Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
35. Tokangaʻi mo Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí


“35. Tokangaʻi mo Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (2020).

“35. Tokangaʻi mo Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí,” Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá.

ʻĪmisi
kakai ʻoku nau vekiume mo fufulu e matapā sioʻatá

35.

Tokangaʻi mo Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí

35.1

Taumuʻá

ʻOku ʻomi ʻe he Siasí ʻa e ngaahi ʻapisiasí koeʻuhí ke lava ʻa kinautolu kotoa ʻe hū ki aí ʻo:

ʻE lava ke kehekehe tuʻunga ʻo e ngaahi falelotú ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tūkunga mo e ngaahi fiemaʻu fakalotofonuá. ʻE lava pē ko ha langa ʻe he Siasí pe fakatau mai ʻe he Siasí, ʻapi ʻo ha mēmipa, ʻapiako fakalotofonua pe senitā fakakolo, feituʻu kuo lisi, pe ko ha toe tuʻunga kehe ne fakangofua.

35.2

Ngaahi Tufakangá mo e Fatongiá

35.2.1

Potungāue ki he Ngaahi ʻApisiasí

ʻOku ʻosi fokotuʻu ʻe he Potungāue ki he Ngaahi ʻApisiasí, ʻi he hetikuota ʻo e Siasí, ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi fakahinohino ki hono fokotuʻu mo tokangaʻi ʻa e ngaahi feituʻu ki he lotú. ʻOku ngāue ʻa e potungāue ko ʻení ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e Kau Pīsopeliki Pulé.

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he kau ngāue totongi ki he Ngaahi ʻApisiasí hono tokangaʻi mo tauhi e ngaahi ʻapisiasí pea mo e ngaahi fale kehe ʻo e Siasí. ʻOku fakahoko ʻeni ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá pea mo e talēkita fakaʻēlia ki he ngaahi meʻa fakatuʻasinó.

35.2.2

Pule ki he Naunau Fakatuʻasino ʻa e Siasí

ʻOku tokoni ʻa e pule FM ʻoku fakangāueʻi ʻe he Siasí ki he siteiki takitaha ʻi hono fakalele ʻo e ngaahi ʻapisiasí. Te ne fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi monomono lalahí, fakamaʻa fakaʻāulilikí, pea mo e monomono angamaheni ʻo e falé.

Ka fiemaʻu, ʻe tokoni ʻa e pule ki he naunau fakatuʻasinó ʻi hono fakahinohino ʻo e kau fakafofonga falelotu fakasiteikí mo fakauōtí ʻi he founga ke fakamaʻa ʻa e falé mo fakahoko ha ngaahi ngāue fakalotofonua kehe. Te ne ʻoange ha ngaahi fakahinohino, naunau, mo ha ngaahi meʻangāue.

ʻE ngāue ʻa e pule ki he naunau fakatuʻasinó mo e fakafofonga falelotu fakasiteikí ke tokangaʻi ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení pea mo hono tokangaʻi fakalūkufua ʻo e ngaahi falé. Te ne toe lava foki ke vakaiʻi mo e kau pīsopelikí ʻa e ngaahi fakamole ki he falé.

35.2.3

Fitungofulu Fakaʻēliá

ʻE ngāue vāofi ʻa e Fitungofulu Fakaʻēlia kuo vahe ki aí mo e kau palesiteni fakasiteikí ʻi hono fokotuʻutuʻu ʻo e palani pulé (vakai, 35.3).

35.2.4

Kau Palesitenisī Fakasiteikí

ʻE fakahinohino ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e kau pīsopé ʻi hono fakaʻaongaʻi, tokangaʻi, pea mo hono maluʻi ʻo e ngaahi ʻapisiasí. Te nau vahe ha alea‘anga māʻolunga ke ne hoko ko e fakafofonga falelotu fakasiteiki (vakai, 35.2.5). Te nau talatalaifale mo ia ke toe vakaiʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu fekauʻaki mo iá, mo e ngaahi ngāué.

Kapau ʻoku fiemaʻu ʻe he kāingalotú ha feituʻu lahi ange ke fai ai ʻenau lotú, ʻe ʻave leva ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha fakamatala ki he Fitungofulu Fakaʻēliá. ʻOku fakahoko ʻeni ʻo fakafou ʻi he founga fokotuʻutuʻu ʻo e palani pulé (vakai, 35.3).

35.2.5

Fakafofonga Falelotu Fakasiteikí

ʻE tokoni ʻa e fakafofonga falelotu fakasiteikí ki he kau palesitenisī fakasiteikí ʻi hono fakaʻaongaʻi, tokangaʻi, mo maluʻi ʻo e ngaahi ʻapisiasí ʻaki hono:

  • Fakahinohinoʻi e kau fakafofonga falelotú ʻi honau ngaahi fatongiá (vakai, 35.2.9).

  • Tufaki ʻo e ngaahi kií ki he kau taki fakaʻiunití.

  • Fetuʻutaki mo e pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasino ʻo e Siasí fekauʻaki mo e monomono mo e ngaahi fiemaʻu ki hono fakalele ʻo e ngaahi falé.

