yalewa.
10 na miniti
Veisau ki na soqoni ni sakaramede
60 na miniti
Soqoni ni sakaramede
Ni rau soqoni tiko e rua na tabanalevu ena valenilotu vata ga ka dua se oi rau ruarua e lailai ga na nona gonelalai se itabagone, ena vinaka cake beka vei ira na gonelalai se itabagone me ra tiko vata ena veikalasi ni Sigatabu. Na ituvatuva ni soqoni ena Sigatabu ni tabanalevu e rua e rawa ni veisotari vata me vaka e vakaraitaki toka e ra.
E rawa talega ni vakasamataki na ituvatuva oqo kevaka e rau vakayagataka na tabanalevu e rua na vosa duidui ia erau na vosataka talega na gonelalai kei na itabagone na vosa vata ga.
Na vakayagataki ni ituvatuva oqo ena gadrevi kina na veivakadonui nei peresitedi ni iteki. Kevaka e vakadonuya, ena sota vata kei ira na iliuliu ni mataisoqosoqo oi rau na bisopi ni tabanalevu yadua me ra vakasaqara na nodra ivakasala me baleta na kena tekivutaki.
Eratou na bose vata na matabisopi e rua me rau vakatulewataka na lewenilotu cava mai na veitabanalevu yadua e dodonu mera kacivi me veiqaravi ena veikuoramu kei na mataisoqosoqo. Na bisopi yadua ena peresitedi tiko ga ni nona kuoramu ni bete, ia o rau na bisopi e rawa ni rau veivukevuke ena vakatulewa ena bose ni kuoramu ena Sigatabu. Erau na tiko na bisopi mai na tabanalevu ruarua oqo ena soqoni cokovata ni bose ni matabose ni itabagone ni tabanalevu. Ni sa vakayacori oti na ituvatuva, era na dau bose tiko vakawasoma na iliuliu me ra raica kina na nodra sasaga.
29.3
Soqoni ena iTeki
29.3.1
Koniferedi ni iTeki
Ena vakarautaka na koniferedi ni iteki na Peresitedi ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. Sa kena ivakarau me dau vakatulewa na peresitedi ni iteki ena dua na koniferedi ena veiyabaki kei na kena ikarua ena dabe vakatulewa kina e dua na Vitusagavulu ni iWasewase se dua na Vakaitutu Raraba e lesi.
Ena veidusimaki tiko ena kena tuvanaki na koniferedi o koya na vakaitutu e vakatulewa tiko. Ena vakadonuya taumada o koya na vakaitavi kei na sere digitaki eso. Me baleta na ivakamacala ni sereivakatagi ena koniferedi ni iteki, raica na 19.3.4.
Ni vakatulewa e dua na Vitusagavulu ni iWasewase se Vakaitutu Raraba, ena sureta na peresitedi ni iteki me vakatura eso na ulutaga me baleta na veidusimaki ena koniferedi. Ni gauna e vakatulewa kina o peresitedi ni iteki, o koya vata kei rau na nona daunivakasala e ratou na digitaka na ulutaga. Sa rawa ni ratou veivosakitaka na mataveiliutaki ni iteki na ulutaga vata kei na matabose ni iteki. Ena kena vakayacori na digidigi oqo, sa rawa me ratou vakasamataka talega na mataveiliutaki ni iteki na ulutaga eso eratou sa vakabibitaka oti na Mataveiliutaki Taumada.
Ni sa vakarautaka tiko o peresitedi ni iteki na ituvatuva ni koniferedi ni iteki, sa rawa me kerea na kuoramu ni matabete kei na mataisoqosoqo tale eso, tamata yadua, kei na matavuvale mera veivuke. Me vakataka, ni sa rawa mera lesi mera tuva na idabedabe, veiqaravi vei ira na lewenilotu, ka samaka na valenilotu.
Ena dau okati ena koniferedi yadua ni iteki na veisoqoni oqo:
Na nodratou bose vata na Vitusagavulu ni iWasewase se Vakaitutu Raraba (kevaka e lesi) kei na mataveiliutaki ni iteki. Erau na tiko talega kina o vunivola ni iteki kei sekeriteri liu.
E dua na soqoni ni veiliutaki ni matabete ena iteki (raica na 29.3.3). Ena lewa o koya e vakatulewa tiko me na vakayacori na soqoni oqo ena Vakarauwai se Sigatabu. Ena veiliutaki kina e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki.
E dua na soqoni ena yakavi ni Vakarauwai me baleti ira kece na lewe ni iteki yabaki 18 ka qase cake. Vakatau ena ivakarau ni vanua o ya, sa rawa ni vakayacori na soqoni oqo ena Sigatabu ke sa vakadonui mai vei iratou na iliuliu vakatulewa. Ena veiliutaki kina e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki.
