te ataeinnaine ma te bwai ni kanim te ran

20.

Waaki ni Kakukurei

20.1

Kaantaninga

Ana waaki ni kakukurei te Ekaretia e uotiia membwa ni kabane ao tabeman n riki bwa “taan buokan-aba ma ake a itiaki” (I-Ebeto 2:19). Oin te kaantaninga ibukin waaki ni kakukurei e kona n airi ma aikai:

• Karikirakea te onimaki iroun Iesu Kristo.

• Karekea te unga ao ni karikirakea te katiteuanaaki.

• Karekea te tai n rikirake i bon ibukim.

• Kakorakoraia aomata nako ao te utu.

• Buokiia membwa bwa a na ibuobuoki n Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki (taraa 1.2).

Tabeua katooto n ana waaki ni kakukurei te Ekaretia a raonak ma:

• Mwakuri n ibuobuoki are e kakabwaiaiia aomata ao e katei reitaki inanon te komuniti.

• Mwakuri ni mitinare, mwakuri n te tembora, ao n rongorongon te utu.

• Taai ni karikirakea te toronibwai ao te konabwai n te nakoa ni kairiiri.

• Te reirei ao kataneiai n te mwakuri.

• Waaki ni kakukurei ake a karaoaki i tinaniku.

• Taai ni karikirakei taian taarena ao kimarimari ibukin taian rabakau n te katei.

• Takakaro ao kamarurung.

• Bukamaru ibukin taai aika onoti, n aron boong ni motirawa ke Taromauri ke ni kauringaan rongorongon te tabo.

Are e kabonganaaki n te aeniboki aei, te taeka ae waaki ni kakukurei n te Ekaretia e kaineti nakon waaki ni kakukurei ake a mwanenaki man ana unite te Ekaretia, kooram, ke bootaki.

20.2

Bairean Waaki ni Kakukurei

Imwain bairean te mwakuri ni kakukurei, taani kairiiri a na iangoa raoi kainnanon tamneia ma rabwataia tenaan membwa. Taan kairiiri a ukora ana kairiiri te Tamnei nakon bairean aekakin nako mwakuri ni kakukurei are e na kona ni buoka katokan kainnano akanne.

20.2.1

Tibwanga ibukin Bairean Waaki ni Kakukurei

Ibukin rongorongo ibukin bairean titeiki ao waaki ni kakukurei n taian titeiki, taraa 20.3.

Waaki ni kakukurei n te uoote a kona ni baireaki man kawai aikai, ni boboto ni kainnanoana n te tabo:

• Te kauntira n te uoote e kona n taraa te babaire.

• Te kauntira n te uoote e kona ni katabea te bootaki teuana bwa e na buoka bairean teuana ke waaki ni kakukurei aika a mwaiti.

• Ngkana e kainnanoaki ao n te tabo are a bon tau iai mwaitiia membwa, te bitiobiriki e kona ni katea kometen te waaki ni kakukurei n te uoote. Te roronrikirake a kona ni weteaki bwa kain te komete. Te komete aei e mwakuri iaan ana kairiiri te kauntira n te uoote. Te kauntira n te uoote e na katabea temanna kain ana bootaki bwa e na reitaki n tainako ma te komete ni waaki ni kakukurei.

Ibukin rongorongo ibukin bairean waaki ni kakukurei n te uoote, taraa 10.2.1.3 ao 11.2.1.3.

20.2.2

Kaoakiia ni Kabane bwa A na Ira te Waaki

Naake a baairei mwakuri ni kakukurei a na riai ni karoko irouia ni kabane riki membwa aika boou, membwa aika aki roroko, roronrikirake, ikawai aika tuai iein, koraki ake a toaraa, ao kaain aaro ake tabeua. Naake a babaire a riai n atai konabwaia naake a roko ma toaraan rabwataia. A riai naba n atatai nakon katei ao kaokoron taian taetae.

Naake a bairei Waaki ni Kakukurei a na taratarai kawai ibukiia naake a roko bwa a na ira buakon te waaki. Te katooto, a kona ni kaoiia membwa ao aomata bwa a na kabonganai aia konabwai ao tarena inanon waaki ni kakukurei.

Ngkai a ikotaki inanon waaki ni kakukurei e kona n riki bwa te kakabwaia, membwa a riai n namakina te kabaeaki n roko n taainako nakon waaki ni kakukurei. Waaki ni kakukurei a riai n aki karawawatai uotaia taan kairiiri ke membwa.

20.2.3

Katei

Waaki ni kakukurei n te Ekaretia a na kaunganano ao ni katuruturua bwa tera bwaai ake “a raoiroi, a tangira, ke raoiroin taeka ke a kamoamoaki”(Taekan te Onimaki 1:13). Waaki ni kakukurei a riai n aki kairii bwaai ake a kaitara ma ana reirei te Ekaretia. Waaki ni kakukurei a riai n aki kairi kaongora ke bwaai ni kakibotu tabeua ake a kariki bwaai aika aki tau bwa a na taraa ni butimwaeaki.

Bwaai ake a kaitaraa Tuan te Mauri a na aki kariaiakaki n ana waaki ni kakukurei te Ekaretia ke iaon ana tabo te Ekaretia. Aomata ake a manging ke a kabonganai turaki tabeua a na aki iri waaki ni kakukurei n te Ekaretia. Ngkana a riki aroaro aikai, taan kairiiri a na totoko ma te aro n iraorao.

20.2.4

Baeranti ao Kakaokoro

Taan kairiiri a na bairei waaki ni kakukurei aika a baeranti, n raonaki ma mwakuri n ibuobuoki, katein tabo, ao waaki ni kamarurung (taraa 20.1). Membwa ana riai ni iai aia tai ni iri inanon waaki ni kakukurei ake a katikaki nanoia iai. A riai naba ni boutokaiia tabeman ni bwaai ake a kukurei iai.

Mwakoro aika imwiina a katauraoi tabeua katotoon mwakuri ni kakukurei aika a tamaroa.

