Seminelí
Mātiu 23


Mātiu 23

ʻOku Fakahalaiaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e Mālualoí

ʻĪmisi
Jesus talking to Pharisees in Jerusalem. Movie still from The Life of Jesus Christ Bible Videos.

Lolotonga e uike fakaʻosi ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa e Fakamoʻuí ʻi he māmaní, naʻá Ne fakahalaiaʻi e mālualoi ʻa e kau tangata tohí mo e kau Fālesí. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke fakaʻehiʻehi mei he mālualoí pea hoko ko ha tokotaha muimui loto-fakatōkilalo ʻo Sīsū Kalaisi.

Ko e hā ʻa e mālualoi?

ʻĪmisi
Photo of three cups. One that is dirty on the inside, one that is dirty on the outside, and one that is clean

Fakakaukauloto ʻoku ʻi ai ha ipu ʻe tolu ʻe lava ke ke fili ke inu mei ai. Ko e ipu ʻuluakí ʻoku ʻuli ʻa tuʻa, ko e ipu hono uá ʻoku ʻuli ʻa loto, pea ko e ipu hono tolú ʻoku maʻa.

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fakafofongaʻi ai ʻe he ngaahi ipu ʻulí ʻa e kau mālualoi?

ʻOku liliu ʻa e foʻi lea mālualoí mei ha foʻi lea faka-Kalisi ʻoku ʻuhinga ko e “tokotaha ʻeti faiva” pea ʻoku ʻai ia ki ha tokotaha ʻokú ne fakangalingali, fakalahiʻi ha konga, pe tō kehekehe maʻu pē ʻene tōʻongá ʻi heʻene kākaá. “Ko hono ʻuhinga angamahení ko ha taha ʻokú ne fakangalingali ʻoku anga fakalotu ka ʻoku ʻikai pehē.” ʻOku lava pē foki ke toe ʻuhinga ia ki ha taha ʻoku fakangalingali ʻoku ʻikai anga fakalotu ka ʻoku anga fakalotu pē ia.

ʻI hoʻo ako ʻa e Mātiu 23, kumi ki he ngaahi moʻoni ʻe tokoni atu ke ke fakaʻehiʻehi mei he mālualoí pea hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí.

ʻI he konga ʻo e pōpoaki fakaʻosi ʻa e Fakamoʻuí ki he kakaí ʻi he temipale ʻi Selusalemá lolotonga ʻa e uike fakaʻosi ʻa ʻEne ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní, naʻá Ne fakahalaiaʻi ʻa e mālualoi ʻa e kau tangata tohí mo e kau Fālesí. Naʻá ne fakamahinoʻi ko e kau tangata tohí mo e kau Fālesí “[naʻa nau] nofo … ʻi he nofoʻa ʻo Mōsesé” ( Mātiu 23:2), ʻa ia ko hono ʻuhingá naʻa nau maʻu ha tuʻunga mafai ke akoʻi ʻa e tokāteliné mo fakaʻuhingaʻi mo fakahoko ʻa e fonó. Naʻa nau pehē ʻoku nau taau ange ʻi ha toe taha ʻi he falelotú.

Lau ʻa e Mātiu 23:3–7, ʻo kumi ki he meʻa naʻe lea ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻo kau ki he founga naʻe hoko ai ʻa e kau tangata tohí mo e kau Fālesí ko e kau mālualoí. Kimuʻa peá ke lau iá, mahalo ʻe tokoni ke ke ʻiloʻi ko e “failaketelí” ( veesi 5) ko ha fanga kiʻi puha leta iiki naʻe haʻi ʻe he kau Siú ki he laʻé pea mo e nima toʻohemá. ʻI loto ʻi he ngaahi failaketelí naʻe ʻi ai ha ʻū takainga tohi iiki naʻe ʻi ai ha ngaahi veesi pau ʻo e folofola mei he Fuakava Motuʻá. Naʻe tui ʻe he kau Siú ʻa e failaketelí ke tokoni ke nau manatuʻi ke muimui ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

ʻĪmisi
Combined image of two men wearing phylacteries and an image of the wailing wall in Jerusalem

 

  • Fakatatau ki he veesi 5, ko e hā naʻe fakalahi ai ʻe he kau tangata tohí mo e kau Fālesí honau failaketelí pea mo e “tapa ʻo honau kofú”?

Naʻe ʻikai fakamalaʻiaʻi ʻe he ʻEikí ʻa kinautolu ne nau tui e failaketelí, ka naʻá Ne fakamalaʻiaʻi ʻa kinautolu ne nau fakaʻaongaʻi kinautolu ʻi he mālualoí pe fakalahi kinautolu koeʻuhi ke fakatokangaʻi kinautolu ʻe he niʻihi kehé pe ke ʻai kinautolu ke hā mahuʻinga angé.

1.Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā ha ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e hū ki he ʻOtuá ʻi he tōʻonga ki tuʻá koeʻuhí ʻokú ke loto ke fakatokangaʻi koe ʻe he niʻihi kehé?

  • ʻOkú ke pehē nai ko e hā ʻoku finangalo ai e ʻOtuá ke ke hū kiate Ia ʻi he loto-fakamātoato mo e loto-māʻoniʻoní?

ʻIkai ngata ʻi he fakatokanga ki he kakaí ke ʻoua te nau muimui ki he ʻulungaanga ʻo e kau tangata tohí mo e kau Fālesí, ka naʻe toe folofola fakahangatonu foki ʻa e Fakamoʻuí ki he kau tangata tohí mo e kau Fālesí. Naʻá ne fakahā ha ngaahi malaʻia lahi ʻe hoko mai kiate kinautolu koeʻuhi ko ʻenau mālualoí (vakai, Mātiu 23:13–33). ʻOku ʻuhinga ʻa e malaʻiá ki ha tuʻunga ʻo e mamahí mo e faingataʻaʻiá.

