Seminelí
Mātiu 21:1–11; Sione 12:27–36


Mātiu 21:1–11; Sione 12:27–36

Ko e Hāʻele Lāngilangiʻia Mai ʻa e Fakamoʻuí

ʻĪmisi
Jesus Christ’s triumphal entry into Jerusalem. altered version

Naʻe fakahoko ʻe he Fakamoʻuí ʻEne hāʻele lāngilangiʻia ki Selusalemá, ʻa ia naʻe fakahīkihikiʻi mo hū ai ʻa e kakaí kiate Ia ʻi he kalanga “Hōsana” (vakai, Mātiu 21:9). Naʻe akoʻi leva ʻe Sīsū ʻa e kakaí fekauʻaki mo ‘Ene misiona ke fakahaofi kinautolú. ʻOku kau ʻi he lēsoni ko ʻení ha vakai fakalūkufua ki he uike fakaʻosi ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he moʻui fakamatelié, ʻa ia ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ongoʻi ha fakaʻapaʻapa mo ha ʻapasia lahi ange kia Sīsū Kalaisi mo Hono misiona ke fakahaofi kitautolú.

Ko ha fiemaʻu ke seivi ha paʻangá

Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke ʻi ha tūkunga faingataʻa ai pea fie maʻu ha taha kehe ke tokoniʻi pe fakahaofi koe.

  • Ko e hā naʻá ke fie maʻu tokoni pe fakahaofi aí?

  • Ko e hā naʻe mei hoko kapau naʻe ʻikai ke ke maʻu ha tokoni?

  • Naʻe tākiekina fēfē ʻe he aʻusia ko iá hoʻo ngaahi ongo ki he tokotaha naʻá ne tokoniʻi pe fakahaofi koé?

ʻOku tau fie maʻu kotoa pē ‘a e mālohi fakamoʻui ʻo Sīsū Kalaisí. ʻOku tau fakahoko kotoa ha ngaahi fehalaaki ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo fakaleleiʻi, aʻusia ha ngaahi mole ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo toe maʻu, mo fehangahangai mo e ngaahi mamahi, fakatanga, meʻa fakamamahi, kavenga, mo e loto-taʻefiemālie ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo mafuesia toko taha.Fakakaukau ki hoʻo fiemaʻu ʻa Sīsū Kalaisí. Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó, ʻa e meʻa ʻokú ke fie maʻu ke tokoniʻi ai koe ʻe he mālohi fakamoʻui ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻI he lēsoni ko ʻení, fekumi ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ako lahi ange fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻe lava ai ʻe he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí ʻo fakahaofi kitautolu mei he ngaahi fehalaaki, mole, mamahi, mo e ngaahi tūkunga kotoa pē ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo fakaleleiʻí.

Ko e hāʻele lāngilangiʻia mai ‘a Sisū Kalaisí

Kimuʻa pea hāʻele mai ʻa Sīsū ki Selusalema ko hono fakaʻosí, naʻá Ne kole ki Heʻene kau ākongá ke nau ʻomi Kiate Ia ha ‘uhiki ‘o ha ʻasi, ʻa ia ʻoku toe ʻiloa pē ko ha ʻuhikiʻi ʻasi. Naʻe ʻufiʻufi ʻe he kau ākongá ʻa e ʻasí mo e ʻuhikiʻi ʻasí ʻaki honau valá, pea naʻa nau tuku ʻa e Fakamoʻuí ki he ʻuhikiʻi ʻasí (vakai, Mātiu 21:1–7; Sione 12:14–15).

Lau ʻa e Mātiu 21:8–11 mo e Sione 12:12–13, ʻo kumi ki he founga ne tali ʻaki he kakaí ʻa Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene hāʻele mai ki Selusalemá. ʻI hoʻo laukongá, fakakaukauloto ʻokú ke ʻi ai.

Naʻe fai ʻe ha kakai tokolahi ha kalanga “Hōsana,” ʻa ia ko ha foʻi lea faka-Hepelū “ko hono ʻuhinga ko e ʻfakamolemole ʻo fakamoʻui ʻa kimautoluʼ pea ʻoku ngāue ʻaki ia ki he fakafetaʻi mo e lotu” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Hōsaná,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org).