E dua na soqoni raraba, ena vakayacori ena Sigatabu, me baleti ira kece na lewenilotu kei ira tale eso era via tiko kina. Ena veiliutaki ka vosa ena soqoni oqo o peresitedi ni iteki. Sa rawa me vakayacori e dua tale na soqoni raraba ena Sigatabu kevaka e sega ni veirauti na valenilotu me ra dabe vata ena dua ga na gauna ni soqoni. Era na dabe na gonelalai vata kei ira na nodra matavuvale, ka sega ni dua tani na nodra soqoni.
Kevaka e gadrevi vakakina, e rawa ni kaburaki vakayaloyalo ki na veivalenilotu tale eso ena loma ni iteki na soqoni ni koniferedi. Eso na lewenilotu era na gadreva beka me vakadrodroi vakayaloyalo yani na koniferedi ki na nodra veivale. Me baleta na ikuri ni ivakamacala ni vakadrodroi vakayaloyalo na soqoni, raica na 29.7.
Me ra kakua ni vakayagataka o ira era vosa ena soqoni raraba na iyaya ni sarasara kei na vakarorogo (raica na 38.8.3).
Kevaka era tiko na Vakailesilesi Raraba, na peresitedi ni valetabu kei na metereni, na peresitedi ni kaulotu kei na itokani, se na peteriaki ni iteki, e dodonu me ra dabe e cake. Sa vakakina vei rau na daunivakasala ena mataveiliutaki ni valetabu kei na kaulotu (kei na dui watidrau) kevaka erau na tiko ena vukudrau na peresitedi ni valetabu se kaulotu.
Ena dua na koniferedi ni iteki ena veiyabaki, ena kacivaka kina e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki na yacadra na vakailesilesi raraba, iwasewase, kei na iteki mera na tokoni ena laveliga. Ena vakayagataka o koya na Officers Sustained form, e vakarautaka o vunivola ni iteki. Ena dau vakayacori oqo ena imatai ni koniferedi ni iteki ni veiyabaki.
Kevaka era kacivi se vagalalataki na vakaitutu ni iteki ena maliwa ni koniferedi e rua ni iteki, ena kacivaki na yacadra me baleta na laveliga ni veitokoni se ivakaraitaki ni vakavinavinaka ena koniferedi ni iteki ka tarava. Se me na vakayacori oqo ena soqoni ni sakaramede ni tabanalevu yadua. Raica na 30.3 kei na 30.6.
O ira na tagane era sa vakaturi me ra tabaki me ra italatala qase se bete levu ena kacivaki na yacadra me ra tokoni ena laveliga ena dua na koniferedi ni iteki. Kevaka e gadreva e dua na baraca me na tabaki ni bera na koniferedi ni iteki ka tarava, sa rawa ni tokoni ena laveliga ena soqoni ni sakaramede ni nona tabanalevu. Ena qai kacivaki na yacana me baleta na veivakadeitaki ena laveliga ena dua na koniferedi ni iteki (raica na 18.10.3).
29.3.2
Soqoni Raraba ni Matabete ena iTeki
Eratou na tuvanaka ka veiliutaki ena soqoni raraba ni matabete ena iteki na mataveiliutaki ni iteki. Eratou na digitaka ena masumasu na ulutaga kei ira mera na vosa.
29.3.3
Soqoni ni Matabete Veiliutaki ena iTeki
Eratou na tuvanaka ka liutaka na bose ni veiliutaki ni matabete ena iteki o iratou na mataveiliutaki ni iteki. Na yavu ni soqoni oqo ena rawa ni veimoiyaki. E rawa ni ra soqoni vata tikoga o ira kece na vakaitavi ena gauna taucoko ni soqoni. Se, ni oti eso na ivakaro raraba, e rawa ni ra wase ki na veiwasewase lalai me baleta na idusidusi vakatabakidua eso ka yavutaki ena nodra veikacivi kei na ilesilesi.
Era na dau veidusimaki na mataveiliutaki ni iteki kei ira na iliuliu tale eso ni iteki. Sa rawa talega vei ira na iliuliu ni tabanalevu, oka kina o ira na iliuliu ni marama, me ra dau sureti talega me ra soli ivakasala ena so na gauna.
29.3.4
Soqoni ni Veiliutaki ena iTeki
Era na tuvanaka ka liutaka na bose ni veiliutaki na mataveiliutaki ni mataisoqosoqo ni iteki. Na yavu ni soqoni oqo ena rawa ni veimoiyaki. Sa rawa vei ira na iliuliu taucoko mera soqoni vata tikoga ena gauna taucoko ni soqoni. Se, ni oti eso na ivakaro raraba, e rawa ni ra wase ki na veiwasewase lalai me baleta na idusidusi vakatabakidua eso ka yavutaki ena nodra veikacivi kei na ilesilesi.
