General Conference
Puwaen’ ko tin Ndani Ta’ab Rogon
April 2021 general conference


Puwaen’ ko tin Ndani Ta’ab Rogon

Yesus Kristus a manang fan e puwaen’ ko tin ndani ta’ab rogon ma bay gelngin rok ni nge flay nag.

Ko 1994, ke yib e lii’ ngar m’aed ulane bin ngeck e binaew u Africa ni Rwanda ni ke buch u dakean e fananikay e gidii’ ngaram. Go napan ni kan lii’ed biyu’ ni biyu’ i gidii’.1 Machane, fapi gidii’ ko Rwanda, kar, fel’ rograed,2 machane fa pin’nem ney ba sulweg u tafnay roraed.

Tomuren ragag e duw, nap’an kug milekag gow nga Rwanda, pinn rog nge gag e kug sabethin gow ko reb e tamilekag u Kigali airport. Ke kirebaen’ ko e tin kireb ko m’aed nem me fith, “Fa’an bay e Got, thingar ninge Rrin’ ban’en ninge ta’leg raed?” Re mo’on ney—woed rogon gadaed ni gubin—ba lemnag e gechig ko puwaen’ ko tin ndani ta’ab rogon ba fekyathin ko tin t’uf, nge gol ko Chitamangdaed nu Tharmiy. Machane Ir ma fos, Ir ma bagol, nge Ir ma ba’adag e bitir Rok nib fel’ rogon. Re magawon ney athamgily ko n’uw nap’an ma dabiyoeg ni nge weliy u dakean e thin nib achig fa bumper sticker.

Ni nge yoeg ningaed nanged fan morng’agen, ngaed fil’ed mornga’agen boech e rogon ko tin ndabi ta’ab rogon. Mu lemnag mornga’agen e tabinaew nibe pii’ urngin e bitir chi salpiy urngin e week ni ngar murwel ko tabinaew. Reb e fak ni pagael, John, ke chuwi’iy e okas; reb e fak nib rugod, Anna, ke ayuweg e salpiy rok. Nge yoeg, Anna ke chuway’ e rat. John ke lemnag nib kireb ni Anna ke chuwi’iy e rat me de yag reb ngak. Machane fapi ngongol rok John ke yarmiy e thilngin, gathi pi ngongol ko glabthir. Me’leg rok Anna ni nge soen ko okas e dani t’uf ni ngan puwaen’ nag John ni bachan bay ta’abrogon ko walagen.

Pi me’leg rodaed dabki pii’ e ngongol nib kireb fa tin mo’owaer rodaed ko manemus. Woed rogon ke upnguy Somoel, “Fa’an bee ra thapeg lowaen’ ma fil u tiney e yafas udakaen e thamgil ma fol rok ko reb e bee’, ra yoeg tin fel’ ngak u yafas ni bay yib.”3 Nap’an bay yib e tin fel’ ngak e gidii’ u dakean e me’leg nib fel’ roraed, dabiyoeg ni ngaed lemniged ni ke yoeg e tin mo’owaer rodaed machane bay ta’ab e rogdaed.

Reb e sasun ko pin’ney ke yib ngak le’engig, Ruth, nap’an ke bitir. Reb e rran ke nang Ruth ke fil ni nina’ rok ra fek chi walagen nib ppin, Merla, ni nge chuway’ boech e jori nib be’ech. Ruth ke moning, “Nina’, dani ta’ab rogon! Merla ke fini chuway’ bin tomur e jori nib be’ech.”

Nina’ rok Ruth ke fith, “Ruth, ku be taw e jori rom ngom?”

Me fulweg Ruth, “Ah, arragon.”

Nina rok Ruth ke yoeg, “Jori rok Merla e dabki yag ni nge taw nga aay.”

Ruth ke yoeg ni urngin e bitir ko tabinaew thingar fanay e jori ningan chuw. Arragon Ruth ba’adag e jori nib be’ech, e laniyaen’ ni ke ngongoliy nib kireb e nina’ ngak ke thang nap’an ke guy e tin rogon u laniyaen’ e nina’ rok.

