Seminelí
Mōsaia 26: “Kapau te Ne Vete ʻEne Ngaahi Angahalá … pea Fakatomala”


“Mōsaia 26: ‘Kapau te Ne Vete ʻEne Ngaahi Angahalá … pea Fakatomala,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Mōsaia 26,” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Mōsaia 26

“Kapau te Ne Vete ʻEne Ngaahi Angahalá … pea Fakatomala”

ʻĪmisi
ko ha toʻu tupu ʻoku talanoa mo ʻene pīsopé pe palesiteni fakakoló

ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he fakatomalá ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke tau vete ʻetau ngaahi angahalá ko ha konga ʻo ʻetau fakatomalá? ʻI he hoko ʻa ʻAlamā ko e taulaʻeiki lahi ʻi he Siasi ʻo e Fakamoʻuí, naʻá ne fakaʻamu ke tokoniʻi ʻa kinautolu ne nau fai ha ngaahi angahala mamafá. Naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ha fakahinohino mahino ki he meʻa ʻoku totonu ke ne faí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e natula ʻofa mo faʻa fakamolemole ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí pea mo e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau fakatomala ai mei heʻetau ngaahi angahalá.

ʻOfa ʻi he niʻihi ʻokú ke akoʻí. ʻE lava ke fakafonu kitautolu ʻaki ʻa e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Lotua ke fakafonu koe ʻaki ʻa e ʻofa ko ʻeni maʻa hoʻo kau akó pea kumi ha ngaahi faingamālie ke fakahaaʻi ai hoʻo ʻofá ʻi ha ngaahi founga ʻoku tāú lolotonga hoʻo faiakó.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha ngaahi fehuʻi ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo e fakatomalá. Poupouʻi kinautolu ke lau ʻa e Mōsaia 26, ʻo kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e hā e meʻa te ke faí?

Fakakaukauloto naʻá ke fanongo ki ha taha ʻokú ne lave ki he ngaahi fehuʻi mo e hohaʻa ko ʻeni fekauʻaki mo e fakatomalá:

Fakakaukau ke hiki e ngaahi fakamatala mo e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé kimuʻa ʻi he kalasí.

  • ʻOku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku ʻaonga ke fakatomala.

  • Ko e hā ka u ka vete ai ʻeku ngaahi angahalá? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke vete ha ngaahi angahala ʻe niʻihi ki ha taki lakanga fakataulaʻeiki?

  • Kuo fuʻu lahi ʻeku faiangahalá ke fakamolemoleʻi au ʻe he ʻEikí.

Tokoni ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he ongo ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo e fakatomalá. Ko e ʻekitivitī ko ʻení ko e founga ia ʻe taha ke fakahoko ai ʻeni.

Kiʻi fakakaukau angé pe ʻokú ke ʻilo ha taha ʻe ala kaunga ki ai ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení.

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi pe hohaʻa ʻe ala maʻu ʻe ha taha fekauʻaki mo e fakatomalá?

Fakakaukau ke tānaki atu ki he palakipoé ha faʻahinga fehuʻi pe hohaʻa ʻe ʻohake ʻe he kau akó.

Fakalaulauloto pe ko e fē ʻi he ngaahi fehuʻi pe ngaahi hohaʻa ko ʻení ʻe mahuʻingamālie taha kiate koe ke ke tokanga taha ki ai ʻi hoʻo ako ʻa e lēsoni ko ʻení. Fekumi ki ha fakahinohino mei he Tamai Hēvaní ke tokoni atu ke ke maʻu ha ngaahi tali mo fakatupulaki hoʻo mahino ki he fakatomalá.

Ngaahi Palopalema ʻi he Siasí

Hili hono fakahaofi ʻe he ʻEikí ʻa ʻAlamā mo hono kakaí mei he nofo pōpulá, naʻa nau kau fakataha mo e kau Nīfaí pea mo e kakai ʻo Limihaí ʻi Seilahemala. Naʻe fokotuʻu ai ʻe he Tuʻi ko Mōsaiá ʻa ʻAlamā ke hoko ko e taki ʻo e Siasí. Naʻe fai ʻe ha kakai ʻe niʻihi lolotonga e pule ʻa ʻAlamaá ha ngaahi angahala mamafa pea ʻikai ke nau fakatomala (vakai ki he Mōsaia 26:1–6). Naʻe ʻomi kinautolu ki he ʻao ʻo ʻAlamaá, ka naʻe faingataʻa kia ʻAlamā ke ne ʻiloʻi e meʻa ke faí.

Lau ʻa e Mōsaia 26:13–15, 19–24, 28–31 pea kumi ʻa e fakahinohino naʻe fai ʻe he ʻEikí kia ʻAlamaá.

