Mga Kapanguhaan sa Pamilya
Leksyon 1: ‘ Ang Banay mao ang Labing Mahinungdanon ngadto sa Laraw sa Tiglalang ’


Leksyon 1

“Ang Banay mao ang Labing Mahinungdanon ngadto sa Laraw sa Tiglalang”

Mga Ideya Alang Sa Paggamit

Sumala sa imong kaugalingon nga mga panginahanglan ug mga kahimtang, sunda ang usa o ang duha niining mga sugyot.

  • Tun-i pag-usab “Ang Banay: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan” (iv). Paghunahuna og mga paagi nga ikaw labaw nga makasunod pag-ayo niining mapanagnaon nga tambag.

  • Pagbaton og karatula sa “Ang Banay: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan” (35602 o 35538) gikan sa sentro sa tig-apudapud sa Simbahan. Ipahimutang kini nga makita diha sa inyong panimalay

Buluhaton Sa Pagabasa

Tun-i angt mosunod nga artikulo. Kon ikaw minyo, basaha ug hisguti ang artikulo uban sa imong kapikas.

Alang Karon ug sa Tibok Kahangturan

Elder Boyd K. Packer
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles

Ang Mahinungdanon nga Laraw sa Kalipay

Minahal nga mga kaigsoonan, ang mga kasulatan ug ang mga pagtulun-an sa mga apostoles ug mga propeta nagsulti kanato sa kinabuhi nga wala pa dinhi sa yuta isip anak nga mga lalaki ug anak nga mga babaye, espiritu nga mga anak sa Dios.1 Ang tawo diha kaniadto, ug wala magsugod sa mortal nga kinabuhi.2

Didto sa mahinungdanon nga konseho sa langit,3 ang laraw sa Dios gipakita:4 ang laraw sa kaluwasan,5 ang laraw sa katubsanan,6 ang mahinungdanon nga laraw sa kalipay.7 Ang laraw naghatag alang sa usa ka pagsulay; ang tanan kinahanglan gayud mopili tali sa maayo ug dautan.8 Ang Iyang laraw naghatag og usa ka Manunubos, usa ka pag-ula, sa Pagkabanhaw, ug, kon kita mosunod, ang atong pagbalik sa atubangan sa Dios.

Ang kaaway mibatok ug misagop og laraw sa iyang kaugalingon.9 Kadtong kinsa misunod kaniya gihikawan sa katungod sa usa ka mortal nga lawas.10Ang atong pagkaania dinhi nagpamatuod nga kita midawat sa laraw sa atong Amahan.11

Ang bugtong katuyoan ni Lucifer mao ang pagsupak sa mahinungdanon nga laraw sa kalipay, sa paghugawhugaw sa labing putli, labing matahum ug madanihon nga mga kasinatian sa kiabuhi: romansa, gugma, kaminyoon, ug pagkaginikanan.12 Ang mga espiritu sa kasubo sa kasingkasing ug pagkasad-an 13 nagsunod kaniya sa palibot. Paghinulsol lamang ang makaayo sa iyang gipasakitan

Ang Laraw sa Dios Nagkinahanglan og Kaminyoon ug Banay

Ang laraw sa kalipay nagkinahanglan sa matarung nga panaghiusa sa lalaki ug babaye, bana ug asawa.14 Ang mga doktrina nagtudlo kanato kon unsaon sa pagtubag ngadto sa mapugsanong mga pagbati nga sa kasagaran momando kon sa unsa nga paagi kita molihok.

Usa ka lawas nga gisunod sa panagway sa Dios nga gilalang alang kang Adan, 15ug siya gipaila-ila ngadto sa Tanaman16 Sa sinugdanan, si Adan naginusara. Siya naghupot sa pagkapari, 17 apan, naginusara, siya dili makatuman sa mga katuyoan sa iyang pagkalalang.18

Walay laing tawo nga makatabang ni Adan sa pagtuman sa iyang pagkalalang. Bisan sa pag-inusara ni uban sa laing mga lalaki nga makalambo si Adan. Ni kang Eba uban sa laing mga babaye. Kini mao kaniadto. Kini mao usab karon.