20.2.4.1

Mwakuri n Ibuobuoki

Mwakuri n ibuobuoki e karekei anga ni kaota te tangira nakoia aomata, n namakina te kimwareirei ni buokakiia, ao ni karikirakeia te botanaomata.

Mwakuri aikai a kona ni kaira kawarakiia aika aoraki ke a maroa, katamaroaan kateitein te Ekaretia ao aontano, ao ni mwakuri inanon ana karikirake te botanaomata. Ngkana e tauraoi, JustServe.org e anga iango ibukin waaki n ibuobuoki.

Mwakuri n ibuobuoki a riai n iri kainibaire ibukin kamanomano (taraa 20.7.6.1

20.2.4.2

Rabakaun te Katei

Waaki ni kakukurei ni katein te aba a karekei aia tai membwa ni karikirakei ao n tibwauai aia tarena. Mwakuri aikai a tobwai naba waaki ni kakau iango, mwioko, ao reitaki. A kona ni kairaki kaotibwai iaon korobanna ao bwaai ake a karaoaki n te bai, kamataku iaon tarena, ke mwaie, katangitang, ao kaotioti. A kona ni kairaki bukamaru iaon te katei, bong ni motirawa, ke rongorongon te tabo ke te Ekaretia ni kabuta.

te aine ae ituutu

20.2.4.3

Kakibotu, Marurung, Kamarurung, ao Takakaro

N tatabeman nako, n taian utu, ao ni kurubun Aro, a kaungaaki membwa ni karaoi waaki ni kakukurei are na buoka marurungia ao korakoraia. Tabeua waaki ni kakukurei n te Ekaretia iaon kakibotu a kona ni baireaki bwa aonga kain te utu ni kona n ikotaki n iria.

Ibukin rongorongon waaki n takakaro, taraa 20.5.9.

20.2.5

Katauraoan tain Waaki ni Kakukurei

Waaki ni kakukurei n te Ekaretia a na moan taai ni iangoaki mai imwaina ngkana e riai bukina. Taan kairiiri a na riai ni kaongoia kaaro ibukin waaki ni kakukurei ibukiia ataei ao roronrikirake.

Waaki ni kakukurei a riai ni karaoaki n aoa aika a bon tau. A riai ni moantaai n te aro are naake a iria a na kona ni mwananga nakon mweengaia ma te manoraoi.

Ngkana e na karaoaki te waaki ni kakukurei n te autinibootaki ke n ana tabo teuana te Ekaretia, e riai ni kaman tauaki te tabo ni moantaai n totokoa te untaba ibukin kabonganakina.

Tairikin te Moanibong a katauaki ibukin bootakin te utu n te tairiki (taraa 20.5.3).

20.2.6

Mwanenakin Waaki ni Kakukurei

Angiin waaki ni kakukurei a na riai ni bebete ao ni uarereke ke akea aia kabanemwane. Ngkana iai te kabanemwane e riai ni kaman kariaiakaki iroun te bitiobiriki ke te beretitentii n te titeiki.

Membwa a riai n aki kabwaka mwane ibukin irakin waaki ni kakukurei. Ibukin tuua ao kainibaire iaon mwanenakin waaki ni kakukurei, taraa 20.6.

20.3

Titeiki, Titeiki aika mwaiti, ao Waaki ni Kakukurei n te Aono

20.3.1

Kainibaire ni Kabuta

Mwaitin ana waaki ni kakukurei te Ekaretia a karaoaki n ana rinan te uoote. Taan kairiiri a kaungaaki naba bwa a na karaoi waaki ni kakukurei n te titeiki ao n taian titeiki ngkana waaki akanne a na buoka kabobongaan te kantaninga n 20.1.

Waaki ni kakukurei n te titeiki ao n taian titeiki a korakora bonganaia ibukiia te roronrikirake, membwa ake a tuai n iein, aine, ao riki n taabo ake ti tabeman iai membwa. Waaki ni kakukurei n te titeiki ao n taian titeiki ae baireaki raoi e kona ni karekea te mronron ae rababa riki n te reitaki n iraorao. Taan kairiiri a na atai kainnanoia naake a beku ibukiia ao n iangoia bwa ngkana tao waaki ni kakukurei n aron akanne a na kona ni buokii kainnano akanne. Ngkanne taan kairiiri aikai a na uotirakei waaki ni kukurei nakon te beretitentii n te titeiki.

20.3.2

Waaki ni kakukurei n te Titeiki

Beretitentii n te Titeiki ibukiia Ataenimwaane, Ataeinnaine, Bootaki n Aine, ao Moanrinan a waaki ni karaoi babaire ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki ibukin aia bootaki.

Te komete ibukiia kairake n ikawai aika tuai ni iein n te titeiki a waaki ni bairei waaki ni kakukurei n te titeiki ibukiia kairake n ikawai aika tuai ni iein.

Ngkana e kateaki te komete ibukiia ikawai ake a tuai n iein, kain te komete a na waaki ni bairei waaki ni kakukurei ibukiia ikawai ake a tuai n iein.

Ngkana e kateaki te komete ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki, a kona ni bairei waaki ni kakukurei ao n riki bwa te rabwata are e beku ibukin bootaki n te titeiki ni bairei aia waaki ni kakukurei n aron are e kamatataaki n 20.3.2.1.

Ni kabane waaki ni kakukurei n te titeiki a riai ni karekea te kariaiakaki man te beretitentii n te titeiki. A na barongai bootaki n ana kauntira te titeiki.

Taan kairiiri n te titeiki a na kaongoia taan kairiiri n te uoote waaki ni kakukurei ni moan taai. A na kakoaua naba bwa waaki ni kakukurei n te titeiki a na uarokoi waaki ni kakukurei n te uoote nakon are a na kaiangatoa ma ngaiia.

