Seminelí
ʻAlamā 29: Ko e Ngaahi Fakaʻamu ʻo Hotau Lotó


“ʻAlamā 29: Ko e Ngaahi Fakaʻamu ʻo Hotau Lotó,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“ʻAlamā 29,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

ʻAlamā 29

Ko e Ngaahi Fakaʻamu ʻo Hotau Lotó

ʻĪmisi
toʻu tupu ʻoku lue lalo

Te ke lava fēfē ʻo tala pe ʻoku fenāpasi hoʻo ngaahi fakaʻamu ki hoʻo moʻuí mo e meʻa ʻoku finangalo ki ai e ʻEikí maʻaú? ʻOku lekooti ʻi he ʻAlamā 29 ʻa e fakaʻamu ʻo e loto ʻo ʻAlamaá mo ʻene fakakaukau pe ʻoku fenāpasi nai ʻene ngaahi fakaʻamú mo e meʻa ʻoku finangalo ʻe he ʻOtuá maʻaná. ʻE lava ke tokoni e lēsoni ko ʻení ke ke vakavakaiʻi ai hoʻo ngaahi fakaʻamú pea fakafenāpasi kinautolu mo e finangalo ʻo e ʻEikí.

Langaki e tui kia Sīsū Kalaisí. ʻI hoʻo teuteu ke faiakó, fehuʻi pē kiate koe, “ʻI he ngaahi moʻoni kotoa ʻe lava ke fakamamafaʻi ʻi he konga folofola ko ʻení, ko e fē ʻe tokoni lahi taha ki heʻeku kau akó ke nau ʻunu ofi ange ki he Tamai Hēvaní pea mo e Fakamoʻuí?” Fekumi ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke mahino lelei ange pe ko e fē ʻi he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí te ne fakahoko lelei taha ʻa e taumuʻa ko iá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e ʻAlamā 29:1–6 pea fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻamú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi fakaʻamu ki heʻeku moʻuí

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali haʻo laʻitā ʻi hoʻo kei siʻí pea vahevahe hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení. Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke ʻomi ha ʻū fakatātā ʻo kinautolu ʻi heʻenau kei īkí pea tali e ngaahi fehuʻí.

Ko e founga ʻe tahá, ʻi ha ngaahi anga fakafonua lahi ʻoku ʻi ai ha ngaahi fepale pe ngaahi talanoa ʻoku fehuʻi ai ki ha taha pe ko e hā ha meʻa ʻokú ne fiemaʻu pe fakaʻamu lahi taha ki aí. ʻOku kau ʻi he ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ʻa e fakaʻamu ʻi ha foʻi fetuʻú, kole ha ngaahi fakaʻamu mei ha tokotaha faimana pe faʻahikehé (fairy), pe fakaʻamu ki ha meʻa lolotonga hono puhiʻi ha teʻelanga faiʻahó. Mahalo te mou fie vakai ki ha taha ʻo e ngaahi talanoa angamaheni ko ʻení pea fehuʻi ange, “Kapau naʻá ke lava ʻo fakaʻamu ke maʻu ha taha ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ke fakaʻamua lahi tahá, ko e hā nai e meʻa ko iá?”

  • ʻI hoʻo kei siʻí, ko e hā ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi fakaʻamu maʻongoʻonga tahá?

  • ʻI he taimí ni ʻi hoʻo matuʻotuʻa angé, ko e hā ha founga kuo liliu ai hoʻo ngaahi fakaʻamú? ʻE liliu fēfē nai hoʻo ngaahi fakaʻamú ʻi he kahaʻú?

Hiki ʻi ha tafaʻaki ʻe taha ʻo ha peesi ʻi hoʻo tohinoa akó, ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi fakaʻamu ki hoʻo moʻuí. (Te ke fakaʻaongaʻi ʻa e tafaʻaki ʻe tahá ʻamui ange ʻi he lēsoní.)

  • ʻE tākiekina fēfē nai ʻe heʻetau ngaahi fakaʻamú ʻetau moʻuí?

ʻI heʻetau tupulaki mo matuʻotuʻa ʻi he ongoongoleleí pea ʻunu ofi ange ki he ʻOtuá, ʻe lava ke liliu ha niʻihi ʻo ʻetau ngaahi fakaʻamú pea fenāpasi lahi ange mo e meʻa ʻokú Ne finangalo maʻatautolú.

  • Te tau lava fēfē ʻo tala pe ʻoku fenāpasi ʻetau ngaahi fakaʻamú mo e meʻa ʻoku finangalo ki ai e ʻOtuá maʻatautolú?

ʻI hoʻo ako e lēsoni ko ʻení, fakalaulauloto ki hoʻo ngaahi fakaʻamú. Feinga ke ʻiloʻi e ngaahi fakaʻamu ʻoku fenāpasi mo e finangalo ʻo e ʻOtuá pea mo e ngaahi fakaʻamu ʻe ala fiemaʻu ke ʻosi ha taimi fuoloa pe liliú.