Si Eva, usa ka katabang, gilalang. Ang kaminyoon gipasiugdahan, 19 kay si Adan gisugo sa pag-unong ngadto sa iyang asawa (dili lamang sa usa ka babaye) ug “sa walay lain.”20

Usa ka pagpili, kini tingali masulti, nga gihatag ngadto kang Eva.21 Siya kinahanglan nga daygon sa iyang desisyon. Dayon si “Adan napukan aron ang tawo mahimo.” 22

Si Elder Orson F. Whitney mihulagway sa pagkapukan ingon nga adunay “usa ka duha ka pilo nga direksyon—paingon sa ubos, gani paingon sa unahan. Kini midala sa tawo ngadto sa kalibutan ug mibutang sa iyang mga tiil diha sa kalamboan nga dalan.” 23

Ang Dios mipanalangin kang Adan ug Eva “ug miingon ngadto kanila: Sumanay ug dumaghan kamo.”24 Ug busa ang banay natukod,

Ang Dios Mihatag og Bili sa mga Lalaki ug mga Babaye sa Managsama nga Paagi

Walay makita diha sa mga pagpadayag diin nagsugyot nga ang pagkalalaki kaysa mahimo nga usa ka babaye ang gipili diha sa panan-aw sa Dios, o nga Siya mibutang og taas pa nga bili sa anak nga mga lalaki kay sa anak nga mga babaye.

Ang tanang mga hiyas nga gilista sa mga kasulatan— gugma, hingpit nga kalipay, kalinaw, hugot nga pagtuo, pagkadiosnon, gugma nga putli—gipakigbahin pinaagi sa duha lalaki ug babaye,25 ug sa labing taas nga ordinansa diha sa pagkamortal gihatag lamang diha sa naghiusa nga lalaki ug babaye.26

Human sa pagkapukan, ang kinaiyanhon nga balaod adunay layo kaayo og maabot nga pagmando ibabaw sa mortal nga pagkatawo. Adunay mga gitawag ni Presidente J. Reuben Clark Jr. “mga siaw” sa kinaiyanhon, 27 nga maoy hinungdan sa nagkalainlain nga mga dili normal, mga kakulangan, ug mga kalaksot. Bisan pa unsa sila ka ingon og dili angay ngadto sa paagi sa pangatarungan sa tawo, sila sa laing paagi nahiangay sa mga katuyoan sa Ginoo diha sa pagsulay sa mga katawhan.

Ang pagsunod sa matag takus nga kinaiya, ang pagtubag ngadto sa tanang matarung nga pag-awhag sa, ang pagkahingpit sa matag nahimaya nga relasyon sa tawo nahatag ug gitugot diha sa mga doktrina sa ebanghelyo ni Jesukristo ug gipanalipdan sa mga sugo nga gipadayag ngadto sa Iyang Simbahan.

Ang mga Tahas sa mga Lalaki ug mga Babaye

Gawas kang Adan ug Eva pinaagi sa kinaiyahan lahi gikan sa usag usa, sila dili makasanay ug makapuno sa yuta.28 Ang mga panaglahi sa ighihingpit mao gayud ang yawe sa laraw sa kalipay.

Ang pipila ka mga tahas labing angay ngadto sa lalaki nga kinaiya ug ang uban ngadto sa babaye nga kinaiya. Ang mga kasulatan ug ang mga sumbanansa kinaiya nagbutang sa tawo isip tigpanalipod, ang tigsangkap.29

Kadtong mga kapangakohan sa pagkapari diin adunay kalabutan sa administrasyon sa Simbahan gikinahanglan nga buluhaton gawas sa pinuy-anan. Pinaagi sa balaan nga sugo, sila gisalig ngadto sa mga tawo. Ingon kini niana sukad sa sinugdanan, kay ang Ginoo mipadayag nga “ang kapunongan niining pagkapari gimatuod nga gihatag gikan sa amahan ngadto sa anak nga lalaki… . Kini nga kapunongan gitukod sa mga panahon ni Adan.” 30

Ang tawo kinsa naghupot sa pagkapari wala makaangkon og bintaha ibabaw sa usa ka babaye nga makaangkon og kahimayaan. Ang babaye, pinaagi sa iyang kinaiya gayud, mao usab ang kauban nga tiglalang uban sa Dios ug ang unang tig-amuma sa mga anak. Mga hiyas ug mga kinaiya diin ang kahingpitan ug kahimayaan nag-agad moabut sa kasagaran ngadto sa usa ka babaye ug gihashasan pinaagi sa kaminyoon ug pagkainahan.