20.3.2.1

Kometen Waaki ni Kakukurei n te Titeiki

Te titeiki beretitenti e na kona ni katea kometen waaki ni kakukurei n te titeiki ni buoka te kauntira n te titeiki ni baairei waaki ni kakukurei n te titeiki. Kain te komete n waaki ni kakukurei n te titeiki e kaainaki iroun te tia babaire (te kauntira ae rietata) ao kain te komete (taraa 20.3.2.2 ao 20.3.2.3). Te beretitentii n te titeiki e kona naba ni kaoiia membwa tabeman ni buoka bairean teuana ke ae mwaiti riki waaki ni kakukurei.

20.3.2.2

Te Tia Babaire ni Kometen Waaki ni Kakukurei n te Titeiki

Ngkana te titeiki beretitenti ae katea kometen waaki ni kakukurei n te titeiki, a na rinea te kauntira ae rietata bwa te tia babaire. Tibwangana a kona n raonaki n aikai:

• Kateimatoa te karenta ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki.

• Tararuaia kain te komete inanon bairean waaki ni kakukurei n te titeiki.

• E kabwatii kataumwane aika a kabwarabwaraaki raoi ni waaki ni kakukurei n te titeiki nakon te titeiki Beretitentii ni moan te ririki ni katoa ririki. Te kataumwane aio e aki karina te waaki ni kakukurei are a baireaki irouia bootaki nako n te titeiki.

• E riki bwa te tia ibuobuoki nakoia taan kairiiri n te bootaki n te titeiki ngkana a baairei waaki ni kakukurei.

20.3.2.3

Kaain te Komete n te Waaki ni Kakukurei n te Titeiki

Te membwa n te titeiki Beretitentii ke te kauntira ae rietaata e na kona ni weteia membwa bwa a na riki bwa kain te komete ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki. A mwakuri iaan ana kairiiri te tia babaire n te komete. Taian membwa n te komete a buoka bairean ao karaoan waaki ni kakukurei n te titeiki.

20.3.3

Taian Titeiki aika Mwaiti ao Bootaki n te Aono

N aono ake ti tabeman iai kain te roronrikirake, taan kairiiri a riai ni karaoi waaki ni kakukurei ibukin titeiki aika a mwaiti n tainako bwa aonga ni kona ni kukurei te roronrikirake n itamwaomwao inanon kurubu aika bubura. Waaki ni kakukurei n aono ibukiia te roronrikirake a kona naba ni kakaraoaki n taai tabetai.

Waaki ni kakukurei n titeiki aika a mwaiti a riai ni karaoaki n taainako ibukiia kairake n ikawai aika a tuai n iein are ikotakiia e aki kabanea te tai ae mwaiti ke e aki kabanemwane. Waaki ni kakukurei n te aono ibukiia kairake n ikawai aika tuai n iein e na kona ni karaoaki n taai tabetai.

Ibukin rongorongon waaki ni kakukurei ibukin titeiki aika a mwaiti ibukiia membwa aika a tuai n iein, taraa 14.2.1.3.

Waaki ni kakukurei n titeiki aika a mwaiti a riai ni beebete ao ni mwaiti aekakina.

Ngkana a namakinna beretitenti n te titeiki bwa bootaki n taian titeiki aika mwaiti e na buokiia membwa n aia titeiki, ana bubuti te kariaia man te Beretitentii n te Aono. Imwain uotakirakean katautau ibukin bootaki ni kakukurei n taian titeiki, taian titeiki beretitenti a na baireia bwa bon aei te kabanea ni kawai ae tamaroa ni kaitarai kainanoia aika a tia noori. Taian titeiki beretitenti a na iangoa boona, te tai, ao te mwananga are e na kainanoaki n te waaki ni kakukurei. A na iangoa naba kamanoakiia (taraa 20.7.6).

Boowi n reitaki ni bairean waaki ni kakukurei n titeiki aika a mwaiti a kona ni karaoaki imwain ke imwiin boowi ni kauntira n te aono ao ni boowi ni babaire ni kauntira (taraa 5.2.3 ao 5.2.4). Ni kainnanoana, kairakiia riki taan kairiiri—n raonaki irouia beretitenti n te Bootaki n aine n te titeiki, Ataenimwaane, ao Ataeinnaine—a kona ni kaoaki bwa a na iria.

Beretitentii n te Aono e kona ni katabeia beretitenti n titeiki ke Itingaun n Aono bwa a na kairiia komete are a bairei ao ni karaoi waaki ni kakukurei n taian titeiki aika mwaiti ke waaki ni kakukurei n te aono. Taian beretitentii a na kona ni weteia membwa n aia titeiki ni mwakuri iaon komete aikai.

Mwanenakin angiin waaki ni kakukurei n taian titeiki a roko man te katau mwane irouia titeiki ake a roko. Mwanenakin waaki ni kakukurei n te aono a kona n roko man te aono ke ana etekuata te Ekaretia ngkana a kariaiakaki.

20.3.4

Irakin Tua ibukin Mwamwananga n te Ekaretia

Titeiki, titeiki aika mwaiti, ao taian bootaki n te aono a riai n iri tuan mwamwananga n te Ekaretia (taraa 20.7.7). Mwamwananga ibukin te maungatabu n te FSY a riai n iri tuan mwamwananga n te Ekaretia ti ngkana ana tia babaire FSY e anga kaetieti riki tabeua nakoia taan kairiiri n te aono.

aomata aika a taetaenikawai

20.4

Aia Maungatabu Roronrikirake

Ni moanaki inanon Tianuare n te ririki are e koro iai 14 aia ririki, kairake n ataeinimwaane ao ataeinnaine a kaoaki bwa a na ikotaki n ira aia maungatabu te roronrikirake. Maungatabu n Roronrikirake a aki toki ni karaoaki teuana te tai n te ririki n ana karinan te uoote ke te titeiki. A na kona naba ni bon karaoaki n taian titeiki aika a mwaiti ke karinan n tabo. N te ririki are a katabeaki iai te roronrikirake bwa a na ira te maungatabu n te FSY, titeiki ao uoote a riai n aki karaoi aia maungatabu te roronrikirake.