Era dau veidusimaki raraba na iliuliu ni mataisoqosoqo, lewe ni mataveiliutaki ni iteki, se so tale na iliuliu ni iteki. Sa rawa talega vei ira na iliuliu ni mataisoqosoqo ni tabanalevu me ra sureti me ra soli ivakasala ena so na gauna.
Na mataveiliutaki ni Cauravou ena iteki ena sega ni vakayacora e dua na soqoni ni veiliutaki ni iteki. Na veidusimaki me baleti ira na ilesilesi me baleta na veikuoramu ni Matabete i Eroni e soli ena soqoni ni veiliutaki ni matabete ena iteki (raica na 29.3.3).
29.3.5
Soqoni ni Kuoramu ni Bete Levu ena iTeki
Eratou na tuvanaka ka veiliutaki ena soqoni ni kuoramu ni bete levu ena iteki o iratou na mataveiliutaki ni iteki. Na soqoni me baleti ira kece na bete levu tabaki ena iteki era sega ni vakayacori.
29.3.6
Bose ni Mataveiliutaki ni iTeki
Ena tuvanaka ka veiliutaki ena bose ni mataveiliutaki ni iteki o peresitedi ni iteki. Na veika me vakasamataki e rawa ni oka kina:
Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou ena iteki.
Vaqaqacotaki ni tamata yadua kei na matavuvale ena iteki.
Na gagadre kei na kaukauwa ni tabanalevu, kuoramu ni italatala qase, kei na mataisoqosoqo tale eso ena iteki.
Nodra vakatutu na bisopi baleti ira na tagane me ra tabaki me italatala qase.
Me ra kacivi na lewenilotu ki na veitutu ena iteki kei na so na itutu ena tabanalevu me vaka e dusimaki tu ena 30.8.
Nona vakatutu o bisopi baleti ira na lewenilotu me ra laki kaulotu.
Na idusidusi mai na ivolanikalou, iliuliu ni Lotu, kei na ivoladusidusi oqo.
Na ituvatuva tale eso e rawa ni oka kina na itaviqaravi kei na parokaramu ni iteki, na ilavovakarau ni iteki, ripote ni ilesilesi, kei na ituvatuva ni veisoqoni e tarava.
29.3.7
Soqoni ni Matabose e Cake
Eratou na tuvanaka ka veiliutaki ena matabose e cake na mataveiliutaki ni iteki. Na soqoni oqo e rawa ni oka kina na:
Ciqoma mai vei iratou na mataveiliutaki ni iteki na idusidusi ena ivunau kei na itavi.
Veivakasalataki vata me baleta na nodra vaqaqacotaki na tamata yadua kei na matavuvale ena iteki. Na iVurevure ni iLiuliu kei na Vunivola (VLV) e tiko na kena iyaya kei na ripote ka rawa ni vukei ira na iliuliu me ra kila na nodra toso na lewenilotu.
Na veivosakitaki ni sala me vukea na kena vakayacori na Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou ena iteki.
Ripote me baleta na ilesilesi.
Veivakasalataki vata kei iratou na mataveiliutaki ni iteki kei na tokoni ni nodratou vakatulewa ena nodra tabaki na veitacini vakalotu mera italatala qase ka bete levu.
Veivakasalataki vata kei iratou na mataveiliutaki ni iteki kei na tokoni ni nodratou vakatulewa me vakayacori na veikacivi.
Vukei ni tuvalaki ni soqoni ni veiliutaki ni matabete ena iteki (raica na 29.3.3).
Rogoci ni ripote mai vei ira na lesu mai ena kaulotu (raica na 24.8.3).
Ena so na gauna ena rawa ni tarava sara toka yani na soqoni lekaleka ni matabose e cake e dua na soqoni ni matabose ni iteki (raica na 29.3.8). Oqo ena rawa ni vakalailaitaka na iwiliwili ni soqoni me ra dau tiko kina na iliuliu.
Me kilai vinaka na ivakavuvuli e dusimaki kina na bose ni matabose ena Lotu, sa gadrevi vei ira kece na lewe ni matabose me ra vulica na 4.3 kei na 4.4.
Me baleta na ivakamacala ni nodra sema tiko mai na vakaitavi mai na taudaku ni soqoni, raica na 29.7.
29.3.8
Bose ni Matabose ni iTeki
Ena tuvanaka ka veiliutaki ena matabose ni iteki o peresitedi ni iteki. Ena bose oqo, sa rawa vei ira na lewe ni matabose mera:
Ciqoma na veidusimaki mai vei iratou na mataveiliutaki ni iteki ena ivunau kei na itavi.
Veivakasalataki vata me baleta na nodra vaqaqacotaki na tamata yadua kei na matavuvale ena iteki. Na VLV era tiko kina na iyaya ni cakacaka kei na ripote ka rawa ni vukei ira na iliuliu me ra kila tiko na nodra itosotoso na lewenilotu.