Ang pagkapari gitugyan lamang diha sa takus nga mga lalaki aron mahiangay sa laraw sa kalipay sa atong Amahan. Uban sa balaod sa kinaiyahan ug sa gipadayag nga pulong sa Dios nga naglihok diha sa panag-uyon, kini yano nga nahimo sa labing maayo nga paagi.

Ang pagkapari adunay uban niini nga dako kaayo nga kapangakohan. “Walay gahum o impluwensya ang makahimo o angay gayud nga magpadayon pinaagi sa hiyas sa pagkapari, gawas lamang sa pagdani, sa pagkamainantuson, sa kalumo ug kaaghup, ug pinaagi sa tiunay nga paghigugma; pagkamabination, ug putli nga kahibalo.”31

Ang tawo kon “mogamit sa gahum o kamandoan o pagpugos…sa bisan unsa nga matang sa dili pagkamatarung,” 32 siya nakalapas sa panumpa ug pakigsaad nga nahisakop sa pagkapari.” 33 Dayon “ang langit sa ilang mga kaugalingon mobiya; ang Espiritu sa Ginoo maguol.” 34Gawas kon siya maghinulsol, siya mawad-an sa iyang mga panalangin.

Samtang ang nagkalahi nga mga tahas sa lalaki ug babaye gipahimutang diha sa gihimaya nga celestial nga mga pamahayag, kini labing maayo nga gipasundayag diha sa labing praktikal, ordinaryo, mga kasinatian diha sa kinabuhi sa banay.

Sa bag-o pa lang ako nakadungog sa usa ka namulong diha sa tigum sa sakramento nga nagreklamo nga siya dili makasabut ngano nga ang iyang mga apo kanunay magsulti sa pag-adto sa balay sa ilang apohan nga babaye, dili gayud sa balay sa apohan nga lalaki. Akong gisulbad kanang dako ngamisteryo alang kaniya: Ang mga apohan nga lalaki dili mohimo og mga bingka!

Ang Kinaiyanhon ug Espirituhanon nga mga Balaod Mahangturon

Ang kinaiyanhon ug espirituhanon nga mga balaod nga nagmando sa kinabuhi natukod gikan sa wala pa ang katukuran sa kalibutan.35 Kini mahangturon, ingon man usab sa mga sangputanan alang sa pagsunod o dili pagsunod niini. Kini wala gibase sa sosyal o politikanhon nga mga panghunahuna. Kini dili mausab. Walay pagpugos, walay pagsupak, walay pamalaod nga makausab niini.

Pipila ka mga tuig ang milabay ako nagdumala sa mga siminaryo sa Indiyan. Sa diha nga ako miduaw sa usa ka eskwelahan sa Albuquerque, ang prinsipal misulti kanako sa usa ka hitabo nga nahinabo sa usa ka klase sa unang ang-ang.

Sa panahon sa leksyon usa ka gamay nga iring naglakawlakaw sulod sa lawak ug mibalda sa mga bata. Kini gidala didto sa atubangan sa lawak aron makit-an sa tanan.

Usa ka bata nangutana, “Laki ba nga iring kana o baye nga iring?”

Ang magtutudlo nga wala makaandam alang sa panaghisgutan, miingon, “Bisan unsa pa, kini usa lamang ka gamay nga iring.

Apan ang mga bata namugos, ug usa ka gamay nga batang lalaki miingon, “Ako nasayud kon unsaon nato pagkahibalo kon kini usa ka laki ba nga gamayng iring o usa ka baye ba nga gamayng iring.”

Ang magtutudlo, nga wala nay mahimo, miingon, “Sige, sultihi kami kon unsaon nato sa pagkahibalo kon kini usa ba ka laki nga gamay nga iring o usa ba ka baye nga gamay nga iring.

Ang batang lalaki mitubag, “Kita makabotar alang niini!”

Ang ubang mga butang dili mahimong usbon. Ang doktrina dili mahimong usbon.

