Seminelí
Mātiu 13


Mātiu 13

Naʻe Akonaki ʻa Sīsū Kalaisi ʻo Ngāue’aki ‘a e Talanoa Fakatātā

ʻĪmisi
While on a ship, Jesus teaches parables to listeners on shore.

Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi fakaʻilonga naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene akonaki ʻi he ngaahi talanoa fakatātaá—ko e kau tangata tūtūʻí mo e tutú, tengaʻi mūsitá mo e lēveni, ngaahi koloa mo e mataʻitofe. Na’e fakaafe mai ‘a Sīsū ‘o pehē, “Ko ia ʻokú ne telinga ongó, ke ongoʻi ʻe ia” (Mātiu 13:9, 43). ʻE ʻoatu ʻe he lēsoni ko ʻení ha ngaahi faingamālie ke ke ako ai e ngaahi talanoa fakatātaá, ke ke ʻilo honau ʻuhinga fakalaumālié, pea kumi ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ʻokú ke akó.

Fekumi ki ha ʻuhinga

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke kumi ai e ngaahi meʻa ʻoku fufuuʻi ʻi he fakatātā ko ʻení.

ʻĪmisi
A picture with hidden objects in it.
  • Ko e fē ʻa e ngaahi meʻa naʻe faingofua ke ke maʻú? Ko e fē ʻa e ngaahi meʻa naʻe fie maʻu ki ai ha ngāue lahi angé?

Hangē ko hono kumi ʻo e ngaahi meʻa ʻi he fakatātā ko ʻení, ʻoku faʻa fie maʻu ʻi hono kumi ʻo e ʻuhinga ʻi he folofolá ke tau ako ʻa e founga ke fekumi mo ako ai kinautolú. ʻI he taimi ʻoku tau fakaafeʻi ai e Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoni ke tau ako e meʻa ʻoku tau laú, te tau lava ʻo maʻu ha ʻuhinga lahi ange ʻe lava ke fufuuʻi ʻi he kamataʻangá.

  • Ko e fē nai ha taimi naʻá ke maʻu ai ha ʻuhinga ʻi he folofolá naʻe ʻuluaki fūfuuʻi pē ia kiate koe?

  • Ko e hā ha meʻa kuó ne tokoniʻi koe ke ke lavameʻa ʻi hono kumi ha ngaahi lēsoni fakalaumālie pe ʻuhinga mei he folofolá?

Te ke maʻu ʻa e faingamālie ʻi he lēsoni ko ʻení ke akoako fekumi ki ha ʻuhinga loloto ange ʻi he folofolá, tautautefito ki he ngaahi talanoa fakatātā ʻa e ʻEikí. Feinga ke ʻiloʻi pea fakahoko ha ngaahi founga foʻou ke tokoniʻi koe ke ke ako ʻa e folofolá.

Naʻe akonaki ʻa Sīsū Kalaisi ʻo ngāue’aki ‘a e talanoa fakatātā

Naʻe faʻa akonaki ʻa Sīsū Kalaisi ʻaki hono fakaʻaongaʻi ha fanga kiʻi talanoa faingofua ʻoku ʻiloa ko e ngaahi talanoa fakatātā. ʻI he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení, naʻe fakafehoanaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi meʻa pe tūkunga angamahení ki he ngaahi moʻoni fakalaumālié (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Talanoa Fakatātaá ,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org). Naʻe fehuʻi ʻe he kau ākonga ʻa Sīsuú kiate Ia ʻa e ʻuhinga naʻá Ne akonaki ai ʻi he ngaahi talanoa fakatātaá (vakai ki he Mātiu 13:10).

Lau ʻa e Mātiu 13:11–13, 16 , ʻo kumi ki he ʻuhinga naʻe pehē ai ʻe he Fakamoʻuí naʻá Ne akonaki ʻi he ngaahi talanoa fakatātaá.

  • Ko e hā naʻe tokoni atu ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino kiate koe fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻe faiako ai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi talanoa fakatātaá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku ʻikai mamata, fanongo, mo mahino ai ki he kakai ʻe niʻihi ʻa e ngaahi pōpoaki ʻa e ʻEikí mo e niʻihi kehé?

ʻE lava ke tokoni atu ʻa e founga ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí mo ako ha ngaahi lēsoni fakalaumālie mahuʻinga meiate kinautolu. Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó.

  1. Kumi ha ngaahi fakaikiiki mahuʻinga.

  2. Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie.

  3. ʻIloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga.

  4. Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutahá.

Akoako fakahoko ʻa e ngaahi sitepu takitaha ko ʻení lolotonga hoʻo sio ki ha kiʻi talanoa fakatātā nounou.

