Seminelí
Sione 6:22–58


Sione 6:22–58

“Ko Au ‘a e Mā ‘o e Mo’ui”

ʻĪmisi
Jesus Christ seated at a table. In one hand He is holding a piece of bread. With the other He is gesturing towards Himself. There is a plate of bread on the table in front of Him and a goblet.

ʻI he ʻaho hili ʻa e mana ʻo hono fafanga ʻo e toko nima afé, naʻe fekumi ha tokolahi kia Sīsū, “ʻo ʻikai koeʻuhí he [naʻa nau] mamata ki he ngaahi maná, ka koeʻuhí [naʻa nau] kai ʻi he ngaahi foʻi maá,” pea foki mai ʻenau fiekaiá (Sione 6:26). Naʻe akoʻi kinautolu ʻe he Fakamoʻuí, “Ko au ko e mā ʻo e moʻuí: ko ia ʻoku haʻu kiate aú, ʻe ʻikai ʻaupito fiekaia” (Sione 6:35). ʻE lava ke tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke ke ʻiloʻi e ngaahi founga ʻe lava ke ke haʻu ai ki he Fakamoʻuí ke Ne fakafonu hoʻo ngaahi fie maʻu fakalaumālié.

“Ko Au ‘a e Mā ‘o e Mo’ui”

ʻĪmisi
Bread

Kapau ʻe lava, kumi ha konga mā. Kai ia lolotonga hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ko e mā ʻe fiha te ke lava ʻo kaí?

  • Neongo pe ko e hā e lahi ʻo e mā ʻokú ke kai he taimi ní, ko e hā ʻe iku ʻo hokó?

ʻI he taimi naʻe fafanga ai ʻe he Fakamoʻuí ha kakai ʻe toko nima afe tupu ʻo fakaʻaongaʻi pē e foʻi mā ʻe nima mo e mataʻi ika ʻe uá, naʻe tali ʻe ha niʻihi ʻa e mana ko ʻení ʻaki ʻenau fekumi kiate Ia ʻi ha maʻu meʻatokoni ʻe taha kae ʻikai ko ha ngaahi ʻuhinga fakalaumālie (vakai ki he Sione 6:5–14 ; Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Sione 6:26 [ ʻi he Sione 6:26, futinouti a]). Naʻe fakatonutonu ʻe Sīsū ʻa kinautolu ʻoku fekumi kiate Ia ke maʻu ha mā lahi angé kae ʻikai fekumi kiate Ia ki he moʻui taʻengatá. Naʻa nau fehuʻia Hono tuʻungá mo ʻEne malava ke foaki kiate kinautolu ʻa e moʻui taʻengatá (vakai ki he Sione 6:30, 41–42).

Lau ʻa e Sione 6:32, 35 ke ʻiloʻi e founga naʻe fakatonutonu ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kakaí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻi hoʻo folofolá ʻa e huafa ʻo e Fakamoʻuí “ko e mā moʻoni mei he langí” mo e “mā ʻo e moʻuí.” Te ke lava ʻo tānaki atu e ngaahi hingoa ko ʻení ki hoʻo tohinoá ʻoku ui ko e “Ngaahi Huafa mo e Ngaahi Fatongia ʻo Sīsū Kalaisí.” (Mahalo naʻá ke mei kamata ʻa e fakamatala ko ʻení lolotonga e lēsoni ʻi he Sione 1:1–51.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ui ai ʻe he Fakamoʻuí Ia “ko e mā moʻoni mei he langí” pe “mā ʻo e moʻuí”?

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻi he veesi 35 ?

ʻOku akoʻi ʻe he Sione 6:35 ke kapau te tau haʻu kia Sīsū Kalaisi pea tui kiate Ia, te Ne lava ʻo fakafiemālieʻi ʻetau fiekaia mo e fieinua fakalaumālié.

Tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó:

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻokú ke fie maʻu fakaʻaho ai ʻa Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke “fiekaia” fakalaumālie ai he taimí ni?

  • Ko e hā ʻokú ke lolotonga fai ke fekumi ki he tokoni ʻa e Fakamoʻuí ke fakafiemālieʻi ʻa e fiekaia ko iá? Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku ngāue leleí? Ko e hā e meʻa ʻoku ʻikaí?