Oin te kantaninga n te maungatabu ibukiia te roronrikirake bon buokaia te roronrikirake:

• Karikirakea te onimaki iroun Iesu Kristo.

• Kakorakorai kakoaua.

• Karikirakei tarena.

• Karekeaia rao aika a boou.

• Karekea kaungakiia te roronrikirake ake titebo aia koaua ao aia kainibaire.

Roronrikirake a kona naba n reiakin rabakau ni kairiiri ngkai a ibuobuoki n iangoi maungatabu ibukiia te roronrikirake.

Maungatabu n roronrikirake n te uoote a baireaki ao ni karaoaki iroun ana komete te roronrikirake, iaan ana kairi te bitiobiriki. (taraa 29.2.6). Te bitiobiriki e na karekea ana kariaia te titeiki beretitentii ni babaaire ibukin aia maungatabu roronrikirake n te uoote.

Maungatabu ibukiia te roronrikirake n titeiki a baireaki ao a karaoaki iroun aia komete taan kairiiri n te roronrikirake n te titeitki (taraa 29.3.9). Roronrikirake a na kaoaki bwa a na ibuobuoki nakon te komete n te tai ae mwaiti.

Aia Maungatabu te Roronrikirake a na mwanenaki man te titeiki ke kataumwane man te uoote. Taian membwa ana riai n aki tuangaki bwa a na kabwakamwane ibukin aia maungatabu roronrikirake (taraa 20.6).

Ngkai taan kairiiri ao kairake a bairea aron te maungatabu ibukiia kairake, a riai n tarai kaetieti inanon te mwakoro aei ao kainibaire aikai:

• Rinea te botoniango n te euangkerio, n aron koroboki aika a tabu, ae e na anaa nanoia kairake ao e na buokiia ni kaotaia n baika a kantaningaaki n te maungatabu. Te boto ni iango are e tibwauaaki ibukiia te roronrikirake ni katoa ririki n te Ekaretia e kona ni kabonganaaki bwa te boto n iango n aia maungatabu. Te bitiobiriki ke te titeiki beretitentii a na kariaia te boto ni iango.

• Bairei waaki ni kakukurei ake a irekereke ma te botoniango.

• Karekea ana kariaia te bitiobiriki ke te titeiki beretitentii ibukiia taan taetae ni kabane ao waaki ni kakukurei. Taan taetae a na bon membwa n te Ekaretia ake a na reirei mai iroun te Tamnei ae e Raoiroi. Taraa 38.8.18 ibukin kainibaire tabeua ni kaineti ma taan taetae.

• Ngkana te waaki are e na karaoaki e baireaki ibukin te Tabati, e na riai n tau ibukin te bong ae te Tabati. Bootaki ni Kaotikoaua, marooro ma te bitiobiriki, ke bootaki n aekakin aikai a kariaiakaki. E ngae n anne, bootaki n toa a na aki karaoaki — ao e na aki tibwaaki te toa—i tinanikun autinibootaki n te uoote ke titeiki. Te kariaia ae onoti ti ngkana te waaki ni kakukurei e kairaki man te Ekaretia ao e na riai n tia ni karekeaki ana kariaia te Beretitentii n te Aono. Kurubu a na aki mwananga nakon ke man maungatabu n roronrikirake inanon te Taabati.

• Kakoauaa bwa aia tararua ikawai ae e tau e na iai n taainako (taraa 20.7.1).

• Irii kainibaire ni kabane ibukin te kamanomano inanon 20.7.6.

Taan kairiiri aika ikawai a kaoaki bwa a na iri angiin maungatabu ni mwaitin are a kona. Aikai ake membwa n te beretentii n te bitioburiki ke titeiki, beretitentii irouia Ataeinnaine n te uoote ke titeiki, ao beretitentii irouia Ataeinimwaane n te titeiki. Aetuwaitia n te Uoote irouia Ataeinnaine ao Ataenimwaane a kona naba ni kaoaki bwa a na iria.

20.5

Tuua ao Kainibaire ibukin Rineakin ao Bairean Waaki ni Kakukurei

Ana kakoauaa taan kairiiri bwa kaetieti ao kainibaire a iraki nanoia n rinean ao bairean waaki ni kakukurei n te Ekaretia.

20.5.1

Waaki n Iokinibwai ke Waaki Ibukin te Botanaomata

Waaki ake a karaoaki ibukin te iokinibwai ke waaki ibukin te botanaomata a bon aki kariaiakaki (taraa 35.5.6.1 ao 35.5.6.3).

20.5.2

Mwaie ao Katangitang

Inanon mwaie ni kabane, te kunnikai, e na itiaki, e na iai te ota, katein te mwaie, katein te anene, ao te anene e na buoka aron te mronron are E kona ni mena Tamnein te Uea iai (taraa Ibukin Kakorakoraia te Roronrikirake: Te Kairi ibukin Karaoan Rinerine).

Taan kairiiri a kabongana te boomwa ibukin Kaonturaeki ibukin Kamataku ngkana a kaoa te baen, oketitura, ke disc jockey. Te konturaeki aio e na taraia bwa te anua ao te katangitang a tau ibukin mwaien te Ekaretia. Taan kairiiri a karaoi boraraoi aika mataata n te koroboki are e kabaeia naake a karaoi katangitang bwa a na iri ana kainibaire te Ekaretia ni waakini kakukurei.

20.5.3

Tairikin Moanibong

Membwa a kaungaaki bwa a na karaoi waaki ni kakukurei n te utu n te Moanibong ke taai riki tabeua. Akea mwakuri n te Ekaretia, bootaki, taromauri ni bwabetito, ae na karaoaki imwiin 6 n te tairiki ni katoa Moanibong.

A na kakoauaa tan kairiiri bwa kateitein te Ekaretia ao bwaina ake tabeua a na kainaki n tairikin te Moanibong koraki. Butimwaai ao aekan bootaki riki tabeua ana aki karaoaki n ana tabo te Ekaretia n tairikin te Moanibong.

