Seminelí
2 Nīfai 2:17–26: “Huhuʻi … mei he Hingá”


“2 Nīfai 2:17–26: ʻHuhuʻi … mei he Hingá’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó (2024)

“2 Nīfai 2:17–26: ʻHuhuʻi … mei he Hingá’” Tohi ʻa Molomoná – Tohi Lēsoni ʻa e Faiakó

2 Nīfai 2:17–26

“Huhuʻi … mei he Hingá”

ʻĪmisi
Mavahe mei he Ngoue ko ʻĪtení

Kuó ke fifili nai ki he founga ʻe kei lava ke liliu ai koe ʻe he ngaahi fili naʻe fai ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ʻi he ngaahi taʻu ʻe lauiafe kuo hilí? Naʻe akoʻi ʻe Līhai ʻene fānaú fekauʻaki mo e ngaahi nunuʻa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví pea te tau lava ʻo ikunaʻi fakataha mo e Fakamoʻuí ʻa e ngaahi fakafeʻatungia kotoa pē ʻo e moʻui fakamatelié. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakahoungaʻi ange ʻe he kau akó ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí ʻi he mahino kiate kinautolu ʻa e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví.

Ko hono tokoniʻi e kau akó ke fakatupulaki ʻenau malava ke aleaʻi mo e niʻihi kehé e ngaahi meʻa ʻoku tui ki ai e ongoongoleleí. ʻOku fakatupulaki ʻe he kau akó ʻenau mahinó ʻi heʻenau fakamatalaʻi ʻa e ongoongoleleí. Fakatupu ha ʻātakai ʻe ongoʻi fiemālie ai e kau akó ke vahevahe ʻenau mahino ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau lau e tefito ʻo e tui hono uá pea fakakaukau ki he founga te nau fakamatalaʻi ai ia ki ha taha kehe. Te nau lava foki ʻo kole ki ha toko taha pe toko ua ʻoku nau falala ki ai ke vahevahe mo kinautolu ʻa e mahino ʻoku nau maʻu ki he tefito ʻo e tui hono uá.

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e teuteu ko ʻení ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní pe ʻi he taimi ʻoku vahevahe ai ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

ʻOku tākiekina ʻe he mahinó ki he houngaʻiá

Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻI ha meʻafua 1 ki he 10 (1 “ʻikai ʻaupito” mo e 10 ʻoku “kakato”), ko e hā e lahi hoʻo ongoʻi ʻoku mahino kiate koe mo ke houngaʻia ʻi he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo ʻEne feilaulau maʻaú? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻOange ha taimi feʻunga ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ai ki he ngaahi fehuʻi kimuʻá pea hoko atu. Fakaafeʻi leva kinautolu ke vahevahe e ngaahi tali ki he fehuʻi hokó:

  • Kapau ʻe fehuʻi atu ʻe ha taha pe ko e hā ʻoku totonu ke nau fai ke mahino mo nau houngaʻia ai ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ko e hā te ke talaangé?

Naʻe fakamahinoʻi ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ha sitepu ʻe taha ʻoku fie maʻu ki hono maʻu ha mahino lahi ange ki he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. Mahalo te ke fie mamata ʻi he foʻi vitiō “Feluteni ai e Fakamaau Totonú, ʻOfá mo e ʻAloʻofá” mei he taimi 6:51 ki he 7:26 pe lau ʻa e fakamatala ko ʻení:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Ka ko hono moʻoní ʻeni, he ʻikai lava ke mahino kakato kiate kitautolu ʻa e Fakalelei mo e Toetuʻu ‘a Kalaisí, pea he ‘ikai ke tau teitei fakahoungaʻi feʻunga ʻe kitautolu e taumuʻa makehe ʻo Hono ʻaloʻí mo ʻEne pekiá … taʻe-maʻu ha mahino naʻe ‘i ai moʻoni ha ‘Ātama mo ha ‘Ivi ne hinga ʻi ha ‘Īteni moʻoni, fakataha mo e ngaahi nunuʻa ‘oku kau ki he hinga ko iá. (Jeffrey R. Holland, “Feluteni ai e Fakamaau Totonú, ʻOfá mo e ʻAloʻofá,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 105)

Ke tokoniʻi koe ke ke fakafuofuaʻi ʻa e lahi ʻo e meʻa kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví?

  • Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá ki he māmaní? kiate koé?

  • ʻOku fekauʻaki fēfē nai ʻa e Hingá mo e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e Tamai Hēvaní?

  • ʻOku tokoniʻi fēfē nai koe ʻe he Hingá ke mahino mo ke houngaʻia ʻia Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau maʻaú?

ʻI hoʻo akó, kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení pea fakalaulauloto ki he founga ʻe ala tokoniʻi ai koe ʻe he mahino ʻokú ke maʻu kiate kinautolú.

Ko e ngaahi nunuʻa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví

ʻOku fakataumuʻa ʻa e palakalafi ko ʻení ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e tuʻunga naʻe ʻi ai ʻa e Ngoue ko ʻĪtení koeʻuhí ke toe mahino ange kiate kinautolu ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó, pea fakafonu ha faʻahinga fakaikiiki mahuʻinga pē.

ʻI he teuteu ʻa Līhai ke maté, naʻá ne talanoa lahi ki hono foha ko Sēkopé kau ki he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví. Naʻe ʻi ha tuʻunga taʻe-faʻa-mate ʻa ʻĀtama, ʻIvi, mo e faʻahinga meʻa moʻui kotoa pē ʻo e moʻui ʻi he māmaní, ne ʻikai ke nau moʻulaloa ki he maté, pea naʻa nau ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá. ʻI he tuʻunga ko iá, naʻe ʻikai ke nau lava ʻo puke pe mate, pea naʻe ʻomi ʻe he ngoué ha meʻakai maʻanautolu naʻe ʻikai ke nau ngāueʻi ke maʻu ia. Naʻe ʻikai foki lava ke nau maʻu ha fāmili. Naʻe fakatokanga ange ʻa e ʻEikí kapau te na kai ʻa e fua ʻo e ʻakau ʻo e ʻilo ʻo e leleí mo e koví, te na iku ʻo mate (vakai, Mōsese 3:16–17; ʻĒpalahame 5:12–13). ʻOku ʻiloa ʻa e fili ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ke kai ʻa e fua ko iá mo e ngaahi nunuʻa kiate kinaua mo e toenga ʻo e māmaní ko e Hingá.

Lau ʻa e 2 Nīfai 2:19–23 mo e ʻAlamā 42:6–9, ʻo kumi e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

ʻE ala tokoni ke fengāueʻaki e kau akó ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki pe hiki ha lisi ʻi he palakipoé ko ha kalasi.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke tali e ongo fehuʻi ko ʻení tautau toko ua pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki. Fakamatalaʻi ange ko e ngaahi fehuʻi ko ʻení ko ha ngaahi fehuʻi fakatupu fakakaukau, ko ia ʻe lava ke vahevahe tauʻatāina ʻe he kau akó ʻenau ngaahi fakakaukaú pea ʻoua ʻe hohaʻa ke maʻu ha “tali totonu.”

  • Te ke ongoʻi fēfē nai kapau ko ʻĀtama mo ʻIvi koe ʻokú ke aʻusia e ngaahi nunuʻa ko ʻení?

  • ʻOkú ke pehē ʻoku lelei, kovi pe fakatou lelei mo kovi e ngaahi nunuʻa ko ʻení? Ko e hā hono ʻuhingá?

Lau ʻa e 2 Nīfai 2:24–25, pea fakakaukau ki he founga te ke fakamatalaʻi fakanounou ʻaki ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ʻi he lea pē ʻaʻau.

Ko e 2 Nīfai 2:25 ko ha potufolofola fakataukei fakatokateline ia. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú. Te ke maʻu ha faingamālie ʻi he lēsoni hokó ke akoako fakaʻaongaʻi e tokāteline ʻoku akoʻi ʻi he potufolofola ko ʻení ki ha fehuʻi pe tūkunga.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e founga te nau ala fakamatalaʻi fakanounou ai e ngaahi vēsí. Fakakaukau ke hiki ʻi he palakipoé ha faʻahinga moʻoni pē ne nau lea ʻaki. Ko ha sīpinga ʻeni ʻo ha moʻoni ʻe taha ʻe lava ke nau ʻiloʻi.