Veivosakitaka na rai raraba me baleta na Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou ena iteki.
Veivosakitaka na nodra gagadre vakayago na lewe ni iteki kei na sala me vukei ira mera bula rawati ira. Raica ka kunei na ivurevure sa vakarautaki tu ena itikotiko kei na iteki. Na ivakaraitaki e rawa ni oka kina na veikoronivuli kei na BYU–Salatu e Vuravura Raraba. (Raica na 22.12 kei na 22.13.)
Era na tauyavutaka ka cakava tiko e dua na ituvatuva rawarawa me na veivuke kina na iteki ena leqa tubukoso (raica na 22.9.1.3).
Tuvanaka na sala eso me ra veiqaravi kina na lewe ni iteki ena itikotiko raraba (raica na 22.9.1). Ena vanua e tiko kina, sa vakatura tiko na JustServe.org na madigi eso ni veiqaravi vakaitikotiko raraba.
iTukutuku me baleta na mataisoqosoqo, itaviqaravi, kei na parokaramu ena iteki.
Ena so na gauna na soqoni ni matabose ni iteki ena rawa me tarava toka yani e dua na soqoni lekaleka ni matabose e cake (raica na 29.3.7). Oqo ena rawa ni vakalailaitaka na iwiliwili ni soqoni me ra dau tiko kina na iliuliu.
Me kilai vinaka na ivakavuvuli e dusimaki kina na bose ni matabose ena Lotu, sa gadrevi vei ira kece na lewe ni matabose me ra vulica na 4.3 kei na 4.4.
Me baleta na ivakamacala ni nodra sema tiko mai na vakaitavi mai na taudaku ni soqoni, raica na 29.7.
Na komiti ni veiliutaki ni qase ena iteki e tokoni ira na mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase kei na mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena tabanalevu ena nodra cakacaka. Era dau vakabibitaka na lewe ni komiti na sasaga ni tabanalevu ena veiqaravi, wasei ni kosipeli, vaqaqacotaki ira na lewenilotu vou kei ira era sa lesu mai, kei na vakaitavi ena cakacaka ni valetabu kei na tuva kawa.
Me kena ikuri, na komiti oqo ena cokonaka na sasaga ni iteki me baleta na welefea kei na bula rawati koya, oka kina na JustServe.org (ena veivanua e tiko kina) kei na BYU–Pathway Worldwide (raica na 22.13).
Eratou na tuvanaka ka liutaka na mataveiliutaki ni iteki na soqoni ni komiti ni veiliutaki ni qase ena iteki. Na soqoni oqo e rawa me ikuri ni soqoni ni matabose ni iteki. Me vakataka, ena icavacava ni so na soqoni ni matabose ni iteki, sa rawa ki na komiti ni veiliutaki ni qase me ratou tomana e dua na veivosaki me baleta na veika bibi eso.
Bose ni Komiti ni Veiliutaki ni iTabagone ena iTeki
Na komiti ni veiliutaki ni itabagone ena iteki ena tokona na matabisopi, mataveiliutaki kei ira na daunivakasala ni Goneyalewa, kei ira na daunivakasala ni kuoramu ni Matabete i Eroni ena nodra cakacaka vata kei ira na itabagone. O ira na iliuliu itabaqase ena komiti era vakabibitaka sara na nodra vakaitavitaki na itabagone ena Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou.
Sai koya oqo na ikuri ni ilesilesi ni komiti ni veiliutaki ni cauravou ena iteki:
Tuvanaka na veiqaravi kei na itaviqaravi. Oqo e rawa ni oka kina na koniferedi ni itabagone, danisi, lotu, cakacaka ni veiqaravi, kei na veisoqo ni veimataiteki. (Me baleta na vakasama ni veiqaravi, raica na JustServe.org ena vanua e tiko kina.) Sa dodonu mera veiliutaki na itabagone ena kena tuvanaki ka vakayacori na itaviqaravi oqo. Me kakua soti ni dau vakawasoma na itaviqaravi ni iteki me ra vakaicolacola bibi kina na tabanalevu. Na itaviqaravi ni iteki oqo e dodonu me vukea na itaviqaravi ni tabanalevu, ka sega ni veisisivi kei ira. Me na dau tukuni rawa tu ena dua na gauna balavu vei ira na iliuliu ni tabanalevu me baleta na itaviqaravi ni iteki.
E dua na lewe ni mataveiliutaki ena iteki ena raica raraba na soqoni ni komiti ni veiliutaki ni itabagone ena iteki. E rawa ni veiliutaki o koya, se rawa ni lesia e dua tale me cakava vakakina, oka kina o ira na itabagone. Na soqoni oqo e rawa me ikuri ni soqoni ni matabose ni iteki. Me vakataka, ni mai cava eso na soqoni ni matabose ni iteki, sa rawa ki na komiti ni veiliutaki ni itabagone mera soqoni vata mera tomana kina e dua na veivosaki me baleta na veika bibi eso.