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī (1915–85) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻuhinga ʻo e tali ʻa e kakaí ki he hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí ki Selusalemá:

ʻĪmisi
Head and shoulders portrait of Elder Bruce R. McConkie.

Ko e ngaahi tuʻí pē mo e kau ikuná naʻa nau maʻu ʻa e fakaʻilonga makehe ʻo e fakaʻapaʻapa hangē ko ʻení. … ʻI he lotolotonga ʻo hono ongona ʻo e fakalāngilangi mo e tautapa ki he fakamoʻuí mo e fakahaofí, ʻoku tau mamata ki he kau ākongá ʻoku nau fola ʻa e ngaahi vaʻa pāmé ko e fakaʻilonga ʻo e maʻalali mo e ikuna. ʻOku tomuʻa fakahā ʻe he meʻa ko ʻeni naʻe hokó ʻe ʻi ai ʻa e fakataha lahi he kahaʻú ʻe tutuʻu “ha fuʻu kakai” … “ʻi muʻa ʻi he nofoʻa fakaʻeiʻeikí pea ʻi he ʻao ʻo e Lamí, kuo fakakofu ʻaki kinautolu ʻa e ngaahi kofu hinehina tōtōlofa, mo e ngaahi vaʻa paame ʻi honau nimá,” ʻo nau kalanga leʻo lahi, “Ko hotau fakamoʻuí ʻoku mei hotau ʻOtua, ʻa ia ʻoku ʻafio ʻi he taloní, pea mei he Lamí.” ( Fakahā 7:9–10 .)

(Doctrinal New Testament Commentary [1965], 1:578)

1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā naʻá ke mei lea ʻaki, fakahoko, mo ongoʻi kapau naʻá ke ʻi ai lolotonga e hāʻele lāngilangiʻia mai ʻa e Fakamoʻuí ki Selusalemá? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai ke ke kalanga “Hōsana” (ʻo ʻoatu ha fakafetaʻi mo e houngaʻia moʻoni) kia Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā te ke kalanga “Hōsana” ai maʻá e Fakamoʻuí he taimi ní? ‘I he kahaʻú?

ʻI he taimi naʻe hāʻele atu ai ʻa Sīsū ki Selusalema ʻi ha ʻasi kei siʻí, naʻe ʻiloʻi ʻe he kakai tokolahi ko ha fakahā ia ki he kakaí naʻe ʻikai ngata pē ʻi Heʻene hoko ko e Mīsaia naʻe talaʻofa maí ka ko e Tuʻi foki ʻo ʻIsileli kuo talaʻofa maí. Naʻe lau ia ʻe ha tokolahi ko hano fakahoko ʻo e ngaahi kikite fakafolofola hangē ko ia ʻoku lēkooti ʻi he Sakalaia 9:9 .

Naʻe fakakaukau ha tokolahi ʻe hoko ʻa e Mīsaiá ko ha taki fakakautau maʻongoʻonga te ne fakahaofi kinautolu mei he pule fakaaoao ʻa Lomá. Naʻa nau maʻuhala ki he misiona faifakamoʻui ʻa e Fakamoʻuí.

  • Ko e hā naʻe fekauʻi mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa Sīsū Kalaisi ke fakahaofi kitautolu mei aí?

Ko e taumuʻa mo e misiona ʻo e Fakamoʻuí

Hili e hāʻele lāngilangʻia mai ʻa e Fakamoʻuí, naʻe kole ʻe he “kau Kalisi ʻe niʻihi” naʻe haʻu ki Selusalema ke tauhi ʻa e Laka Atú ke ʻaʻahi kiate Ia (vakai, Sione 12:20–21). ʻI he taimi naʻe ʻafioʻi ai ʻe Sīsū ʻenau kolé, naʻá Ne akonaki fekauʻaki mo e mamahi, pekia, mo e Toetuʻu naʻe hanganaki mai kiate Iá. Naʻá Ne fakamatalaʻi ko e ngaahi meʻa fakaʻosi ko ʻeni naʻe hoko ʻi Selusalemá, kau ai Hono Tutuki ne tuʻunuku maí, ko e taumuʻa kakato ia ʻo ʻEne hāʻele mai ki he māmaní (vakai, Sione 12:23–33).