Kumi e ngaahi fakaikiiki mahuʻingáAkoako ʻa e ʻuluaki sitepu ʻi he founga ko ʻení ʻaki hono lau ʻa e Mātiu 13:44 pea fekumi ki he ngaahi fakaikiiki mahuʻingá. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi fakaikiiki ko ʻení ha kakai, ngaahi feituʻu, ngaahi meʻa, ngaahi ngāue, pe ngaahi meʻa naʻe hoko. Mahalo te ke fie fakaʻilongaʻi e meʻa ʻokú ke ʻiló ʻi hoʻo folofolá.

  • Ko e hā ha foʻi lea angamaheni naʻá ke maʻu?

Mahalo naʻe kau ʻi he ngaahi fakaikiiki naʻá ke fakatokangaʻí ʻa e koloa mahuʻingá, tangata naʻá ne maʻu iá, pea mo e foʻi moʻoni ko ia naʻá ne fakatau atu ʻa e meʻa kotoa pē naʻá ne maʻú.Fai ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālieʻE lava ke fakanatula pē hono fai ʻo e fakafehoanaki fakalaumālié ʻi hoʻo ʻiloʻi e ngaahi fakaikiiki mahuʻingá, ka ʻe toe fie maʻu ha ngāue lahi ange. ʻOua naʻá ke manavasiʻi ke fakalaulauloto ki he ngaahi fakaikiikí mo kumi ha fanga kiʻi tokoni, ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi tokoni fakafolofola ʻoku lava ke ke maʻú.

Ke akoako fakahoko ʻa e taukei ko ʻení, toʻo ha kiʻi taimi ke fakafehoanaki ha ngaahi meʻa ʻoku fakatuʻasino ki he ngaahi meʻa ʻoku fakalaumālié. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakafehoanaki ha meʻa tāmate mo e tokāteline ʻo e fakatomalá.

  • Ko e hā mo ha toe meʻa te ke lava ʻo fakakaukau ki ai?

ʻI he talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13:44 , naʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau fakahoko ha fehokotaki ʻe taha ʻi Heʻene folofola, “ʻoku tatau ʻa e puleʻanga ʻo e langí mo e koloa” ( Mātiu13:44).

  • Ko e hā ha ngaahi fakafehoanaki fakalaumālie te ke lava ʻo fai ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi fakaikiiki kehe ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení?

ʻIloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻingaKe ʻiloʻi ha ngaahi lēsoni mahuʻinga, ʻe ala tokoni ke fai ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e fakaikiiki naʻá ke fakatokangaʻí mo e fakafehoanaki fakalaumālie naʻá ke faí.

  • Kapau ʻoku tau ʻilo “Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko e puleʻanga ia ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pe Puleʻanga ʻo e Langí ,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org), ko e hā leva ha ngaahi lēsoni ʻe ala fiemaʻu ʻe he Fakamoʻuí ke mahino kiate kitautolu mei Heʻene talanoa fakatātaá?

Ko e lēsoni ʻe taha ʻe lava ke tau ako mei he talanoa fakatātā ko ʻení ko e taimi ʻoku tau ʻilo ai ʻa e Siasi ʻo e Fakamoʻuí mo ʻiloʻi hono mahuʻingá, ʻoku totonu ke tau tukuange fiefia ʻa e ngaahi meʻa kehe kotoa pē ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e hoko ko ha konga ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Fakakaukau ke lekooti e ngaahi lēsoni mahuʻinga ʻokú ke ako ʻi hoʻo Ngaahi Fakamatala ‘i he ChurchofJesusChrist.org pe ʻi hoʻo folofolá.Fakapapauʻi hono fakaʻaongaʻi fakatāutaháFakapapauʻi hoʻo fakaʻaongaʻi fakatāutahá ʻaki haʻo fehuʻi loto pē kiate koe ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu ke ke fai ʻi hoʻo moʻuí ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lēsoni naʻá ke maʻú.

ʻI he ngaahi founga lahi ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e moʻoni ko ʻení, mahalo te tau fakakaukau ke tukupā ke ngāue faivelenga ange ʻi ha uiuiʻi faka-Siasi pe tukuange ʻa e ngaahi meʻa ʻi heʻetau moʻuí ʻokú ne taʻofi kitautolu mei heʻetau fiefia kakato ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Naʻe tokoni fēfē hoʻo muimui ki he sīpinga ako ko ʻení ke ke ʻilo ai e ʻuhinga ʻo e talanoa fakatātā nounou ko ʻení?

