3 Nīfai 11:12–17

“ʻUnuʻunu Mai Kiate Au”

ko e fakahā ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi matakafo ʻi Hono toʻukupú ki ha fefine Nīfai

Hili hono fakafeʻiloaki ʻa Sīsū Kalaisi ko e ʻAlo ʻOfaʻanga ʻo e Tamai Hēvaní, naʻá Ne fakaafeʻi ʻa e kakaí ke nau fakamoʻoni fakataautaha naʻe fakapoongi Ia maʻá e ngaahi angahala ʻo e māmaní. Ne nau fakafeʻiloaki tahataha kiate Ia ʻo ala ki he matakafo ʻi Hono vakavaká mo e matakafo ʻo e faʻó ʻi Hono nimá mo e toʻukupu kelekelé. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke maʻu pe fakamālohia hoʻo fakamoʻoni naʻe mamahi mo pekia ʻa Sīsū Kalaisí maʻau.

Fakatupulaki hoʻo fakamoʻoní

Fakakaukau ki he founga ʻoku kaunga ai e fakaafe ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní kiate koé.

Palesiteni Russell M. Nelson

ʻOku ou kōlenga atu ke mou fakatupulaki hoʻomou fakamoʻoní. Ngāueʻi ia. Maluʻi ia. Tokangaʻi ia. Tanumaki ia ke tupulaki. Fakatupulaki ia ʻaki e moʻoní. ʻOua naʻá ke ʻuliʻi ia ʻaki e ngaahi fakakaukau hala ʻa e tangata mo e fefine taʻetuí peá ke fifili leva pe ko e hā ʻoku hōloa ai hoʻo fakamoʻoní. Russell M. Nelson, “Ngaahi Fili ki he Taʻengatá” [fakataha lotu fakaemāmani lahi maʻá e kakai lalahi kei talavoú, 15 Mē 2022), ChurchofJesusChrist.org

• ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he tokotaha kotoa ke ne “fakatupulaki” ʻene fakamoʻoní?

Ko e taha ʻo e ngaahi moʻoni mahuʻinga tahá ko ʻetau lava ʻo maʻu ha fakamoʻoní ko Sīsū Kalaisi ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá pea ko e Fakamoʻui ia ʻo e māmaní. Fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai ke ʻiloʻi ʻeni ʻe he kakaí kau kiate Iá. Te ke lava ʻo ako ʻa e Sione 14:6 mo e Mōsaia 3:17 ke tokoni ke ke ʻilo ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhingá ni.

Tuku ha kiʻi taimi ke ke vakaiʻi ai hoʻo tui mo e ngaahi ongo kau kia Sīsū Kalaisí ʻaki haʻo tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

• ʻOkú ke ongoʻi nai ʻokú ke maʻu ha fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo ia ʻo e ʻOtuá mo e Fakamoʻui ʻo e māmaní?

• Ko e hā kuó ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo ongo kau ki he Fakamoʻuí?

Te ke ako he ʻahó ni ha feohi toputapu ʻa Sīsū Kalaisi mo e kau Nīfaí. ʻI hoʻo akó, fakakaukau ki he meʻa te ke lava ʻo fai ke maʻu pe fakamālohia ai hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí.

ko e fakaafeʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e kau Nīfaí ke nau ala ki Hono ngaahi matakafó

Ko e hā ʻa Kalaisi ki he kau Nīfaí ʻi he temipale ʻi Mahú

Fakamanatuʻi, ʻi he lolotonga hono tānaki fakataha ha kulupu ʻo e kau Nīfaí ki he fonua ko Mahú, naʻe hāʻele hifo ʻa e ʻEiki Toetuʻú mei he langí. Naʻá Ne fakahā ko Sīsū Kalaisi Ia pea kuó Ne fakalāngilangiʻi ʻa e Tamaí ʻi Heʻene mamahi koeʻuhí ko e ngaahi angahala ʻa e māmaní (vakai, 3 Nīfai 11:1–11). Naʻe kau ʻi he fuʻu kakaí ha kakai tangata, kakai fefine, mo ha fānau, ʻo meimei ki he kakai ʻe toko 2,500 (vakai, 3 Nīfai 17:25).

Lau ʻa e 3 Nīfai 11:12–15, ʻo kumi ki he fuofua fakaafe ʻa e ʻEiki Toetuʻú ki he kakaí. Te ke lava foki ʻo mamata ʻi he “Ko e Hā ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he Ongo ʻAmelika he Kuonga Muʻá,” ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 13:29 ki he 16:03.