Boech banan ndani ta’ab rogon e dabiyoeg ni ngan nangfan; tin ndabi ta’ab rogon e momaw’ ni ngan nangfan. Dani ta’ab rogon nibe yib bachan gadaed ba fos u dowdaed nib kireb, mad’ad, fa m’ar. Yafos u feyleng dani ta’ab rogon. Boech e gidii’ e ni gargel nag nib fla’ab, ma boech e danga’. Boech e bay a galibthir rok nib t’uf, machane buch’uw boech e danga’. Boech ra fos nib n’uw nap’an, machane, boech e buch’uw. Ma reb ma reb ma reb. Boech ba ngongoliy e magawoen nib kireb nap’an yaedra gay rogon ningar ngonogliyed e tin nib fel’. Boech ba me’leg ni dar ayuweged e tin kireb nap’an rayog ningar rrin’ed. Nib kirebaen’, boech e gidii’ ba ngongoliy e rayog ko me’leg ke pii’ Got ngoraed ningar miithnog reb e gidii’.

Bo’or mit e kirebaen’, nibe yoeg e yoko’ ko tin ni dani ta’ab rogon. Woed rogon, fare m’ar ko COVID-19 ba gafgow nag e gidii’ nibe gafgow ko boech e ban’en, nib dayif. Be amith gum’ircha’eg ni fan ngak e gidii’ nibe gafgow, machane Gube yoeg u gum’ircha’eg ni Yesus Kristus a manang fan e puwaen’ ko tin ndani ta’ab rogon ma bay gelngin rok ni nge flay nag. Dariy banan nib ta’ab rogon ko n’en ni gafgow riy. Dabki fel’ rogon nike thapeg e tin miith nge tin m’ar ko gidii’. Dabki fel’ rogon nike gafgow ni fan e denen nge oloboech rodad. Machane Ke mel’eg ninge rrin’ bachan Ir e ba’adag daed ma ni fan e Chitamangdaed nu Tharmiy. Irma nang fan e ti rodad.4

Pi babyor nib thothup ba yoeg mornga’agen pi giid’ nu Israel ni kakrom kar moning gaed ngak Got ko ngongol rok ngoraed. Me fulweg, Jehovah ni fith, “Ya rayog ni baʼ beeʼ nib ppin ni nge pagtilin e bitir ni kuma unum e thuth, ma dabi runguy e bitir rokʼ ni diyen nag?” Arragon e bee’ nib ppin dabiyoeg ninge pagtilin e bitir rok, Jehovah ke yoeg e laniyaen’ Rok darma thilthil. Ke micheg: “Arragon, gomanga yaedra pagtilin, me gag e dab gu pagtilmed. … Musap gaed, kug yoloey fithingmed nga lan paʼag; pi rungrung romed e ba ʼulʼul iyaen u pʼoewcheg.”5 Bachan Yesus Kristus ke thamgiliy e maligach ko bayul nib manemus, Irma nang e tirodad nib machaelboeg.6 Gubin ngiyal’ manang daed nge tin nib tu’uf rodaed.

Nap’an e yafas ney, rayog ningad “baed nib fel bugwaendaed” ngak en Tathapeg ngad thapeged e murnguy, golnag, ma ayuw.7 Arragon nap’an ngaed gafgow daed ni dariy fan, Got ra tawa’ath nagdaed u rogon nib murnguy, moem, nga bo’or rogon. Nap’an ngaed filed urrogon ningaed nanged fan pi tawa’ath ney, pagan’daed ngak Got e ran gaa’nag. U manemus, Chitamangdaed nibay u Tharmiy nge Yesus Kristus a yow manangem ma gab tu’uf rorow. Arragon gadaed ba’adag ningaed nanged urrogon nge wi’in. Urrogon ni Ngar rrin’ed e binem? Wi’in ni Ngar rrin’ed e binem? Gube lemnag, Ni daworiy oegew urrogon fa wi’in.8 Machane Guma nang Ningar rrin’ew.

Gubin ban’en nib [momaw’ man sikeng] ko yafos e rayog ni ngan fal’eg u dakean fare Bayul rok Yesus Kristus.”9 Yesus Kristus ke gelnog e fayleng ma “fek” urgin e tin kireb riy. Ma udakaen, ra yoeg e gapas u tiney e fayleng ngad faflaen’gaed.10 Fa’an ngad pii’ed gil’ Ngak, Yesus Kristus ra thothupnag e tin kirebaen’ ni nge fel’rogdaed.11 Dani mus Nnge murnguydaed ma fulweg fa tin n’ag rodad;12 Ir ra ngongoliy e tin kireb ni fan tin fel’ rodad. Nap’an ngad lemiged urrogon fa wi’in, thingar ningad nanged fan ngad thapeged, woed rogon Alma ke rrin’, “ni dariy’ fan; ya Got ma nang urngin e ban’en; ma tin fel’ laniyaen’ug ni marunga’gen.”13

