Seminelí
ʻAlamā 36: “Naʻe ʻIkai Te u Toe Manatuʻi ʻa Hoku Ngaahi Mamahí”


“ʻAlamā 36: ‘Naʻe ʻIkai Te u Toe Manatuʻi ʻa Hoku Ngaahi Mamahí,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻAlamā 36,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻAlamā 36

“Naʻe ʻIkai Te u Toe Manatuʻi ʻa Hoku Ngaahi Mamahí”

ʻĪmisi
finemui fofonga fiefia

ʻE lava ke hoko hono vahevahe ʻo e ngaahi aʻusia fakalaumālié mo kinautolu ʻoku tau ʻofa aí ko ha maʻuʻanga ivi kiate kinautolu mo kitautolu. ʻI he lea ʻa ʻAlamā ki hono foha ko Hilamaní, naʻá ne fakamatala ki heʻene aʻusia ʻi heʻene mamata ki ha ʻāngeló, ongoʻi e mamahi ʻo ʻene ngaahi angahalá, pea mo hono fakatauʻatāinaʻi ia ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke tafoki kia Sīsū Kalaisi ʻi he tui mo ongoʻi ʻa e fiefia ʻo ʻEne fakahaofí.

Taukei fakaakó—fakaʻilongaʻi ʻo e ngaahi potufolofolá. ʻE lava ke tokoni hono fakaʻilongaʻi ʻo e folofolá ke fakahoko ʻe he kau akó ha ngaahi fehokotaki ʻoku mahuʻingamālié mo pukepuke ʻa e meʻa ʻoku nau akó. Te nau lava ʻo laineʻi, valivali, pe fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea mahuʻingá. ʻOku kau ʻi he ngaahi tatau fakaʻilekitulōnika ʻo e folofolá ha ngaahi meʻangāue ʻaonga ke fakaʻilongaʻi ʻaki e folofolá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau omi mateuteu ke vahevahe ha sīpinga ʻo ha taha naʻá ne maʻu ʻa e melinó ʻia Kalaisi hili haʻane faingataʻaʻia ʻi ha kiʻi taimi. Ko e hā naʻe tokoni ki he tokotaha ko ʻení ke ne maʻu ʻa e melinó?

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi Fehangahangaí

Ke kamata ʻa e lēsoni ko ʻení, tokoniʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he liliu fakalaumālié mo e meʻa ʻokú ne fakafaingofuaʻi iá. Ko e founga ʻe taha ke fai ai ʻení ko hono hiki e ngaahi foʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé pea tuku ke tohi ʻe he kau akó ʻa e fehangahangai ʻo e foʻi lea takitaha.

  • Mamahi →

  • Fakaʻiseʻisa →

  • Loto-mamahi →

Fakalaulauloto ki ha taimi naʻá ke faiangahala ai peá ke aʻusia ha ongo ʻi he toʻohemá. Kuo hoko nai e ongo ko iá ko e meʻa naʻá ke lisi ʻi he toʻomataʻú? Ko e hā e meʻa naʻe hokó ʻo malava ai ʻa e liliu ko iá?

Hili hono aleaʻi ʻa e meʻa ʻi ʻolungá, te ke lava ʻo fakamahinoʻi ange ko e taimi ʻoku fakatupu ai ʻe he angahalá ʻa e ngaahi ongo ʻoku ʻikai leleí, ko e ʻEikí pē te Ne lava ʻo tokoniʻi kitautolu ke liliu ʻa e ngaahi ongo ko iá ki honau ngaahi fehangahangai ʻoku leleí.

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke nau fakakaukau fakalongolongo ki he founga kuo tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ʻEikí ke nau liliu ʻi he taimi kuo nau faiangahala aí. Fakaʻaliʻali ʻa e siviʻi fakataautaha ko ʻení pea kole ki he kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau tohinoá ha faʻahinga ongo pē ʻoku nau maʻu ʻi heʻenau fakalaulaulotó. ʻE lava pē ke hoko ʻeni ko ha ngaahi fehuʻi, ongo, pe ueʻi fakalaumālie ke ngāue.

Fakalaulauloto ki hono moʻoni ʻo e ngaahi fakamatala ko ʻení kiate koé:

  • ʻI he taimi kuó u faiangahala aí, ʻoku ou ʻilo ʻa e founga ke tafoki ai ki he ʻEikí ke maʻu ʻa e fakamolemolé, nongá, mo e ʻamanaki leleí.

  • ʻOku ou maʻu ha loto-falala te u lava ʻo liliu ʻi he tokoni ʻa e ʻEikí.

  • ʻOku ou tafoki maʻu pē ki he ʻEikí ki he tokoni ko ʻení.