ʻI hoʻo akó, feinga ke ke sioloto atu ʻokú ke kau ʻi he fuʻu kakaí. ʻE lava ke fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ki hoʻo akó ʻi hoʻo sioloto ki he ngaahi meʻa naʻe hokó pe ngaahi fakakaukau mei he folofolá. Hiki ha faʻahinga fakakaukau pe ongo ʻokú ke maʻu lolotonga hoʻo ako, fakalaulauloto, mo sioloto ki aí.

ko ha taha ʻoku ala ki he toʻukupu ʻo e Fakamoʻuí

• ʻOkú ke pehē ko e hā e ongo naʻe maʻu ʻe he kakaí ʻi heʻenau mamata ki he Fakamoʻuí pea feohi mo Ia “taki tahá”? (3 Nīfai 11:15).

• Ko e hā e ngaahi konga ʻo e fakamatala ko ʻení naʻá ke fili ke fakakaukauloto ki aí? Ko e hā hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo naʻá ke maʻu ʻi hoʻo fai iá?

• Ko e hā ʻoku akoʻi ai koe ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he finangalo ʻo e Fakamoʻuí maʻatautolu takitahá?

Ko ha tefitoʻi moʻoni ʻeni ʻe taha te tau lava ʻo ako mei he fakamatala toputapu ko ʻení: ʻOku fakaafeʻi au ʻe Sīsū ke u maʻu ha fakamoʻoni fakataautaha ko Ia ʻa e Fakamoʻui ʻo e māmaní. Fakakaukau ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo folofolá pe ʻi hoʻo tohinoa akó.

Naʻe akoʻi ʻe Pīsope Sēleti Kōsē ʻo e Kau Pīsopeliki Pulé ʻo kau ki he fakaafe mo e ngāue fakafaifekau fakataautaha ʻa e Fakamoʻuí ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí:

Pīsope Gérald Caussé

Ko e meʻa fakaofo ko ʻeni ne hokó ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻOku maʻu kakato e “ongoongo [fakafiefia]” ʻo e ongoongoleleí ʻi he ʻīmisi ko ʻeni ʻo e Fakamoʻuí, ʻi heʻene fakamafao lelei atu Hono “toʻukupu ʻo e ʻaloʻofá” [ʻAlamā 5:33] ke fakaafeʻi ʻa e tokotaha fakafoʻituitui takitaha ke haʻu kiate Ia pea maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí. …

… Hangē ko hono fakaafeʻi ʻe Sīsū ʻa e kau ākonga Nīfaí kotoa ke ala ki Hono ngaahi matakafó, naʻá Ne pekia maʻatautolu takitaha, fakataautaha ʻo hangē ko koe pē pe ko au tokotaha pē ʻi he māmaní. ʻOkú Ne fai mai ha fakaafe fakataautaha kiate kitautolu ke tau haʻu kiate Ia pea maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki fakaofo ʻo ʻEne Fakaleleí. (Gerald Causse, “Ko ha Fakamoʻoni Moʻui ʻo e Kalaisi Moʻuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2020, 39–40)

• Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke maʻu ai haʻatau fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisi ʻa e Fakamoʻui ʻo e māmaní?

“Hōsana!”

Naʻe ongo moʻoni ki he kau Nīfaí ʻenau feohi fakataautaha mo e Fakamoʻuí.

Lau ʻa e 3 Nīfai 11:16–17, ʻo kumi ʻa e tali naʻe fakahoko ʻe he fuʻu kakaí hili ʻenau feʻiloaki mo e ʻEiki Toetuʻú.

ʻE ala tokoni ke ʻiloʻi ko e hōsaná ko ha foʻi lea faka-Hepelū ia ʻoku ʻuhinga ki he “fakamoʻui pē he taimí ni” pe “fakamolemole ʻo fakamoʻui ʻa kimautolu.” ʻOku fakaʻaongaʻi ia ʻi he folofolá kotoa ko hano fakahaaʻi ʻo e fakafetaʻi mo e kole tāumaʻu pea kuo hoko ia ko hano fakafiefiaʻi ʻo e Mīsaiá ʻi he kuonga kotoa pē (vakai, Bible Dictionary, “Hosanna”; Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Hosana,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

ʻE tokoni ʻeni ke ke fakaʻaongaʻi ha taimi ke fakahaaʻi ai hoʻo ngaahi ongo ki he Fakamoʻuí pe ako ʻo kau ki he niʻihi kehe kuo vahevahe ʻenau fakamoʻoni kiate Iá.

fakaʻilonga, lekooti

1. Fili ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení:

1. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni fakataautaha kia Sīsū Kalaisí ʻaki haʻo fai ha tohi ki ha taha ʻokú ke ongoʻi ʻe ʻaonga kiate ia.

2. Fili ha veesi ʻi he folofolá pe himí ʻokú ne fakamatalaʻi hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí pea mo e meʻa kuó Ne fai maʻaú. Hiki ha fakamatala nounou ki he ʻuhinga ʻoku mahuʻingamālie ai kiate koe ʻa e veesi pe himi ko ʻení.