E na kona ni karaoaki ngkana, aia uoote kairake n ikawai aika tuai n iein a karaoi waaki ni kakukurei n tairikin Moanibong, n raonaki ma ake n ana kateitei te Ekaretia. E na kona ni karaoaki ngkana tairikin te ririki ae boou e bwakara te Moanibong (taraa 20.5.4).

20.5.4

Waaki ni Kakukurei n Tairikin te Ririki ae Boou

Ngkana te uoote ke te titeiki e bairea te waaki ni kakukurei n Tairikin te Ririki ae Boou ao ngkana e bwaka iaon te Kaonobong, Tabati, ke te Moanibong taan kairiiri a riai n tarai kainibaire aikai.

Kaonobong. Te beretitenti n te titeiki e na karaoa te Tabati are imwiina bwa tain te aki mamatam. Te waaki ni kakukurei e na reitinako imwiin te nukanibong. E ngae n anne, e riai n toki bon imwiina naba bwa aonga taan roko ni kaea te taromauri n te Tabati.

Tabati. Waaki ni kakukurei a kona ni baireaki ibukin te Kaonobong, Ritembwa 30. Kainibaire n te barakarabe are mai imwaina a na iraki. Utu a kona naba ni kaungaaki ni bukamarua tairikin te Ririki ae Boou ni mweengaia. Taian bootaki a na riai ibukin te bong ae te Tabati.

Moanibong. Te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi e na kona ni kariaia kabonganakin ana kateitei te Ekaretia n tairikin te Moanibong.

20.5.5

Waaki ni Kakukurei ni Bwakanakon tai

Kariaia mai irouia kaaro ke taan tararua e kainnanoaki ibukin waaki ni kakukurei ni kabwakanakotai ni kabane n irekereke ma te roronrikirake (taraa 20.7.4).

Waaki ni kakukurei ni bwakanakontai ibukiia kurubu ake a ikotaki n ataeinimwaane ao n ataeinnaine a riai ni kariaiakaki iroun te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki. Titebo te koaua naba anne ibukin waaki ni kakukurei ibukiia membwa mwane ao aine ake a tuai n iein. Aekaki ni kakukurei a na riai n aki bati ni kakaraoaki. Katooto n raonaki ma aia maungatabu te Roronrikirake, maungatabu ibukiia FSY, ke kawaran te tembora are e kainnanoa te mwananga ae abwabwaki.

Mwaane ao aine ake a iria ao taan kairiiri a riai ni kaokoro aia tabo ni matu. E ngae n anne, taanga ake a tia n iein a kona ni kabongana te ruu ae ti teuana ke te umwa n rianna. Te roronrikirake n tatabemaniia a riai n iai oin aia kainiwene ke aia baeki ni matu teuanne ke neienne.

Ngkana taan kairiiri irouia ikawai ao te roronrikirake a kaai ni kamanenai taabo ni kabwakanakontai, n aron te auti ke umwanrianna, a na riai ni uoman ikawai inanon te tabo, ao a na titebo bwa mwaane ke aine ma te roronrikirake.

Te roronrikirake a riai n aki tiku n te umwanrianna ae teuana ke te ruu ngkana tii temanna te ikawai ikanne. Ma, te roronrikirake a kona n tiku n tii ngaia n te umwanrianna ke te ruu ma ana karo ke ana tia tararua teuanne ke neienne.

Waaki ni kakukurei ake a na kabwakanakotai n te Ekaretia ni kabane a na riai ni kairiia uoman taan kairiiri aika ikawai.

Te mwaiti ae tau irouia ikawai ake iai nakoanibonga irouia ikawai a na riai ni iai n tainako inanon tain te kabwakanakotai ni katauraoi boutoka ao katantan. Ibukin aia waaki ni kakukurei Kairake n Ataeinnaine, kaain te nakoanibonga a na tiku n auti ake a kaokoro ma ataeinnaine.

Taan kairiiri a kanoai booma ibukin Mwakuri ao waaki ni kakukurei ibukin waaki ni kabane ni bwakanakontai.

Ibukin waaki ni kakukurei ake a kabwakanakotai n ana auti ni bootaki te Ekaretia ke maraen te autinibootaki aki kariaiakaki.

Ibukin rongorongona riki, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

20.5.6

Karaoan Katotongan te Atua

Te Atua te Tama ao te Tamnei ae Raoiroi a na aki karaoaki katotongaia inanon bootaki, kamataku, ke katangitang.

Ngkana e katotongaki te Tia Kamaiu, e na karaoaki ma te karinerine ao te nebonebo. Ti taari ake a nakoraoi kateia are a na rineaki ibukin te mwakoro anne. Te aomata are katotoonga te Tia Kamaiu e na aki anene ke ni mwaie. Ngkana e taetae, e na ti kamanenai taeka ake a oti man booki aika tabu are taekin te Tia Kamaiu. Ni banen te kamataku, e riai ni waekoa n oneia nakon oneana ake e taneiai iai.

E na aki katotongaki te Tia Kamaiu irouia ataei n te kaotioti ti inanon tain te bungiaki.

20.5.7

Waaki n Tataro ao Bootaki n Taromauri n te Waaki ni Kakukurei

Bootaki ni kabane a na kaukaki ao, ngkana e riai, a na kainaki n te tataro. Te kuna n taromauri, te reirei n te maiu n tamnei, ke marooro irouia taan kairiiri ke naake a roko a kona naba ni karinaki.

20.5.8

Kawakinan te Bong ae te Tabati

Akea te kaembwa n te Tabati, waaki n takakaro, ke waaki ni kakukurei aika ana karaoaki n te Tabati. A na aki mananga kurubu n roronrikirake ao mwananga ake tabeua n nako ke man taabo ni kaembwa ke aia maungatabu roronrikirake n te Tabati.