“Mga baruganan nga gipadayag na,” si Presidente Wilford Woodruff miingon, “kay ang kaluwasan ug kahimayaan sa mga anak sa mga tawo…mao ang mga baruganan nga dili ninyo mapapas. Kini ang mga baruganan nga walay magkahiusa nga mga lalaki [o mga babaye] nga makalaglag. Kini mao ang mga baruganan nga dili gayud mamatay… . Kini anaa sa dapit nga dili maabut sa tawo aron makuptan o aron malaglag…. Wala kini sa gahum sa tibuok kalibutan nga gihiusa aron sa paglaglag niadtong mga baruganan. …Walay usa ka tulbok niini nga mga baruganan mahimo nga malaglag.”36

Sa panahon sa Ikaduhang Gubat sa kalibutan, ang mga lalaki gitawag sa layo aron makig-away. Diha sa kalit nga hitabo, mga asawa ug mga inahan sa tibuok kalibutan napugos sa pag-apil sa pundok sa nagtrabaho ingon nga sukad wala pa mahitabo. Ang labing malaglagon nga epekto sa gubat mao ang banay. Kini nagpabilin hangtud niini nga kaliwatan.

Dumaghan Kamo ug Pun-a Ninyo ang Yuta

Sa Oktubre 1942 nga kinatibuk-ang komperensya, ang Unang Kapangulohan mihatag og usa ka mensahe ngadto sa “mga Santos sa matag yuta ug dapit,” diin sila miingon, “Pinaagi sa hiyas sa awtoridad nga ania kanamo isip Unang Kapangulohan sa Simbahan, kami mopahimangno sa atong mga katawhan.”

Ug sila miingon: Uban sa Iyang unang mga sugo ngadto ni Adan ug Eva, ang Ginoo miingon: `Dumaghan kamo ug pun-a ninyo ang yuta.’ Siya miusab niana nga sugo sa atong panahon. Siya mipadayag na usab dinhi niini, ang katapusan nga kapaigon, sa baruganan sa walay katapusan sa kaminyoon nga pakig-saad.…

Ang Ginoo misulti kanato nga katungdanan kini sa matag bana ug asawa sa pagsunod sa sugo nga gihatag ngadto ni Adan sa pagsanay ug pagpuno sa yuta, aron nga ang mga panon sa pinili nga mga espiritu nga naghulat alang sa ilang mga tabernakulo sa unod mahimong moanhi dinhi ug magpadayon sa unahan ubos sa mahinungdanon nga laraw sa Dios aron mahimong hingpit nga mga kalag, kay kon wala kining unod nga mga tabernakulo sila dili makalambo sa gilaraw sa Dios nga ilang kapalaran. Sa ingon, ang matag bana ug asawa kinahanglan nga mahimo nga usa ka amahan ug inahan sa Israel ngadto sa mga anak nga natawo ubos sa balaan, mahangturon nga pakigsaad.

“Pinaagi sa pagdala niining pinili nga mga espiritu sa yuta, matag amahan ug matag inahan mipasalig ngadto sa adunay tabernakulo nga espiritu ug ngadto sa Ginoo sa Iyang kaugalingon pinaagi sa pagpahimulos sa kahigayunan nga Iyang gihatag, usa ka obligasyon sa labing sagrado nga matang, tungod kay ang kapalaran niana nga espiritu didto sa mga kahangturan nga moabut, ang mga panalangin o mga silot nga maghulat niini sa kinabuhi human dinhi, nag-agad, sa mahinungdanon nga bahin, sa pag-amuma, sa mga pagtulun-an, sa pagbansay nga ihatag sa mga ginikanan ngadto niana nga espiritu.

“Walay ginikanan nga maka-ikyas niana nga obligasyon ug niana nga katungdanan, ug sa husto nga pagpatuman niini, ang Ginoo mihatag kanato sa mahigpit nga kapangakohan. Walay labaw pa kataas nga katungdanan kay niini nga gidawat sa mga mortal.”

