Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
5–11 ʻAokosi. Loma 1–6: ‘Ko e Mālohi Ia ʻo e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí’


“5–11 ʻAokosi. Loma 1–6: ‘Ko e Mālohi Ia ʻo e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“5–11 ʻAokosi. Loma 1–6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2019

ʻĪmisi
Ko hono tohi ʻe Paula ha ʻipiseli

5–11 ʻAokosi

Loma 1–6

“Ko e Mālohi Ia ʻo e ʻOtuá ki he Fakamoʻuí”

ʻE tokoni hono lekooti ʻo e ngaahi ueʻi fakalaumālié ke ke manatuʻi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he Laumālié. Fakakaukau foki ke toe lekooti hoʻo ongo ki he ngaahi ueʻi ko ʻení.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he taimi naʻe tohi ai ʻe Paula ʻene ʻIpiseli ki he Kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Lomá, ʻa ia ko ha kakai kehekehe ʻo e kau Siú mo e kau Senitailé, naʻe fakaʻau ke tupu ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo tokolahi ange ʻi ha kiʻi falukunga kakai tokosiʻi mei Kāleli ʻoku nau maʻu ʻa e tuí. Hili ha meimei taʻu ʻe 20 nai mei he Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí, naʻe ʻi ai ha haʻofanga ʻo e kau Kalisitiané ʻi he meimei feituʻu kotoa pē ne fononga ki ai ʻa e kau ʻAposetoló—kau ai ʻa Loma, ko e kolomuʻa ʻo ha puleʻanga kāfakafa. Neongo naʻe fakataumuʻa ʻa e ʻipiseli ʻa Paulá ki he Kāingalotu Lomá, ka ko ʻene pōpoakí ʻoku fakaemāmani lahi ia, pea ʻoku kau ki ai ʻa kitautolu kotoa he ʻaho ní: “[Ko e] ongoongolelei ʻo Kalaisí … ko e mālohi ia ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻuí kiate kinautolu kotoa pē ʻoku tuí” (Loma 1:16, tānaki atu e fakamataʻitohí).

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Loma–Filimone

Ko e hā ʻa e ʻipiselí pea ʻoku fokotuʻutuʻu fēfeeʻi ia?

Ko e ʻipiselí ko e ʻū faitohi ia ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki he Kāingalotu ʻi he ngaahi tapa kehekehe ʻo e māmaní. Naʻe tohi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻa e konga lahi taha ʻo e ʻū ʻipiseli ʻi he Fuakava Foʻoú—ʻo kamata mei he tohi Lomá ʻo fakaʻosi ki he tohi Filimoné. ʻOku fokotuʻutuʻu ʻene ʻū ʻipiselí ʻo fakatatau ki hono lōloá. Neongo ko e tohi Lomá ʻa e fuofua ʻipiseli ʻi he Fuakava Foʻoú, ka naʻe toki hiki ia ʻi he fakaʻosinga ʻo e ngaahi fononga fakafaifekau ʻa Paulá. Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e ʻū ʻipiselí, vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Ngaahi Tohi ʻa Paulá.”

Loma 1–6

ʻI he taimi ʻoku ou fakahaaʻi ai ʻa e tui ki he Fakamoʻuí ʻaki ʻeku tauhi ʻEne ngaahi fekaú, ʻoku fakatonuhiaʻi au ʻo fakafou ʻi Heʻene ʻaloʻofá.

ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e Tohi ki he Kakai Lomá:

Ko e fonó:ʻI he taimi naʻe tohi ai ʻa Paula fekauʻaki mo e “fonó,” naʻá ne ʻuhinga ki he fono ʻa Mōsesé. ʻOku tatau pē ia mo e faʻa ʻuhinga ʻa e foʻi lea “ngaahi ngāue” ʻi he ngaahi tohi ʻa Paulá ki he ngaahi ouau ʻo e fono ʻa Mōsesé. Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa e fono ko ʻení mo e “fono ʻo e tuí” (vakai, Loma 3:27–31), pe ko e tokāteline ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa ia ko e maʻuʻanga moʻoni ʻo hotau fakamoʻuí.