Rayog ningad tal’ gaed e duwaer rodad marunga’agen urrogon nge wi’in ko tabuch ningad puluwgaed e michaen’daed ngak Yesus Kristus, ni bay e gelngin Rok ninge fel’ rogon urngin e ban’en ma irba’adag ninge rrin’.14 Ningad yoeged ni ngad nanged fan urrogon fa wi’in ni dariy’ fan ma, myopic.15

Napan nra gel e mich rodaed ngak Yesus Kristus, thingar da gayed rogon ni ngaed boeded Ir. Ngaed baed ngak reb u fithik e murnguy ngaed ayuweged e tin kirebaen’ nap’an rayog ni ngaed rrin’ed;16 rayog ni ngaed gayed rogon ni ngaed fel’ rogon e ban’en u tin rayog rodaed. Arragon, en Tathapeg ke yoeg ni “ngam rrin’ed tin fel’, ngam rrin’ e tin fel’ [u] laniyaen’daed, ni nge yoeg e tin mat’aw ngay.”17

Reb e bee’ nike cham ko tin dani ta’ab rogon ni’ir fare attorney Bryan Stevenson. Murwel rok u Mariken ba ayuweg e gidii’ ni dariy e oloboech roraed, tungun e gechig nib almarin, ma posnag e gidii’. Boech e duw u faram, Mr. Stevenson ke ayuweg ba mo’on nike yoeg bee’ ni ke lii’ nge yim’ bee’ ran fini’ lii’ nge yim’ ni fan. Mr. Stevenson ke ning e ayuw ngak ulungi galasia nib Christian, arragon dariy fan re mo’on dani yib nga galasia ma ke iling.

Ni nge ayuweg ulungi gidii’ ko galasia ni ngar nang fan e tin gaa’fan, Mr. Stevenson ke yoeg ngoraed mornga’agen fare y’ar u bible ko ppin nike iling nin fek nga poewchen Yesus. Pi gidii’ ba’adag ni ngar yin’ed malong niged nge yim’, machane Yesus ke yoeg, “Bee’ ni dariy e denen rok u fithik med, ni nge yin’ e bin somm’on e malong ngak.”18 Ke chuw fapi gidii’ nibe pufthin nag fare pinn. Yesus dabki pufthinnag re ppin nem machane ke yoeg ni dabki denen bayay.19

Tomuren ke weliy re y’ar ney, Mr. Stevenson ke yoeg ni gidii’ nib mat’aw roraed, puwaen’raed, fa moning raed ke yoeg e gidii’ rok Kristus ni ngar yin’ed e malong ngak e gidii’ nib oloboech. Ke yoeg ngoraed, “Dabiyoeg ni ngaed rrin’ed,” ma pinning laniyaen’raed ni ngar manged gidii’ nibe “koeled e malong.”20 Pi walageg, damu yin’ e malong ya i ir e bin somm’on e ban’en ni ngam rrin’ ni ngam ayuweg reb e gidii’ u fithik e murnguy. Bin magid e ban’en ni ngaed koeled pi malong ni kan yin’ed ngak bee’.

Fulweg rodaed ko tin kirebaen’ ndani ta’ab rogon e ka bang ko sikeng ko yafos ney. Daed pufthin nagdaed ko thin rodaed machane ko ngongol rodaed ngak e gidii’ nibe mo’owaer mar gafgowdaed.21 Ni fan e Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran, thingar ningad folgaed e sasun Tathaepg, ningad rrin’eni ngad rin’ed e tin nib fel’.22 Gadaed ba dag e tin fel’ ngak e yoror rodaed u dakean e muruwel ni ngar fel’ rogon urngin e Chitamangdaed nu Tharmiy.

Ngad filed u dakean e tin fel’ nge tin mo’owar rodaed, nibe yoeg tin fel’ ngodaed. Ni fan John thingar nang fan mang fan Anna ke chuwi’iy’ e rat. Ni fan Ruth ninge nang fan mornga’agen jori u dakean oewchen e Nina’ rok ke pii’ lowaen’ ngak. Ninge yoeg ni ngaed guyed e tin u oewchen ko manemus. Ga ra mang boed en Tathapeg napan mu tiyan’um Ir, lek Ir, nge adag dakaen Ir.

