Seminelí
ʻAlamā 45–46: Ko e Hiki Hake ʻe Molonai ʻa e Fuka ʻo e Tauʻatāiná


“ʻAlamā 45–46: Ko e Hiki Hake ʻe Molonai ʻa e Fuka ʻo e Tauʻatāiná,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻAlamā 45–46,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻAlamā 45–46

Ko e Hiki Hake ʻe Molonai ʻa e Fuka ʻo e Tauʻatāiná

ʻĪmisi
Ko Molonai mo e fuka ʻo e tauʻatāiná

ʻI he taimi naʻe fanongo ai ʻa Molonai ki he fekeʻikeʻi ʻi he lotolotonga ʻo hono kakaí ʻa ia naʻe fakatupu ʻe ʻAmalekaiá, naʻá ne ʻita. Naʻá ne faʻu ʻa e fuka ʻo e tauʻatāiná, pea naʻá ne lisi ai ha ngaahi meʻa mahuʻinga ke manatuʻi maʻu pē ʻe hono kakaí. Naʻe ueʻi ʻe he ngaahi lea ʻa Molonaí ʻa e kakaí ke fakamālohia ʻenau tukupā ki he ʻOtuá. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e ngaahi founga te ke lava ai ʻo fakahaaʻi hoʻo tukupā ki he ʻOtuá.

Tokoni ki he kau akó ke nau manatuʻi ʻa e ʻEikí. Ko e manatuʻi ʻo e ʻEikí mo ʻEne angaleleí ko ha kaveinga ia ʻoku toutou ʻasi ʻi he Tohi ʻa Molomoná (vakai, 2 Nīfai 10:2; Sēkope 6:4; Molonai 10:3). Fakaafeʻi e kau akó ke nau kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī ako ʻa ia ʻe tokoni ke nau manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisí mo fakakaukau ki he founga kuó Ne tāpuekina mo fakamālohia ai kinautolú.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ha lisi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku nau ueʻi pe fakamanatu kiate kinautolu ke tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOua naʻa ngalo

Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení. ʻE lava ke tali kinautolu ʻe he kau akó mo hanau hoa pe ʻi ha kiʻi kulupu tokosiʻi. Te ke lava foki ʻo vahevahe ha sīpinga fakataautaha mei hoʻo moʻuí.

  • Ko e fē ha taimi kuo ngalo ai ʻiate koe ha meʻa mahuʻinga? Ko e hā naʻe hoko aí?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke ke teitei loto ke ngalo ʻiate koe? Ko e hā hono ʻuhingá?

Te ke ako he ʻahó ni fekauʻaki mo ha taimi naʻe ʻikai manatuʻi ai ʻe he kakai Nīfaí ʻa e ʻEikí, naʻa mo e hili ʻenau aʻusia ha fakahaofi fakaofo ʻo fakafou ʻiate Iá. Mahalo te ke manatuʻi mei hoʻo ako ʻa e ʻAlamā 43–44 naʻe tokoniʻi ʻe he ʻEikí ʻa e kau Nīfaí ke nau ikunaʻi ʻa e kau Leimaná ʻi ha tau, neongo naʻe fuʻu tokosiʻi ʻa e kau Nīfaí (vakai, ʻAlamā 43:51–54).

Lau ʻa e ʻAlamā 45:1, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kau Nīfaí hili ʻa e ikuna fakaofo ko ʻení.

  • Ko e hā naʻá ke maʻú?

Lolotonga ʻa e taimi ko ʻeni ʻo e melinó, naʻe fokotuʻu ʻe he foha ʻo ʻAlamā ko Hilamaní ha kau taulaʻeiki mo ha kau akonaki ki he Siasí ʻi he kotoa ʻo e fonuá, peá ne malanga ʻaki e folofola ʻa e ʻOtuá mo hono ngaahi tokouá.

