“8: Te u lava fēfē ʻo fiefia lolotonga ʻoku ʻikai ke u ongoʻi ha meʻá?” Moʻui Lelei Fakaeʻatamaí: Tokoni Maʻakú (2019)
“Te u Lava Fēfē ʻo Fiefiá?” Moʻui Lelei Fakaeʻatamaí: Tokoni Maʻakú
Te u lava fēfē ʻo fiefia lolotonga ʻoku ʻikai ke u ongoʻi ha meʻá?
Naʻe fakanonga e tahí ʻe he Fakamoʻuí mo ʻomai ha fakafiemālie mo e melino ki Heʻene kau ākongá. Te Ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke tupulaki ʻi he fiefiá mo ʻiloʻi e ʻuhinga ʻi he moʻuí neongo hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá. ʻAhiʻahi fakahoko ha niʻihi ʻo e ʻū fakakaukau ʻoku hiki atu ʻi laló, ka ke ʻiloʻi ʻe fie maʻu ke fai hano toutou ʻahiʻahiʻi ke ʻiloʻi pē ko e fē ʻe ngāue lelei taha kiate koé:
-
Fekumi ki ha tokoni fakapalōfesinale. Kapau kuó ke fefaʻuhi mo e faingataʻaʻiá ʻo lau uike pe lōloa ange pe kamata ke hohaʻasi ʻe he ngaahi fakaʻilongá hoʻo moʻui fakaʻahó—ʻi ʻapi, ʻi he ngāueʻangá, akó, pe ʻi ho ngaahi vā fetuʻutakí—fekumi ki ha tokoni. ʻE lava hono tokangaʻi kei taimi ʻa e ngaahi hohaʻa ki he moʻui lelei fakaeʻatamaí ke ne fakahaofi ha faingataʻaʻia he kahaʻú.
-
Fakafiefiaʻi e fanga kiʻi lavameʻa iikí. Ko e lavameʻá ko e lavameʻa, tatau ai pē hono siʻisiʻi e ʻasi ʻa e ngāue kuo lavaʻi. Mahalo pē naʻá ke hiki ho nimá he kalasí, kata leʻo lahi, pe tokanga feʻunga ke pukepuke e matapaá ki ha taha. Fakakaukau ki he ngaahi momeniti ko ʻení ke fakamanatu kiate koe ʻa e ngaahi ikuná ʻi he taimi ʻoku faingataʻa ai e moʻuí. ʻE ala tokoni ke hiki hifo ha niʻihi ʻo e ngaahi momeniti ko ʻení.
-
Fetongi e fakapoʻulí ʻaki e maamá. Akoako ke fetongi ʻa e fakakaukau kovi kotoa pē ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí ʻaki ha fakakaukau lelei. Mahalo te ke fie maʻu ke ke fili ha himi pe ngaahi hiva ʻoku langaki moʻuí ke fanongo ki ai he taimi ʻoku tupukoso hake ai ʻa e ngaahi fakakaukau koví. Te ke lava foki ʻo kole ha tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki.
-
Akoako e tokangaʻi kitá. Fakakaukau ki hono fakahoko ha liliu ʻi hoʻo ngāue angamaheni fakaʻahó pe fokotuʻu ha tōʻonga moʻui ne palaniʻi lelei. Fekumi ki he fiefiá ʻi he ngaahi meʻa iiki mo faingofuá ʻi hoʻo fakatokangaʻi ʻa e ongo ʻo e ala ki ha matalaʻiʻakau, ko e ifo ʻo e meʻakai ʻokú ke saiʻia taha aí, ko e fakaʻofoʻofa ʻo e hiva ʻa ha manupuna. Akoako e fakakaukau tokangá pe ko ha toe founga ʻe taha e nofo mālōloó. Tuku hoʻo ngaahi fakakaukaú ke nau tafoki ki he ʻOtuá ʻi hoʻo tuku ha taimi ke fakaakeake ai ho ʻatamaí mo e sinó.
-
Ngaungaue ho sinó. ʻE lava ke fakalakalaka e tuʻunga fakakaukaú mo e ngaahi ongó he taimi ʻoku ʻalu fakataha ai e ʻekitivitī fakaesinó mo e maʻu ha mohe feʻungá mo e maʻu ha meʻakai fakatupu moʻui leleí. ʻE lava ke tokoni e ʻekitivitī fakatuʻasinó ke fakasiʻisiʻi e loto-hohaʻá. Te ke lava ʻo luelue ʻi tuʻa, lele, tauʻolunga, hiki meʻa mamafa, pe kau ʻi ha ʻekitivitī fakatuʻasino ʻokú ke fiefia aí. ʻE lava foki ke hoko e ngaahi ʻekitivitī fakatuʻasinó ko ha founga ke fetuʻutaki ai mo e niʻihi kehé. Vakai ki he Provident Living: Physical Health (ChurchofJesusChrist.org) ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange.
-
Fakahaaʻi ha loto-houngaʻia. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻeni ke fakaʻikaiʻi pe tukunoaʻi ʻa e ongoʻi mamahí pe loto-mafasiá; ʻOku ʻuhinga ia ʻokú ke fakahoungaʻi e ngaahi tāpuaki kuo foaki atu ʻe he Tamai Hēvaní. Hiki ha meʻa ʻe taha pe lahi ange ʻokú ke houngaʻia ai he ʻaho kotoa pē—mahalo te ke maʻu ha ngaahi momeniti siʻi ʻo e fiemālie mei he mamahí, mahalo te ke manatuʻi ha taimi naʻe angaʻofa atu ai ha taha, pe mahalo naʻá ke fakahoungaʻi ha faʻahinga meʻa naʻá ke sio ai, nanamuʻi, pā ki ai, pe ʻahiʻahiʻi.
-
Tohi pea laku he vevé. ʻOku ʻikai fie maʻu ke tauhi e tohí ʻi ha tohinoa maʻá e ngaahi manatú pe tukufakaholó. ʻE lava ke tokoni ʻaupito e tohí ko ha meʻa ke fakatonutonu ʻa e fakakaukaú mo fakahā e ongo moʻoní. ʻI he taimi ʻoku tau fakakaukau ai ʻe ʻi ai ha taha kehe te ne lau e meʻa ʻoku tau tohí, ʻoku tau faʻu ha ʻā vahevahe ki heʻetau fakamaatoato moʻoní mo ʻetau ngaahi ongó. ʻE lava ke tokoni lahi ʻa e tohi ʻi he faitotonu haohaoá, ʻo fakahaaʻi e ongo moʻoní, hili iá pea laku ʻa e pepá ki he vevé. ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngāué ni ke tau tukutuku atu ha ngaahi ongo pau.