Ae tii kona ni karaoaki, ngkana e mano ke mwaane ni mwamwananga a rang kangaanga, tabeua waaki ni kakukurei ibukiia te roronrikirake a kona ni waekoa ni karaoaki imwiin bootaki n taromauri n te Tabati. Waaki ni kakukurei aikai a riai ni kaokoro ni baireaki ma tain taromauri n te Tabati. A riai ni kawakina raun te tamnei n te Tabati. Kariaia mai iroun te bitiobi ao beretitenti n te titeiki e kainnanoaki.

20.5.9

Takakaro

Ana Bootaki n takakaro te Ekaretia e katauraoi aanga ibukin waaki ni kamarurung ao n iraorao. A turuturu iaon te tibwatibwa, te reitaki inanon te takakaro, ao karikirakean te konabwai. Ngkana te waaki ni kakukurei e airi ma te kaboo, mwakuri nako a riai ni karaoaki n totokoa te itabaraaraa. Ni kabane kain te tiim a riai n iai aia tai n takakaro n taainako, n aki tabe ma tian te konabwai.

Te titeiki Beretitentii e na tarai takakaro ake e mwaneni inanon aia titeiki. A katei naba kainibaire ake (1) kaota te ririki are a kona n rin iai taan takakaro n ana kabo te Ekaretia ao (2) bairea aron riniia taan takakaro ae tau. Babaire akanne a riai ni karaoaki imwain waakin te runga.

Ngkana waaki n takakaro a karaoaki n ikoti titeiki aika a mwaiti, te Beretitentii n te Aono ke Itingaun n Aono a na tararuai. Waaki n takakaro n titeiki aikai a na bon kairaki irouia taan rabakau n te takakaro ake a weteaki iroun ana tia tei te beretitenti n te titeiki ake a rineaki iroun te Beretitentii n te Aono. Kauaaba n takakaro n te Tabo aki kariaiakaki.

Taan takakaro inanon bootaki n takakaro n te Ekaretia aki kainnanoa are a na kaaina te Ekaretia. E ngae n anne, a na riai ni maeka inanon tian te titeiki ao ni kariaia n irii ana kainibaire te Ekaretia nako ao ana kaetieti n tain waaki ni kakukurei.

Ngkana a kabonganaaki kaboraoi irouia tiim, a riai ni beebete, aki bobuaka, ao n tau ibukin waaki ni kakukurei. Taian karinano ke kunnikai aika a matamata ao kabaraaki aika a kai butaki riaon te atu a bon tau. Taian kaboraoi kunikai a na kabooaki man kataumwanen te titeiki ke te uoote.

Kanakoan te kaniwanga ke te turaobi ibukin te tiim ke temanna n tii ngaia e bon aki kaungaaki.

mwaane aika a butibooro

20.5.10

Kawaran te Tembora

Kakawarakin tembora a barongaaki n ana karinan te uoote ke te titeiki inanon te mwakoro n te tembora are katabeaki.

Kakawari n te uoote ke te titeiki nakon taian tembora itinanikun te mwakoro n te tembora are katabeaki aki kaungaaki. Aekakin kakawari akanne a tangira ana kariaia te beretitentii n te titeiki. Kawarakin te tembora ni bwakanakontai n te tairiki a tangira naba ana kariaia te titeiki Beretitentii.

Kawarakin te tembora a na iri kaetieti n te mwamwananga inanon 20.7.7. Kawarakin te tembora ni bwakanakontai a na riai naba ni iri taian kaetieti inanon 20.5.5.

20.5.11

Waaki ni kakukurei ake Aki Kariaiakaki

Iunite n te Ekaretia a kona n aki mwaneni waaki ni kakukurei ake aki booraoi ma te kainibaire n te mwakoro aei. A raonaki ma:

• Waaki ni kakukurei ake a kai karika te kangaanga n te ikoaki ke te aoraki (taraa 20.7.6).

• Waaki ake a kainnanoa te kabanemwane ae aki taneiai te aba iai ke te mwananga (taraa 20.7.7).

• Taian burokuraem ake iai te anene, taekan te anene, kunnikai, ke bwaai tabeua ake aki inanoi ma katein te Ekaretia.

Ngkana te bitiobi iai ana titiraki ngkana e riai te bootaki, e na kainetia nakon te beretitenti n te titeiki . Beretitenti n te titeiki a na maroroakini titiraki ma te Beretitentii n te Aono.

20.6

Tuua ao Kainibaire ibukin Waaki ni Kakukurei ake a Mwanenaki

Ana kakoaua raoi taan kairiiri bwa kaetieti ao kainibaire a bon iraki ni mwanenakin bootaki n te Ekaretia ni kabane.

20.6.1

Waaki ni Kakukurei a Kaboaki man ana Kataumwane te Uoote ke te Titeiki

Ana kataumwane te uoote ke te titeiki a riai ni kabonganaaki ni kabooi waaki ni kakukurei ni kabane—ma e na kona n aki iraki anne n te rinan are n 20.6.2.

Membwa a riai n aki katauraoi bwaai, bwaai aika tangiraki, mwaane ibukin te aea ke te kanrin, ke baao ni mwananga nakon te tabo-aika a raroa n oin aia kabanemwane. Membwa a kona ni karekei amwarake ngkana e aki karawawata karaoana.

20.6.2

Mwanenakin Kaembwa ibukiia te Roronrikirake

Ngkana te uoote ke titeiki e aki tau ana kataumwane ni kabwakai boon waaki ni kakukurei aika imwiina, taan kairiiri ana kona ni butiia taan roko bwa a na kabooi mwakorona ke ni kabane:

• Teuana ni katoa ririki aia kaembwa kaain te Nakoanibonga ae te Aaron ke bootaki n aekaia

• Teuana ni katoa ririki aia kaembwa Ataeinnaine ke bootaki n aekaia

Te kabanemwane ke mwamwananga ibukin kaembwa ni katoa ririki a riai n aki rang riao. Aki reken te mwane iroun temanna e riai n aki tuuka te membwa man irakin te waaki.