35.2.6

Mataotao Fakatekinolosia ʻo e Siteiki mo e Uōtí

ʻE tokoni ʻa e kau mataotao fakatekinolosia fakasiteikí mo e fakauōtí ki hono fokotuʻu mo tokangaʻi e tekinolosia ʻi he ngaahi falé. Ko e taimi ʻoku fiemaʻu ai ke fokotuʻu ha meʻangāue foʻoú, te nau fakafekauʻaki ia mo e pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó. Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e ngaahi uiuiʻi ko ʻení, vakai, 33.10 (vakai foki, mhtech.ChurchofJesusChrist.org).

35.2.7

Kau Pīsopelikí

Ko e kau pīsopelikí (pe fakafofonga fakauooti ki he falelotú) te nau akoʻi ʻa e kāingalotú he founga ke fakaʻaongaʻi, tokangaʻi, pea mo tātāpuni ʻa e falé. Ko e kau pīsopelikí foki te nau tufaki ʻa e ngaahi kī ʻo e falé ki he kau taki fakauōtí.

Te nau fakapapauʻi ʻoku fakahoko malu ʻa e ngaahi ʻekitivitī ʻi he falé mo tuʻá (vakai, 20.7).

Te nau fetuʻutaki mo e pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasino ʻa e Siasí fekauʻaki mo e monomonó mo e ngaahi fiemaʻu ki hono fakalelé. Te nau lava foki ke vakaiʻi ʻa e ngaahi fakamole fekauʻaki mo iá pea mo e pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó.

35.2.8

Pīsope Fakafofongá

Kapau ʻoku lotu ha uooti ʻe ua pe toe lahi ange ʻi ha falelotu pē taha, ʻe fili leva ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ha pīsope fakafofonga ke ne fakafekauʻaki hono ngāueʻakí mo e kau pīsope kehé. ʻOku kau ʻi he ngaahi ngāue ko ʻení hono fakataimi-tēpileʻi, fakamaʻa, mo e tātāpuni ʻo e falé. ʻE fetongitongi fakataimi maʻu pē ʻe he kau palesitenisī fakasiteikí ʻa e fatongia ko ʻení ʻi he kau pīsope ʻoku lotu honau ngaahi uōtí ʻi he falé.

35.2.9

Fakafofonga Falelotu ʻo e Uōtí

ʻE fakakaukauʻi ʻe he kau pīsopelikí pe ʻe uiuiʻi ha fakafofonga falelotu ʻo e uōtí pe ʻikai. Kapau te nau fili ke fakahoko ʻa e uiuiʻi ko ʻení, ʻe lava ke ui ʻe he kau pīsopelikí ha mēmipa ko ha tokotaha lahi tangata pe fefine. Kapau ʻoku ʻikai uiuiʻi ha fakafofonga falelotu fakauooti, ʻe lava pē ke vahe ʻe he pīsopé ʻa e fatongia ko ʻení ki ha taha ʻo hono ongo tokoní, kalake fakauōtí pe ko ha tokoni kalake, pe sekelitali pulé.

ʻE fokotuʻutuʻu ʻe he fakafofonga falelotu ʻo e uōtí ʻa e kāingalotú mo ha kau ngāue tokoni ke nau fakamaʻa mo tauhi ʻa e falé. Te ne akoʻi kinautolu he founga hono fakahoko ʻo e ngāue takitaha ʻaki e ngaahi naunau mo e ngaahi meʻangāue ʻoku maʻú.

Ka fiemaʻu, te ne maʻu ha fakahinohino mei he fakafofonga falelotu fakasiteikí ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e meʻa fakaleʻolahí, fakamāfaná, ʻea fakamokomokó, mo e ngaahi naunau kehe ʻo e falé.

35.2.10

Kāingalotú

Fakatatau mo e fakahinohino ʻa e pīsopé, ʻe poupouʻi ʻe he kau taki ʻo e kakai lalahí mo e toʻu tupú ʻa e kāingalotú ke nau tokoni ʻi hono tokangaʻi mo e tauhi ʻo e falé. ʻE liliu ʻe he kau pīsopelikí mo e fakafofonga falelotu ʻo e uōtí ʻa e ngaahi ngāué ʻo fakatatau mo e ngaahi taukei mo e ngaahi meʻa ʻoku malava ʻe kinautolu ʻoku nau fai e ngāué. ʻOku tokoni hono tokangaʻi maʻu pē ʻe he kāingalotú, ke tolonga ki he lōloa tahá, ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí.

35.3

Ko Hono Langa ʻo e Ngaahi ʻApisiasí

ʻOku kehekehe pē ʻa e lalahi mo e faʻahinga ʻo e ngaahi ʻapisiasí ʻo fakatatau mo e ngaahi fiemaʻu mo e tūkunga fakalotofonuá. Ko e ʻapisiasí, ʻe lava pē ko ha langa ʻe he Siasí pe feituʻu ʻoku fakatau mai, ʻapi ʻo ha mēmipa, pe ʻapiako fakalotofonua pe senitā fakakolo, feituʻu ʻoku lisi, pe ha toe meʻa kuo fakangofua.

ʻE feinga ʻa e kau taki fakaʻēliá mo fakalotofonuá ke fakaʻaongaʻi kakato ʻa e ngaahi ʻapisiasi lolotongá pea mo fakapotopoto hano fokotuʻu ki ha feituʻu lahi ange. Te nau muimui ki he “Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni mo e Ngaahi Fakahinohino ki Hono Langa e Ngaahi ʻApisiasí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí).