Lau ʻa e Mātiu 23:23–28, ʻo kumi ki he meʻa naʻe folofola ʻe he Fakamoʻuí ki he kau tangata tohí mo e kau Fālesí.

2. Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • ʻOku tānaki fēfē nai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ki he mahino ʻokú ke maʻu ki he mālualoí?

  • Ko e hā te ke talaange ki ha tokotaha ʻoku hohaʻa fekauʻaki mo ʻene hoko ko ha mālualoi ʻi he taimi ʻoku nau fai ai ha ngaahi fehalaaki lolotonga ʻenau feinga ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí?

Founga te tau lava ai ʻo fakaʻehiʻehi mo ikunaʻi ʻa e mālualoí

ʻI he fakafehangahangai ki he kau tangata tohí mo e kau Fālesí, naʻe ʻikai teitei ngāue mālualoi ʻa e Fakamoʻuí. Naʻá Ne akoʻi ʻa e kakaí ke ʻoua te nau fakakaukau ʻoku nau lelei ange ʻi he niʻihi kehé, he ko e fānau kotoa kinautolu ʻa e ʻOtuá, ʻoku nau tatau pē ʻi Hono ʻaó. Naʻá ne fakamoʻoni ko e Tamai Hēvaní ʻa hotau Tupuʻangá pea ko Iá, ko Kalaisi, naʻe fekauʻi mai ʻe he Tamaí pea ko hotau ʻEiki moʻoní Ia ʻokú Ne foaki ʻa e moʻuí (vakai, Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Mātiu 23:6; Mātiu 23:8–10).

Lau ʻa e Mātiu 23:11–12, pea kumi ki he ngaahi akonaki ʻe lava ʻo tokoni ke tau ikunaʻi mo fakaʻehiʻehi mei he mālualoí. ʻI he veesi 12, ʻoku ʻuhinga ʻa e hiki haké ke langaki hake, pea ʻuhinga ʻa e fakavaivaiʻí ke tukuhifo, fakamaaʻi pe siʻi ange hono fakaʻapaʻapaʻí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku akonaki ki ai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí kapau te tau loto-fakatōkilalo mo tokoni ki he niʻihi kehé, ʻe hiki hake kitautolu ʻe he ʻEikí. Te Ne tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ʻo hangē ange ko Iá, pea ʻi heʻetau talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú mo fakatomala moʻoní, ʻe foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻa e hakeakiʻí ʻi he puleʻanga fakasilesitialé.

3. Tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • ʻOku hoko fēfē nai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha sīpinga ʻo e loto-fakatōkilaló, tokoni ki he niʻihi kehé, pea fakaʻehiʻehi mei he mālualoí?

  • ʻE tokoniʻi fēfē nai koe ʻi hoʻo loto-fakatōkilalo mo tokoniʻi e niʻihi kehé ke ke fakaʻehiʻehi ai mei he mālualoí pea hoko ʻo hangē ange ko e Fakamoʻuí?

Lau pea fakakaukau ki he ngaahi fakamatala ko ʻení. Feinga ke ʻiloʻi ʻa e fakamatala ʻe taha pe ua ʻoku kaunga lahi taha kiate koé.

  • ʻOku ou fakangalingali pē ko ha tokotaha kehe au.

  • ʻOku ou failelei koeʻuhí ke fakatokangaʻi au ʻe he niʻihi kehé.

  • ʻOku ou faʻa fakakaukau ʻoku ou lelei ange ʻi he niʻihi kehé.

  • Neongo ʻoku ou fai ha ngaahi fehalaaki, ka ʻoku ou feinga moʻoni ke moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí.

  • ʻOku ou feinga ke tokoniʻi e niʻihi kehé mo failelei kae ʻoua ʻe kumi ki ha fakalāngilangi.

  • ʻOku ou feinga ke loto-fakatōkilalo pea ʻoua naʻá ku fakakaukau ʻoku ou lelei ange ʻi he niʻihi kehé.

Fekumi ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo ʻiloʻi ha faʻahinga ʻēlia pē te ke lava ʻo fakatupulakí. Manatuʻi ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻiate koe pea fakatokangaʻi ha faʻahinga feinga fakamātoato pē ke moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí. ʻI hoʻo kole tokoni ki he Tamai Hēvaní, te Ne tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi ha faʻahinga vaivai pe mālualoi.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Naʻe ʻafio fēfē nai ʻa e Fakamoʻuí ki he kau tangata tohi mo e kau Fālesi mālualoí?

ʻI heʻene lea, “Ko e Leʻo ʻo e Fakatokangá,” Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofāsoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e founga naʻe fakamalaʻiaʻi ai ʻe Sīsū ʻa e mālualoi ʻa e kau tangata tohí mo e kau Fālesí (Ensign pe Liahona, Mē 2017, 108–11).

Ko ha mālualoi nai au kapau ʻoku ou fai ha ngaahi fehalaaki ʻi heʻeku faifeingake moʻui ʻaki e ongoongoleleí?

Naʻe akoʻi ‘e ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ‘o pehē:

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Jeffrey R. Holland. Photographed January 2018.

ʻE kāinga, ʻoku tau faifeinga kotoa ke moʻui faka-Kalaisi ange, ʻo mahulu ia he meʻa ne tau anga ki aí. Kapau te tau lea totonu ʻaki ʻeni mo feinga ke fakalakalaka, ʻoku ʻikai ke tau mālualoi; ʻoku tau kei tangata pē.

(Jeffrey R. Holland, “Ko Ia Ke Haohaoa ʻA Kimoutolu,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 42)