Poupouʻi ha kau ako ke vahevahe ‘a e meʻa ne nau akó. Kapau te nau lave ki ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku moʻoni, hiki kinautolu ʻi he palakipoé. Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke ʻeke ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā naʻe folofola ʻe he ʻEikí kuo pau ke fakahoko ʻe he kakaí ke Ne tali mo fakamolemoleʻi ai kinautolú?

  • Fakatatau ki he veesi 23, ko e hā ʻoku taau ai mo e Fakamoʻuí ke Ne fakapapauʻi pe ko hai ʻe lava ke fakamolemoleʻi mo maʻu ʻa e moʻui taʻengatá?

  • Ko e hā mo ha toe meʻa fekauʻaki mo e ʻEikí naʻá ke ako mei he ngaahi veesi ko ʻení?

Kapau te tau fakatomala

Mahalo kuó ke ʻiloʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau vete ʻetau ngaahi angahalá pea fakatomala ʻi he moʻoni ʻo hotau lotó, ʻe fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí. ʻE fakamolemoleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau toutou fakatomalá.

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke vete ʻetau ngaahi angahalá?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “fakatomala ʻi he moʻoni ʻo [ho] lotó” (Mōsaia 26:29)?

  • ʻOku liliu fēfē ʻe he ʻiloʻi e natula faʻa fakamolemole ʻa e ʻEikí ʻa hoʻo tōʻonga fakakaukau ki he fakatomalá?

ʻE lava ke tokoni e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he ngaahi fehuʻi mo e hohaʻa fekauʻaki mo e fakatomalá mei he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

Fakakaukau pe ʻoku lelei taha ke ke fakamatala ki he ngaahi hohaʻa kotoa ʻe faá pe ko e tukutaha hoʻomou tokangá ki ha meʻa ʻe taha pe ua ʻe ala ʻaonga taha ki hoʻo kau akó. ʻE ala ʻaonga foki ke vahevahe ʻa e kau akó ki ha fanga kiʻi kulupu iiki pea ʻai ke nau tokangaʻi hono teuteuʻi ha tali ki he ngaahi hohaʻa kehekehé.

Te ke lava foki ʻo fakaafeʻi hoʻo pīsope pe palesiteni fakakolo lolotongá ke ʻaʻahi ki he kalasí ke tali e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e fakatomalá mo e fakamolemolé.

Fakatomalá

Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)—“Mōsaia 26: ‘Kapau te Ne Vete ʻEne Ngaahi Angahalá … pea Fakatomala’”

Hohaʻa A

ʻOku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku ʻaonga ke fakatomala.

  • Ko e hā ha ngaahi potufolofola mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he Mōsaia 26, pe ngaahi potufolofola kehe, te ke lava ʻo vahevahe ʻe ala tokoni ki he hohaʻa ko ʻení?

Kapau ʻe ʻaonga, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e Mōsaia 26:23, 29–30, pea lau ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení: 2 Nīfai 9:23; 3 Nīfai 9:22; 3 Nīfai 27:19–20; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10–12; 19:15–20; 58:42–43.

Manatuʻi naʻe fai ʻe ʻAlamā tonu ha ngaahi angahala mamafa kimuʻa ʻi heʻene moʻuí pea kuó ne fakatomala mo maʻu ha fakamolemole ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí (vakai ki he Mōsaia 11:5–7; 18:1–3; 26:15, 20).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe lava ke vahevahe ʻe ʻAlamā mo ha taha ʻokú ne maʻu e hohaʻa ko ʻení?

Fakalaulauloto ki he meʻa kuó ke aʻusia pe aʻusia ʻe kinautolu ʻokú ke ʻiló ʻi he taimi naʻá ke tafoki ai ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he fakatomalá.

Hohaʻa E

Ko e hā ka u ka vete ai ʻeku ngaahi angahalá? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ke vete ha ngaahi angahala ʻe niʻihi ki ha taki lakanga fakataulaʻeiki?

Naʻe fakahā ʻe he ʻEikí kia ʻAlamā ʻe fiemaʻu ʻa kinautolu kuo faiangahalá ke “vete [ʻenau] ngaahi angahalá ʻi ho ʻaó [ʻAlamā, ko honau taki lakanga fakataulaʻeikí] pea mo hoku ʻaó [ko e ʻEikí]” (Mōsaia 26:29).

  • Koeʻuhí kuo ʻosi ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻetau ngaahi angahalá, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau vete ia kiate Iá? Te ne faitāpuekina fēfē ʻa ʻetau moʻui?

ʻE ala kau ʻi he ngaahi fakakaukau ʻe niʻihi ʻa ʻene tokoniʻi kitautolu ke tau haʻisia ki heʻetau ngaahi angafaí, fakatupulaki ʻetau loto-fakatōkilaló, mo fakamālohia hotau vā fetuʻutaki fakataautaha mo e ʻEikí ʻi heʻetau kole mo maʻu ha fakamolemolé.