29.3.11
Bose ni Matabose ni Welefea ni Bisopi ena iTeki
Na veika me veivosakitaki e rawa ni oka kina na:
Nodra vukei na itabagone mera torocake vakayalo.
Vakayagataki ni isolisoli ni lolo me ra vukei kina na vakaleqai tu. Nodra vukei na lewenilotu me ra tara cake na bula rawati koya (raica na wase 22, vakabibi na 22.11). Wasei ni itukutuku me baleta na ivurevure e tiko ena itikotiko raraba.
Vukei ira na lewenilotu me ra veivutuni ka sotava e dua na veisau ni yalo (raica na (wase 32).
Vakatulewataki ni veika vakailavo ni Lotu (raica na wase 34).
Ena liutaka na bose oqo o peresitedi ni iteki. E vukei ira na bisopi me ra vulica ka qarava vakavinaka na nodra itavi taumada (raica na 7.1). E sureti ira talega na bisopi me ra veivakasalataki me baleta na ivakasala mai vei ira na iliuliu ni Lotu.
Na soqoni oqo ena sega ni sosomitaka na nona veivakatarogi wasoma na peresitedi ni iteki vei ira yadua na bisopi (raica na 6.2.1.2).
Me kilai vinaka na ivakavuvuli e dusimaki kina na bose ni matabose ena Lotu, sa gadrevi vei ira kece na lewe ni matabose me ra vulica na 4.3 kei na 4.4.
iVakatakilakila
bose ni matabisopi
29.3.12
Soqoni Tale Eso ni iTeki
Na soqoni ni komiti ni itabagone sega ni vakawati ena iteki kei na komiti ni itabagone qase cake sega ni vakawati ena iteki sa vakamacalataki tiko ena 14.1.1.2.
29.4
Soqoni ni Matabose Vakatulewa
Ena liutaka na bose na Vitusagavulu ni iWasewase ka veivuke ena veivosaki. O ira kece era tiko kina era na veivakasalataki vakatautauvata (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 88:122).
Ena veisoqoni oqo, o ira na vakaitavi kina era na:
Vakasaqara na ivakatakila ena sala vinaka duadua me vakayacori kina na ivakavuvuli kei na veidusimaki ni Mataveiliutaki Taumada, Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, kei na Mataveiliutaki ni iWasewase.
Cokonaka na Nona cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei na Kalou.
Veivakasalataki vata me baleta na nodra tiko vinaka vakayago ka vakayalo na lewenilotu kei na sala me vukei ira me ra yaco me ra daumuri Jisu Karisito dina.
Veidusimaki ka veivakatataki cake vakataki ira.
Cokonaka na veika e baleta na veimataiteki.
29.5
Lotu ni Veibulu kei na Veiqaravi Tale Eso baleti ira na Mate
Ni mate e dua na lewe ni Lotu, sa rawa vei bisopi me vakayacora na veiqaravi eso me vukea na nodra vakacegui o ira era bula tiko ka vakarokorokotaki ira era sa mate. Na veiqaravi vakalotu me baleti ira na tamata era mate e duidui me vaka na lotu, itovo, ivakarau ni bula, kei na lawa ni vanua. Na idusidusi eso oqo e rawa ni vukei ira na bisopi me ra tuvanaka na veiqaravi e vakaiusutu ni kosipeli me baleti ira na mate ni ra rokova tiko na veiveisau oqo.
29.5.1
iVakavuvuli Raraba
Na mate e tiki bibi ni ituvatuva ni veivakabulai na Tamada Vakalomalagi (raica na Alama 12:24-27). Ena vukui Jisu Karisito, eda na tucake kece tale. E dua na inaki bibi ni veiqaravi ena Lotu me baleti ira na mate sai koya me vakadinadinataki kina na ituvatuva ni veivakabulai, vakauasivi na Nona Veisorovaki kei na Tucake tale na iVakabula. Na veiqaravi oqo e dodonu me vakarokorokotaki, ka vakilai vakayalo.
Me ra dau rokova na lewenilotu na ivakarau ni veimatalotu tale eso ena gauna ni mate. Ia, me ra kakua ni lewena na soqoni se itovo vakavanua ka veisaqasaqa kei na ivakaro se ivakatagedegede ni Lotu. Me ra kakua ni dau vakayagataka na iliuliu ni Lotu na mataqali soqoni ni veimatalotu tale eso se ilawalawa ena veiqaravi ni Lotu me baleti ira na lewenilotu era sa mate.
