Seminelí
Fakataukei Fakatokāteliné: 2 Nīfai 2:25: “Naʻe Hinga ʻa ʻĀtamá Koeʻuhí ke ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá; pea ʻOku ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá Koeʻuhí Ke Nau Maʻu ʻa e Fiefiá.”


“Fakataukei Fakatokāteliné: 2 Nīfai 2:25: ʻNaʻe Hinga ʻa ʻĀtamá Koeʻuhí ke ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá; pea ʻOku ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá, Koeʻuhí Ke Nau Maʻu ʻa e Fiefiá,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“Fakataukei Fakatokāteliné: 2 Nīfai 2:25: ʻNaʻe Hinga ʻa ʻĀtamá Koeʻuhí ke ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá; pea ʻOku ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá, Koeʻuhí Ke Nau Maʻu ʻa e Fiefiá,’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

Fakataukei Fakatokāteliné: 2 Nīfai 2:25

“Naʻe Hinga ʻa ʻĀtamá Koeʻuhí ke ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá; pea ʻOku ʻI Ai ʻa e Faʻahinga ʻo e Tangatá, Koeʻuhí ke Nau Maʻu ʻa e Fiefiá”

ʻĪmisi
Fāmili ʻo ʻĀtama mo ʻIví

Naʻá ke ako ʻi he lēsoni “2 Nīfai 2:17–26,” kau ki he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví. ʻE lava ke tokoni hoʻo ʻilo fekauʻaki mo e Hingá ke ke falala ki he Fakamoʻuí ʻi hoʻo fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié. ʻE tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke ako maʻuloto ʻa e potufolofola fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ʻi he 2 Nifai 2:25, fakamatalaʻi ʻa e tokāteliné, pea akoako fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi ha tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí.

Ko hono tokoniʻi e kau akó ke nau ʻilo ʻoku mahuʻinga ʻenau ngaahi tokoní. ʻOku faʻa fie maʻu ke loto-toʻa e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú pe ngaahi meʻa ʻoku nau tokanga ki aí ʻi he kalasí. ʻE fakahaaʻi ʻe hoʻo fakamālō ki he kau akó ʻi heʻenau ngaahi tokoní ʻokú ke houngaʻia ʻi heʻenau loto fiemālie ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, fehuʻí mo e fakamoʻoní. ʻE poupouʻi foki ai kinautolu ke nau vahevahe ʻi he kahaʻú.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau haʻu mateuteu ki he kalasí ke lau maʻuloto e 2 Nīfai 2:25 mei heʻenau manatú pea ke vahevahe ha founga ʻe taha ʻoku nau aʻusia ai e fiefiá koeʻuhí ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku teuteuʻi ʻa e lēsoni ʻo e potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení ke akoʻi hili ʻa e lēsoni “2 Nīfai 2:17–26,” ʻa ia ko e lēsoni fakaʻuhinga ia ki he potufolofola fakataukei fakatokāteliné 2 Nīfai 2:25. Kapau ʻoku fie maʻu ke ʻunuakiʻi e lēsoni ʻo e potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení ki ha uike kehe, fakapapauʻi ke akoʻi foki mo hono lēsoni fakaʻuhingá lolotonga e uike ko iá.

Fakamatalaʻi mo ako maʻuloto

Fakaafeʻi e tokolahi taha ʻo e kalasí ke nau kuikui mo ha kau ako ʻe niʻihi ke nau ʻāʻā. Puke hake ha meʻa, pea fakaafeʻi e kau ʻoku nau ʻāʻaá ke fakamatalaʻi ia kae ʻoua ʻe fakaʻaongaʻi e hingoa ʻo e meʻa ko iá. Vakai pe te nau lava ʻo tokoni ki he toenga ʻo e kalasí ke mateʻi pe ko e hā ia. ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ki he kau akó ke nau akoako hono fakamatalaʻi ʻo e ngaahi fakakaukaú ki he niʻihi kehé ʻi ha ngaahi founga faingofua.

ʻE ala faingataʻa ke fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní, kau ai ʻa e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví. Naʻá ke ako ʻi ha lēsoni kimuʻa fekauʻaki mo e Hingá. Lau ʻa e 2 Nīfai 2:25, ʻo fakakaukau ki he meʻa naʻá ke akó. Fakamanatu ko e Hingá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní.

Hiki e founga te ke fakamatalaʻi ʻaki e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví ki ha kiʻi tamasiʻi taʻu valu pea mo e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ʻa e Hingá.

Ke tokoni ke toe vakaiʻi ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení, mahalo ʻe lelei ke fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ʻa e meʻa ne nau tohí. Lue takai he lokí ʻo fakafanongo ki heʻenau ngaahi fakamatalá. Kapau ʻe fie maʻu, toe vakaiʻi e naunau mei he lēsoni kimuʻá ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e Hingá mo e moʻoni ʻoku hā ʻi ʻolungá.

Ako maʻuloto e potufolofola fakataukei fakatokāteliné. Ko e founga ʻe taha ke ako maʻuloto aí ko hono vahevahe e potufolofola fakataukeí mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ki he ngaahi konga ʻe nima ko ʻení:

  • 2 Nīfai 2:25

  • “Naʻe hinga ʻa ʻĀtama

  • koeʻuhí ke ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá;

  • pea ʻoku ʻi ai ʻa e tangatá,

  • koeʻuhí ke nau maʻu ʻa e fiefiá.”

Kapau ʻe lava, fakakaukau ke faʻu ha kulupu ʻe nima pea vahe ki he kulupu takitaha ha konga ʻe taha. ʻI hoʻo tuhu ki ha kulupú, te nau lava ʻo lea ʻaki e konga ne vahe angé. Hili iá pea fetongi leva ʻa e konga ʻoku vahe ki ai ʻa e ngaahi kulupú, pea toe fai pē ia.