Ngkana kataumwane man te uoote ke te titeiki ao mai irouia taan iria e aki tau ibukin te kaembwa, te bitiobi e kona ni kariaia teuana te waaki ni karikirake ni katoa ririki. Te waaki aei e riai n irii nanon kainibaire inanon 20.6.5.

Ibukin rongorongo iaon mwanenakin taian titeiki aika mwaiti ao ni bubura ke baika riki n te tabo ibukiia kairake ni ikawai aika tuai n iein, taraa 14.2.1.3.

20.6.3

Mwanenakin Maungatabu ibukin FSY

Te roronrikirake a kona n tuangaki bwa a na anga te roo ibukin irakin maungatabu Ibukin Kakorakoraia te Roronrikirake (FSY). Ngkana mwaitin te roo e na totokoia te roronrikirake man irakina, te bitiobi e kona ni kabonganai kataumwane ibukin te uoote ni kabwakai ni kabane ke mwakoron te roo aei. Taraa FSY.ChurchofJesusChrist.org.

20.6.4

Mwaane Ibukin Bwaai Ni Mwakuri Ao Kaako

Ngkana e riai, bwaai ni mwakuri ao bwaai aika tangiraki are e kainanoi te uoote n aia kaembwa roronrikirake n te ririki ana kabooaki man ana kataumwane te uoote. Ngkana aki tau mwaane aikai, te bitiobi e kona ni kariaia teuana te karikirake ni karekemwane ni katoa ririki. Te waaki aei e riai n ira nanon te kainibaire inanon 20.6.5.

Bwaai ake a kabooaki ni mwanen ana karikirake te uoote ke mwaane ake a karekeaki rinanon mwakuri ni karikirake bon tii ibukin kabonganakina n te Ekaretia. A na aki kabonganaaki ibukin kainnanon temanna.

20.6.5

Waaki ni Karikirake

Kabanemwane ibukin waaki ni kakukurei n te titeiki ao uoote n tainako a kabwakaaki man te kataumwane. E ngae n anne, beretitenti n te titeiki ke bitiobi a kona ni kariaia teuana te karikirake ni katoa ririki ibukin kantaninga aikai n ti ngaia:

• Ni buokia ni kabwakai boon waaki ni kakukurei ake a koreaki i nanon 20.6.2 ao 20.6.3.

• Ni buoka kaboan bwaai ni mwaakuri are e kainnanoia te iunite ibukin taian kaembwa ni katoa ririki n aron are taekinaki inanon 20.6.4.

Ngkana e karaoaki te bootaki ni karekemwane, e na riai n reke mai iai te ibuobuoki ae iai uaana.

Taan kairiiri a na kakoaua bwa te mwane are e karikirakeaki a tibwatibwaaki raoi. Te kataumwane ibukiia kooram n te Nakoanibonga ae te Aaron e reke man mwaitiia ataeinimwaane n te uoote. Te kataumwane ibukiia ataeinnaine e reke naba man mwaitiia ataeinnaine n te uoote.

Anganano nakon bootaki ni kareke mwane bon te mwakuri n anganano. Taan kairiiri a na kakoaua bwa membwa a na aki namakinna bwa a kabaeaki nakon te anganano.

Iunite ake a mwanena te waaki ni karekemwane a riai n aki katanoata ke n bubuti riaon tian te tabo. Ana aki naba kabooi nako bwaai ke mwakuri man te auti teuana nakon teuana.

Bwaai ni katooto ibukin mwakuri ni kareke mwane ake aki kariaiakaki a raonaki ma:

• Waaki ni kakukurei ake a na kabwakaki aia taekiti.

• Waaki ake a tia ni karaoaki ma kabooan te mwakuri, tao mairouia tan mwakuri ke man te kaonturaeki.

• Waaki ni kakibotu ake a kaboaki iai taan kamataku ibukin aia mwakuri.

• Kaboonakoan bwaai ke mwakuri man te bitineti ni karekemwane.

• Takakaro ni katekeraoi, n aron te takakaro ae kanuangana te bwai, te takakaro ni katekeraoi are kaboakinakon taian tikete ae kanuangana te mwane, ao te bingko.

• Waaki ni kakukukrei aika aki mano.

Ngkana e na aki iraki nanon kainibaire aikai a na riai ni kariaiakaki mai iroun te Beretitentii n te Aono.

20.7

Tuan te Kamanomano ao Kainibaire ibukin Waaki ni Kakukurei

A na kakoaua taan kairiiri bwa kaetieti ao kainibaire a iraki nanoia ni bootakin te Ekaretia ni kabane.

20.7.1

Ana Tararua te Ikawai

Tao uoman ikawai ake a na roko ni kaei waaki ni kakukurei ni kabane ake a iraki irouia ataei ao te roronrikirake. Rakan mwaitiia ikawai a kona ni kainnanoaki e nakon buburan te kurubu, te konabwai are e kantaningaaki ibukin te waaki, ke bwaai riki tabeua. A kaungaaki kaaro bwa a na ibuobuoki.

Ni kabane ake a makuri ma ataei ao te roronrikirake a riai ni kabanea te kataneiai ibukin kamanoakiia ataei ao te roronrikirake. Taraa ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org.

20.7.2

Te Ririki ae Kantaningaaki Ibukin Irakin Waaki ni Kakukurei irouia te Roronrikirake

N aia kariaia aia karo, te roronrikirake a kona n iri kaembwa ni kabwakanakotai ake a moanaki man Tianuare n te ririki are a koro iai 12 aia ririki. A kona ni kaei mwaie, bwabwaro ibukiia kairake, ao bwabwaro n te FSY ni moanaki i nanon Tianuare n te ririki are e koro iai 14 te ririki.

20.7.3

Intiuarenti

20.7.3.1

Ana Intuarenti te Aomata ibukin Bao ni Mwamwananga

Taraa 20.7.7.