ʻE teuteuʻi fakataʻu ʻe he kau takí ʻa e ngaahi palani pulé ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Ngaahi Fakahinohino ki he Palani Pule ʻo e ʻApisiasí ke fakapapauʻi ʻoku lahi feʻunga ʻa e ʻapisiasí. ʻE toe fakaʻaongaʻi foki ʻe he kau takí ʻa e ngaahi palani pulé ke fakafuofuaʻi ha ngaahi fiemaʻu fakalahi he kahaʻú pe tānaki atu, ʻa ia ko hano fakatau pe fakangofua ha ngaahi fakaʻaongaʻi kehe ʻo e ʻū ʻapisiasí pe kelekelé.

Vakai, “Providing Meeting Houses and Other Places of Worship [Ko hono Langa ʻo e Ngaahi ʻApisiasí mo e Ngaahi Feituʻu Kehe ʻo e Moihuú]” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí) ki ha fakamatala lahi ange.

ʻĪmisi
falukunga kakai ʻi tuʻa ʻi he fale ʻo e Siasí

35.3.1

Ouau Tāpuaki Kelekelé mo hono Fakatapui ʻo e Ngaahi Falé

ʻE lava ke fakahoko ʻa e ouau tāpuaki kelekelé kimuʻa he langá. Ko ʻene ʻosí pē, ʻoku totonu leva ke fakatapui ʻi he vave taha ʻe lavá, ʻa e ngaahi fale foʻoú mo e ngaahi fakalahi lalahí. ʻE lava foki ke fakatapui mo e ngaahi feituʻu ʻoku lisí.

Vakai ki he konga “Ouau Fakatapui Kelekelé” mo e “Fakatapui ʻo e Ngaahi Falé” ʻi he “Langa ʻo e ʻApisiasí mo e Ngaahi Feituʻu Kehe ʻo e Moihuú” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí) ki ha fakamatala lahi ange.

35.4

Ko Hono Tokangaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí

35.4.1

Ko Hono Fakamaʻa mo Hono Tauhi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí

ʻOku ʻi ai ha fatongia ʻo e kau taki fakalotofonuá mo e kāingalotú, kau ai mo e toʻu tupú, ke tokoni ʻo tauhi ʻa e fale kotoa ke maʻa mo ʻi ha tuʻunga lelei. ʻOku tokoni ʻeni:

  • Pukepuke ʻa e natula toputapu ʻo e falé ko ha potu ʻe lava ke ʻi ai ʻa e Laumālié.

  • Poupouʻi ʻa e ʻapasiá.

  • Fakafōtunga atu ha ʻīmisi ʻo e fakaʻeiʻeiki mo e fakaʻapaʻapa.

  • Fakalōloa e tuʻunga ʻaonga ʻo e falé.

ʻOku ʻikai totonu ke hoko ʻa e taimi-tēpile ʻo e fakamaʻá ko ha fakamafasia ki he kāingalotú. Hangē ko ʻení, kapau ʻoku faingataʻa ʻa e fononga ki he falé, ʻe lava ke fakamaʻa ʻe he kāingalotú, ko ha konga pē ʻo e ngaahi meʻa ʻoku fakahoko fakauiké, ʻi he taimi ʻoku nau kei ʻi he falé aí.

Vakai, “Ko Hono Tokangaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí) ki ha fakamatala lahi ange.

35.4.2

Ko e Kole ʻo ha Ngaahi Monomonó

ʻE lava ke lipooti ʻe he kau mēmipa ʻo e fakataha alēlea fakauōtí mo e fakasiteikí ʻa e ngaahi fiemaʻu ki ha fakaleleiʻi ʻo e falé. ʻE lava ke fai ʻeni ʻaki hano fakaʻaongaʻi ʻo e meʻangāue Ko Hono Lipooti ʻo e Palopalema he Falé (FIR). ʻOku ʻai ʻe he FIR ke lava ʻa e kau takí ʻo fakahū, muimuiʻi e fakalakalaká, mo fai ha fakamatala ki he monomonó mo e ngaahi kole kehé. ʻE lava foki mo e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá ke fetuʻutaki ki he pule ʻo e naunau fakatuʻasinó ki ha tokoni.

ʻOku toe maʻu foki ʻa e FIR ʻi he Google Play mo e Apple App Store. ʻOku maʻu e ngaahi fakahinohino ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e FIR ʻi he Help Center ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

35.4.3

Sivi ʻo e Falelotú

ʻOku sivi fakataʻu ʻa e fale kotoa pē ʻe ha pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó. Ko e taumuʻá ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi monomono taimi lōloa ʻo e falé. ʻOku aleaʻi leva ʻe he pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó ʻa e ngaahi ola ʻo e siví mo e ngaahi ngāue ʻoku fiemaʻú mo e fakafofonga fakasiteiki ʻo e falelotú pe pīsope fakafofongá.

35.4.4

Fakapotopotoʻi ʻo e Ivi ʻUhilá mo e Vaí

ʻOku feinga ʻa e Siasí ke fakapotopotoʻi ʻa e vaí, ʻuhilá, mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé. ʻE poupouʻi ʻe he kau takí ʻa e kāingalotú ke nau fakapotopotoʻi ʻa e ʻuhila mo e vai ʻi he falé. Hangē ko ʻení, ko e taimi ʻoku mavahe ai ʻa e kāingalotú mei ha lokí, ʻoku totonu ke nau tāmateʻi ʻa e ʻuhilá, paipa vai, mo e meʻa fakamokomokó pe ko e seti ne ngāueʻaki he lolotonga ʻo e fakatahá pe ʻekitivitií. ʻE lipooti ʻe he kāingalotú ki honau kau takí ha faʻahinga tūkunga pē ʻe tupu ai hano maumauʻi noaʻia.