ʻI he hoko atu hoʻo akó, fekumi ki he ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi e ngaahi founga ʻe lava ke ke haʻu ai ki he Fakamoʻuí ke Ne fakafonu hoʻo holi fakalaumālié.Lau ʻa e Sione 6:47–58, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku fakaafeʻi kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ke tau faí mo e meʻa ʻokú Ne talaʻofa maí. Fakakaukau ki he founga ʻoku tokoniʻi ai koe ʻe he ngaahi fakaafe mo e ngaahi talaʻofa ko ʻení ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e meʻafoaki ʻa e Fakamoʻuí ke fakafiemālieʻi hoʻo fiekaia mo e fieinua fakalaumālié. Mahalo te ke fie mamata foki ʻi he “Ko Au ko e Mā ʻo e Moʻuí,” ʻoku tuʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, mei he taimi 3:20 ki he 5:08 pea muimui ki ai ʻi hoʻo folofolá. Fakakaukau ke faʻu ha saati hangē ko ʻení ke tokoni atu.

Ko e ngaahi fakaafe ʻa e Fakamoʻuí

Ko e ngaahi talaʻofa ʻa e Fakamoʻuí

  • Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe Heʻene ngaahi fakaafé mo e talaʻofá fekauʻaki mo Iá?

Maʻu ʻa e kakano mo e taʻataʻa ʻo e Fakamoʻuí

Naʻe ʻi ai ha kakai tokolahi ne nau fanongo ki he malanga ʻa e Fakamoʻuí ne ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e kai e kakano ʻo e Fakamoʻuí mo inu Hono taʻataʻá (vakai ki he Sione 6:52, 60).

Lau e fakamatala ko ʻeni ʻa ‘Eletā D. Todd Christofferson ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (Quorum of the Twelve Apostles) ke mahino lelei ange ʻa e ʻuhinga ʻo e folofola ʻa e Fakamoʻuí mo e founga te tau lava ai ʻo tali ʻEne fakaafé.

ʻĪmisi
Portrait of Elder D. Todd Christofferson. Photographed in March 2020.

Ko e maʻu Hono sinó mo e inu Hono taʻataʻá, ko ha founga hāhāmolofia ia hono fakamatalaʻi e meʻa kuo pau ke tau fai ke ʻomi kakato ai e Fakamoʻuí ki heʻetau moʻuí—ki hotau lotó—ke tau lava ʻo taha. …

ʻOku mahino leva ai, ʻoku tau maʻu Hono sinó mo inu Hono taʻataʻá ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai meiate Ia ʻa e mālohi mo e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí.

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he tokāteline ʻa Kalaisí ʻa e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu ʻa e fakalelei ʻaloʻofá. ʻOku ʻuhinga ia ke tui kia Kalaisi, ke fakatomala pea papitaiso, pea maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, “pea ʻoku toki hoko ha fakamolemoleʻi ʻo hoʻomou ngaahi angahalá ʻi he afi mo e Laumālie Māʻoniʻoní” [ 2 Nīfai 31:17 ]. …

Kuó u lea fekauʻaki mo e maʻu e ʻaloʻofa fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ke toʻo ʻa ʻetau ngaahi angahalá pea mo e mele ʻo e ngaahi angahala ko iá ʻiate kitautolú. Ka ʻoku ʻi ai ha ʻuhinga makehe ʻo e maʻu Hono sinó mo e inu Hono taʻataʻá, ʻa ia ko hono ʻuhingá ke fakatōkakano ʻa e ngaahi lelei mo e ʻulungaanga ʻo Kalaisí, ʻo liʻaki ʻa e tangata fakakakanó kae hoko ko e Kau Māʻoniʻoni “ʻi he fakalelei ʻa Kalaisi ko e ʻEikí.” [ Mōsaia 3:19 ]. …

… ‘Oku ʻuhinga ʻa e kai ʻo e sino mo inu e taʻataʻa ʻo Kalaisí, ke tulifua ki he māʻoniʻoní.

(D. Todd Christofferson, “Ko e Mā ʻo e Moʻui Naʻe Hāʻele Hifo mei Langí,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2017, 36–38)

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ʻuhinga ʻo e kai ʻa e kakanó mo inu ʻa e taʻataʻa ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke muimui ai pe ko ha niʻihi kehe ki he faleʻi ʻa ʻEletā Kulisitofasoní peá ke ongoʻi ʻoku fakafiemālieʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fiekaia fakalaumālié? Ko e hā naʻá ke fai ʻi he ngaahi aʻusia ko ʻení ʻokú ke ongoʻi naʻá ne fakaafeʻi ʻa e Fakamoʻuí ke fakafiemālieʻi ʻa e fiekaia ko iá?

