Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
30 Sepitema–13 ʻOkatopa. ʻEfesō: ‘Ko Hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní’


“30 Sepitema–13 ʻOkatopa. ʻEfesō: ‘Ko Hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“30 Sepitema–13 ʻOkatopa. ʻEfesō,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2019

ʻĪmisi
ko ha fāmili ʻoku nau sio ʻi ha ʻū tā

30 Sepitema–13  ʻOkatopa

ʻEfesō

“Ko Hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní”

ʻOkú ke vakai nai ki ha felāveʻi ʻi he ngaahi pōpoaki ʻi he konifelenisi lahí mo e Tohi ʻa Paula ki he Kakai ʻEfesoó?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he kamata ke mafola ʻa e ongoongoleleí ʻi ʻEfesoó, naʻá ne fakatupu ha “maveuveu lahi” (Ngāue 19:23) ʻi he kakai ʻEfesoó. Naʻe vakai ʻa e kau tangata nimameaʻa naʻa nau faʻu ʻa e tauhiʻanga tamapua maʻá e ʻotua fefine fakahītení ʻo fakakaukau ʻe kaunga kovi ʻeni ki heʻenau maʻuʻanga moʻuí, pea “naʻa nau fonu ʻi he ʻita, … pea naʻe maveuveu ʻa e kolo kotoa pē” (vakai, Ngāue 19:27–29). Fakakaukauloto ko ha tokotaha papi ului foʻou koe ki he ongoongoleleí ʻi ha faʻahinga ʻātakai pehē. Naʻe tali mo moʻui ʻaki ʻe he kau ʻEfesō tokolahi ʻa e ongoongoleleí ʻi he lotolotonga ʻo e “maveuveu” ko ʻení (Ngāue 19:40), pea naʻe fakapapauʻi ʻe Paula kiate kinautolu ko “Kalaisi … ko hotau melinoʻangá ia” ( ʻEfesō 2:13–14). ʻOku hangē ʻoku taimi tonu mo fakafiemālie ʻa e ngaahi leá ni ʻi he taimí ni, fakataha mo ʻene fakaafe ke “tuku ke mamaʻo ʻiate kimoutolu ʻa e lotokovi kotoa pē, mo e ʻita, mo e feʻohoaki, mo e lea fakakovi” ( ʻEfesō 4:31) ʻo hangē pē ko e taimi naʻe hoko aí. Ki he kakai ʻEfesoó ia, kiate kimoutolú, ko e mālohi ke fehangahangai mo e faingataʻá ʻoku “ʻi he ʻEikí, pea ʻi he lahi ʻo ʻene māfimafí” ( ʻEfesō 6:10–13).

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

ʻEfesō 1:4–11, 17–19

Kuo “fili” pe “tuʻutuʻuni” ʻe he ʻOtuá ha niʻihi ʻo ʻEne fānaú ke fakamoʻui?

Naʻe lea ʻa Paula fekauʻaki mo hono “tuʻutuʻuni” ʻe he ʻOtuá ʻa e Kāingalotú mo “fili … ʻi he teʻeki ai fakatupu ʻa e māmaní” ke nau hoko ko Hono kakai. Hangē ko ia ne fakamatala ʻe Palesiteni Henry  B. Eyring, ko e foʻi moʻoni ko ia ʻoku tokolahi fau ha kakai kuo nau moʻui pea mate taʻe ʻi ai hanau faingamālie ke maʻu ʻa e ongoongoleleí ʻoku fakatupunga ai ha niʻihi ke nau pehē “pau pē ne ʻosi fakapapauʻi ʻe he ʻOtuá ia kimuʻa pe ko hai ʻe fakamoʻui Heʻene fānaú, peá Ne ʻai pē ke nau maʻu e ongoongoleleí, kae ʻikai pē ke ‘fili’ e niʻihi ia kuo teʻeki ai ke nau fanongo ʻi he ongoongoleleí. Ka ʻoku … lahi ange e angaʻofa mo e angatonu ia e palani ʻa e ʻOtuá. ʻOku hohaʻa mai ʻetau Tamai Hēvaní ke Ne tānaki mo tāpuekina kotoa ʻa Hono fāmilí” (“Ko Hono Tānaki e Fāmili ʻo e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 20–21). ʻE lava ʻe he fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá ʻo tali ʻa e ongoongoleleí mo hono ngaahi ouaú koeʻuhí ko e ngāue ʻoku fakahoko maʻá e kau pekiá ʻi he ngaahi temipale māʻoniʻoní.