ʻE toe lava foki ke poupouʻi ʻe he kāingalotú ʻa e ngaahi ngāue tokoni ʻoku fakalele ʻe he koló ki he fakapotopotoʻi ʻo e ʻuhilá mo e vaí. ʻE lava ke fakasiʻisiʻi ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení ʻa e fakamole ki he ʻuhilá.

ʻE lava ke fetuʻutaki ʻa e kau takí mo e kāingalotú ki he pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e vaí mo e ʻuhilá pea mo hono fakapotopotoʻí.

35.4.5

Haó mo e Malú

ʻOku totonu ke fai ʻeni ʻe he kau takí mo e kāingalotú:

  • Fakaʻataʻatā ʻa e holó, sitepú, hūʻanga ki tuʻá, mo e ngaahi loki ʻuhilá ki he fehūʻaki lelei ki loto mo tuʻá.

  • ʻOua ʻe fakaʻaongaʻi pe tauhi ha ngaahi meʻa fakatuʻutāmaki pe velangofua ʻi he ngaahi falé.

  • Fokotuʻu mo muimui ki he ngaahi founga tāpuni malu ʻo e falé.

  • Maluʻi e meʻangāue ʻa e Siasí mei he kaihaʻá.

  • ʻIloʻi e founga ke tāmateʻi ai e ʻū naunaú hangē ko e vaí, ʻuhilá, kasá pe penisiní.

ʻO ka fiemaʻu, ʻe lava ke ʻoatu ʻe he pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó ha mape ʻoku hā ai e ngaahi meʻa tāmate afí, naunau ki he ʻuluaki tokoni fakafaitoʻó, mo e ngaahi feituʻu ke tāmateʻi ai e ʻuhilá. ʻOku lava ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e malú ʻi he “Security and Lockup Procedures” [Malú mo e Ngaahi Founga Lokoloká] ʻi he “Ko Hono Tokangaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí). Vakai foki, 20.7.

35.5

Ngaahi Tuʻutuʻuni ki Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasi ʻo e Siasí

Ko e ngaahi ʻapisiasi ʻo e Siasí ko ha ngaahi maʻuʻanga tokoni toputapu ia ʻoku totonu ke fakaʻaongaʻi ke tokoni ki he fānau ʻa e ʻOtuá ke nau ofi ange kia Kalaisi. Ko hono talitali lelei ko ia ʻo e kakaí ke tau kau fakataha ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻi he ʻapisiasí mo hono fakaʻaongaʻi hotau ʻapisiasí ke tāpuekina ʻaki hotau kakaí, ko ha ngaahi founga ia ke “tuku ke ulo pehē [ʻetau] māmá ʻi he ʻao ʻo e kakaí, koeʻuhí ke nau mamata ki [heʻetau] ngaahi ngāue leleí, pea fakamālōʻia ʻa [ʻetau] Tamai ʻa ia ʻoku ʻi he langí” (Mātiu 5:16).

ʻOku ʻi he konga ko ʻení ha ngaahi tuʻutuʻuni fakalūkufua ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ʻapisiasí. ʻOku toe fakaʻaongaʻi foki ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ko ʻení ki he koloa mo e ngaahi fale kotoa pē ʻo e Siasí ʻoku tuʻu fakataha mo e ʻapisiasí. ʻOku ʻi ai ha fakamatala lahi ange ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku lisi atu ʻi he konga ko ʻení.

35.5.1

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni mo e Ngaahi Fiemaʻu ki Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasi ʻa e Siasí

Ko e ngaahi ʻapisiasi ʻa e Siasí ko ha ngaahi feituʻu fakalotu ia kuo fakatapui ki he lotú, ako ʻo e ongoongoleleí, fakafeohí, mo e ngaahi ʻekitivitī taau ʻe tokoni ke ʻomi ʻa e kakaí kia Kalaisi. Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi ʻapisiasi ʻa e Siasí ko ha faingamālie.

Ko e fakaʻaongaʻi kotoa pē ʻo e ngaahi ʻapisiasi ʻa e Siasí kuo pau ke fakakakato ai ʻa e ngaahi tefitoʻi fiemaʻu ko ʻení:

  • Ke fenāpasi mo e tokāteliné, ngaahi tuʻutuʻuní, mo e ngaahi founga ngāue ʻa e Siasí, kau ai ʻa e natula toputapu mo e ngaahi taumuʻa ʻo e ngaahi ʻapisiasi ʻa e Siasí.

  • Tauhi ʻa e ngaahi fakangatangata ʻo e laó.

  • Ke fenāpasi mo e tuʻunga fakaʻatā ʻo e Siasí mei he tukuhaú ʻi he feituʻu ʻoku kaunga aí.

  • Fakahoko ha ngaahi sitepu ʻoku tāú ke fakaʻehiʻehi, fakasiʻisiʻi, mo tokangaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga fakatuʻutāmaki ki he malú, kau ai ʻa e ngaahi fakahinohino mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e Siasí ki hono maluʻi ʻo e fānaú mo e toʻu tupú (vakai, 12.5.1 mo e 20.7.1)

  • Talangofua ki he ngaahi tūkunga mo e ngaahi fakangatangata kehe ʻoku ʻomi ʻe he palesiteni fakasiteikí pe pīsopé.