Ang Pagkainahan Usa ka Balaan nga Tawag

Namulong ngadto sa mga inahan, ang Unang Kapangulohan miingon: “Ang pagkainahan nahimong usa ka balaan nga tawag, usa ka sagrado nga pahinungod alang sa pagtuman sa mga laraw sa Ginoo, usa ka pagpahinungod sa debosyon ngadto sa pagpasanay ug pagpadako, ang pag-amuma sa lawas, hunahuna, ug espiritu, niadtong kinsa nagsunod sa kinabuhi nga wala pa dinhi sa yuta ug sila nga mianhi dinhi sa yuta alang sa ilang ikaduhang pagpuyo sumala sa ilang pagpuyo dinhi sa yuta `aron pagsuta kon sila mobuhat ba sa tanan nga mga butang bisan unsa ang isugo sa Ginoo nga ilang Dios ngadto kanila.’ (Abraham 3:25) Aron sa pagdala kanila nga motuman sa ilang ikaduha nga kinabuhi sumala sa pagpuyo dinhi sa yuta mao ang buhat sa pagkainahan, ug `sila kinsa nagpuyo sumala sa ilang kinabuhi dinhi sa yuta adunay himaya nga idugang diha sa ilang mga ulo hangtud sa kahangturan.’ (op.cit.) [Abraham 3:26]

“Kining balaan nga pangalagad sa pagkainahan mahimo lamang pinaagi sa mga inahan. Kini dili mahimo nga ihatag ngadto sa lain. Ang mga nars dili makahimo niini; pangpubliko nga mga tigbaton og mga bata dili makabuhat niini; gisuholan nga katabang dili makahimo niini—inahan lamang, nga gitabangan kutob sa mahimo pinaagi sa mahigugmaon nga mga kamot sa amahan, igsoon nga mga lalaki, ug igsoon nga mga babaye, ang makahatag sa hingpit nga gikinahanglang tabang sa mabinantayon nga pag-amuma.”

Ang Unang Kapangulohan mitambag nga “ang inahan nga mitugyan sa iyang anak ngadto sa pagamuma sa uban, aron siya makabuhat sa dili inahanon nga trabaho, bisan alang sa bulawan, alang sa pagkainila, o alang sa sibiko nga pangalagad, kinahanglan nga mahinumdom nga `ang usa ka anak nga gibiyaan sa iyang kaugalingon magdala sa iyang inahan ngadto sa kaulawan.’ (Mga Proverbio 29:15) Sa atong panahon ang Ginoo miingon nga gawas kon ang mga ginikanan motudlo sa ilang mga anak sa mga doktrina sa Simbahan ang sala anaa diha sa mga ulo sa mga ginikanan.’ (D&C 68:25)

“Ang pagkainahan duol sa pagkabalaan. Kini ang labing taas, ang labing balaang pangalagad nga dawaton sa mga katawhan. Kini nagbutang kaniya kinsa mipasidungog sa iyang balaan nga tawag ug pangalagad sunod sa mga angel.”37

Kana nga mensahe ug pahimangno gikan sa Unang Kaangulohan labaw pa nga gikinahanglan, dili kubos, karon kay sa diha nga kini gihatag. Ug walay tingog gikan sa bisan unsa nga kapunongan sa Simbahan sa bisan unsa nga ang-ang nga tugbang niana sa Unang Kapangulohan.38

Bisan kinsa nga mga kalag kinsa pinaagi sa kinaiyahan o pagkabutang wala mahatagi og mga panalangin sa kaminyoon ug pagkaginikanan, o kinsa sa pagkawalay alamag kinahanglan gayud nga maglihok nga mag-inusara aron sa pagpadako sa mga anak ug magtrabaho aron sa pagtabang kanila, dili hikawan didto sa mga kahangturan sa bisan unsa nga panalangin—kon sila nagsunod sa mga sugo.39 Ingon sa gisaad ni Presidente Lorenzo Snow, “Kana siguro ug positibo.”40

Ang Sambingay sa Bahandi ug mga Yawe

Ako motapos uban sa usa ka sambingay.

Sa makausa usa ka tawo nakadawat ingon nga iyang kabilin duha ka mga yawe. Ang unang yawe, siya gisultihan, makaabli og usa ka kaha de yero nga kinahanglan gayud iyang panalipdan bisan unsa pay mahitabo. Ang ikaduhang yawe mao ang ngadto sa kaha nga may sulod nga labing mahal nga bahandi. Siya makaabli niini nga kaha ug gawasnon nga makagamit sa bililhon nga mga butang nga gitipigan didto. Siya gipahimangnoan nga daghan ang magtinguha sa paglungkab kaniya sa iyang kabilin. Siya gisaaran nga kon siya mogamit sa bahandi sa angay nga paagi, kini pagapunan ug dili gayud mokunhod, dili diha sa tanan nga kahangturan. Siya pagasulayan. Kon siya mogamit niini alang sa kaayhohan sa uban, ang iyang kaugalingong mga panalangin ug hingpit nga kalipay madugangan.

