Luaku, Undonde
Ngondu wa Dikumi 20–26: O Nzambi, Udi Penyi?: Dilongesha ne Bipungidi 121–123


“Ngondu wa Dikumi 20–26: O Nzambi, Udi Penyi?: Dilongesha ne Bipungidi 121–123: Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dilongesha ne Bipungidi 2025 (2025)

“Dilongesha ne Bipungidi 121–123,” Luaku, Undonde—Bua mu Dîku ne mu Ekelezia: Dilongesha ne Bipungidi 2025

Joseph Smith mu Buloko bua Liberty

Liberty Jail (Buloko bua Liberty), kudi Welden Andersen

Ngondu wa Dikumi 20–26: O Nzambi, Udi Penyi?

Dilongesha ne Bipungidi 121–123

Tshipidi tshia muinshi tshia buloko bua Liberty, Missouri, tshivua tshimanyika bu “buloko bua tshipua moyo.” Bimanu bivua bikesa, dibua dia panshi divua ne mashika ne manyanu, biakudia bivua bikesa ne bibola, ne mishiku ibidi mikesa, milonda ya madidishi mikanga ya biamua pabuipi pa tshibambalu ivua ifila ka bukenka kakesa. Momu emu ki muvua Joseph Smith ne bakuabu bakesa bapitshisha ngondu inayi ya mashika makola mu hiver wa 1838–39. Mu tshikondu atshi, Joseph uvua wenda upeta mapiamapia pa dikenga dia Bansatu. Ditalala ne ditekemena bivua biumvuika mu Far West biakanenga anu bua ngondu mikesa, ne mpindiewu Bansantu bakashala kabayi ne nzubu tshia kabidi, benzeja bua kuya mu tshipela mu dikeba dia muaba mukuabu bua kuasa—tshikondu atshi ne Muambi wabu mu buloko.

Ne nanku, nansha mu buloko bua lutatu alu, dimanya difuma ku Diûlu diakapuekela bansantu (Dilongesha ne Bipungidi 121:33). Lukonku lua Joseph: O Nzambi, Udi Penyi? luvua luandamuna bitoka ne bukola bonsu: Kutshinyi to … , Bualu Nzambi neikala neba bua kashidi ne tshiendelela (Dilongesha ne Bipungidi 121:1; 122:9).

Tangila Saints, 1:323–96; “Within the Walls of Liberty Jail,” mu Revelations in Context, 256–63.

ikone wa bia kulonga

Ngenyi bua Kulonga mu Dîku ne mu Ekelezia

Dilongesha ne Bipungidi 121:1–10, 23–33; 122

Ne Nzambi, dikenga didi mua kuikala bua buimpa buanyi.

Patudi tuetu anyi bantu batudi bananga tukenga, bidi bulelela bua kuelangana meji pikala Nzambi udi mutumanya. Pawudi ubala Dilongesha ne Bipungidi 121:1–6, nana meji pa bikondu biwuvua mupeta nkonku anyi ngumvuilu mifuanangana ne ya Joseph Smith. Tshinyi tshiwudi upeta mu diandamuna dia Mukalenga tshidi mua kukuambuluisha pawudi ne nkonku anyi ngumvuilu eyi? Tshilejilu, mu tunungu 7–10, 26–33, funda mabenesha adiye mulaya. Ntshinyi tshiwudi wela meji tshidi tshiumvuija kunanukila bimpa? Mushindu kayi udi Mupandishi ukuambuluisha bua kutshienza?

Pawudi ubala tshitupa 122, ela meji pa mushindu udi Mukalenga musua bua wewa umona makenga eba. Udi mua kunana meji pa mamanya avua mafumina ku mateta eba ne mushindu uvuawu mua kuikala bua bimpa bieba (kanungu 7).

Tangila kabidi Quentin L. Cook, “Personal Peace in Challenging Times,” Liahona, Ngondu wa Dikumi ne Umua 2021, 89–92.

Dilongesha ne Bipungidi 121:34–46

ikone wa seminaire
Bukola bulelela ne buenzeji bidi bishindamena pa nshidamenu ya buakana.

Bukola bua buloba buakenzeja Bansantu pambelu pa Missouri ne Joseph Smith mu buloko. Kadi pavua Joseph muikala momu, Mukalenga wakamulongesha pa mushindu mushilangana wa bukola: Bukola Buenda, makola a Diûlu. Dibala pa bukola mu Dilongesha ne Bipungidi 121:34–46 didi mua kukuambuluisha bua kulonga mushindu wa kupeta bukola—ne mushindu wa kubuenzela bua kubenesha bakuabu. Pamuapa udi mua kuandika tshiwudi mulonga pa mesa ni milongu miludika Bukola bua Diûlu ne Bukola bua Buloba. Munyi mudi mishindu ya bukola ibidi eyi mishilangana? Tshinyi tshidi mumvuija a bukola bua Mukalenga akulongesha pa Yeya?