35.5.2

Fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí ʻo e Ngaahi ʻApisiasí

Ko e ngaahi fakataha, ngaahi polokalama, mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí ʻoku muʻomuʻa taha ia ʻi ha toe fakaʻaongaʻi kehe ʻo e ʻapisasí kapau ʻoku ʻi ai ha fepaki. ʻOku kau ʻi he fakaʻaongaʻi ʻe he Siasí ʻa e:

  • Ngaahi fakatahaʻanga lotú mo e ngaahi fakataha kehe ʻo e Sāpaté.

  • Ngaahi fakataha fakatakimuʻá.

  • Ngaahi fakataha mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Fineʻofá.

  • Ngaahi fakataha mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Lakanga Fakataulaʻeikí.

  • Ngaahi fakataha mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Palaimelí, Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, mo e Kau Finemuí.

  • Ngaahi fakataha mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e seminelí, ʻinisititiutí, kau taautaha kei talavoú, mo e kau taautaha lalahí.

  • Ngāue hisitōlia fakafāmilí.

  • Ngaahi fakataha mo e ngaahi polokalama ʻa e kau faifekaú.

  • Ngaahi ʻekitivitī teuteu ki he meʻa fakatuʻupakeé.

ʻE toe lava foki ʻe he ngaahi uōtí mo e ngaahi siteikí ʻo fakahoko ha ngaahi polokalama kehe ʻa e Siasí ʻa ia ʻe ʻaonga ki he kāingalotú pea mo e tukui koló. ʻOku kau heni ʻa e:

ʻE kumi fakahinohino ʻa e palesiteni fakasiteikí mei he ʻōfisi fakaʻēliá ke fakapapauʻi ʻoku talangofua ki he lao fakalotofonuá.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai, A Leader’s Guide to Sharing Church Resources [Ko e Fakahinohino ʻa e Takí ki he Vahevahe ʻo e Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Siasí].

ʻI ha ngaahi feituʻu ʻoku fuʻu tokolahi ai ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻe malava ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻapisiasí ʻe ha siteiki ʻe taha pe lahi ange. ʻI he ngaahi tūkunga peheé, ʻe fealēleaʻaki fakataha ʻa e kau palesiteni fakasiteikí ki hono fakaʻaongaʻi mo fakataimi-tēpileʻi ʻo e falé. ʻE lava ke nau fetuʻutaki ki he Fitungofulu Fakaʻēliá ki ha fakahinohino ʻo ka fiemaʻu.

ʻOku fiemaʻu ha fakangofua mei he talēkita ki he ngaahi meʻa fakatuʻasinó mo e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻi ha ʻapisiasi ke hoko ko ha feituʻu fakatahaʻanga maʻá e kau taautaha kei talavoú ʻi ha feituʻu ʻoku kole ai ha naunau pe ngaahi maʻuʻanga tokoni makehe ʻoku ʻikai ke ne aʻusia ʻa e tuʻunga totonú. Ke kole ha fakangofua, ʻe fetuʻutaki ʻa e palesiteni fakasiteikí ki he pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó.

ʻOku totonu ke fakahaaʻi ʻe kinautolu kotoa pē ʻoku nau fakaʻaongaʻi ʻa e ʻapisiasí ha fakaʻatuʻi ki he niʻihi kehé. ʻOku totonu ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ke feau siʻi ngaahi fiemaʻu ʻa e niʻihi kehé. ʻOku kau ʻi he faʻahinga ngāue peheé ʻa hono fakataimi-tēpileʻi ʻa e fakaʻaongaʻi ʻo e feituʻú, taʻotaʻofi ʻa e longoaʻá, mo e fakangatangata hono fakaʻaongaʻí ki he taimi naʻe fakataimi-tēpileʻí.

Ki ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e ngaahi ʻekitivitī faka-Siasí, vakai, vahe 20.

35.5.3

Fakaʻaongaʻi ʻe he Mēmipá ʻa e ʻApisiasí—Fakataautaha mo Fakafāmili

ʻE lava ke kole ʻe he kāingalotú ke nau fakaʻaongaʻi ha ʻapisiasi ʻi honau siteikí ki ha ngaahi ʻekitivitī fakataautaha pe fakafāmili. Ke kole ha fakangofua, te nau fetuʻutaki ki ha mēmipa ʻo e kau pīsopeliki ʻo ha uooti ʻoku nau lotu ʻi he ʻapisiasi ko iá (pe ki ha taha ʻokú ne vahe ki ai). ʻOku fakaʻaongaʻi ki ai ʻa e ngaahi makatuʻunga ko ʻení:

  • Kuo pau ke talangofua hono fakaʻaongaʻí ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi fiemaʻu ʻi he 35.5.1.

  • Kuo pau ke tokangaʻi hono fakaʻaongaʻí ʻe ha mēmipa matuʻotuʻa falalaʻanga ʻo ha uooti ʻoku lotu ʻi he ʻapisiasí.

  • ʻOku ʻikai totonu ke fepaki hono fakaʻaongaʻí mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí kuo ʻosi fakataimi-tēpileʻí.

  • Ko e fatongia kakato ia ʻo kinautolu ʻoku nau fakaʻaongaʻí ha faʻahinga maumau ki he falé pe ko ha faʻahinga lavea pe moʻua ʻoku fekauʻaki mo e faʻahinga fakaʻaongaʻi peheé.