Era sa vakasalataki na lewenilotu mera kakua ni cakava na ivakarau se itovo ena vakaicolacola bibi vei ira era bula tiko. Na veitovo vakaoqori e rawa ni oka kina na veilakoyaki vakasivia, kacivaki raraba, sausaumi ki na matavuvale, kana magiti vakabalavu, kei na soqo ni marau vakasivia.
Me ra kakua ni ciqoma na isau o ira na lewe ni Lotu era vakaitavi ena veiqaravi ena vukudra na mate.
Era na muria na iliuliu ni Lotu kei ira na lewenilotu na lawa ni vanua me baleta na ka me caka ni mate e dua.
29.5.2
Soli ni Veivuke ki na Matavuvale
Me vaka ni ra tisaipeli i Jisu Karisito, o ira na veiliutaki ni Lotu kei ira na lewenilotu me ra “rarawa vata kei ira sa rarawa … ka vakacegui ira era sa gadreva na veivakacegui” (Mosaia 18:9). Ni mate e dua na lewenilotu, ena sikova o bisopi na matavuvale me veivakacegui. Sa rawa me kerei rau na nona daunivakasala me rau tomani koya. Ena vakaraitaka talega vei rau na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei.
Na bisopi e solia na veivuke mai vei ira na lewe ni tabanalevu, oka kina na kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei. Me vakataka, ni sa rawa vei ira na lewe ni tabanalevu mera:
Vakaraitaka vei ira na itokani kei na veiwekani.
Veivuke ena kena vakarautaki e dua na itukutuku ni bula nei koya e mate.
Veivuke ena kena tuvalaki na veibulu se veiqaravi tale eso.
Veivuke ena kena tuvalaki na vale ni wawa kei na ibulubulu, ni sa gadrevi.
Na Kena Raici na Yago (Ena Vanua e Kena iValavala)
Ena so na gauna ena dau vakayacori na kena raici na yagodra na mate ena dua na vale ni Lotu ni bera na lotu ni veibulu. E dodonu vei ira na veiliutaki me ra dolava na valenilotu vei ira na vakarautaka na veibulu kevaka e lailai ni se vo e dua na auwa mai na gauna sa lokuci tu me tekivu kina.
Ni sa oti na raici ni yago ni mate, sa rawa me cabori e dua na masu kevaka eratou vinakata na matavuvale. Me na sogo na kisi ni mate ni bera na lotu ni veibulu.
29.5.4
Lotu ni Veibulu (Ena Vanua e Kena iVakarau)
Kevaka e vakayacori na nona lotu ni veibulu e dua na lewenilotu ena dua na vale ni Lotu, ena veiliutaki kina o bisopi. Kevaka e vakayacori ga ena dua na vale, ena dua na vale ni wawa, se ena yasa ni bulubulu, sa rawa ki na matavuvale me kerea me na veiliutaki kina o bisopi. E rawa ni veiliutaki na daunivakasala nei bisopi kevaka e sega ni rawa ni vakayacora na bisopi. Me baleta na itukutuku ni veiqaravi e vakayacori ena dua na vale ni Lotu me baleta e dua na tamata e sega ni lewe ni Lotu, raica na 29.5.6.
Ena okati tiko me dua na soqoni ni Lotu ka dua na sokalou kevaka ena veiliutaki ena lotu ni veibulu o bisopi ena dua na valenilotu se ena dua tale na vanua. E dodonu me dua na soqoni vakayalo. Ena vevakauqeti o bisopi vei ira na tiko rawa me ra maroroya tiko e dua na yalo ni vakarokoroko kei na veirokovi.
Ena gauna e veiliutaki kina o bisopi ena lotu ni veibulu, ena raica o koya se dua vei rau na nona daunivakasala na kena tuvalaki vakavinaka na qaravi ni veibulu. Ena raica o koya na nodratou gagadre na matavuvale, me vakadeitaka me rawarawa tu ga ka rokovi na lotu ni veibulu, kei na sere kei na vosa vakalekaleka e yavutaki ena kosipeli. E dodonu me vakamatatataki na vakacegu a solia o Jisu Karisito ena vuku ni Nona Veisorovaki kei na Tucaketale. E sega ni gadrevi vei ira na lewe ni matavuvale me ra vosa se vakaitavi ena veiqaravi.
Ena veibulu sa madigi vinaka me vakacaucautaki kina o koya e sa mate. Ia, me kakua ni taura na gauna kece ni lotu ni veibulu na veivakacaucautaki oqori. E dua na soqoni digitaki vakamatavuvale, duidui mai na lotu ni veibulu, e dau kena gauna vinaka cake kevaka eratou vinakata na matavuvale na gauna me ratou wasea eso tale na veivakacaucautaki se ivakananumi.
Na vakaraitaki ena vidio e sega ni dodonu me tiki ni dua na lotu ni veibulu e vakayacori ena dua na valenilotu.