Kamu, taʻekamu:ʻI he kuonga muʻá, naʻe hoko ʻa e kamú ko ha fakaʻilonga pe fakataipe ʻo e fuakava naʻe fai ʻe he ʻOtuá mo ʻĒpalahamé. Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula e foʻi lea ko e “kamu” ke ʻuhinga ki he kau Siú (ko e kakai ʻo e fuakavá) pea “taʻekamu” ke ʻuhinga ki he kau Senitailé (ʻa kinautolu ʻoku ʻikai ʻo e fuakava faka-ʻĒpalahamé). ʻOku ʻikai ke toe fie maʻu ʻa e kamú ko ha fakaʻilonga ʻo e fuakava ʻa e ʻOtuá mo Hono kakaí (vakai, Ngāue 15:23–29).

Fakatonuhia, fakatonuhiaʻi, naʻe fakatonuhiaʻi:ʻOku ʻuhinga ʻa e ngaahi lea ko ʻení ki he fakamolemoleʻi ʻo e angahalá. ʻI he taimi ʻoku fakatonuhiaʻi ai kitautolú, ʻoku fakamolemoleʻi kitautolu, fakahā ʻetau taʻehalaiá, pea fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he tautea taʻengata ʻo ʻetau ngaahi angahalá. Hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻe Paulá, ʻoku malava ʻeni tuʻunga ʻia Sīsū Kalaisi (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakatonuhiá, Fakatonuhiaʻí,” scriptures.lds.org).  ʻI he ʻIpiseli ʻa Paula ki he kakai Lomá, ʻoku lava ke vakai ki he ngaahi foʻi lea hangē ko e māʻoniʻoni mo e anga-māʻoniʻoni ke ʻuhinga tatau mo e ngaahi foʻi lea hangē ko e totonu mo e fakatonuhiaʻi.

ʻAloʻofá: Ko e ʻAloʻofá ko ha “… tokoni pe ivi fakalangi, ʻoku foaki mai ʻo fakafou ʻi he ʻaloʻofa lahi mo e ʻofa ʻa Sīsū Kalaisí.” ʻOku tuʻunga ʻi he ʻaloʻofá, e toetuʻu mo maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté. ʻIkai ngata aí, “Ko e ʻaloʻofa ko ha faʻahinga ivi ia ʻokú ne ʻai ke malava e kakai tangata mo fafiné ʻo puke maʻu e moʻui taʻengatá mo e hakeakiʻí hili ʻenau fakahoko honau lelei tahá.” ʻOku ʻikai ke tau maʻu e ʻaloʻofá ʻi heʻetau ngaahi ngāué; ka ko e ʻaloʻofá ʻoku ne ʻomi kiate kitautolu ʻa e “mālohi mo e tokoni ke fai e ngaahi ngāue lelei naʻe ʻikai ke [tau] mei malava ʻo fai pē ʻe [kitautolú]” (Bible Dictionary, “Grace”; vakai foki, Dieter F. Uchtdorf, “Ko e Meʻaʻofa ʻo e ʻAloʻofá,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 107; 2 Nīfai 25:23).

Loma 2:17–29

Kuo pau ke hāsino mo fakatupulaki heʻeku tōʻongá ʻa e ului ʻo e lotó.

ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi akonaki ʻa Paulá naʻe kei tui pē ha niʻihi ʻo e kau Kalisitiane Siu ʻi Lomá ʻoku ʻomi ʻe he talangofua ki he ngaahi ouau mo e tōʻonga ʻo e fono ʻa Mōsesé ʻa e fakamoʻuí. Mahalo ʻe hangē ʻeni ko ha palopalema ʻoku ʻikai ke tau kei fefaʻuhi mo ia he ʻoku ʻikai ke tau toe fakaʻaongaʻi ʻa e fono ʻa Mōsesé. Ka ʻi hoʻo lau ʻa e ngaahi tohi ʻa Paulá, kae tautautefito ki he Loma 2:17–29, fakakaukau ki hoʻo ngaahi feinga ke moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí. ʻOku hoko nai hoʻo ngaahi fakafōtungá, hangē ko hono maʻu ʻo e sākalamēnití pe ʻalu ki he temipalé, ke ne tataki koe ki he uluí mo fakamālohia hoʻo tui kia Kalaisí? (vakai, ʻAlamā 25:15–16). Te ke fakapapauʻi fēfē ʻoku fakatupu ʻe hoʻo ngaahi tōʻongá ha liliu ʻi he lotó?

Vakai foki, Dallin H. Oaks, “The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 32–34.