  • Kuo pau ke fakamaʻa mo fakafoki kakato ʻe kinautolu ʻoku fakaʻaongaʻí ʻa e falé ki hono tuʻunga kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻí.

  • Kuo pau ke talangofua ʻa kinautolu ʻoku nau fakaʻaongaʻí ki he fakahinohino mo e ngaahi kole mei he kau taki fakalotofonuá, kau ai mo e kole ʻa e kau takí ke tokangaʻi hono fakaʻaongaʻí.

  • ʻE lava ke kole ʻe he kau taki ʻo e Siasí ki ha taha fakafoʻituitui pe kulupu ke taʻofi hono fakaʻaongaʻi ʻo e kelekelé kapau ʻoku ʻikai ke nau muimui ki he ngaahi fakahinohinó.

  • Ki he ngaahi ʻekitivitī kuo fakangofuá, ʻoku totonu ke aleaʻi ʻe he kau taki fakauōtí mo fakasiteikí ʻa e founga ki hono fakaava ʻo e ʻapisiasí. ʻOku totonu ke toki ʻoange pē ʻa e ʻū kī ki he falé ki ha kau mēmipa ʻo e uōtí pe siteikí kuo vahe ki ai.

Vakai ki he 38.3.4 ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi ʻapisiasí ki he malí mo e kai fakafiefiaʻi ʻo e malí.

Vakai ki he 29.5 ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi ʻapisiasí ki he ngaahi meʻa fakaʻeikí mo e ngaahi ouau kehe ki he pekiá.

35.5.4

Ko e Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi ʻApisiasí ʻe he Ngaahi Kautaha ʻOku ʻIkai Fakatupu Paʻangá pe Ngaahi Kulupu pe Niʻihi Fakafoʻituitui Kehé

ʻE ala fakangofua ʻe he kau taki fakaʻēliá ha ngaahi kautaha ʻoku ʻikai fakatupu paʻanga, tukui kolo mo ha ngaahi kulupu kehe (hangē ko ha ngaahi timi sipoti), pe niʻihi fakafoʻituitui ʻoku ʻikai fakamatalaʻi ʻi he 35.5.3 ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻapisiasi ʻo e Siasí ki ha ngaahi ʻekitivitī pe polokalama langaki moʻui. ʻE fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tūkunga ʻoku lisi atu ʻi he 35.5.3.

Ke kole ha fakangofua mei he kau taki fakaʻēliá ki ha faʻahinga fakaʻaongaʻi pehē, ʻe fetuʻutaki ʻa e palesiteni fakasiteikí ki he pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó.

Kapau ʻe fakangofua ʻe he kau taki fakaʻēliá ke fakaʻaongaʻi ʻe ha kautaha ʻoku ʻikai fakatupu paʻanga, ʻe fiemaʻu leva ha Aleapau Fakataimi ki hono Fakaʻaongaʻí. ʻOku maʻu ʻa e aleapaú ni mei he ʻōfisi fakaʻēliá. ʻOku fiemaʻu foki ha tohi fakamoʻoni (certificate) maluʻi mei he kautaha ʻoku ʻikai fakatupu paʻangá tuku kehe kapau ʻe fakapapauʻi ʻe he talēkita ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻasinó kuo ʻosi fakangofua ʻe he Risk Management Division [Tafaʻaki ki hono Tokangaʻi ʻo e Ngaahi Fakatuʻutāmakí] ʻa e Siasí ha fakaʻatā makehe.

Ko e ngaahi kulupu ʻi he tukui koló ʻoku ʻikai ke nau kau ʻi he tuʻunga ʻikai fakatupu paʻangá, kae pehē ki he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku ʻikai fakamatalaʻi atu ʻi he 35.5.3, kuo pau ke nau fakahoko ha faʻahinga tuʻutuʻuni pē ʻe fetuʻutaki atu ʻo fakafou ʻi he pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó (FM).

35.5.5

Ngaahi Meʻa Fakatuʻupakeé

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻapisiasi ʻo e Siasí ki ha ngaahi tokoni mahuʻinga ʻi he tukui koló lolotonga ha meʻa fakatuʻupakē. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke fakangofua ʻe ha palesiteni fakasiteiki ʻa e ngaahi ʻapisiasi ʻi hono siteikí ke fakaʻaongaʻi ʻe he ngaahi kautaha tokoni ki he fakatamakí mo ha niʻihi kehe ʻoku fekauʻaki ʻenau ngāué (vakai, 35.5.4). ʻI he ngaahi tūkunga ko ʻení, te ne ngāue ai mo e pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó pea mo e pule ki he uelofeá mo e moʻui fakafalala pē kiate kitá, kae pehē ki he kau fakafofonga kehe ʻo e Siasí ʻo ka fiemaʻu (vakai, 22.9.1.3).

Kapau ʻe fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻapisiasí ki ha ngaahi taumuʻa fakatuʻupakē, ʻoku poupouʻi atu ʻa e kau taki fakasiteikí ke nau fakafekauʻaki mo e kau taki ʻi he tukui koló.