Neongo ʻoku ʻikai ha taha naʻe tomuʻa tuʻutuʻuni ke fakamoʻui pe taʻefakamoʻui, ka ʻoku akoʻi ʻi he fakahā ʻo e kuonga ní ne fili pe “tomuʻa fakanofo” ha niʻihi ʻi he maama fakalaumālié ke nau fakahoko ha ngaahi fatongia pau ʻi he māmaní. ʻOku kau heni ʻa e fatongia kuo pau ke vahevahe ʻe he Kāingalotu kotoa pē ʻa e ongoongoleleí mo tokoniʻi e fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá ʻi he ongo tafaʻaki ʻo e veilí ke nau haʻu kia Kalaisi.

ʻEfesō 1:10

ʻE hanga ʻe he ʻOtuá ʻo “fakakātoa fakataha ʻa e meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi.”

Kuó ke fifili nai pe ko e hā ʻa e “kakato ʻo e ngaahi kuongá” pe ʻoku ʻuhinga nai ki he hā ke “fakakātoa fakataha ʻa e meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi”? ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he ongo kupuʻi leá ni, lau ʻa e ʻū potufolofola ko ʻení: ʻEfesō 4:13; 2 Nīfai 30:7–8; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16; 112:30–32; 128:18–21. ʻE lava ke ueʻi fakalaumālie koe ke ke hiki hoʻo fakamatala pē ʻaʻau ki he ongo kupuʻi lea ko ʻení.

ʻEfesō 2:19–22; 4:11–16

ʻOku fokotuʻu ʻa e Siasí ʻo makatuʻunga ʻi he kau ʻaposetolo mo e kau palōfita, pea ko Sīsū Kalaisi ʻa e fungani makatulikí.

ʻE ala tokoni e laukonga fekauʻaki mo e ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá ke ke mateuteu ai ke fanongo ki he ngaahi pōpoaki ʻa e kau ʻaposetolo mo e kau palōfita ʻi he kuonga ní lolotonga e konifelenisi lahí. Fakatatau ki he ʻEfesō 2:19–22; 4:11–16, ko e hā ʻoku tau maʻu ai ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló? Kuo tokoni fēfē ʻenau ngaahi akonakí ke ʻoua naʻa “feʻaveaki fano [koe] ʻe he matangi ʻo e akonaki kotoa pē”?

Vakai foki, Ngāue 4:10–12.

ʻĪmisi
kau mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá.

ʻOku ui ʻe he ʻEikí ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ke tataki Hono Siasí.

ʻEfesō 5:21–6:4

Te u lava ʻo fakamālohia hoku vā mo hoku fāmilí.

ʻI hoʻo lau ʻa e ʻEfesō 5:21–6:4, ko e hā ha ngaahi fakakaukau ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e founga ke fakamalōhia ai ho vā mo ho fāmilí?

ʻOku mahuʻinga ke fakatokangaʻi naʻe hiki e ngaahi lea ʻa Paula ʻi he ʻEfesō 5:22 ʻi he puipuituʻa ʻo e ngaahi ʻulungaanga fakasōsiale ʻo hono kuongá. ʻOku akoʻi ʻe he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo e kuonga ní ʻoku ʻikai ke māʻolunga ange ʻa e tangatá ʻi he fefiné pea ʻoku totonu ke hoko ʻa e ngaahi hoa malí ko ha “kaungā-ngāue tuʻunga tatau” (vakai, “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 145). Ka neongo iá, ʻe lava ke ke kei maʻu pē ha faleʻi ʻoku felāveʻi mo iá ʻi he ʻEfesō 5:23–33, tautautefito kapau kuó ke ʻosi mali pe teuteu ke mali. Hangē ko ʻení, ʻoku fakahaaʻi fēfē ʻe Kalaisi ʻEne ʻofa ki he Kāingalotú? Ko e hā leva ʻene ʻuhinga ki he founga ʻoku totonu ke fakafōtunga ai ʻa e ngaahi husepānití ki honau uaifí? Ko e hā ha ngaahi pōpoaki ʻoku ʻaonga kiate koe ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

ʻEfesō 6:10–18

ʻE tokoni hono tui ʻo e “mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá” ke maluʻi au mei he koví.