Ko e moʻoni ʻe taha naʻe akoʻi ʻe Līhaí ko e Hingá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakakaukau ai ki he ʻuhinga naʻe hoko ai ʻa e Hingá ko ha konga mahuʻinga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ʻi hoʻo lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlaní ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Ko e hingá ko e konga mahuʻinga ia ʻo e palani fakalangi ʻa e Tamai Hēvaní. Ka ne taʻeʻoua ia, naʻe ʻikai fanauʻi ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ha fānau ʻi he māmaní, pea ʻikai ha fāmili ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ke nau aʻusia ʻa e fehangahangaí mo e fakalakalaká, tauʻatāina ke filí, pea mo e fiefia ʻo e toetuʻú, huhuʻí, mo e moʻui taʻengatá [vakai, 2 Nīfai 2:22–27; Mōsese 5:11]. (Jeffrey R. Holland, “Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí,” Ensign, Māʻasi 2008, 35)

  • Ko e hā naʻe hoko ai e Hingá ko ha konga mahuʻinga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi mo aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e kupuʻi lea “ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá koeʻuhí ke nau maʻu ʻa e fiefiá” ʻi he 2 Nīfai 2:25. Te ke lava ʻo ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino naʻa mo e taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá, ʻoku kei finangalo pē ʻa e Tamai Hēvaní ke tau fiefia? Ko e hā ‘oku akoʻi atu ʻe he meʻá ni fekauʻaki mo Iá?

ʻOku tau kei fie maʻu pē ha tokoni.

Neongo ko e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá ko ha konga ia ʻo e palani ʻa ʻetau Tamai Hēvaní pea ʻoku fakataumuʻa ke tokoniʻi kitautolu ke tau fakalakalaka, ka he ʻikai ke tau lava ʻo ongoʻi ʻa e fiefia moʻoní taʻe-kau ai ha tokoni fakalangi.

Mahalo te ke fie hiki ʻa e ngaahi potufolofola ʻi laló ʻi he palakipoé pea tuku ki he kau akó ke nau ako fakalongolongo mo fakalaulauloto fakalelei ki ai.

Lau fakalelei ʻa e 2 Nīfai 2:26, ʻo kumi pe ʻe lava fēfē nai ke ikunaʻi ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá pea ongoʻi fiefia. Hili iá pea lau ʻa e Mōsese 5:10–11, ʻo fakatokangaʻi e ngaahi moʻoni naʻá ne tataki ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ke na fiefiá.

  • Ko e hā naʻá ke akó?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fiefia ai ʻa ʻĀtama mo ʻIvi hili ʻena ʻilo ki he Hingá mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí?

Hili e vahevahe ʻa e kau akó, te nau lava ʻo toe vakaiʻi e ngaahi fehuʻi ʻe fā ʻo e fakafuofuaʻi pē kitá mei he kamataʻanga ʻo e lēsoní mo vakaiʻi pe ʻe lelei fēfē nai haʻanau tali ia he taimí ni. Kapau ʻe fie maʻu, toe fai ha faʻahinga fakamatala ʻi he lēsoní ke tokoni ki hono fakamahinoʻi ʻa e mahino ʻoku nau maʻú. Ko ha founga ʻe taha ke tokoniʻi ai e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako ʻi he lēsoni ko ʻení ko hono vahevahe ʻa e tūkunga ko ʻení pea fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻa e founga te nau tali ʻakí.

Fakakaukauloto ʻokú ke fakatokangaʻi ʻi ha fealeaʻaki mo hao kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke ne houngaʻia ʻi he Fakamoʻuí pe ko ʻEne Fakaleleí.

  • Ko e hā ha ʻilo fekauʻaki mo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví ʻe lava ʻo tokoni ke ne houngaʻia ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí?

Fakakaukau ke fai hoʻo fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.