Hiki ʻa e ngaahi konga ko ʻení ʻi ha laʻipepa, pea toe lau ʻa e konga takitaha lolotonga hoʻo tuhu ki aí. Hili iá pea tamateʻi pe fufuuʻi ʻa e ngaahi foʻi leá pe kupuʻi leá lolotonga hono toutou lau ʻa e potufolofolá. Hokohoko atu kae ʻoua kuo tamateʻi ʻa e meʻa kotoa pē pea lava ke ke toutou lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá.

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Tokoni ki he kau akó ke toe vakaiʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié. Ko e founga ʻe taha ke fai ai ʻení ko hono ʻai ke ʻahiʻahi hiki maʻuloto ʻe he kau akó e ngaahi tefitoʻi moʻoni kotoa ʻe tolú.

Kapau ʻokú ke fie maʻu tokoni ʻi hono manatuʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, vakai ki he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022).

Fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he tūkunga ko ʻení:

Lolotonga e ako ʻa Kitione ki he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví ʻi heʻene kalasi Lautohi Faka-Sāpaté, naʻá ne ʻohovale he fanongo ki he pehē ʻe heʻene faiakó ko e Hingá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOkú ne kamata fakakaukau ki he ngaahi meʻa kovi kotoa ʻe lava ke hoko koeʻuhí ko e Hingá—ʻa e angahalá, maté, puké, faingataʻaʻia fakaesinó, fokoutua fakaʻatamaí, ngaahi ʻahiʻahí, mo ha ngaahi meʻa lahi ange. ʻOkú ne ʻiloʻi ko e ngaahi meʻa ʻoku lāunga lahi taha aí ko e ngaahi nunuʻa ia ʻo e Hingá. ʻOkú ne fifili pe ʻe lava fēfē ke hoko ʻa e Hingá ko ha meʻa naʻe mei fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ke hoko.

ʻI he tali ʻa e kau akó, te ke lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke faʻu ha palani ki hono fakaleleiʻi ʻo e hohaʻa ko ʻení. Te ke lava ʻo ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā e meʻa te ke ʻuluaki fakahokó? Ko e hā ha faʻahinga fakamatala te ke lekooti ʻi hoʻo tohinoa akó? Ko e hā ha ngaahi fehuʻi kehe te ke fie maʻu ke fekumi ki ha tali ki ai?

Tuku ha taimi ʻi hoʻo teuteu lēsoní ke fakakaukau ki ha ngaahi founga kehe ke tokoniʻi ai e kau akó ke nau akoako fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié mo e tokāteline ʻo e Hingá.

Te mou lava foki ʻo aleaʻi ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení mo e kau akó.

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

Lau ʻa e palakalafi 11–12 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.

  • Te ke fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fakamatalaʻi ʻa e hohaʻa ʻa Kitioné?

Ngaahi founga kehe ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ení

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangi te ke fokotuʻu atu ke fekumi ki ai ʻa Kitione ki ha tokoni lahi ange?

Kapau ʻoku faingataʻa ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoní, te ke lava ʻo fakamanatu kiate kinautolu ʻa e 2 Nīfai 2:24–26 pe Mōsese 5:9–10. Te ke lava foki ʻo tataki kinautolu ki he “Hinga ʻa ʻĀtama moʻIví” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.

  • Ko e hā te ke fili ai ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko iá?

Sivisiviʻi e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

Toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 8–10 ʻi he “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ‘i he konga Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.

  • Te ke fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻoku hohaʻa ki ai ʻa Kitioné?

Ngaahi founga kehe ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení

  • ʻE tokoni fēfē nai ʻa e mahino ʻokú ke maʻu ki he Hingá mo hono tuʻunga ʻi he palani ʻo e fakamoʻuí ʻi he tūkunga ko ʻení?

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí ʻe ala tokoní?

  • Ko e hā mo ha toe founga ʻe lava ke tau vakai ai ki he tūkunga ko ʻení ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá?

Ngāue ʻi he tui

Toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 5–7 ʻi he konga “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ‘i he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné.

  • Te ke fakaʻaongaʻi fēfē nai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke fakamatalaʻi ʻa e hohaʻa ʻa Kitioné?

Ngaahi founga kehe ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení

Fakakaukau ki he ngaahi meʻa naʻá ke aʻusia ʻi hoʻo fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ʻoku fekauʻaki mo e Hingá. Fakalaulauloto ki he meʻa kuó ke fai ke ngāue ai ʻi he tui mo falala ki he Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié.

  • ʻE tokoni fēfē nai hoʻo ngaahi aʻusiá ʻi he tūkunga ʻo Kitioné?

  • Ko e hā mo ha toe founga ʻe lava ke fakahaaʻi ai ʻe Kitione ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí?

Toe vakaiʻi e fakataukei fakatokāteliné

ʻI ha lēsoni he kahaʻú, fakakaukau ke hiki ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá ʻi ha hokohoko kehekehe ʻi he palakipoé. (Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi konga ʻoku ʻi he ʻekitivitī ako maʻuloto ʻi he lēsoni ko ʻení.) Fakaafeʻi e tokotaha ako takitaha ke feinga ke hiki kinautolu ʻi hono hokohoko totonú.

Kapau ʻe lava, te ke lava ʻo hiki ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e ngaahi konga ʻo e ngaahi kupuʻi leá ʻi ha ʻū laʻipepa kehekehe koeʻuhí ke lava ʻo fakaʻaliʻali ia ki he kalasí. ʻE lava ke haʻu ha tokotaha ako, pea ʻi he tokoni ʻa e kalasí, fokotuʻutuʻu e ngaahi kupuʻi leá ʻi hono hokohoko totonú.