Udi kabidi mua kunana meji pa muaku buenzeji mu kanungu 41. Mu malu kayi kampanda muwudi mujinga bua kuikala ne buenzeji buimpa—pamuapa mu malanda a dîku, mu tshilongelu, ku mudimu, anyi mu Ekelezia? tshinyi tshiwudi ulonga ku tunungu 41–46 pa mushindu udi Nzambi wenzeja bana benda? Udi mua kukepesha biwudi ulonga mu kukumbaja tshiambilu bu mudi etshi: “Kuenzeja bua buimpa, Nengenza .”

Tangila kabidi Jeffrey R. Holland, “Not as the World Giveth,” Liahona, Ngondu Muitanu 2021, 35–38; David A. Bednar, “The Powers of Heaven,” Liahona, Ngondu Muitanu 2012, 48–51; “The Powers of Heaven” (video), Tshisangi tshia Lumu Luimpa.

9:14

"The Powers of Heaven"

Sungula tshiambilu ne longa bitupa biatshi. Bua kulonga bia bungi pa mabenesha mashema mu tunungu 45–46, udi mua kusungula tshiambilu tshidi ne mushinga kuwudi ne kulonga bitupa biatshi. Tshilejilu, muaku kukolesha udi umvuija tshinyi, ne mushindu kayi udi buimpa bukolesha meji eba? Anyi pamuapa udi mua kupeta tshimfuanyi tshia lumuma ne kulonga pa mushindu udi lumuma luenza pa bisonsa. Mushindu kayi udi etshi tshifuanangana ne mushindu udi Mukalenga ulongesha Dilongesha Dienda? Leja biwudi mupeta kudi dîku dieba anyi balunda, biangata balunda beba ba mu Ekelezia.

Dilongesha ne Bipungidi 122:8

Yezu Kilisto wakapueka muinshi mua bintu bionsu bua ne Abandishibua kûlu.

Tshinyi tshiwudi wela meji ne tshidi tshiumvuija bua kuamba ne Yezu Kilisto wakapueka muinshi mua bintu bionsu? Etu tudi tunungu tukumbaja tudi mua kukuambuluisha bua kumvua tshiambilu etshi: Yeshaya 53:3–4; Ebelu 2:17–18; 1 Nefi 11:16–33; Alama 7:11–13. Bishindamena pa biwudi mulonga, ela meji bua kuambulula Dilongesha ne Bipungidi 122:8 mu miaku yeba nkayeba. Mushindu kayi uwudi mua kuleja disakidila dieba kudi Yezu Kilisto bua kupueka muinshi mua bintu bionsu?

Mushindu kayi udi lungenyi elu lua kudi Mulombodi Mukulu Dallin H. Oaks lulenga ngumvuilu weba? Tudi nansha mua kuamba ne mupueka muinshi mua bionsu, Yezu Kilisto wakadifila bushuwa bua kutubandisha ne kutupesha dikankamika ditudi tujinga bua kunanukila ntatu yetu. (“Strengthened by the Atonement of Jesus Christ,” Liahona, Ngondu wa Dikumi ne Umua 2015, 64).

Yezu Kilisto ukenga mu Getesemane

Diumvuija ku Kabikadi ku Disua Dianyi Kadi ku Dieba, kudi Walter Rane

Dilongesha ne Bipungidi 123

Tuenzayi bimpa bintu bionsu bidi ku makanda etu ne bitudi ne bukola bua kuenza.

Mu Dilongesha ne Bipungidi 123:7–8, Joseph Smith wakatuma meji ku mitaba a dishima adi atuala ku lutatu, biangata dikengesha dia Bansantu. Mu Ngondu Muisatu 1839, bivua bimueneka ne kakuvua bia bungi bivua Bansantu mua kuenza bua kushintulula dikenga edi. Kadi mu mikanda yakafundaye pavuaye mu buloko bua Liberty, Joseph wakabambila tshivuabu mua kuenza: kusangisha dimanya pa malu onsu ne kuimana tshishiki, ne dituishibua, bua kumona lupandu lua Nzambi (Dilongesha ne Bipungidi 123:1, 17). Pawudi wela meji pa malu a buloba lelu, nana meji pa mishindu ya kuluangana ne awudi ne bukola bua kuenza (tunungu 12, 17). Ne kanulenguludi bintu bidi bimueneka bikesa (kanungu 15). Buatshinyi bidi ne mushinga bua kuenza bintu ebi bidi bishema? (verse 17).