Lau e fakamatala ko ʻeni mei he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú pea mo ʻEletā C. Sikoti Koloú, Fitungofulu Taki Māʻolunga mālōlō, pea kumi ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e taimi mo e ʻuhinga ʻoku totonu ke tau vete ai ki ha pīsope pe palesiteni fakakoló.

ʻOku maʻu ʻe hoʻo pīsopé ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ke tokoniʻi koe ke ke fakatomala. Te ke lava ʻo fekumi ki heʻene tokoní mo e akonakí ʻi ha faʻahinga taimi pē. Kapau kuó ke fai ha ngaahi fehalaaki mamafa, hangē ko hono maumauʻi e fono ʻo e angamaʻá, talanoa mo hoʻo pīsopé. He ʻikai ke Ne fakahalaiaʻi koe. Ko ha fakafofonga ia ʻo Sīsū Kalaisi pea te ne tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi ʻa e founga ke fakatomala kakato ai mo maʻu ʻa e mālohi faifakamoʻui mo fakamālohia ʻo e Fakamoʻuí. (Ki Hono Fakamālohia ‘o e Toʻu Tupú8)

ʻOku ʻi ai e totonu ʻa e pīsopé … ki ha fakahā mei he Laumālie Māʻoniʻoní fekauʻaki mo e kāingalotu hono uōtí, kau ai koe. … ʻE lava [ke ne] tokoniʻi koe he lolotonga hoʻo fakatomalá, ʻi ha ngaahi founga he ʻikai ke lava ʻe hoʻo mātuʻá pe kau taki kehé ke ʻoatu. …

[Kapau he ʻikai ke tau vetehia, ʻoku tau] fuesia tokotaha pē … e mafasia ʻo e angahalá, kae ʻikai tuku ki he Fakamoʻuí ke Ne toʻo atu e kavengá. (C. Scott Grow, “Ko e Hā Hono ʻUhinga pea Ko e Hā ʻOku Fiemaʻu ai Ke u Vetehia ki Heʻeku Pīsopé?Liahona, ʻOkatopa 2013.)

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e fakamatala ko ʻení ki ha taha ʻoku hohaʻa fekauʻaki mo e vetehia ki heʻene taki lakanga fakataulaʻeikí?

Hohaʻa F

Kuo fuʻu lahi ʻeku faiangahalá ke fakamolemoleʻi au ʻe he ʻEikí.

ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ʻa e fefine naʻá ne fufulu e vaʻe ʻo e Fakamoʻuí ʻaki hono loʻimatá (vakai ki he Luke 7:36–50), ko e talanoa fakatātā ʻo e foha maumau koloá (vakai ki he Luke 15:11–32), pea mo e fakamolemoleʻi ʻe he ʻEikí ʻa Paulá (vakai ki he Tīmote 1:15–16).

Hohaʻa H

Ko hoʻo fili

Fakakaukau ki ha hohaʻa ʻe taha ʻoku moʻoni pe ko ha fehuʻi ʻe ala maʻu ʻe ha taha fekauʻaki mo e fakatomalá. Ako ʻa e “Fakatomalá” pe “Vete Hiá” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá (scriptures.ChurchofJesusChrist.org), ʻo kumi e ngaahi moʻoni ʻe ala tokoní. Te ke lava foki ʻo toe vakaiʻi e ngaahi potufolofola ʻoku fekauʻaki mo e “Fakatomalá” pe “Vete hiá” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá (ChurchofJesusChrist.org). ʻE ala tokoni foki ke ako ʻa e “fakatomalá” ʻi he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú pea fakalaulauloto ki he meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e ʻEikí ʻe ala tokoní.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau akó mo e founga ʻe ala tokoni ai ki ha taha ʻokú ne maʻu e fehuʻi pe hohaʻa ko iá. Kumi ha ngaahi founga ke fakamamafaʻi ai e ʻofa ʻa e ʻEikí mo ʻEne finangalo ke fakamolemoleʻi kitautolu ʻi heʻetau fakatomalá.

Ko e hā e meʻa naʻe hokó?

Lau ʻa e Mōsaia 26:34–37, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ʻi he muimui ʻa ʻAlamā ki he ngaahi fakahinohino ʻa e ʻEikí.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa te ke ala fiemaʻu ke manatuʻi pe fakahoko koeʻuhí ko e lēsoni ko ʻení. ʻE lava ke kau ʻi he fakakaukau ko ʻení ʻa e founga ʻokú ke loto ke manatuʻi ai e finangalo lelei ʻa e ʻEikí ke fakamolemolé pe ko e founga te ke fiemaʻu ai ke feinga ke vete pea fakatomala ai mei hoʻo ngaahi angahalá.

Fakakaukau ke fai hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.