ʻI hoʻo lau ʻa e ʻEfesō 6:10–18, fakakaukau pe ko e hā ne fakalau ai ʻe Paula ʻa e konga takitaha ʻo e teunga taú. ʻE maluʻi nai kitautolu ʻe he “mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá” mei he hā? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ke tui ai ʻa e konga takitaha ʻo e teunga taú ʻi he ʻaho kotoa pē?

Vakai foki, 2 Nīfai 1:23; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:15–18.

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau mo ho fāmilí e folofolá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau ʻeni:

ʻEfesō 1:10

ʻOku fakafou ʻi hono toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí, ʻa hono tānaki fakataha ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē ʻo taha, ʻo kau ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau kotoa pē ʻo e ongoongoleleí. Ke fakatātaaʻi e fakakaukau ko ʻení, te ke lava ʻo fūfuuʻi takai holo ʻi homou ʻapí ha ʻū meʻa pe ngaahi kupuʻi lea kuo toe fakafoki mai ʻi hotau kuongá (hangē ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ngaahi ouau fakatemipalé, ngaahi folofolá, mo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié). ʻE lava ke fekumi ki ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí pea “tānaki fakataha” kinautolu. Ko e hā ʻoku tau houngaʻia ai ke moʻui ʻi he “kuonga ʻo e kakato ʻo e ngaahi kuongá”?

ʻEfesō 2:4–10; 3:14–21

Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ne nau ongoʻi ai e ʻofa mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisi naʻe fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

ʻEfesō 2:12–19

Mahalo ʻe saiʻia ho fāmilí ke langa ha ʻā ʻaki ʻa e ʻū piló pe ha ʻū meʻa kehe ʻokú ke maʻu ʻi ʻapi hili iá pea holoki leva ki lalo. Ko e hā ha faʻahinga ʻā ʻokú ne fakamāvahevaheʻi ʻa e kakaí he ʻahó ni? Ne founga fēfē hono “holoki hifo [ʻe Sīsū Kalaisi] ʻa e ʻā vahevahe …” ʻi hotau vā mo e ʻOtuá?

ʻEfesō 6:10–18

ʻE lava ke faʻu ʻe homou fāmilí ʻenau “mahafu tau ʻo e ʻOtuá” ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ʻū nāunau fakaʻapí. ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí ha fakamatala mahinongofua ʻo e ʻū kongokonga kehekehe ʻo e teunga taú ʻi he “Ko e Teunga Tau Kakato ʻa e ʻOtuá” (Liahona, Sune 2016, 24–25). ʻOku founga fēfē hono maluʻi fakalaumālie kitautolu ʻe he konga takitaha ʻo e teunga taú? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fetokoniʻaki ai ʻi hono “ʻai kiate [kitautolu] ʻa e mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá” ( ʻEfesō 6:11) ʻi he ʻaho kotoa pē?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono ako’i ‘o e fānaú, vakai ki he lesoni ʻo e uike ko ‘eni ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

Tuku ke tataki ʻe he Laumālié hoʻo akó. Ke ke ongoʻingofua ʻa e Laumālié ʻi Heʻene tataki koe ki he ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke ke ako ʻi he ʻaho takitaha, ʻo tatau ai pē pe ʻoku hoko ʻeni ke ke ako ai ha tefito naʻe ʻikai ke ke palani ki ai.

ʻĪmisi
ko ha tangata ʻi he teunga tau ʻo e kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú

ʻE tokoni hono tui ʻo e teunga tau ʻa e ʻOtuá ke maluʻi fakalaumālie ai au.