Lau ʻa e ʻAlamā 45:23–24; 46:1–5, 7–8, ʻo kumi ki he founga naʻe tali ʻaki ʻe he kakaí ʻa e ngaahi akonaki ko ʻení.

  • Ko e hā ʻoku makehe kiate koe fekauʻaki mo e ngaahi ʻulungaanga mo e tōʻonga ʻo e kau Nīfaí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ako mei he veesi 8 fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ke hoko ʻi he taimi ʻoku tau fakangaloʻi ai ʻa e ʻEikí?

Ko e moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo ako mei he ʻAlamā 46:8, ʻi he taimi ʻoku tau fakangaloʻi ai ʻa e ʻEikí, ʻe faingofua ange hono taki kitautolu ke tau faiangahalá.

Fakakaukau ki ha founga kuó ke fakamoʻoniʻi ai ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí. ʻI he hokohoko atu hoʻo ako he ʻaho ní, fekumi ki ha ngaahi akonaki ʻe lava ʻo tokoni ke ke manatuʻi lelei ange ai ʻa e ʻEikí mo fakahaaʻi hoʻo tukupā kiate Iá.

Ko e faʻu ʻe Molonai ʻa e fuka ʻo e tauʻatāiná

Naʻe ʻita ʻa Molonai kia ʻAmalekaia ʻi heʻene fakatupu ʻa e ngaahi fekeʻikeʻi ko ʻeni ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí.

Lau ʻa e ʻAlamā 46:12–14, 19–20, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fakahoko ʻe Molonai ke ueʻi ʻa e kakai Nīfaí ke nau tauhi faivelenga ki he ʻOtuá.

Kimuʻa pea ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení, fakakaukau ke hiki e ngaahi meʻa ko ʻeni mei he veesi 12 ʻi he palakipoé: ʻOtuá, tui fakalotú, tauʻatāiná, melinó, fāmilí (ngaahi uaifi mo e fānau).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fili ai ʻa Molonai ke fakaʻaliʻali e ngaahi lea ko ʻení ke mamata ki ai ʻa e niʻihi kehé lolotonga e taimi faingataʻa ko ʻení?

  • ʻOku fēfē nai hoʻo vakai ki ha meʻa ʻe taha pe lahi ange ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení kuo ngalo pe fakasiʻia ʻi he māmaní he ʻahó ni?

Hangē ko Molonaí, kuo fakaafeʻi kitautolu ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻi hotau kuongá ke tau manatuʻi mo taukapoʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻinga tatau ko ʻení. Lau e ngaahi fakamatala ko ʻení, ʻo kumi ha ngaahi akonaki fakaeonopooni ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku hiki ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná.

Tufa ʻa e laʻipepa tufa ʻi laló pea ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau ako fakafoʻituitui ai pe ako mo ha hoa ʻa e ngaahi fakamatala ʻi aí.

Pe ko hoʻo paaki fakafoʻituitui e ngaahi fakamatalá pea fakaʻaliʻali kinautolu ʻi he ngaahi holisí ʻi he lokí kotoa. ʻE lava ke paaki pe fakapipiki ʻa e fakamatala takitaha ki ha ʻīmisi ʻo ha fuka ke hangē ha fuka ʻo e tauʻatāiná. ʻE lava ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau lue takai mo lau ai ʻa e fakamatala takitaha.

Ngaahi Akonaki Fakaeonopooni ʻoku Fekauʻaki mo e Fuka ʻo e Tauʻatāiná

Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)—“ʻAlamā 45–46: Ko e Hiki Hake ʻe Molonai ʻa e Fuka ʻo e Tauʻatāiná”

“Ko e fakamanatu ki hotau ʻOtuá”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻOku ʻi ai ha tokolahi ʻi he māmaní ʻoku siʻi ʻenau ʻilo kia Sīsū Kalaisí, pea ko e ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻi māmani ʻa ia kuo talaki ai ʻa Hono huafá ʻo laui senitulí, ʻoku hōloa ai ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí. …