Lau ʻa e Sione 12:27–28, 32–33, pea kumi ki he meʻa naʻe folofola ʻe Sīsū ko ʻEne taumuʻá mo e misioná. (Fakatokangaʻi ange ko e leʻo ʻoku folofola mai mei he langí ko e leʻo ia ʻo e Tamai Hēvaní ʻokú Ne fakahaaʻi ʻa e loto-falala ʻe fakakakato ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne Fakaleleí.)

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Sīsū fekauʻaki mo ʻEne taumuʻá mo e misioná?

  • ʻE fakatupulaki fēfē ʻa e falala ʻa e Tamai Hēvaní kia Sīsū Kalaisí hoʻo falala ki he tuʻunga malava mo e loto-fiemālie ʻa e Fakamoʻuí ke fakahaofi koé?

Ko e founga ʻe taha ke fakamatalaʻi fakanounou ai e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he Sione12:27–28, 32–33 ko hono fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne Fakaleleí koeʻuhí ke Ne lava ʻo tohoakiʻi kotoa kitautolu kiate Ia.

Naʻe fakamoʻoniʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e moʻoni tatau ko ʻení ʻi he 3 Nīfai 27:13–15 . Lau ʻa e potufolofola ko ʻení, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku tānaki atu ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ki hoʻo mahino ki he moʻoni ko ʻení. Mahalo te ke fie fakafekauʻaki pe fakafehokotaki ʻa e potufolofola ko ʻení ki he Sione 12:32 .

Ko ha vakai fakalūkufua ki he ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi he uike fakaʻosi ʻo e Fakamoʻuí

Naʻe mahuʻinga ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻi he uike fakaʻosi ʻo e moʻui fakamatelie ʻa e Fakamoʻuí ki He’ene misioná mo e taumuʻá ke fakahaofi kitautolu ʻaki hono tohoakiʻi kitautolu kiate Iá.

ʻE lava ke tokoni atu ʻa e fakamatala fakakalafi (infographic) ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manaul - 2023

Vakai ki he fakamatala fakakalafí. Lau ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofolá ke toe maheni ange mo e ngaahi meʻa naʻe fakamatalaʻi naʻe hokó. Fakakaukau ki he founga naʻe tokoni ai ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ki he misiona faifakamoʻui ʻo Sīsū Kalaisí, pea fakalaulauloto ki he founga te Ne lava ai ʻo tokonia mo fakahaofi koe koeʻuhí ko e meʻa naʻá Ne ako mo fakahoko lolotonga e uike ní.

Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó, hiki hifo ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó pea fakatokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻokú ke fie ʻilo lahi ange ki aí pea mo hono ʻuhingá.

2. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo ha taha pē ʻo e ngaahi meʻa ne hoko ko ʻení?

  • Ko e hā ʻokú ke fie ʻilo lahi ki aí? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoni fēfē hoʻo ako lahi ange fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e malava mo e fakaʻamu ʻa Sīsū Kalaisi ke fakahaofi kitautolú?

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā e ʻuhinga ʻo e hāʻele lāngilangʻia maí ki he kau Siú, pea ko e hā ʻene ʻuhinga kiate kitautolú?