35.5.6

Ngaahi Fakaʻaongaʻi ʻo e ʻApisiasí ʻOku ʻIkai Fakangofuá

35.5.6.1

Ngaahi Fakaʻaongaʻi Fakakomēsiale

He ʻikai ke ala fakaʻaongaʻi e ngaahi ʻapi Siasí ki ha ngaahi taumuʻa fakakomēsiale. Hangē ko ʻení, he ʻikai fakaʻaongaʻi ia ke poupouʻi ha faʻahinga pisinisi. Pe ʻe fakaʻaongaʻi ʻa e naunau ʻi he ngaahi ʻapisiasí, hangē ko e papa fanongonongó, ke poupouʻi ha pisinisi (vakai, 38.8.5). ʻOku ʻikai fenāpasi ʻa e faʻahinga fakaʻaongaʻi peheé mo e taumuʻa ʻo e ngaahi koloa ʻa e Siasí. ʻE lava foki ke fepaki ia mo e ngaahi lao fakalotofonuá pe fakapuleʻangá ʻe ala fakaʻatā ai ʻa e Siasí mei he tukuhau kelekelé (vakai, 34.8.1).

Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni ʻo e ngaahi fakaʻaongaʻi fakakomēsiale ʻoku ʻikai fakangofuá:

  • Tuʻuaki pe poupouʻi ha ngaahi pisinisi pe fakatupu paʻanga.

  • Fakatau mai, fakatau atu, pe tuʻuaki ha koloa, ngaahi ngāue, ngaahi tohi, pe ngaahi ngāue ʻilo foʻou.

  • Ko hono fakahoko ha ngaahi ʻekitivitī kumi paʻanga ʻoku ʻikai fakangofuá (vakai, 20.6.5)

  • Talitali pe tokoniʻi ha ngaahi kuaea, kau lea, kau faifakahinohino, ngaahi kulupu fakaako, pe ko ha kau tokoni kehe ʻoku nau maʻu ha totongi ki he ngaahi seminaá, ngaahi lēsoní (tuku kehe ʻa e fakahinohino fakafoʻituitui ki he pianó pe ʻōkaní; vakai, 19.7.2), ngaahi kalasí, pe ngaahi ʻekitivitī kehe

  • Totongi ʻo ha feituʻu ki ha kātoanga mali pe ngaahi meʻa fekauʻaki mo ha mali

35.5.6.2

Fakaʻaongaʻi ki he Ako ʻi ʻApí mo e Tokangaʻi ʻo e Fānaú

ʻOku poupouʻi mālohi ʻe he Siasí ʻa e akó mo e ngaahi fāmilí. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi ʻapisiasí ki he ngaahi ako ʻi ʻapí (homeschooling) pe ko ha fale tauhiʻanga ʻo e fānaú.

ʻE hoko ʻa e talangofua ki he tuʻutuʻuni ko ʻení ke maluʻi mo fakaʻehiʻehi ai mei ha moʻua ʻa e Siasí ki he totongi tukuhaú.

35.5.6.3

Ngaahi Taumuʻa Fakapolitikale

ʻOku ʻikai kau ʻa e Siasí ki ha tafaʻaki fakapolitikale. He ʻikai fakaʻaongaʻi ʻa e kelekele ʻo e Siasí ki ha ngaahi taumuʻa pe taukaveʻi fakapolitikale. ʻOku kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻoku tapuí ʻa e ngaahi fakataha fakapolitikalé mo e fakaʻaongaʻi ʻe he ngaahi tuʻuaki fakapolitikalé mo e ngaahi kulupu taukaveʻí. He ʻikai fai ha ngaahi fanongonongo fekauʻaki mo ha ngaahi taumuʻa fakapolitikale ʻi he kelekele ʻo e Siasí, hangē ko e ngaahi papa fanongonongó.

Ka neongo ia, ʻe lava ke fakangofua ʻa hono fakaʻaongaʻi ʻo e kelekelé ki he lesisita ʻo e kau filí pe ko e filí, ko ha fakaʻatā makehe (vakai, 38.8.30). ʻE lava ke maʻu ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e fakaʻatā makehe peheé ʻo fakafou ʻi he pule ki he naunau fakatuʻasinó (vakai, 35.5.4).

35.5.6.4

Ngaahi Fakaʻaongaʻi Kehé

Ko e ngaahi fakaʻaongaʻi ʻeni ʻo e ʻapisiasi ʻo e Siasí ʻoku ʻikai faʻa fakangofuá:

  • Hoko ko ha nofoʻanga pō kakato fakataimi (tuku kehe pē ʻi ha ngaahi meʻa fakatuʻupakē; vakai, 35.5.5)

  • Nofo kemi

  • Nō pe lisi ʻo e ngaahi fale mo e ngaahi koloa ʻa e Siasí

ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení ki he ʻapisiasí kae pehē ki he koloa kotoa ʻa e Siasí mo e naunau takatakai ʻi he ʻapisiasí. Kapau ʻe ongoʻi ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻe fiemaʻu ha fakaʻatā makehe, te ne lava ʻo kole ia ʻo fakafou ʻi he pule ki he ngaahi naunau fakatuʻasinó. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke fai ha fakaʻatā makehe ke fakaʻaongaʻi ha ʻapisiasi ke tokoni ki he kāingalotu ʻoku fononga mamaʻo ki he ngaahi temipalé.