Ko hono fakafenāpasi ʻetau ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻo e ʻEikí

ʻI he ʻAlamā 29, naʻe lekooti ai ʻe ʻAlamā ha taha ʻo ʻene ngaahi fakaʻamú. Lau ʻa e ʻAlamā 29:1–2, ʻo kumi e meʻa naʻá ne fakamatalaʻí.

  • Ko e hā naʻe fakaʻamu ai ʻa ʻAlamā ke hoko ko ha ʻāngeló? Ko e hā e meʻa ʻokú ne fakahaaʻi atu fekauʻaki mo iá?

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e kuohili ʻo ʻAlamaá naʻá ne fakalotoa ʻene fakaʻamu ke hoko ko ha ʻāngeló? (vakai, Mōsaia 27:11–17).

Kapau ʻe fiemaʻu, tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e aʻusia naʻe maʻu ʻe ʻAlamā mo ha ʻāngeló ʻa ia ʻoku lekooti ʻi he Mōsaia 27. Ko e founga ʻe taha te ke lava ʻo fakahoko ai ʻení ko hono fakaʻaliʻali e fakatātā ko ʻení pea kole ki he kau akó ke vahevahe e meʻa ʻoku nau manatuʻi fekauʻaki mo e talanoa ʻokú ne fakahāʻí.

ʻĪmisi
ko e ului ʻa ʻAlamā ko e Siʻí

ʻE lava ke ʻomi ʻe heʻetau mahino ki he puipuituʻa ʻo e ngaahi vēsí ha toe ngaahi fakakaukau lahi ange. ʻI he ngaahi vahe kimuʻa he ʻAlamā 29, naʻe fekauʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻĀmoni ke ʻomi e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ke nau nofo mo e kau Nīfaí ke maluʻi kinautolu (vakai, ʻAlamā 27:4–12). Naʻe foaki ʻe he kau Nīfaí ki he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí ʻa e fonua ko Selesoní ke nau nofo ai mo palōmesi ke maluʻi kinautolu. Naʻe muimuiʻi ʻe he kau Leimana faiangahalá ʻa e kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí pea nau langalangaʻi ʻa e taú. Naʻe maluʻi ʻe he kau Nīfaí kinautolu mo honau ngaahi fāmilí mei he kau Leimaná. Ko hono olá, “naʻe tāmateʻi mo fakamoveteveteʻi holo ʻa e toko lau mano ʻo e kau Leimaná … pea naʻe ʻi ai foki mo ha fuʻu tāmate lahi ʻi he kakai ʻo Nīfaí” (ʻAlamā 28:2–3).

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e puipuituʻa ko ʻení ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga naʻe fiemaʻu ai ʻe ʻAlamā ke kalanga ʻi he loto-toʻa ki he kakaí ke nau fakatomala pea fakaʻehiʻehi mei he mamahí?

Lau ʻa e ʻAlamā 29:3–6, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe mahino kia ʻAlamā fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻamú.

Fakakaukau ke fehuʻi ki he kau akó ʻa e meʻa ne nau akó. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau akó ha ngaahi lēsoni pe tefitoʻi moʻoni kehekehe. Kapau he ʻikai tala atu ʻe he kau akó, kole ange ke nau fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻi he veesi 4.

Mahalo ko e tefitoʻi moʻoni ʻe taha kuó ke ʻiló ʻoku fakaʻatā kitautolu ʻe he ʻOtuá ke fakahoko ha ngaahi fili ʻo fakatatau mo ʻetau ngaahi fakaʻamú.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke fakaʻilongaʻi ʻi heʻenau folofolá ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea mahuʻinga ʻi he veesi 4 ʻokú ne fakahaaʻi e foʻi moʻoni ko ʻení.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino kiate kitautolu ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Ke tokoni atu ke fakafehoanaki hoʻo ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻo e ʻEikí, hiki ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e peesi ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻe he ʻEikí maʻa ʻEne fānaú. Te ke lava ʻo lau ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení ke faʻu e lisi ko ʻení:

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau tohí. ʻOku kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa ʻetau lava ʻo fanongo mo ʻilo ʻa e Fakamoʻuí (vakai, Mātiu 17:5; Sione 17:3; 3 Nīfai 11:3–7), fakahaaʻi ʻetau talangofuá (vakai, ʻĒpalahame 3:25), fakahoko ʻEne ngāué (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:6), ʻofa he niʻihi kehé (vakai, Levitiko 19:18; Mātiu 22:37–40), mali pea maʻu ha ngaahi fāmilí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4; Sēnesi 1:22), ongoʻi fiefiá (vakai, 2 Nīfai 2:25), pea maʻu ʻa e moʻui taʻengatá mo Ia (vakai, Mōsese 1:39).

Vakai ki he ongo tafaʻaki fakatouʻosi ʻo hoʻo pēsí. Fakatokangaʻi ange ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke fakatefito ʻetau ngaahi fakaʻamú ʻi he ʻofa mo e tokoni kiate Ia mo hotau kāingá. Fakalaulauloto ki he tuʻunga fenāpasi lelei ʻo hoʻo ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻa e ʻOtuá maʻaú.