1. Fai ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

Fakakaukauloto naʻá ke ʻi ai lolotonga e malanga ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Sione 6:22–58 . Hiki ha tohinoa ʻo hangē pē naʻá ke ʻi aí. Fakakau ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi hoʻo fakahuú:

  1. Ko e meʻa naʻá ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo e meʻa naʻá ke ako meiate Iá

  2. Ha faʻahinga aʻusia kuó ke maʻu ʻi he taimi naʻe ʻomi ai ʻe Sīsū Kalaisi hoʻo ngaahi fie maʻu fakalaumālié (pe ha faʻahinga aʻusia kuo maʻu ʻe ha niʻihi kehe)

  3. Ngaahi ngāue naʻe ueʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke ke faí pea mo e ʻuhingá

Fili pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā naʻe mei fakatefito ai ʻe Sīsū ʻa e kakaí ʻi heʻenau ngaahi fie maʻu fakalaumālié kae ʻikai ko ʻenau ngaahi fie maʻu fakatuʻasinó?

Lolotonga ‘ene mēmipa ‘i he Kau Fitungofulú, na’e akonaki ‘a ‘Eletā Carlos H. Amado ‘o pehē:

ʻĪmisi
Former official portrait of Elder Carlos H. Amado of the First Quorum of the Seventy, 2008. Retouched version done in March 2009.

ʻOku totonu ke tau fafanga ʻa e fiekaiá ʻi heʻetau hoko ko e Siasí, tokoniʻi ʻa e mahakí, fakakofuʻi ʻa e telefuá, pea maluʻi ʻa e masivá. ʻOku tau feau e ngaahi tefitoʻi fie maʻu vivili mo fakavavevave ʻa e kāingalotú ʻaki ʻa e foaki ʻaukaí, pea ʻoku tau tokoni ʻi he palani uelofeá ke feau ʻenau ngaahi fie maʻu taimi lōloá. ʻI he taimi ʻoku ʻi ai ai ha ngaahi fakatamaki fakanatulá, ʻoku tau tokoniʻi hotau kāinga ʻoku ʻikai kau ki heʻetau tui fakalotú ʻo fakafou ʻi he tokoni ʻofa fakaetangatá.

ʻOku hanga ʻe he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻi he fekau ʻa e ʻEikí, ʻo taʻe liʻaki e ngaahi fie maʻu fakatuʻasino ko ʻení, ka ʻokú ne kei tauhi pē ʻa e ngāue tokoni fakaʻeiʻeiki mo māʻolunga tahá, ʻa ia ko hono tāpuakiʻi ʻa e kakai kotoa pē ʻaki hono akoʻi kiate kinautolu ʻa e tokāteline ʻo Kalaisí mo fakaafeʻi kinautolu ke nau maʻu ʻa e ngaahi ouau fakamoʻuí kae lava ke nau maʻu ʻa e “moʻui taʻe-faʻa-maté mo e moʻui taʻengatá” ( Mōsese 1:39).

(Carlos H. Amado, “Ko e Ngāue Tokoní Ko ha ʻUlungāanga Fakalangi,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 35–36)

Sione 6:56 . Ko e hā e ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene akoʻi te Ne nofo ʻiate kitautolú?

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā David A. Bednar ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá (Quorum of the Twelve Apostles) ‘o pehē:

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar, Quorum of the Twelve Apostles official portrait. 2020.

Ko e meʻa ʻe taha ke ʻiloʻi naʻe haʻu ʻa Sīsū Kalaisí ki he māmaní ke pekia maʻatautolu—ʻoku mahuʻinga ia mo fakatefito ʻi he tokāteline ʻo Kalaisí. Ka ʻoku toe fie maʻu foki ke tau fakahoungaʻi e finangalo ʻo e ʻEikí, fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí pea ʻi he ivi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ke nofoʻia ʻiate kitautolu—ʻo ʻikai ngata pē ke tataki kitautolu kae toe fakamālohia foki kitautolu.

(David A. Bednar, “Ko e Fakaleleí pea mo e Fononga Fakamatelié,” Ensign, ‘Epeleli 2012, 42)