ʻI he siʻisiʻi ange ʻa e talanoa ʻa e māmaní ʻo kau kia Sīsū Kalaisí, tuku muʻa ke lahi ange ʻetau talanoa fekauʻaki mo Iá. ʻI he taimi ʻe fakahaaʻi ai hotau tufakanga totonu ko ʻEne kau ākongá, ʻe tokolahi hatau niʻihi ʻe mateuteu ke fanongo. (Neil L. Andersen, “ʻOku Mau Lea ʻia Kalaisi,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 88, 90)

“Ko e fakamanatu [ʻo] … ʻetau lotú”

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

Kapau he ʻikai ke tau mahuʻingaʻia ʻi hotau ngaahi siasí koeʻuhí ko ha faʻahinga ʻuhinga, ʻoku tau fakavaivaiʻi ai ʻetau moʻui fakalaumālie fakatāutahá, pea ko e tokolahi ange ko ia e kakai ʻoku nau fakamavahe kinautolu mei he ʻOtuá, ko e siʻi ange ia ʻEne tāpuekina hotau ngaahi fonuá.

ʻOku tokoni ʻa e maʻulotú mo e faimālohi ʻi ha siasí ke tau hoko ai ko ha kakai lelei ange mo ha ivi tākiekina lelei ange ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé. ʻOku akonekina kitautolu ʻi he lotú ki he founga ke fakaʻaongaʻi ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakalotú. ʻOku tau feakoʻaki. …

… ʻOku ou lotua te tau tuʻu ʻaliʻaliaki ʻi he ngaahi aʻusia ko ʻeni ʻi he Siasí ʻi heʻetau faifeinga ki he moʻui taʻengatá, ʻa e mahuʻinga taha ʻi he ngaahi meʻaʻofa kotoa ʻa e ʻOtuá. (Dallin H. Oaks, “Ko e Fiemaʻu ke ʻi ai ha Siasí,” Liahona, Nōvema 2021, 24, 26)

“Ko e fakamanatu [ʻo ʻetau] … tauʻatāiná”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lōnolo A. Lasipeni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

Ko e hā ʻa e tauʻatāina fakalotú?

Ko e tauʻatāina ke fai ha moihū ʻi ha faʻahinga tūkunga pē: tauʻatāina ke fakataha, tauʻatāina ke lea, tauʻatāina ke ngāue fakatatau mo e ngaahi tui fakatāutahá, mo e tauʻatāina ki he niʻihi kehé ke nau fai ʻa e meʻa tatau. ʻOku fakaʻatā kitautolu takitaha ʻe he tauʻatāina fakalotú ke tau fili maʻatautolu ʻa e meʻa ʻoku tau tui ki aí, anga ʻetau moʻui mo ngāue ʻo fakatatau ki heʻetau tuí, mo e meʻa ʻoku finangalo ʻe he ʻOtuá meiate kitautolú. …

ʻOku ou fakaafeʻi kimoutolu ke mou taukaveʻi ʻa e tauʻatāina fakalotú. Ko hano fakahaaʻi ia ʻo e tefitoʻi moʻoni faka-ʻOtua ʻo e tauʻatāiná.

ʻOku ngāue ʻa e tauʻatāina fakalotú ko ha mālohi fakafepaki tatau mo e ngaahi fakakaukau fakaemāmaní. ʻOku toki liunga lahi pē ʻa hono aʻusia ʻo e lelei ʻo ha tui fakalotú, ko hono tūkungá, mo e ngaahi ngāue fakaʻaho ʻo e ʻofá, ʻi heʻetau maluʻi ʻa e tauʻatāina ke fakahaaʻi mo ngāueʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi tuí. (Ronald A. Rasband, “Ke Fakamoʻui ʻa e Māmaní,” Liahona, Mē 2022, 91, 93)