Te ke ako he ʻahó ni ki he founga naʻe liliu ai e ngaahi ongoʻi mamahi lahi ʻa ʻAlamā ko e Siʻí ʻi heʻene ngaahi angahalá, ki ha ngaahi ongo ʻo e fiefia mo e nonga ʻi heʻene tangi ki he Fakamoʻuí. ʻI hoʻo akó, kumi e founga te ke lava ai ʻo fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ke ikunaʻi ʻa e angahalá mo hono ngaahi olá pea aʻusia ʻa e fiefiá ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi.

Ko e fuʻu liliu lahi ʻa ʻAlamaá

Hili hono fakafisingaʻi ʻe he kau Sōlamí ʻa e ongoongolelei naʻe akoʻi kiate kinautolú, naʻa nau kau mo e kau Leimaná ke ueʻi hake kinautolu ke nau ʻita ki he kau Nīfaí. Naʻe ʻohofi leva ʻe he kau Sōlamí mo e kau Leimaná ʻa e kau Nīfaí, ʻo iku ai ki ha tau lahi. Ko e tokolahi ʻo e kau Nīfaí naʻe “fakaʻau ke fefeka” honau lotó ʻo fakafepaki ki he folofola ʻa e ʻOtuá (ʻAlamā 35:15). Naʻe ui fakataha ʻe ʻAlamā hono ngaahi fohá ke “tuku kiate kinautolu taki taha ʻa ʻene enginakí, ʻi he ngaahi meʻa ʻoku kau ki he māʻoniʻoní,” ko ha tali ki he hōloa fakalaumālie ʻa e kau Nīfaí (ʻAlamā 35:16). Naʻá ne ʻuluaki talanoa mo hono foha ko Hilamaní ʻo fakamatalaʻi ʻene aʻusia ʻi hono fakaului iá.

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ngāue mo ha hoa ke tali e fehuʻi ʻoku hoko maí.

Ko ha founga ʻe taha ko hono hiki e ngaahi foʻi lea hangē ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻAlamā, ngaahi foha ʻo Mōsaiá, fakaʻauha ʻa e siasí, ʻāngelo, ʻaho ʻe tolu. Kole leva ki he ngaahi hoá ke nau toe fakamatalaʻi ʻa e talanoá ʻo fakaʻaongaʻi e foʻi lea pe kupuʻi lea takitaha.

ʻĪmisi
ko hono fakaului ʻo ʻAlamā ko e Siʻí
  • Ko e hā ʻokú ke manatuʻi fekauʻaki mo ʻAlamā ko e Siʻí pea ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻi he fakatātā ko ʻení?

Lau ʻa e ʻAlamā 36:6–11 pea kumi e ngaahi fakaikiiki naʻe ʻikai ke ke maʻú.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fuʻu mālohi pehē ai e ngaahi lea ʻa e ʻāngeló kia ʻAlamaá?

  • Makehe mei he mamata ki ha ʻāngeló, ko e hā ha meʻa te ne ala tataki ha taha ke ne ʻiloʻi ʻoku fiemaʻu ke ne liliú?

Mahalo te ke fie tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e mahuʻinga ʻo hono fakaʻilongaʻi ʻo e folofolá pea poupouʻi kinautolu ke nau akoako fakahoko ʻa e taukei ko ʻení lolotonga e lēsoni ko ʻení. Kapau ʻoku maʻu ʻa e meʻa ke fili mei aí, fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha tatau fakaʻilekitulōnika ʻo e folofolá pe ko ha seti tohi pea fakaʻaliʻali e ngaahi founga ke fakaʻilongaʻi ai e ngaahi potufolofolá.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi kupuʻi leá ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Fakakaukau ke ngāue mo e kalasí ʻi he ngaahi ʻuluaki vēsí, ʻo fakatātaaʻi ʻa e ʻekitivitií kiate kinautolu. Hili iá pea ʻe lava ʻa e kau akó ʻo ngāue ʻiate kinautolu pē ʻi he seti veesi hono uá mo e tolú. ʻI heʻenau ʻosí, te nau lava ʻo vahevahe mo ha ngaahi hoa pe ko e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau maʻú mo e founga naʻa nau fakaʻilongaʻi ʻaki iá.

Lau ʻa e fakamatala ʻa ʻAlamā ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ki he meʻa naʻá ne aʻusia mo ongoʻi lolotonga ʻa e ʻaho ʻe tolu naʻe ʻikai ke ne toe lava ai ʻo ngaué. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻoku fokotuʻu atú.