Gube fulweg ko fare duwer ni ke fith fare tamilekag u Kigali ni ke kirebaen’ ko e magothgoth u Rwanda me fith, “Fa’an bay e Got, Irra rrin’ ban’en ninge ta’leg ngak?”

Kug ogew nib gaa’ e gafgow nike yib u dakean e mael, ma toumren kug ogew ni dabiyoeg ni nggu weliyew fa tin gafgow, kug fulwegew ni Yesus Kristus ke ngongoliy e ban’en ni nge fulweg e tin kirebaen’.23 Kug weliyew boech e kenginn e gosepl ni mornga’agen Yesus Kristus ma Fulweg e Galasia Rok.24

U tomuren, e fagar romow ke fith, ba maap luwaen, “Gabe yoeg ni bay ban’en nrayag ni nggu rrin’ ni fan e galibthir rog nge uncle rog?”

Gamow yoeg, “Oh, arragon!” Gubin ni dani fel’ ko biney e yafos e ra fel’ rogon u dakean fare Bayul rok Yesus Kristus nge dakean e wurengaen’ nge t’ufeg ku Chitamangdaed nibay u Tharmiy.

Nap’an bay yib e tin kirebaen’ ngodaed, rayog ni ngad chuweged Got fa baed Ngak ni ngad ninged e ayuw ngak. Woed rogon, Mormon ke yoloey mornga’agen fare mael nib gaa’ ko pi Nephite ma fapi Lamantie ke yoeg nib thil ko boech e gidii’. Ke guy ni boech “kar elelgaed” ma reb “kar munguyed u dakean e gechig roraed, ni nge yoeg ni ngar sobutaen’raed u poewchen Got.”25

Damu pag e tin ndani ta’ab rogon ninge gathayem ko mich rom ngak Got. Machane, mu fith ngak Got ni nge ayuweg nem. Mu gaa’nag e tafney rom ngak fare Tathapeg. Ma wod ni susun ni nge kireb u wun’um, mpag nge ayuweg nem ni ngam mon’og ko som’on.26 Pag ni nge ayuwegem ningam athamgiliy, ni nge yoeg e tin kirebaen’ ninge “fek loen ko faflaen’ u dakean Kristus.”27 Ngam baed ngak ko muruwel Rok “ngan golnag e bee’ nib kirebaen’,28 ngaed gayed rayog rodaed ni ngaed thang e tin kireb, ngaed thapeged e malong.29

Gube micheg nib fos Yesus Kristus. Ir e ma nang fan e tin dani ta’ab rogon. Fapi loew ulan paa’ Rok ba pinning ni ngam sul nga dakean Ngak ma rogmed. Ir e ba ayuwegem nap’an urngin e tin kirebaen’ rom. Ngak en ni bay yib Ngak, e crown nib fel’ usun ra fek loen e ayif ko kirebaen; falflaen’ nge madnom ra fek loen e kirebaen’ fa gafgow; magar nge madnom ra fek loen e muluwaen’ ma kirebaen’.30 Mich rom ngak e Chitamangiy nu Tharmiy nge Yesus Kristus e bayi tawa’ath nigem nib pag rogon ni kam tafneynag. Urngin e tin ndani ta’ab rogon—arragon puwaen’ ko tin ndabi ta’ab rogon—ran thothupnog ni fan ngom. Gube micheg u dakean fithngan Yesus Kristus, amen.

Babyoren e Ayuw

  1. Mu guy ko John Reader, Africa: A Biography of the Continent (1999), 635–36, 673–79.

  2. Be athap riy, machane ke gafgow fare nam nu Rwanda. Boech ma duwuriy nag f’anre ra magay. Muguy, susun, “The Great Rwanda Debate: Paragon or Prison?,” Economist, Mar. 27, 2021, 41-43

  3. Doctrine and Covenants 130:19bang nikan uneg ngay.

  4. Mu guy ko Hebrews 4:15

  5. 1 Nephi 21:15–16

  6. Mu guy ko Alma 7:11–13

  7. Mu guy ko Hebrews 4:16; kum guy ko Isaiah 41:10; 43:2; 46:4; 61:1–3.

  8. Mu koel chiya’, Thingar ningad chuwgaed ko e lumel ningad sunmiyed e tafnay marunga’agen urrogon nge wi’in, dariy’ fan e lowaen’ rodaed. Dabiyoeg ni ngaed filed fa tin ni daworiy upnguyed Got.