35.5.7

Ngaahi Tuʻutuʻuni mo e Ngaahi Tuʻunga Kehe ʻOku Fekauʻaki mo e Ngaahi Fakaʻaongaʻi Kotoa Pē

35.5.7.1

Ngaahi falelotú

Ko e ngaahi falelotú ko ha ngaahi loki ia ʻoku moihū mo maʻu ai ʻe he kāingalotú ʻa e sākalamēnití. Ko e ngaahi fakataha mo e ngaahi ʻekitivitī ʻoku fakahoko ʻi he falelotú ʻoku totonu ke fenāpasi ia mo e ongo taumuʻa ko ʻení. Ki ha ngaahi fakahinohino fekauʻaki mo hono fakahoko ʻo e ngaahi polokalama ʻaati fakafonuá, ngaahi konisetí, mo ha ngaahi polokalama kehe ʻi he ngaahi falelotú, vakai, 19.3.5.

35.5.7.2

ʻŪ Meʻafaná mo e Meʻataú

ʻOku ʻikai ngofua ke ʻi ai ha ngaahi meʻafana mo ha ngaahi meʻatau fakatuʻutāmaki ʻi he kelekele ʻo e Siasí. ʻOku kau heni ha ngaahi meʻatau ʻoku fufuuʻi. ʻOku ʻikai kaunga ʻeni ki he kau ʻōfisa polisi lolotongá.

35.5.7.3

Peitó mo e Ngaahi Feituʻu Teuteuʻanga Meʻatokoní

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e peitó mo e ngaahi feituʻu teuteuʻanga meʻatokoní ke tufa ai ha meʻatokoni mo ha fakaneifua pea mo tauhi ai ʻa e meʻakaí ke kei mafana pe mokomoko.

ʻI ha ngaahi feituʻu ʻe niʻihi, ʻoku fakangofua ai ke ngaohi ʻa e meʻakaí ʻi he peitó. Ka neongo ia, ʻoku faʻa fiemaʻu ʻe he ngaahi lao ki hono ngaohi ʻo e meʻakaí ʻi he ʻIunaiteti Siteití, Kānata, mo ha ngaahi fonua kehe ʻe niʻihi, ke ʻi ai ha tohi fakamoʻoni, meʻangāue fakakomēsiale, pe sivi ʻe he puleʻangá. ʻI he ngaahi feituʻu ko ʻení, ʻoku totonu ke ngaohi ʻa e meʻakaí ʻi ha feituʻu kehe pea toki ʻomi ki he ʻapisiasí. Ko e fakaʻaliʻali ʻo hono teuteu ʻo e meʻatokoní ko ha fakaʻatā makehe ia pea ʻoku fakangofua pē ia ʻo aʻu ki he feituʻu ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ko ʻení. ʻE lava ke ʻoatu ʻe he kau pule ʻo e naunau fakatuʻasinó ha fakahinohino ki he ʻēlia takitaha.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange, vakai, safety.ChurchofJesusChrist.org

ʻĪmisi
kulupu ʻoku maʻumeʻatokoni

35.5.7.4

Ngaahi Tauʻanga Meʻalelé

ʻOku totonu ke fenāpasi hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi tauʻanga meʻalele ʻa e Siasí mo e ngaahi fakahinohino ʻi he vahe ko ʻení. ʻIkai ngata aí, ʻoku ʻikai totonu ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tauʻanga meʻalelé ke tau ai ha kau fefonongaʻaki pe fakaʻaongaʻi tatau mo ia taʻe maʻu ha ngofua mei he talēkita ki he ngaahi meʻa fakatuʻasinó. ʻE lava ke fetuʻutaki ʻa e kau takí ki he pule ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻasinó ʻi he ngaahi kolé. He ʻikai tauhi ʻa e ʻū meʻalele fakatāutahá mo ha meʻangāue fakafoʻituitui kehe ʻi he kelekele ʻo e Siasí.

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e tauʻanga meʻalelé mo e ngofua ke taú, vakai, “Ngaahi Tauʻanga Meʻalele ʻo e ʻApisiasí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí).

35.5.7.5

Tukuʻanga Meʻá

Ko e meʻangāue pē ki he monomonó mo e naunau kuo ʻosi fakangofuá ʻe lava ke tauhi ʻi he ngaahi falé. ʻE lava ke tauhi ha ngaahi meʻa fakauelofea ʻi he ʻapisiasí ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi meʻa fakatuʻupakeé (vakai, 35.5.5). ʻE lava ke fetuʻutaki ʻa e kau takí ki he pule ʻo e ngaahi naunau fakatuʻasinó ʻi he ngaahi fehuʻí.

35.5.7.6

Fakamatala Makehe

ʻOku maʻu ʻa e fakamatala lahi ange ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e kelekele ʻo e Siasí ʻi he “Fakamatala Kehe Fekauʻaki mo e Ngaahi ʻApisiasí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí). ʻOku kau ʻi he maʻuʻanga tokoni ko ʻení ha fakamatala fekauʻaki mo e ʻū ngāue fakaʻātí, ngaahi teuteú, meʻangāué, ngaahi fuká, ngaahi totongí, ngaahi fakaʻilongá, fakaʻaongaʻi ʻo e kelekele ʻo e Siasí ʻoku ʻikai tuʻu ai ha meʻá, mo ha ngaahi tefito kehe.

Ki he ngaahi tuʻutuʻuni fekauʻaki mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e kelekele faiʻanga polokalama fakatupulakí, vakai, “Ngaahi Faiʻanga Kemi Fakatupulakí” (Tohi Fakahinohino ki he ʻApisiasí).