  • ʻAlamā 36:12–16: ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi e ongo ʻa ʻAlamā fekauʻaki mo ʻene ngaahi angahalá

  • ʻAlamā 36:17–18: ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi ʻa e meʻa naʻe manatuʻi mo fai ʻe ʻAlamā ʻo tupu ai ʻene liliú

  • ʻAlamā 36:19–21: ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi hono ongoʻi ʻe ʻAlamā ha meʻa ne fehangahangai pe kehe mei he meʻa naʻá ne ʻuluaki aʻusiá

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau fakatokangaʻi pe ʻilo ʻi heʻenau ako ʻa e veesi 12–21. Kapau ʻe fiemaʻu, fakakaukau ke fai ha fehuʻi hangē ko e “Ko e hā naʻá ke fakatokangaʻi ʻi hono fakafehoanaki e ngaahi ongo ʻa ʻAlamaá kimuʻa mo e hili ʻene liliú?” ʻE lava foki ke ke ʻeke ange ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā ʻokú ke mālieʻia ai fekauʻaki mo e meʻa naʻe tupu ai e liliu ʻa ʻAlamaá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei heʻene aʻusiá?

Ko ha moʻoni ʻe taha te tau lava ʻo akó ko e ʻoku maʻu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e mālohi ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he mamahi ʻo ʻetau ngaahi angahalá pea fakafonu ʻaki kitautolu ʻa e fiefiá.

  • Naʻe fakaafeʻi fēfē ʻe ʻAlamā ʻa e mālohi ʻo e Fakamoʻuí ke fakahaofí?

ʻE lava ke tokoni ʻa e ongo fakamatala ʻoku hoko maí ke mahino lahi ange ki he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ʻoku fakaʻilongaʻí. Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau ako e veesi 24–26, ʻo kumi e ngaahi founga naʻe ngāue ʻaki ai ʻe ʻAlamā ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka (1924–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻOku ʻikai fiemaʻu ke ke ʻilo ʻa e meʻa kotoa pē kimuʻa pea toki ngāue ʻa e mālohi ʻo e Fakaleleí maʻaú. Tui kia Kalaisi; ʻoku kamata ʻene ngāué ʻi he ʻaho ʻokú ke kole aí! (Boyd K. Packer, “Washed Clean,” Ensign, May 1997, 10)

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻI he taimi ʻoku tau vete moʻoni ai ʻetau ngaahi angahalá, pea fakafoki ʻa e meʻa te tau lavá kiate ia naʻá tau fakalaveaʻí, pea siʻaki ʻetau ngaahi angahalá ʻaki ʻetau tauhi e ngaahi fekaú, ʻoku tau fou atu ʻi he founga te tau maʻu ai e fakamolemolé. ʻE ʻalu pē taimí, mo ʻetau ongoʻi ʻa e mole atu e mafatukituki ʻetau mamahí, pea toʻo “atu ʻa e ongoʻi halaiá mei hotau lotó” pea ʻomai ʻa e “fiemālie ʻo e konisēnisí.” (Neil L. Andersen, “Fakatomala … Koeʻuhí Ke u Fakamoʻui ʻa Kimoutolu,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2009, 42)

  • Ko e hā mo ha toe ngaahi fakakaukau naʻá ke maʻu mei he ongo fakamatalá?

Mahalo ʻe tokoni ke fakamahinoʻi ange ʻe lava ke kamata ʻa e tokoni meia Sīsū Kalaisí ʻi he momeniti ʻoku tau kole aí ka ʻoku māmālie ange ʻa e founga ʻo e fakatomalá mo e ongoʻi kuo fakamolemoleʻí.

Fakakaukau ke tuku ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki pe tauhoa ʻa e meʻa te nau fai ʻi he ongo tūkunga ko ʻení.

Ko e hā te ke talaange ki ha toʻu tupu ʻokú ne:

  • Ongoʻi ha fakaʻiseʻisa mo ha mamahi lahi koeʻuhí ko ʻene ngaahi angahalá.

  • Ongoʻi ʻoku ʻikai kovi ʻene ngaahi angahalá pea te ne fakaleleiʻi kinautolu ʻi he fakalau ʻa e taimí ʻo ʻikai fakatomala.

Tuku ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai ki ho tūkungá mo e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai e lēsoni ʻo e ʻaho ní ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha meʻa ʻe taha te ke ala fai he ʻahó ni ke tafoki ai ki he Fakamoʻuí pea fakaafeʻi Hono mālohi faifakahaofí ki hoʻo moʻuí.

Fakakaukau ke vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai koe ʻe he mālohi faifakamoʻui ʻo e Fakamoʻuí pea mo hoʻo loto-falala ki Hono finangalo ke ʻomi ʻa e melinó mo e fiefiá ki he moʻui hoʻo kau akó.