  9. Preach My Gospel: A Guide to Missionary Service (2018), 52; see also Isaiah 61:2–3; Revelation 21:4. “Gubin ni dani fel’ ko biney e yafos e ra fel’ rogon” bay yip fan fatin wompngin ko tagan’ ngodad ran fel’ rogon, gapasnag, man chuweg rodad. Nap’an e bin tomur e numon rok ko general conference, “Come What May, and Love ItElder Joseph B. Wirthlin ke yoeg, “Urngin e maap luwan daba’ ran fulweg ni biyu i yay ko maap luwan e falfalen’ ma magaer. … A principle of compensation prevails” (Liahona, Nov. 2008, 28).

  10. Mu guy ko John 16:33

  11. Mu guy ko 2 Nephi 2:2

  12. Mu guy ko Job 42:10, 12–13; Jacob 3:1.

  13. Alma 40:5

  14. Mu guy ko Mosiah 4:9

  15. Mu guy ko Russell M. Nelson, “Let God Prevail,” Liahona, Nov. 2020, 93. Myopic ba yip fan ni kireb owchen.

  16. Ko sasun, Captain Moroni ke yoeg nib kireb nap’an e bee’ ra tal’ ni dani “dam mu rrin’ ban’en” nap’an rayog ningar ayuweged reb e gidii’ (mu guy ko Alma 60:9–11kum guy ko 2 Korinth 1:3

  17. Doctrine and Covenants 58:27kum guy ko guruy ni 26, 28–29

  18. John 8:7

  19. Mu guy ko John 8:10–11fare Pilyeg rok Joseph Smith ko guruy ni 11 ni bey yoeg, “Fare ppin ni ke liyoernag ngak Got ko fare awa nem, ma michaen’ ko fithingan,” ni ba yip fan ni dabki pufthinag Tathapeg ma motochiyel Rok ni “damu denen bayay” ke thilyeg e yafos ko re pinn nem.

  20. Bryan Stevenson, Just Mercy: A Story of Justice and Redemption (2015), 308–9.

  21. Mu guy ko Matthew 25:31–46

  22. Mu guy ko Acts 10:38kum guy ko Russell M. Nelson, “The Second Great Commandment,” Liahona, Nov. 2019, 96–100.

  23. Mu guy ko Doctrine and Covenants 1:17,22–23

  24. Fapi machib nibe weliy ulan fare “The Restoration of the Fulness of the Gospel of Jesus Christ: A Bicentennial Proclamation to the WorldChurchofJesusChrist.org.

  25. Alma 62:41

  26. Mu guy ko Amos C. Brown, u lane Boyd Matheson, “‘It Can Be Well with This Nation’ If We Lock Arms as Children of God,” Church NewsJuly 25, 2019, thechurchnews.com.

  27. Alma 31:38

  28. Mu guy ko Luke 4:16–19 Ninge yoeg ningad golnaged e gum’racha’raed e gidii’ ningan fulweg e tafnay, me’leg, lowaen’, nge roraed ni kan kirebnag (mu guy James Strong, The New Strong’s Expanded Exhaustive Concordance of the Bible [2010], Hebrew dictionary section, 139 and 271).

  29. Mu guy ko, ni susun, Russell M. Nelson, “Let God Prevail,” Liahona, Nov. 2020, 94; Dallin H. Oaks, “Love Your Enemies,” Liahona, Nov. 2020, 26–29. President Nelson ke fil: “Dabay Gube pining gubin chongin e galasia ni ngan dag min tayfan gubin e bitir rok Got. Gadadra sug e gum’ircha’endaed ko t’ufeg ngak urngin e bitir ku Got.” Gube pining gubin chongin e galasia ni ngan dag min tayfan gubin e bitir rok Got. President Oaks ke yoeg fapi thin ku fare Reverend Theresa A. Dear: “Fananikan e ma yib u dakean e dubun dakeaney, kireb, cham, to’gor, banan nib thil nge danir non.” Bachane gadaed e gidii’en nge gothon Fare Galasia ku Yesus Kristus ni Fan ko Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran, thingar ningad mab gaa’ geling daed ni ngaed thanged e fananikan.

  30. Mu guy ko Isaiah 61:3 Thapeg e crown nib fel’ usun ba yip fan ni ngan un ko tabinaew rok Yesus Krisuts ulan e gil’ilungun Got. Mu guy ko Donald W. Parry, Jay A. Parry, and Tina M. Peterson, Understanding Isaiah (1998), 541–43.