Neongo naʻe lelei e fakaʻamu ʻa ʻAlamā ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí, ka naʻá ne ʻiloʻi naʻe ʻikai fenāpasi kakato ʻene fakaʻamu ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻo hangē ha ʻāngelo ki he māmaní kotoá pea mo e feituʻu mo e founga kuo ui ai ia ʻe he ʻOtuá ke ngāué. Fakakaukau ke laineʻi ha faʻahinga kupuʻi lea pē ʻi he ʻAlamā 29:3–6 ʻokú ne fakahaaʻi naʻe loto ʻa ʻAlamā ke fakafenāpasi ʻene ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻo e ʻOtuá.

  • ʻOkú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e fiemālie ʻi he meʻa kuo foaki mai ʻe he ʻEikí maʻatautolú?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku totonu ai ke tau feinga ke fakafenāpasi ʻetau ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻo e ʻEikí, ʻo hangē ko ʻAlamaá?

  • Te tau lava fēfē ʻo fakafenāpasi ʻetau ngaahi fakaʻamú mo e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he taimi te tau maʻu ai ha uiuiʻi ke ngāue ʻi ha founga ʻoku kehe mei he meʻa ʻoku tau loto ki aí?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻAlamā ʻi he konga kimui ʻo e vahé, naʻe ʻikai fiemaʻu ia ke ne hoko ko ha ʻāngelo ke lea ki he māmaní kotoa koeʻuhí he ʻe akoʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa pē ʻi Hono potó mo ʻEne taimí (vakai, ʻAlamā 29:7–8). Lau ʻa e ʻAlamā 29:9, 13, ʻo kumi ʻa e meʻa naʻe vīkiviki ai ʻa ʻAlamaá pea mo e ongo naʻá ne maʻu ʻi heʻene fakafenāpasi ʻene ngaahi fakaʻamú ki he finangalo ʻo e ʻOtuá.

Ko e mahuʻinga ʻo e ngaahi fakaʻamú

ʻOange ha faingamālie ki he kau akó ke fakaloloto ai ʻenau mahino fekauʻaki mo e ngaahi fakaʻamú. Te ke lava ʻo fakapipiki takai e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi fakahinohino ko ʻení ʻi he loki akó. ʻE lava ke fakataha takatakai e kau akó ʻo ofi ki he fehuʻi ʻoku nau fie ako ki aí, muimui he ngaahi fakahinohinó, pea aleaʻi e ngaahi tali ʻoku nau maʻu ki he fehuʻí ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. ʻE lava pē ke toutou fakahoko ʻeni koeʻuhí ke ako ʻe he kau akó ha fehuʻi ʻoku ʻikai ngata pē ʻi he fehuʻi ʻe tahá.

Te u fakatupulaki fēfē ʻeku fakaʻamu ke muimui ki he ʻEikí?

ʻI hoʻo fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení, mahalo ʻe tokoni ke ke fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo ha kakai naʻa nau ului ki he ʻEikí. Ko ha kakai ʻe lava ke ke ako ki aí ko ʻĪnosi (vakai, ʻĪnosi 1:1–7), kakai ʻo e Tuʻi ko Penisimaní (vakai, Mōsaia 5:1–5), mo e Tuʻi ko Lamōnaí (vakai, ʻAlamā 22:15–16).

Ko e hā ha meʻa ʻoku totonu ke u fakaʻamu ki ai ʻi heʻeku moʻuí?

ʻI hoʻo fekumi ki ha fakahā ki he fehuʻi ko ʻení, ako e ngaahi sīpinga ʻo e meʻa naʻe fiemaʻu ʻe he niʻihi kehé pe ko e meʻa naʻe ʻamanaki ʻa e ʻEikí te nau fakaʻamu ki aí (vakai, Loma 10:1; 3 Nīfai 19:7–9; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:6–8).

Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku akoʻi ʻe he folofolá fekauʻaki mo ʻetau ngaahi fakaʻamú?

  Lau ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ko ʻení: Saame 37:4; Lea Fakatātā 10:24; ʻĪnosi 1:12; ʻAlamā 41:5; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:38; 137:9.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó. Fakakaukau ke ʻeke pe ʻoku ʻi ai ha taha he kau akó ʻoku ʻi ai haʻane fehuʻi te ne fiemaʻu ke tokoni ai e kalasí. Fekumi fakataha ki ha ngaahi potufolofola pea vahevahe ha ngaahi aʻusia mo ha ngaahi fakamoʻoni ʻe ala tokoni ke tali ha faʻahinga fehuʻi pē ʻoku ʻeke.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakalaulauloto ai ki he founga ʻe ala fekauʻaki ai e lēsoni ko ʻení mo koé. Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke fakamālohia ai hoʻo ngaahi fakaʻamu māʻoniʻoní pea fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ke fakafenāpasi ha faʻahinga fakaʻamu kehe pē mo Hono finangaló.