Ang tawo miadto nga nag-inusara sa kaha de yero. Ang iyang unang yawe miabli sa pultahan. Siya misulay sa pag-abli sa bahandi sa laing yawe, apan siya dili makahimo, kay diha adunay duha ka mga kandado diha sa kaha. Ang iyang yawe lamang dili makaabli niini. Bisan giunsa niya pagsulay, siya dili makaabli niini. Siya nalibog. Siya nahatagan sa mga yawe. Siya nasayud nga ang bahandi iya gayud sa tinuod. Siya mituman sa mga panudlo, apan dili siya makaabli sa kaha.

Sa maong panahon adunay miabut nga usa ka babaye ngadto sa kaha de yero. Siya usab nagkupot og yawe. Kini mailhan kaayo nga lahi gikan sa yawe nga iyang gikuptan. Ang iyang yawe mihaum sa lain nga kandado. Kini nakapaubos kaniya nga nakahibalo nga siya dili makabaton sa iyang katungod sa kabilin nga wala siya.

Sila mihimo og usa ka pagkigsaad nga silang duha ang moabli sa bahandi ug, ingon sa gitudlo, iyang bantayan ang kaha de yero ug panalipdan kini; siya mobantay sa bahandi. Siya wala mabalaka nga, isip tigbantay sa kaha de yero, siya naggunit og duha ka mga yawe, kay ang iyang hingpit nga katuyoan mao ang pagtan-aw nga siya luwas samtang siya magban tay niana nga labing bililhon kanilang duha. Silang duha ilang giablihan ang kaha ug miambit sa ilang kabilin. Sila nagmaya, kay, ingon sa gisaad, kini midaghan sa iyang kaugalingon.

Uban sa dakong hingpit nga kalipay ilang nakaplagan nga ilang mabalhin ang bahandi ngadto sa ilang mga anak; ang matag usa makadawat sa hingpit nga gidaghanon, wala makulangi ngadto sa katapusang kaliwat.

Tingali pipila sa ilang kaliwatan dili makakita og kauban kinsa naghupot sa laing yawe, o usa sa takus ug andam sa paghupot sa mga pagkigsaad kalabut ngadto sa bahandi. Bisan pa niana, kon sila mohupot sa mga sugo, sila dili pagahikawan bisan sa labing gamay nga panalangin.

Tungod kay ang pipila mitintal kanila sa paggamit sa dili maayo sa ilang bahandi, sila mabinantayon sa pagtudlo sa ilang mga anak mahitungod sa mga yawe ug mga pakigsaad.

Dihay miabut, sa gitakda nga panahon, taliwala sa ilang kaliwatan ang pipila kinsa nalingla o nasina o nahimong hakog tungod kay usa gihatagan og duha ka mga yawe ug ang lain usa lamang. “Ngano,”nga ang usa nga hakog nangatarungan, “dili ba mahimo nga ang bahandi maako lamang aron gamiton ingon sa akong tinguha?”

Ang pipila misulay sa pag-usab og porma sa yawe nga gihatag kanila sila aron sa mahimong sama sa laing yawe. Tingali, sila naghunahuna, kini mohaum dayon sa duha ka mga kandado. Ug busa mao nga ang kaha gitak-upan ngadto kanila. Ang ilang mga yawe nga ilang giusab og porma dili magamit, ug ang ilang kabilin nawala.

Kadtong kinsa nakadawat sa bahandi uban sa pasalamat ug mituman sa mga balaod kalabut niini nakahibalo sa hingpit nga kalipay nga walay mga kinutuban sa tibuok panahon ug sa tanang mga kahangturan.

Ako mosaksi sa laraw sa kalipay sa atong Amahan, ug mohatag og pagpamatuod pinaagi sa Iyang ngalan kinsa mihimo sa Pag-ula, nga kini unta mahimo.

Gikan sa pakigpulong ni Elder Packer sa Octobre 1993 nga kinatibuk-ang komperensya sa Simbahan (tan-awa sa Conference Report, Oct. 1993, 27–31; o Ensign Nov. 1993, 21–24).