“Ko e fakamanatu [ʻo]… ʻetau melinó”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻOku kole mai ʻa e Fai-fakamoʻui ki he kafo kotoa peé, ʻa Ia ʻokú Ne fakatonua ʻa e fehalaaki kotoá, ke tau ngāue mo Ia ʻi ha ngāue fakalilifu ʻo e faʻa fakaleleí ʻi ha māmani ʻe ʻikai ke ne maʻu ia ʻi ha toe founga. …

… ʻOku ou kole atu … ke mou hoko ko e kau faʻa-fakalelei—ke ʻofa he melinó, fekumi ki he melinó, fakatupu e melinó, pea mataʻikoloa ʻaki e melinó. ʻOku ou fai ʻa e kole ko iá ʻi he huafa ʻo e Pilinisi ʻo e Melinó. (Jeffrey R. Holland, “Ko e Ngāue ʻo e Fakaleleí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 79)

“Ko e fakamanatu [ʻo] … hotau ngaahi [fāmilí]”

Naʻe akonaki ʻa Sisitā Poni L. ʻOsikasoni naʻe hoko ko e Palesiteni Lahi ʻo e Kau Finemuí ʻo pehē:

ʻE lava ʻe he tokotaha kotoa pē neongo pe ko e hā hono tūkunga nofo-malí pe tokolahi ʻo e fānaú, ke nau taukapoʻi e palani ʻa e ʻEikí ʻoku fakamatalaʻi ʻi he fanongonongo ki he fāmilí. Kapau ko e palani ʻeni ʻa e ʻEikí, ʻoku totonu ke hoko ia ko ʻetau palani! …

… Tau tokoni muʻa ʻi hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻaki ʻetau tuʻu loto-toʻa ʻo taukapoʻi ʻa e nofo-malí, tuʻunga fakaemātuʻá pea mo e ʻapí. ʻOku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ke tau loto-toʻa, tuʻu maʻu mo taʻeueʻia ʻo taukapoʻi ʻEne palaní pea akoʻi ʻEne moʻoní ki he ngaahi toʻu tangata ka hokó. (Bonnie L. Oscarson, “Kau Taukapo ʻo e Fanongonongo ki he Fāmilí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 15, 17)

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa naʻe makehe kiate kinautolu mei he ngaahi fakamatala ko ʻení. Aleaʻi ha ngaahi founga pau te nau lava ai ʻo manatuʻi mo taukaveʻi ʻi ha founga faka-Kalaisi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hiki ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná.

  • Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo manatuʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻulungaanga mahuʻinga ʻoku hiki ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná?

  • Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo taukaveʻi kinautolu ʻi ha founga faka-Kalaisi?

Ko e mālohi ʻo e fuka ʻo e tauʻatāiná

Hili hono fakamanatu ʻe Molonai ki he kakai Nīfaí ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga ko ʻení, ne fai ʻe hanau tokolahi ha fuakava he ʻikai ke nau teitei liʻaki ʻa e ʻOtuá pea te nau feinga ke maʻu ʻa e melinó (vakai, ʻAlamā 46:21–22, 28–31).

Lau ʻa e ʻAlamā 46:36–38, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe Molonai ke tokoni ki hono kakaí ke nau manatuʻi ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi meʻa mahuʻinga kehe naʻe hiki ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná.

  • Ko e fē ʻi he ngaahi meʻa ʻoku hiki ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná ʻokú ke ongoʻi ʻokú ke fie manatuʻi pe taukaveʻi kakato ange ʻi hoʻo moʻuí?

  • Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke manatuʻi lelei ange ai ʻa e tefito ko ʻení pe taukaveʻi hoʻo tui ki aí?

Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi he ʻaho ní. Poupouʻi e kau akó ke nau feinga ke fakaʻapaʻapaʻi mo manatuʻi ʻa e ʻOtuá pea mo e ngaahi meʻa kehe ʻoku lisi ʻi he fuka ʻo e tauʻatāiná.