3. Faʻu ha foʻi maau pe lea ʻo ha foʻi hiva ʻokú ne fakamatalaʻi hoʻo ngaahi ongo kia Sīsū Kalaisí.

4. Ako ʻa e fakamoʻoni ʻa ha taha kehe kia Sīsū Kalaisi. Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e meʻa naʻá ke akó mo hoʻo ongo mei he fakamatala ko iá. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e ʻAlamā 26:1–16, 35–37 pe “Ko e Kalaisi Moʻuí: Ko e Fakamoʻoni ʻa e Kau ʻAposetoló” (ChurchofJesusChrist.org).

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

3 Nīfai 11:14. Te u “ʻunuʻunu” fēfē ki he Fakamoʻuí?

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

Palesiteni Russell M. Nelson

Ko e fili ke haʻu kia Kalaisí ʻoku ʻikai makatuʻunga ia ʻi he feituʻu ʻokú ke nofo aí; ʻoku makatuʻunga ia ʻi he tukupā fakafoʻituituí. ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa kotoa pē ʻo e Siasí ʻa e tokāteline, ngaahi ouau, ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, mo e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí, neongo pe ko e fē feituʻu ʻoku nau ʻi aí. (Russell M. Nelson, “Ko e Kahaʻu ʻo e Siasí: Ko Hono Teuteu ʻo e Māmāní ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí,” Liahona, ʻEpeleli 2020, 15)

ʻE tākiekina fēfē ʻe ha fakamoʻoni fakataautaha kia Sīsū Kalaisi ʻeku moʻuí?

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

Palesiteni M. Russell Ballard

‘Oku mahinongofua pē ʻa e hanga ʻe he fakamoʻoní—ʻa e fakamoʻoni ʻoku fai fakamoʻomoʻoní, ʻa ia ʻoku tupu ʻi he Laumālié mo fakapapauʻi ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní—ʻo liliu ʻa e ngaahi moʻuí. ʻOkú ne liliu ʻa e founga ʻo hoʻo fakakaukaú mo e meʻa ʻokú ke faí. ʻOkú ne liliu ʻa e meʻa ʻokú ke lea ʻakí. ʻOkú ne tākiekina ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ke fakamuʻomuʻá mo e fili kotoa pē ʻokú ke faí. Ke maʻu ha fakamoʻoni moʻoni mo tuʻu maʻu ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke “fanauʻi fakalaumālie … ʻi he ʻOtuá,” ke “[maʻu] hono tataú ʻi homou fofongá,” pea ke aʻusia ha “fuʻu liliu lahi ʻi homou lotó” (ʻAlamā 5:14). (M. Russell Ballard, “Pure Testimony,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2004, 40)

Ko e hā ʻoku mahuʻinga fekauʻaki mo e ngaahi mataʻi kafo mo e ngaahi fakaʻilonga ʻi he sino toetuʻu ʻo e Fakamoʻuí?

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Kēleti W. Kongo ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

ʻEletā Gerrit W. Gong

ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe hotau Fakamoʻuí ke tau manatu maʻu ai pē kiate Ia ʻo hangē ko ʻEne manatu maʻu pē kiate kitautolú.

ʻI he Maama Foʻoú, ne fakaafeʻi ʻe hotau Fakamoʻui kuo toetuʻú ʻa e niʻihi ne ʻi aí ke omi tahataha pea ala ki Hono vakavaká pea ki he mataʻi faʻo ʻi Hono toʻukupú mo e toʻukupu kelekelé.

… [Kātaki ʻo] fakakaukau angé pe ko e hā ʻoku kei ʻasi ai ʻa e ngaahi matakafó ʻi he sino haohaoa mo toetuʻu hotau Fakamoʻuí.

Kuo tutuki ha kau tangata ʻi ha ngaahi taimi he hisitōliá. Ko hotau Fakamoʻui pē ko Sīsū Kalaisí ʻokú Ne kei ʻofa mo maʻu e fakaʻilonga ʻo ʻEne ʻofa haohaoá. Ko Ia pē ʻokú Ne fakahoko ʻa e kikite ʻo Hono hiki hake ʻi he kolosí ka Ne ʻoatu kotoa kitautolu, [ʻi Hono huafá,] kiate Ia. [vakai, 3 Nīfai 27:14].

ʻOku folofola hotau Fakamoʻuí:

“ʻIo, te nau faʻa fakangaloʻi, ka ʻe ʻikai te u fakangaloʻi koe.

“Vakai, kuó u tohi tongi koe ʻi hoku ongo ʻaofinimá” [ʻĪsaia 49:15–16]. (Gerrit W. Gong, “Manatu Maʻu Ai Pē Kiate Ia,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 110)