Loma 3:10–315

ʻOku lava ke fakamolemoleʻi ʻeku ngaahi angahalá, tuʻunga ʻia Sīsū Kalaisi.

Mahalo ʻe ongoʻi lotosiʻi ha niʻihi ʻi he lea loto-toʻa ʻa Paula ʻo pehē “ʻoku ʻikai ha toko taha ʻoku māʻoniʻoni, ʻoku ʻikai ʻaupito ha taha” (Loma 3:10). Ka ʻoku ʻi ai foki mo ha ngaahi pōpoaki fakatuʻamelie ʻi he tohi Lomá. Fekumi ki ai ʻi he vahe 3 mo e 5, pea fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke manatuʻi ʻoku hoko ʻa e “fai angahala kotoa pē, pea tōmui ʻi he fakamālō mei he ʻOtuá” (Loma 3:23) ko ha sitepu mahuʻinga ia ki he ako ke “fiefia ʻi he ʻamanaki lelei” ʻia Sīsū Kalaisí (Loma 5:2).

Loma 6

ʻOku fakaafeʻi au ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke u “felakaʻi ʻi he moʻui foʻou.”

Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻoku totonu ke liliu ʻe he ongoongoleleí ʻetau tōʻonga moʻuí. Ko e hā ha fakamatala ʻi he Loma 6 te ke ala fakaʻaongaʻi ke tokoni ke mahino ki ha taha ʻa e founga kuo tokoniʻi ai koe ʻe he ongoongoleleí ke ke “felakaʻi ʻi he moʻui foʻou”? (veesi 4). Ko e hā ha ngaahi aʻusia fakafoʻituitui te ke vahevahe?

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau mo ho fāmilí e folofolá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau ʻeni:

Loma 1:16–17

Te tau fakahaaʻi fēfē ʻoku “ʻikai te [tau] mā ʻi he ongoongolelei ʻo Kalaisí”?

Loma 3:23–28

ʻE lava ke pehē ‘e ha niʻihi ko e meʻa ʻi hono “fakatonuhiaʻi [kitautolu] ʻe he ʻaloʻofa ʻa e [ʻOtuá]” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Loma 3:24), ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke tau maʻu ʻa e ʻaloʻofá. Neongo he ʻikai ke tau teitei lava ʻo “ngāueʻi” ʻa e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku folofola mai ʻe he ʻOtuá ke tau fai ha ngaahi meʻa pau ke maʻu ia. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke maʻu ai ʻa e ʻaloʻofá?

Loma 5:3–5

Ko e hā ha ngaahi faingataʻa kuo tau aʻusia? Kuo tokoni fēfē ʻa e ngaahi faingataʻa ko ʻení ke tau fakatupulaki ai ʻa e faʻa kātakí, aʻusiá, mo e ʻamanaki leleí?

Loma 6:3–6

Ko e hā naʻe lea ʻaki ʻe Paula ʻi he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e fakataipe ʻo e papitaisó? ʻE lava ke palani ʻe hoʻo fāmilí ke mou ʻalu ki ha papitaiso ʻoku teu ke fakahoko. Pe ʻe lava ʻe ha taha ʻi ho fāmilí ke ne vahevahe ha ʻū tā pe manatu melie mei hono ʻaho papitaisó. ʻOku tokoni fēfē ʻa hono fakahoko mo tauhi ʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó ke tau “felakaʻi ʻi he moʻui foʻou”?

ʻĪmisi
ko hono papitaiso ʻe ha tangata ha tangata kehe ʻi ha anovai

ʻOku fakataipe ʻe he papitaisó ʻa e kamataʻanga ʻo ha moʻui foʻou ko ha ākonga ʻa Kalaisi.

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono ako’i ‘o e fānaú, vakai ki he lesoni ʻo e uike ko ‘eni ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki e Ako Fakataautahá

ʻEke ha ngaahi fehuʻi lolotonga hoʻo akó. ʻI hoʻo ako e folofolá, ʻe lava ke ke fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi. Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení pea fekumi ki he ngaahi talí. Hangē ko ʻení, ʻi he Loma 1–6 te ke lava ʻo fekumi ki he tali ki he fehuʻi “Ko e hā ʻa e ʻaloʻofa?”

ʻĪmisi
Ko hono fakahaofi ʻe Kalaisi ha taʻahine ʻi ha vaitafe

ʻOua Te Ke Manavahē, tā ʻa Greg K. Olsen