Zelfredzaamheid
Leren

‘5. Leren’, Kracht opdoen in de Heer: emotionele veerkracht (2021)

‘5. Leren’, Kracht opdoen in de Heer: emotionele veerkracht

Leren – maximale tijd: 60 minuten

Lezen:

Wij hebben allemaal op een of andere manier met depressie te maken. U of iemand anders zal misschien moeite hebben om over het onderwerp van vandaag na te denken en het te bespreken. We sporen iedereen aan om zich bij de behandeling van dit hoofdstuk medelevend op te stellen. Als het u te veel wordt, vraag dan gerust om een pauze.

1. Het verschil tussen verdriet en klinische depressie

Lezen:

Verdriet en depressie worden beschreven als gevoelens van droefenis, ellende en smart, en ze maken een gewoon deel uit van onze aardse ervaring. Verdriet en depressie kunnen ontstaan door de problemen van afwijzing, interpersoonlijke relaties, teleurstellingen en andere vormen van pijn. Het zijn moeilijke maar essentiële aspecten van onze groei. Ouderling Bruce C. Hafen heeft gezegd dat onze hemelse Vader wilde dat we in dit leven pijnlijke ervaringen zouden hebben, zodat we uiteindelijk volkomen vreugde kunnen voelen (zie ‘A Willingness to Learn from Pain’, Ensign, oktober 1983, 64, 66).

Een klinische depressieve stoornis of zware depressie is iets anders. Het is een emotionele toestand die ons denken, onze emoties, onze waarnemingen en ons gedrag beïnvloedt. Ouderling Jeffrey R. Holland heeft het verschil tussen normaal verdriet, depressie en een klinische depressieve stoornis uitgelegd: ‘U dient wel te begrijpen dat ik het dan niet heb over baaldagen, belastingaanslagen of andere ontmoedigende momenten die we allemaal hebben. Iedereen zal van tijd tot tijd in de rats zitten of ontmoedigd zijn. […] Ik heb het nu over iets veel ingrijpenders, over een stoornis die zo ernstig is dat iemand ervan wordt weerhouden om normaal te functioneren.’ (Zie ‘Als een gebroken kruik’, Liahona, november 2013, 40.)

Een klinische depressieve stoornis kan ontstaan zonder duidelijk oorzaak, of ze kan het gevolg zijn van ongezonde reacties op pijnlijke gebeurtenissen. Als we een zware depressie meemaken, voelen we ons vaak emotioneel verlamd of verdoofd. Soms hebben we gevoelens van schaamte, schuld of zelfhaat. En dergelijke gevoelens zullen ons dagelijks functioneren makkelijk verstoren. Zware depressie belemmert ook ons vermogen om positief om te gaan met moeilijkheden.

Bovendien, zoals we in onze vorige bijeenkomst lazen, kunnen verdriet en depressie een uitwerking hebben op ons vermogen om de ingevingen van de Geest te voelen of te begrijpen. (Zie Reyna I. Aburto, ‘In voor- en tegenspoed, Heer, blijf bij mij’, Liahona, november 2019, 57–60.)

Bespreken:

Waarin verschilt verdriet van depressie?

Bekijken:

‘Als een gebroken kruik – deel 1’ op srs.ChurchofJesusChrist.org/videos [1:38].

2. Factoren die tot emotionele problemen kunnen leiden

Lezen:

Als we ons bewust zijn van deze gevoelens, kunnen we meer medeleven voor onszelf en anderen opbrengen. Gevoelens van verdriet en depressiviteit kunnen door verscheidene zaken veroorzaakt worden, waaronder deze:

Factoren die tot emotionele problemen kunnen leiden

Biologische: lichamelijke factoren

  • Genetische aanleg

  • Ernstige ziekte of letsel

  • Voeding en gebrek aan lichaamsbeweging

  • Misbruik van drugs of medicijnen

  • Seizoensgebonden weer

  • Chemische of hormonale veranderingen

Psychologische: emotionele gebeurtenissen

  • Ingrijpende gebeurtenissen en nieuwe levensfasen

  • Overlijden en verlies

  • Mishandeling en misbruik

Psychologische: sociale interacties die heftige emoties oproepen

  • Conflicten

  • Eenzaamheid en isolement

  • Sociale druk

  • Verraad of beschaamd vertrouwen

Geestelijke: moeilijke gebeurtenissen die ons geloof op de proef stellen

  • Gevolgen van keuzen

  • In een roerige wereld leven

Bespreken:

Hoe komt het dat we meer medeleven voor onszelf en anderen opbrengen wanneer we begrijpen waar lastige gevoelens vandaan komen?

3. Symptomen van een klinische depressieve stoornis

Lezen:

De volgende symptomen kunnen een teken zijn van een klinische depressieve stoornis of zware depressie. De meeste mensen ervaren deze symptomen weleens, maar als u langere tijd meerdere symptomen hebt, kan het zijn dat er diepgaandere problemen spelen. Als u langere tijd drie of meer symptomen hebt die uw functioneringsvermogen beperken, of als er ondanks uw eigen pogingen en de hulp van familie niet aan te ontsnappen valt, moet u professionele hulp zoeken.

Symptomen van depressie

  • Zich voortdurend verdrietig, hulpeloos, wanhopig of waardeloos voelen

  • Weinig energie en motivatie

  • Veranderingen in eetlust en gewichtsverlies of -toename

  • Moeite met inslapen, doorslapen of wakker worden

  • Geen zin meer in bezigheden die u vroeger fijn vond

  • Moeite met concentreren, onthouden of beslissingen nemen

  • Gedachten over de dood en zelfmoord*

Bespreken:

Hoe kan een bewustzijn van de symptomen van depressie ertoe bijdragen dat we emotioneel veerkrachtiger worden? Hoe kunnen we daardoor andere mensen beter steunen?

Lezen:

*Als u of iemand anders gedachten over de dood of zelfmoord heeft, zoek dan onmiddellijk hulp bij de dichtstbijzijnde huisartsenpost of afdeling spoedgevallen, en neem contact op met een familielid, een vriend(in), of een bisschop of andere kerkleider. Suïcidale gedachten moeten altijd serieus genomen worden.

Zie suicide.ChurchofJesusChrist.org of mentalhealth.ChurchofJesusChrist.org voor hulpmiddelen.

In Nederland kunt u de hulplijn voor zelfmoordpreventie bellen op 0800-0113 (of 113). In België kunt het Centrum ter preventie van zelfdoding bellen op 1813.

4. Manieren om hulp te krijgen

Lezen:

Zuster Reyna I. Aburto heeft uitgelegd: ‘Net als alle andere delen van het lichaam zijn de hersenen gevoelig voor ziekte, beschadiging of een verkeerde samenstelling van chemische stoffen. Als ons verstand lijdt, is het gepast om de hulp van God in te roepen, van mensen in onze omgeving, en van hulpverleners in de medische en geestelijke gezondheidszorg. […]

‘Het is normaal om af en toe verdrietig of bezorgd te zijn. Verdriet en angst zijn natuurlijke menselijke emoties. Maar als we voortdurend verdrietig zijn en als we door onze pijn de liefde van onze hemelse Vader en zijn Zoon en de invloed van de Heilige Geest niet meer kunnen voelen, lijden we misschien aan een depressie, angst of een andere psychische aandoening.’ (‘In voor- en tegenspoed, Heer, blijf bij mij’, Liahona, november 2019, 57.)