Me na dau tekivu ena kena gauna na lotu ni veibulu. Vakararaba, me kakua ni sivia e 1.5 na auwa, me ra nanumi tiko kina o ira era tiko rawa.
Kevaka e dua na lewe ni mataveiliutaki ni iteki, e dua na Vitusagavulu ni iWasewase ena nona iwasewase, se dua na Vakaitutu Raraba ena tiko ena lotu ni veibulu, ena vakatulewa o koya. O koya e veiliutaki tiko me na taro ivakasala taumada vua ka vakaraitaki koya ena gauna ni lotu. E dodonu me na sureti o koya e dabe vakatulewa me cavuta na iotioti ni vosa kevaka e gadreva.
E sega ni dau vakayacori na lotu ni veibulu ena Sigatabu.
Ena so na vanua, sa rawa vua na bisopi me na solia vua e dua na dauveibulu saumi me na vakarautaka e dua na veiqaravi ni veibulu e savasava, ka dokai ena kena isau lavaki ka me qai saumi mai na ilavo ni lolo.
Me baleta na itukutuku ni nodra lesu mai ki vale na daukaulotu me ra mai tiko ena dua na veibulu, raica na 24.6.2.7. Me baleta na idusidusi ni kena saravi vakayaloyalo na veibulu, raica na 29.7.
29.5.5
Bulu se Kama
Ena veivanua e rawa kina, e dodonu me ra bulu o ira na lewenilotu era sa edaumeni oti ka ra sa mate ena nodra isulu ni valetabu. Me baleta na ivakamacala ni isulu ni veibulu ni valetabu kei na nodra vakaisulutaki na mate, raica na 38.5.8.
Kevaka e rawa, me dua vei iratou na matabisopi me na salavata yani kei na ilakolako ni veibulu ki na ibulubulu. Kevaka ena vakatabui nai bulubulu, ena veivakasalataki kei na matavuvale o koya ka qai kerea e dua na Matabete i Melekiseteki me vakayacora na veivakatabui. Sa vakarautaki tu na idusidusi ena 18.16. Kevaka e vinakata na matavuvale, sa rawa ni cabori ga e dua na masu e yasa ni ibulubulu.
Na itukutuku me baleta na kena vakatabui na vanua ena maroroi kina na dravusa nei lewenilotu, raica na 18.16.2. Me baleta na idusidusi tale eso ni vakama yago, raica na 38.7.2.
29.5.6
Na veiqaravi vei Ira Era Sega ni Lewe ni Lotu
Sa rawa vei bisopi me na solia e dua na valenilotu me vakayacori kina na lotu ni veibulu vua e dua e sega ni lewe ni Lotu. Kevaka e lewena e dua tale na lotu na tamata sa mate, sa rawa ni vakayacori na veiqaravi oqori ena kena ivakarau mai na lotu o ya. Kevaka e gadreva na matavuvale, sa rawa me veiliutaki ena lotu e dua na italatala ni lotu o ya, ke vakayacori ena sala dodonu ka veiganiti. Ia, na veicakacaka ni sokalou ni matalotu tale eso se na veisoqosoqo mai taudaku me na kakua ni vakayacori e loma ni vale ni Lotu.
29.6
Masu ena Veisoqoni ni Lotu
Na masu ena soqoni ni Lotu e dodonu me lekaleka, rawarawa, ka dusimaki mai na Yalo. Sa rawa vua e dua na lewe ni Lotu sa papitaiso me cabora e dua na idolamasu se isogomasu. O ira na gone era se sega ni papitaiso e rawa ni ra masu ena Lalai. Me ra kakua ni dau kerei ira na veiwatini na veiliutaki me ra dau masu ena soqoni vata ga.
E dodonu me ra dau masu na lewenilotu ena nodra cavuta na vosa e vakaraitaka na loloma kei na veidokai vua na Tamada Vakalomalagi. Ena vosa Vakavalagi, e oka kina na kena vakayagataki na vosa i Kemuni, Nomuni, kei na O ni ni vakayatuyatutaki tiko o Koya.
29.7
Saravi ena iYaloyalo na Soqoni kei na Vakayacori ni Soqoni Vakatikitiki
Ena gauna e rawa kina, sa dodonu me ra segata na lewe ni Lotu me ra tiko ena veisoqoni. Ia, eso na gauna e sega ni rawa oqo. Na kena saravi vakayaloyalo ka vakayacori na veisoqoni vakatikitiki e rawa ni yacovi ira yani e sega ni rawa ni ra tiko kina. O ira na tamata oqo era na oka kina (ia era sega ni yalani ga) o ira era:
Era vakaitikotiko ena vanua vakayawa se vakaiyalayala na nodra rawa ni veilakoyaki.
Era sotava tiko na ibolebole vakayago, ni vakasama, se ituvaki ni bula ni lomadra.