Fili ha taha ʻo e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení, pea muimui ʻi he ngaahi sitepu takitaha ʻe fā ʻoku fakamatalaʻi atu ʻi ʻolungá. (ʻI hoʻo ʻosí, te ke lava ʻo ʻahiʻahiʻi ha fakamoʻoni fakafolofola ʻe taha pe lahi ange.)

1. Tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā naʻá ke ʻilo ʻi hoʻo ako ʻa e talanoa fakatātaá ʻo fakaʻaongaʻi e sitepu ʻe faá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi Heʻene fili ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá ke akoʻi ʻaki ha ngaahi lēsoni mahuʻinga?

Fili pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā nai ne akoʻi mai ai ʻe Sīsū e ngaahi tala fakatātā ko ʻení?

“ʻOku fakahā ʻe he talanoa fakatātaá ki he tokotaha fanongó ʻa e moʻoni fakalotu ʻoku tatau tofu pē mo ʻene tuí mo e poto fakaʻatamaí; kiate kinautolu ʻoku fakapoʻulí mo ʻikai tataki fakalaumālié, ko ha kiʻi talanoa pē ia, ʻ’oku nau ʻā kae ʻikai mamata,’ ka ʻokú ne fakahā ʻa e ngaahi meʻa lilo fufū ʻo e puleʻanga ʻo e langí kiate kinautolu kuo fakahinohinoʻi mo fakalaumālié. Ko ia ai ʻoku tala ʻe he talanoa fakatātaá ʻa e tuʻunga ʻo e ʻilo moʻoni kotoa pē. Ko ia pē ʻokú ne kumí te ne maʻu ia” (Tikisinali Tohitapu, “ Ngaahi Talanoa Fakatātā ”).

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fekumi ki he ʻuhinga ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá mo e ngaahi meʻa ʻoku tau aʻusiá?

Naʻe akonaki ʻe ʻEletā David A. Bednar ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (Quorum of the Twelve Apostles) ‘o pehē:

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar, Quorum of the Twelve Apostles official portrait. 2020.

ʻOku totonu ke tau takitaha kumi ʻa e ngaahi lēsoni mo e fakatokanga ʻoku maʻu ʻi he ngaahi meʻa faingofua ʻoku hoko ʻi he moʻui fakaʻahó. ʻI heʻetau fekumi ki ha ʻatamai mo e loto akoʻi-ngofua ke maʻu e fakahinohino fakalangí ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻe maʻu leva ʻa e ngaahi fakahinohino maʻongoʻonga taha ʻe niʻihi te tau ala maʻú mo e ngaahi fakatokanga mālohi taha te ne lava ʻo maluʻi kitautolú, mei heʻetau ngaahi aʻusia angamahení. ʻOku maʻu ha ngaahi talanoa fakatātā mālohi ʻaupito ʻi he ngaahi folofolá pea mo ʻetau moʻui fakaʻahó fakatouʻosi.

(David A. Bednar, “Tokanga ke Lotu Maʻu ai Pē,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2019, 34)

Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi talanoa fakatātā mei he Mātiu 13 fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho kimui ní?

Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Joseph Smith (1805–44) ʻoku tokoni ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Mātiu 13 ke mahino kiate kitautolu ʻa hono tānaki fakataha ʻo e kakaí ki he Siasí lolotonga e kuonga ʻo e Fuakava Foʻoú pea ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní foki: “Ko e ngaahi folofola ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku lekooti ʻi he vahe 13 ʻo ʻEne Ongoongoleleí ʻo fakatatau ki he Tohi ʻa Mātiú, … ʻi heʻeku fakakaukaú, ʻoku ou ʻomi ha mahino ki he kaveinga mahuʻinga ʻo e tānakí ʻo hangē ko ia ʻoku lekooti ʻi he Tohi Tapú” (“Ki he kau ‘Eletā ‘o e Siasi ‘o e Kau Mā’oni’oni ‘i he ngaahi ‘aho kimui ni,” Talafekau mo e oupou ki he Kau Mā’oni’oni ‘i he ngaahi ‘aho kimui ni, Tīsema. 1835, 2:225; naʻe fakaonopooni’i ʻa e sipelá, mataʻitohi lahí, mo e fakaʻilonga leá).

Vakai ki he saati ʻoku hā ʻi he “Vahe 5: Mātiu13–15” ʻi he Fuakava Foʻoú Tohi Lēsoni ʻa e Tokotaha Akó (2018), ke maʻu ha fakamatala lahi ange ki he ngaahi akonaki ʻa Joseph Smith kau ki he founga ʻoku fekauʻaki ai ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13 mo e tānaki fakataha ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.