5. Rouw

Lezen:

Bijna iedereen zal weleens rouw meemaken. Dat kan door het verlies van een dierbare of een ander verlies, of door een ingrijpende verandering zoals het verlies van een baan of relatie. Omdat we het evangelie en onze verbonden hebben, en weten dat we onze geliefden zullen weerzien, kunnen we denken dat rouw niet gepast is. Dat is echter niet het geval. Zelfs de Heiland weende toen Lazarus gestorven was, omdat Hij van hem hield (zie Johannes 11:35–36). President Russell M. Nelson heeft gezegd: ‘Rouw is een van de diepste uitingen van oprechte liefde. Het is een natuurlijke reactie die in harmonie is met een goddelijk gebod: “U zult in liefde met elkaar leven, zodat u zult wenen om het verlies van hen die sterven” ‘[Leer en Verbonden 42:45].’ (‘Doors of Death’, Ensign, mei 1992, 20.)

Iedereen rouwt anders en met een verschil in tijdsduur. Wanneer mensen rouwen, ervaren ze de emoties die hieronder genoemd worden, maar er is geen specifieke volgorde of tijdsduur aan die ervaringen verbonden.

  • Ontkenning: We kunnen niet geloven wat er is gebeurd. We kunnen in shock raken, een tijdje doen alsof het niet gebeurd is, of vergeten dat het gebeurd is.

  • Woede: We kunnen boos op onszelf, onze geliefden of zelfs op God zijn. Woede is een uitdrukking van de waarde die we aan het verlorene hechten.

  • Onderhandelen: We kunnen denken dat dit slechts een nare droom is en met God proberen voor elkaar te krijgen dat Hij de zaak terugdraait. Soms stellen we ‘als-vragen’ om een bepaalde uitkomst te bewerkstelligen, bijvoorbeeld ‘als ik nu eens elke week naar de tempel ga?’

  • Verdriet: We zijn intens verdrietig om ons verlies. Dat verdriet kan sterk en overstelpend zijn, maar het is niet per se een klinische depressie. Het is een normaal onderdeel van het rouwproces.

  • Aanvaarding: Aanvaarding is accepteren dat het verlies heeft plaatsgevonden. Het betekent niet dat we blij zijn met het verlies, of dat we verraad plegen tegen de herinnering aan het verlorene. We aanvaarden echter de realiteit van het verlies zodat we verder kunnen gaan.

Bespreken:

Hoe kunnen we baat hebben bij een begrip van de normale emoties die met rouw gepaard gaan?

Lezen:

Iedereen rouwt anders. Sommigen hebben moeite met slapen en eten. Sommigen zijn graag in gezelschap terwijl anderen juist alleen willen zijn. Sommigen zijn erg emotioneel en anderen niet. Sommigen rouwen kort en anderen hebben veel tijd nodig. Er is geen juiste manier van rouwen.

De volgende suggesties helpen u misschien om rouw beter te begrijpen en ermee om te gaan. Of u kunt daardoor anderen die rouwen beter helpen.

  • Geef uzelf toestemming om te voelen, te huilen en datgene te beleven wat u als onderdeel van het proces voelt of niet voelt.

  • Zorg goed voor uzelf. Eet gezond, slaap genoeg en probeer wat lichaamsbeweging te nemen.

  • Benoem voor uzelf de gevoelens die u hebt en erken dat ze normaal en gezond zijn.

  • Heb realistische verwachtingen van de hoeveelheid tijd die u nodig hebt en doe het stapje voor stapje.

  • Besef dat gevoelens van geluk, vreugde en gemoedsrust geen verraad zijn tegen de herinnering aan het verlorene.

  • Uit uw gedachten en gevoelens door over uw verlies én over uw hoop voor de toekomst te schrijven.

  • Als u door dergelijke gevoelens wordt overstelpt, overweeg dan om professionele hulp te zoeken.

Lezen:

U hoeft niet alleen te rouwen en u kunt u in tijden van nood tot anderen wenden. U kunt steun ontvangen van familie, vrienden, kerkleiders en, bovenal, van de Heiland.

