Te buka hōho’a tahito o te ’Utuāfare : Te mana o te mau ’ā’amu ’utuāfare
Tē ora ra te taʼata pāpa’i i New York, i Marite.
Tē ora noa ra te mau faufaʼa ʼa tōʼu mau tupuna nā roto atu iāʼu, ma te tāmau noa i te haʼamaitaʼi atu ā i tōʼu nei oraraʼa.
I te hōʼē poʼipoʼi i te tau māhanahana hou te Tāmaʼi II ʼo te Ao nei, ’ua ara mai te pāpā ʼo tōʼu nei pāpā rū’au mai tāna i rave noa nā—hou te hitiraʼa māhana. ’Ua haere atu ʼoia i rāpae au i tōna fare i niʼa i te hōʼē ʼāivi e hiʼo atu i te ’āfaʼa matie ’e i tōna ʼoire iti i Rūmānia, ’e ’ua pārahi i niʼa i te matie tei tāpoʼihia i te hupe i te poʼipoʼi roa, ma te ha’amoʼe roa iāna iho i roto i tōna mau manaʼo—te mau manaʼo tāna i feruri nā e mea huru maoro i teie nei. E taʼata ʼite ’oia ’e te ʼāʼau here rahi ʼe te feruriraʼa tītorotoro, ’ua herehia ’e ’ua faʼaturahia ʼoia e te mau taʼata atoʼa i roto i te ʼoire iti.
I muri aʼe i te hitiraʼa ʼo te māhana, ’ua hoʼi atu ʼoia i te fare ’e ’ua faʼaʼite atu i tāna vahine faʼaipoipo ē ’ua hinaʼaro ʼoia i te ʼite e aha rā ïa te huru ʼo tōna hunaraʼa, ’e ’ua hinaʼaro ʼoia ’ia faʼatupu i te hōʼē tāmatamataraʼa nō te ’ōroʼa hunaraʼa. ’Ua faʼataʼa ʼoia i te taiʼo māhana, ’ua hoʼo mai i te ʼāfata maʼi, ’ua tihepu i te tahuʼa ’e te feiā ʼaravihi i te ʼohipa ʼoto, ’e ’ua hoʼo mai i te tahi atu mau mea ato’a e tītauhia e te taʼere katolika Heleni. I muri iho ’ua tae mai te mahana nō te tāmatamataraʼa i te ʼōroʼa hunaraʼa. ’Ua ʼāpapahia te mau ’iri ʼamuraʼa māʼa i ropū i te ʼoire iti nō te ʼōroʼa haʼamanaʼoraʼa, ’e ’ua ’ahu pāʼātoʼa te ʼutuāfare i te ’ahu ʼereʼere, ’ua tae mai te tahuʼa, ’ua tārava te pāpā ʼo tōʼu pāpā rū’au i roto i te ’āfata maʼi, ’ua faʼaʼāfaro i te tūruʼa ’ia nehenehe ’ia hiʼo maitaʼi ’e ’ua haʼamata te porotēraʼa nō te ʼōroʼa hunaraʼa. ’Ia oti te ʼōroʼa, ’ua ani-manihini-hia te tāʼātoʼaraʼa ʼo te ʼoire iti i te tāmāʼaraʼa, ʼe ’ua faʼatupu te pāpā ʼo tōʼu nei pāpā rū’au i tāna moemoeā ’ia ’ori i tōna iho hunaraʼa. ’Ua ora ʼoia te tahi faʼahou 20 matahiti, ma te hiʼopoʼa ē e tano noa rā ā te fāito ʼo tōna ʼāfata maʼi.
E ʼere noa te mau iʼoa ʼe te mau tai’o mahana
’Aita roa atu vau i fārerei a’e i te pāpā ʼo tōʼu pāpā rū’au, ’ua riro rā tōna ʼāʼamu ’ei ʼāʼamu au roa-aʼe-hia e au, tei faʼatiʼahia mai iāʼu e tōʼu mau metua tupuna. E faʼati’a mai tōʼu mau metua tupuna i te mau mahana atoʼa i tōʼu mau taeaʼe ’e tuahine i te mau ʼāʼamu nō niʼa i tō mātou mau tupuna : Nō hea mai rātou, e aha tō rātou huru, tō rātou faufaʼa, mau moemoeā, ’e mau tiʼaturiraʼa. I muri aʼe i te tāmāʼaraʼa i te mau sābati atoʼa, e rave tōʼu mau metua tupuna i te buka hōhoʼa ʼo te ʼutuāfare, ’e i te mau ʼapi atoʼa e oraora mai te mau ʼāʼamu ’e ’ua natihia te mau ʼāʼau i roto i te hōʼē natiraʼa nō te here e ono uʼi te maoro. E ʼere noa te reira ʼei mau hōhoʼa tahito ’e te mau iʼoa ’e te mau taiʼo mahana tei pāpaʼihia i muri mai. I muri i te hōhoʼa mata tātaʼitahi ʼo te hōʼē ïa metua tāne ’aore rā metua vahine, te hōʼē tamaiti ’aore rā te hōʼē tamāhine, ʼe nō reira ’ua tae roa mai tō rātou faufaʼa tupuna ʼe te tahi atu mau peu ʼutuāfare i niʼa iāʼu.