Ko e hāʻele lāngilangiʻia mai ʻa e Fakamoʻuí ki Selusalemá, lolotonga hono fakahoko e Kātoanga ʻo e Laka Atú, naʻe fakakakato hangatonu ai ʻa e kikite naʻe lekooti ʻi he Sakalaia 9:9–10 pea fakahā ki he kakaí ko Sīsū ‘a e Mīsaia naʻe talaʻofa maí pea ko e Tuʻi ‘o ‘Isilelí. Ko e ʻasí ʻi he kuonga muʻá, naʻe fakataipe ʻe ia ʻa e tuʻunga fakaʻeiʻeiki faka-Siú. Lolotonga e kuonga ʻo e haʻa tuʻi ʻo ʻIsileli he kuonga muʻá, hili e fakanofo ʻo e Tuʻi ko Saulá, naʻe fakahoko fakataʻu ʻe he kakai Siú ha kātoanga fakamanatu ʻo e toe fakanofo tuʻí ʻa ia naʻe fakafōtunga mai ha tuʻi ʻokú Ne hāʻele mai ʻi ha ʻasi ki Selusalema. Naʻe fakaofi atu ʻa e tokotahá ki Selusalema mei he fakahahake ʻo e koló pea haʻu ki he temipalé. Naʻe ʻamanaki atu ʻa e kātoanga fakamanatu ko ʻení ki he taimi ko ia ʻe hāʻele mai ai e Mīsaiá ki Hono kakaí ʻi he founga tatau ko ʻení. Ko ia ai, ʻi ha taimi naʻe fuʻu tokolahi ai e kau Siú ʻi Selusalema ki hono kātoangaʻi ʻo e Laka Atú, naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū ki Selusalema ʻi ha founga ne fakahā ai ko Ia ʻa e Mīsaiá, ko e Tuʻi ʻo ʻIsilelí. Naʻe fakahā foki ʻe he heka ʻi he ʻasí naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū ko ha Fakamoʻui fakamelino mo “angavaivai,” kae ʻikai ko ha tokotaha ikuna ʻi ha hoosi tau (vakai, Sakalaia 9:9–10).

ʻE toe hāʻele mai ʻa Sīsū ki he māmaní ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Maí, ʻi he mālohi lahi mo e nāunau. Ko ha fakataipe ʻo Hono nāunaú, te Ne hāʻele mai ʻi ha “hoosi hinehina” kae ʻikai ko e ʻasi naʻá Ne hāʻele ai ki Selusalemá (vakai, Fakahā 19:11–16). Te Ne toe hāʻele mai foki ke pule ko e “Tuʻi ʻo e ngaahi tuʻi, mo e ʻEiki ʻo e ngaahi ʻeikí” ( Fakahā 17:14 ; vakai foki, Fakahā 19:16).

Ko e hā te tau lava ʻo ako mei hono fakaʻaongaʻi ʻo e lauʻi paame ʻi he hāʻele lāngilangiʻia maí?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Kēliti W. Kongo ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ‘o pehē:

ʻĪmisi
Official Portrait of Gerrit W. Gong. Photographed in 2018.

Ko e tukufakaholó, ko e pāmé ko ha fakataipe toputapu ia ke fakahaaʻi ʻa e fiefia ʻi hotau ʻEikí, ʻo hangē ko e [Hāʻele] Lāngilangiʻia ʻa Kalaisi ki Selusalemá, ʻa ia naʻe hanga ai ʻe he “kakai tokolahi … [ʻo] toʻo mai ʻa e ngaahi vaʻa [paame], ʻo nau ʻalu atu ke fakafetaulaki kiate ia” [ Sione 12:12–13 ; vakai foki, Mātiu 21:8–9 ; Maʻake 11:8–10 ]. … ʻI he tohi Fakahaá, ko kinautolu ʻoku nau fakahīkihikiʻi ʻa e ʻOtuá mo e Lamí ʻoku nau fai ia kuo “kofu ʻaki ʻa e ngaahi kofu hinehina tōtōlofa, mo e vaʻa [paame] ʻi honau nimá” [ Fakahā 7:9 ]. ʻOku fakakau ʻa e ngaahi vaʻa paame ʻi he lotu fakatapui ʻo e Temipale Ketilaní, fakataha mo e “ngaahi pulupulu ʻo e māʻoniʻoni” mo e “ngaahi kalauni ʻo e nāunau” [vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:76 ]. …

(Gerrit W. Gong, “Hosana mo Haleluʻia—Ko e Sīsū Kalaisi Moʻuí: Ko e ʻElito ʻo e Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí mo e Toetuʻú,” Ensign pe Liahona, Mē 2020, 53)