Zuster Sharon Eubank heeft uitgelegd hoe de Heiland ons kan helpen: ‘Als we tragedies meemaken, als het leven zo pijnlijk is dat we geen adem meer kunnen halen, als we, zoals de man op de weg naar Jericho, in elkaar geslagen en voor dood achtergelaten zijn, dan komt Jezus langs. Hij giet olie in onze wonden, tilt ons voorzichtig op, kleedt ons, brengt ons naar een herberg en zorgt voor ons [zie Lukas 10:30–35]. Tot wie zielenleed dragen zegt Hij: “Ik [zal] de lasten verlichten die op uw schouders zijn gelegd, zodat u ze zelfs niet op uw rug kunt voelen, […] opdat u zeker zult weten dat Ik, de Here God, omzie naar mijn volk in hun ellende” [Mosiah 24:14]. Christus geneest wonden.’ (‘Christus: het licht dat in de duisternis schijnt’, Liahona, mei 2019, 74.)

Wanneer we rouwen, kan het ondraaglijk lijken, en kunnen we het verlangen hebben om onszelf te isoleren. Bedenk echter dat we bij andere mensen steun kunnen vinden.

Bekijken:

‘Christ’s Atoning Love Heals Grieving Hearts’ op srs.ChurchofJesusChrist.org/videos [3:22].

Bespreken:

Wat kunnen we van het verhaal in de video leren over rouwverwerking?

6. Manieren om hulp te bieden

Lezen:

Misschien kent u iemand die een geliefde heeft verloren, het erg zwaar heeft, of een diagnose depressie of andere ziekte heeft gekregen. Het is soms moeilijk om te weten wat u tegen zo iemand moet zeggen of wat voor houding u moet aannemen. Misschien brengt het tonen van emoties, of de omgang met iemand die emoties uit, u in verlegenheid. In de linkerkolom hieronder staan voorbeelden van dingen die u mensen misschien weleens hebt horen zeggen tegen iemand die rouwde, en die niet echt hielpen. In de rechterkolom staan uitspraken die wél helpen, die u in plaats daarvan kunt gebruiken.

Helpen niet

Helpen wel

Helpen niet

  • ‘Ik weet precies hoe je je voelt.’

    • Zelfs als we iets dergelijks hebben meegemaakt, is het altijd beter om vragen te stellen en te horen hoe iemand zich voelt.

  • ‘Je moet gewoon geloof hebben; alles komt goed.’

    • Natuurlijk moeten we geloof hebben, maar dat maakt iets niet minder pijnlijk. Het is belangrijk om met de persoon mee te voelen.

  • ‘Je hebt tenminste nog … ’

    • Wanneer we ‘tenminste’ zeggen, bagatelliseren we wat de persoon heeft meegemaakt.

  • ‘God heeft een plan.’

    • Dit kan klinken alsof we het probleem snel proberen op te lossen in plaats van te luisteren en lief te hebben.

  • ‘Zij/hij is nu op een betere plek.’

    • Dat zorgt er niet voor dat de persoon zijn of haar geliefde minder mist.

Helpen wel

  • ‘Ik weet nu niet wat ik moet zeggen, maar ik vind het fijn dat je het mij verteld hebt.’

  • ‘Zeg eens hoe je je nu voelt.’

  • ‘Ik geef om je.’

  • ‘Ik ben er voor je.’

  • ‘Je mag je zo voelen.’

Lezen:

Iedereen is uniek en heeft andere behoeften. Zelfs als u de juiste woorden gebruikt, kan de ander nog overstuur raken. Gekwetst en overstuur zijn, is een natuurlijk onderdeel van verdriet of depressiviteit. Uw voornaamste taak is komen opdagen, luisteren, en lief en vriendelijk zijn.

Tip:

Bekijk de lijst met hulpmiddelen voor het omgaan met allerlei moeilijkheden in ‘Hulpmiddelen’ aan het eind van dit hoofdstuk.

Bespreken:

Hoe zou u iemand kunnen helpen die het emotioneel erg moeilijk heeft?