Te pūai i roto i te mau tau tāmataraʼa.
I te 19raʼa ʼo tōʼu matahiti ’ua pohe tōʼu na metua e te rahiraʼa ʼo tōʼu ʼutuāfare tāpiri, ’e ’ua moʼe ’aore rā ’ua eiāhia ʼe rave rahi mau taoʼa tāʼu i fatu aiʼa. Tē vai ra rā te hōʼē mea tā te tau, te mau ʼati fenua, ’aore rā te pohe e ʼore roa e nehenehe e haʼamou : Te ’ēʼaturu ïa e tūʼati i tō mutaʼa iho, i tō teie mahana ʼe i tō ananahi tā te mau melo tātaʼitahi ʼo tōʼu ʼutuāfare i patu. Maoti tō rātou itoitoi, ’ua hōroʼa mai te taura tei taʼamu i te mau ʼāʼau ʼo tōʼu ʼutuāfare i te pūai ’ia upoʼotiʼa i te mau taime fifi.
I te poheraʼa tōʼu mau metua ’e mau metua tupuna, ’ua ʼite au i te ʼoto rahi ’e ’ua uiui au ’ua navaʼi ānei tōʼu pūai i te tāmau noa i te haere i mua. ’Ua haʼamaitaʼihia vau i te ʼiteraʼa i tō rātou mana mai tera atu pae ʼo te pāruru, ’e ’ua tauturu te reira iāʼu ’ia noaʼa te hōʼē ʼiteraʼa pāpū pūai nō niʼa i te ʼopuaraʼa nō te faʼaoraraʼa, nō niʼa i te oraraʼa i muri aʼe i te poheraʼa, ʼe i muri iho, nō niʼa i te mau ʼōroʼa nō te hiero tei riro ’ei mea faufaʼa rahi nō tō tātou fa’aorara’a. ’Aita roa atu vau i fārerei i te mau metua ʼo tōʼu mau metua tupuna ʼaore rā te rahiraʼa ʼo tōʼu mau metua vahine fetiʼi ’e te mau metua tāne fetiʼi, i te mau taime rā e rave mai au i te buka hōhoʼa tahito ʼo te ʼutuāfare ’e te mau hōhoʼa, e ʼite au iāʼu iho i roto i tō rātou mata. ’Ua riro vau ʼo vau iho nei maoti te mau taʼata atoʼa tei nā mua mai iāʼu. ’Ua tauturu mai tō rātou mau ʼite ’e tō rātou paʼari i te haʼamau i tōʼu huru taʼata ’e ’ua arataʼi iāʼu i roto i tōʼu oraraʼa.
Te hōʼē ʼo te mau hōroʼaraʼa rahi roa aʼe tā tōʼu ʼutuāfare i hōroʼa mai nāʼu mai tōʼu naʼinaʼiraʼa ʼo te ʼiteraʼa ïa i tōʼu āʼamu ʼutuāfare ʼe te ʼite-pāpū-ra’a ē ’ua riro vau e tūʼatiraʼa i rotopū i tō mutaʼa iho ’e i tō ananahi. ’Ua ʼite atoʼa vau ē ’ua haere mai au i niʼa i te fenua nei nō te ora i tōʼu iho ʼāʼamu—nō te māʼimi ʼe nō te tāmata ʼe nō te here. Nā teie ʼiteraʼa i tōʼu ʼāʼamu ʼutuāfare i turu iāʼu i roto i te mau tamataraʼa atoʼa ʼo te oraraʼa nei.
E manaʼo pinepine au i tōʼu ʼutuāfare i te tahi atu pae o te pāruru ’e i te mau tusia tā rātou i rave nōʼu ’ia nehenehe iāʼu ’ia fanaʼo i te hōʼē oraraʼa maitaʼi aʼe. Tē manaʼo nei au i te mau ʼōroʼa hiero ʼo te faʼatiʼa ia tātou ia hōʼē faʼahou ā ’ei ʼutuāfare ’ia tae i te hōʼē mahana. E te manaʼo nei au i te Tāraʼehara ʼa tōʼu Faʼaora, tei faʼatiʼa e ’ia tupu teie mau mea atoʼa. ’Ua ʼaufau ʼOia i te hoʼo ’ia nehenehe ia tātou ’ia ora. Nō reira tātou e here ai Iāna e haʼamori ai Iāna mā te ʼāʼau mēhara i teie nei e a muri noa atu.