Era sa yalani tu ena icula ni itatarovi se tiko ena dua na vale ni veiqaravi se valenibula.
Era sa liganicakacaka bibi se gadrevi talega me ra cakacaka ena Siga ni Vakacecegu.
Qarava tiko e dua e sa tu ga e vale ka sega ni rawa ni biu taudua tu.
E gadreva na vakadewa ena vosa-galu.
E tiko na nodra vakatatabu vakayago e rawa ni ra vakaleqai na nodra bula ke ra tiko ena dua na soqoni.
Me yaga vei ira na lewenilotu oqo kei ira tale eso, e rawa ni vakatara na bisopi, me saravi vakayaloyalo na soqoni ni sakaramede kei na veibulu kei na vakamau e vakayacori e valenilotu. Na sarasara vakaiyaloyalo e vakatarai ira tale eso me ra raica ka rogoca vakayawa mai e dua na soqoni ia e sega ni ra vakaitavi tiko kina.
Me kakua ni okati ena saravi vakaiyaloyalo na soqoni ni sakaramede na kena qaravi na sakaramede. Me na cegu vakalailai na sarasara vakaiyaloyalo ena gauna ni qaravi ni sakaramede ka qai tekivu tale ni oti oya. Se sa rawa vei bisopi me tosoya na qaravi ni sakaramede ki na mua ni soqoni ni sa oti na sarasara vakaiyaloyalo. Ena qai tini na soqoni ena dua na serenilotu kei na masu.
Sa rawa vei bisopi me vakadonuya e dua na bete se lewe ni Matabete i Melikiseteki me qarava na sakaramede e matanavotu kivei ira era sega ni rawa ni tiko ena soqoni (raica na 18.9.1).
Ena so na soqoni, e rawa ni vakadonuya na bisopi se peresitedi ni iteki e so na lewenilotu e sega ni rawa ni tiko ena dua na gauna me ra vakaitavi mai vakatikitiki. Na soqoni oqo e rawa ni oka kina na:
Soqoni ni veiliutaki, me vakataka na bose ni mataveiliutaki se matabose.
Soqoni ni Kuoramu, iSoqosoqo ni Veivukei, kei na Goneyalewa.
Kalasi ni Matawilivola ni Sigatabu
Kalasi kei na gauna ni lagasere ni Lalai.
E sega ni vaka na sarasara vakaiyaloyalo, na soqoni vakatikitiki era sa veicokonaki vata. O ira era duavata mai vakayawa e rawa ni ra cau ena nodra taro, ivakamacala, ka vakaitavi ena veisala tale eso.
E rawa ni vakadonuya na peresitedi ni iteki na kena saravi bula vakaiyaloyalo na koniferedi ni iteki ki na veivanua tale eso ena iteki, oka kina na nodra itikotiko na lewenilotu ena gauna e gadrevi kina. Sa rawa talega vua me vakadonuya na iliuliu ni iteki eso mera sema mai vakatikitiki ena soqoni ni veiliutaki era sega ni rawa ni tiko kina vakataki ira (me vakataka, na vuna era sa tukuni oti tiko mai ena iwase oqo).
Na sarasara vakaiyaloyalo kei na veisoqoni vakatikitiki e sega ni nakiti me ganiti ira era rawa ni tiko kina vakai ira. Me vakataka, e sega ni vakadonuya na bisopi me saravi vakaiyaloyalo na soqoni ni sakaramede vei ira na lewenilotu ena tabanalevu era rawa ni veilakoyaki ka laki soqoni ena dua tale na tabanalevu.
Sa rawa vei ira na daunitekinoloji ni tabanalevu kei na iteki mera vukei ira na iliuliu mera tuvanaka na saravi vakaiyaloyalo ka vakatikitiki na veisoqoni eso (raica na 33.10). O ira na tamata yadua oqo e rawa talega ni ra vukei ira na lewenilotu me ra curuma rawa na veisoqoni oqo.
Me kakua ni veivagolei tani mai na Yalo na veisoqoni e saravi vakaiyaloyalo ka vakatikitiki. Vakararaba, e dodonu ga me vakayagataki e dua na gacagaca me tauri kina na soqoni. Na iyaya vakalivaliva ruarua kei koya e vakayagataka e dodonu me rauti koya ga.
Sa dodonu me bokoci na katokatoni ni sarasara vakaiyaloyalo ni soqoni ni tabanalevu kei na iteki ena loma ni dua na siga ni oti na soqoni.
29.8
Veitaba kei na Katoni ni Soqoni ena Vidio
Me maroroi na bibi ni soqoni ni Lotu, e sega ni dodonu me dua e veitaba se katona na soqoni ni sakaramede se koniferedi ni iteki ena vidio.
Me baleta na itukutuku ni kena saravi-bula na katokatoni ni veisoqoni, raica na 29.7.