Malu a bungi avua Joseph mulomba mu mukanda ewu avua mafila kudi tshimamuenda wa bukalenga ne mapatula mu nsangilu wa bitupa 11 mu bibejibeji bia Nauvoo Times and Seasons (tangila “A History, of the Persecution, of the Church of Jesus Christ, of Latter Day Saints in Missouri, December 1839–October 1840,” [josephsmithpapers.org]).

Bua ngenyi ya bungi, tangila malu a ngondu ewu a Liahona ne Makazina a Bua Dikankamika dia Bansonga.

ikone 03 bua tshitupa tshia bana

Ngenyi bua Kulongesha Bana

Dilongesha ne Bipungidi 121:1–9; 122:7–9

Ne Nzambi, mateta anyi adi mua kuikala bua buimpa buanyi.

  • Bua kuambuluisha bana beba bua kuela meji pa tshivua mua kuikala Joseph Smith ne balunda benda mu Buloko bua Liberty, nudi mua kubala pamua “Chapter 46: Joseph Smith in Liberty Jail” (mu Doctrine and Covenants Stories, 172–74) anyi “Voices of the Restoration: Liberty Jail” anyi kutangila tshitupa tshia video “Joseph Smith: Prophet of the Restoration” (Tshisangi tshia Lumu Luimpa, beginning at 41:30). Pashisha, panudi nubala pamua Dilongesha ne Bipungidi 121:1–9, nudi mua kuakula pa mushindu uvua Mupandishi muambuluisha Joseph bua kumvua ditalala. Mushindu kayi utudi tupeta ditalala mu Mupandishi, nansha mu bikondu bikola?

    1:51

    Chapter 46: Joseph Smith in Liberty Jail: November 1838–April 1839

    62:4

    Joseph Smith: The Prophet of the Restoration

  • Bua kuambuluisha bana beba bua bamanya ne mateta etu adi mua kuikala bua buimpa buetu (Dilongesha ne Bipungidi 122:7), udi mua kuakula nabu pa mushindu udi misunyi yetu ikola patudi tuambula tshintu tshia bujitu. Udi nansha mua kubabikila bua kujula tshintu tshia bujitu. Pashisha udi mua kuakula pa mushindu udi kupitshila mu malu makola mua kuambuluisha nyuma yetu bua kukola—patudi tukudimuka bua kulomba diambuluisha kudi Mukalenga. Fila bilejilu kampanda bia moyo weba.

Dilongesha ne Bipungidi 121:34–46

Buakana budi bufila makola a diûlu.

  • Pamuapa tshifuanyikijilu tshidi mua kuambuluisha bana beba bua kumvua makola a diûlu. Tshilejilu, udi mua kufuanyikija bukola bua Nzambi ne bukola bua nzembu. Tshinyi tshidi mua kupumbisha tshiamua tshia nzembu bua kupangila kapia? Tshinyi tshidi tshipuekesha bukola buetu bua nyuma? Tshinyi tshidi tshibubandisha? (Keba miaku ne biambilu mu Dilongesha ne Bipungidi 121:34–46; tangila kabidi Mukanda Munena wa Maludiki, 3.5, 3.6, Tshisangi tshia Lumu Luimpa.)

Dilongesha ne Bipungidi 122:7–9

Yezu Kilisto mmumanya malu makola adi amfikila.

  • Panyima pa dibala Dilongesha ne Bipungidi 122:7–9 ne bana beba, udi mua kuleja dimanya kampanda pawuvua mumvua ne Mupandishi uvua neba mu diteta dikola. Nudi mua kuimba kabidi pamua musambu bu mudi “Jesus Once Was a Little Child” (Mukanda wa Misambu ya Bana, 55) ne kujadika ne Yezu Kilisto udi mua kutuambuluisha bualu udi mumanya mutudi tumvua.

Dilongesha ne Bipungidi 123:15–17

Nansha bintu bikesa bidi mua kuenza dishilangana mu disadila dia Nzambi.

  • Bua kuambuluisha bana beba bumvua Dilongesha ne Bipungidi 123:15–17, udi mua kulejangana nabu tshimfuanyi tshia buatu bunena ne nkeya mukesa, anyi lejangana nabu diumvuija dia David A. Bednar mu “The Principles of My Gospel” (Liahona, Ngondu Muitanu 2021, 125–26). Pashisha udi mua kuakula pa mishindu mikesa itudi mua kusadila ne dinanga dîku dietu ne balunda.

15:0

“The Principles of My Gospel”

Bimfuanyi bia buatu pa mbû

Bu mudi nkeya mukesa wa buatu bunena, makanda etu makesa adi mua kuenza dishilangana dinena.

Bua ngenyi ya bungi, tangila malu a ngondu ewu a Makazina a Mulunda.

Joseph Smith wandika dibuluila mu Buloko bua Liberty

Joseph Smith in Liberty Jail [Joseph Smith mu Buloko bua Liberty], kudi Greg Olsen

dibeji dia tshibilu bua bana