20.7.3.2

Intiuarenti ibukin Marurungin te Aomata ao te Kabuanibwai

Ni mwakoron nako te aonnaba aika mwaiti, te intiuarenti ibukin te mauri ao kabuanibwai a tauraoi nakoia taan mwakuri ke a na burokuraem nako te tautaeka. Membwa ake a katanaki iaon aei a riai n ukori bwa a na reke nakoia kabwakamwane ni kabane ngkana a ikoaki n tain waaki ni kakukurei n te Ekaretia imwain ae a kakaai buoka man intiuarenti n ana waaki te Ekaretia (taraa 20.7.3.4).

20.7.3.3

Ana Intuarenti te Aomata ibukin Maiuna

Membwa n ana kauntira te Ekaretia ao taan kairiiri ake a tarai waaki ni kakukurei n te Ekaretia n tarai waaki ni katanakiia, ngkana e kona, ni iai n aia intuarenti te mwaiti ni mwane ae tau ibukin kabomwi n te intiuarenti. Te aekaki ni intuarenti aio e na kona n reke rinanon taan bwaibwai n te intiuarenti n te mweenga ke kaetieti ake tabeua. Ibukin riki rongorongona, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

20.7.3.4

Ana Burokuraem te Ekaretia ibukin Ibuobuoki n te Bwainaoraki

N te United States ao Canada, te Church Activity Medical Assistance (CAMA) burokuraem e karekei bwainaoraki ao ibuobuoki iaon karaoan te wii ibukin kawakinan ikoaki inanon tain irakin waaki ni kakukurei n te Ekaretia. E karekei naba ibuobuoki iaon taunimate ngkana e riai. Te burokuraem aio e bon karaoaki ni kabobonga, tiaki n onea mwiin, marurungin te aomata ao intiuarenti ibukin te kabuanibwai. Ibukin riki rongorongona, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

Ngkana e riki te kabuanibwai n tain waaki ake a mwanenaki n te Ekaretia, taan kairiiri a baireia ngkana e kainnanoaki te CAMA. Taan kairiiri nako a kona n ribotina te kabuanibwai n te Global Incident Reporting system i aon incidents.ChurchofJesusChrist.org. Ngkana te tia kairiiri e kabwarabwarai bwainaoraki ake iaon are e kantaningaaki n te moan kamaiu, te bitiobi e na kaongoaki ao e na karekei rongorongon kabaeara. Te bitiobi e iangoa ana konabwai te aomata ni kabwakamwane ibukin bwainaoraki man anga tabeua, n aron mwane ni katantan man te intiuarenti ke man aanga riki tabeua. E na kona ni kariaia kabonganaan mwanen te CAMA ngkana e namakinna bwa e riai.

Ibukin riki rongorongona, taraa te Church Activity Medical Assistance Handbook. Karekean te aeniboki aei, reitaki ma:

Deseret Mutual Benefit Administrators

P.O. Box 45530

Salt Lake City, UT 84145-0530

Tareboon: 1-801-578-5650 or 1-800-777-1647

Imeri: [e-mail]

Webutiaite: dmba.com/churchactivity

20.7.3.5

Beebwan te Intiuarenti ni Kakoaua

Te Ekaretia e titirakinaki n tainako bwa e na katauraoi kakoaua ibukin intuarenti iaon waaki ni kakukurei. Bubuti aikai a roko ibukin booraraoi ibukin tangoan te bwai, kaonturaeki, ke kariaia ake a irekereke ma waaki ni kakukurei.

N te United States ao Canada, taan kairiiri a kona ni karekei beeba n kakoaua n te Intuarenti i aon InsuranceCertificates.ChurchofJesusChrist.org. I tinanikun te United States ao Canada taan kairiiri a riai n reitaki ma te aobiti n te aono. Bubuti a riai n raonaki ma:

• Te ara ao atureti n te bootaki ake a kainnanoi kakoaua n te intuarenti.

• Kabwarabwara ao te tabo are e mena iai te kateitei, ngkana e tangoaki te tabo.

• E kainnanoaki tianakin te bwakamwane.

• Rongorongo riki tabeua ake a irekereke ma te waaki.

Taan kairiiri a na bairei ni moantaai ni kariaia te tai ni katauraoi beebwa ni kariaia.

20.7.4

Aia Kariaia Kaaro

Ataei ke te roronrikirake a kona n aki irii waaki ni kakukurei n te Ekaretia n akean aia kariaia aia karo ke taan tararua. Ibukin waaki ni kakukurei n te Ekaretia ake a raonaki n te tiku ni kabwakanakotai, abwabwakin te mwananga, ke e rang kai rootaki n te kangaanga, te kariaia e bon kainanoaki. Tabeua waaki ni kakukurei a kona ni kainnanoa te babaire riki ae raka ni kauarerekea reken te kangaanga. Te kamanoaki e riai n tainako ni moanibwai iangoana. Taraa 20.7.6.1.

Kaaro ao taan tararua ana anga te kariaia aei man tiainakin Aia Kariaia Kaaro ao Taan Tararua ao Kabonganakin Bwainaoraki. Te aomata are e kaira te waaki e riai ni karekei booma aika a tiainaki mai irouia naake a ira te waaki.

20.7.5

Ribooti iaon Mwakuri ni Bwainikirinaki

Ngkana iai te mwakuri n iowawa ae riki n taian waaki ni kakukurei n te Ekaretia a riai n ribotinaki nakon te tua. Te bitiobi e riai ni kaongoaki n te tai ae waekoa. Kaetieti ibukiia membwa a reke n 38.6.2.7. Kaetieti ibukiia bitiobi a reke n 38.6.2.1.

Ibukin kabwarabwaraan mwakuri ni bwainikirinaki, taraa 38.6.2.3 ao 38.6.2.4.

20.7.6

Kauring ibukin te Kamanoaki, Kaeka nakon Kabuanibwai, ao Ribotinakin Kabuanibwai

20.7.6.1

Kauring Ibukin te Kamanoaki

Taan kairiiri ao taan roko a riai n taratara raoi ni kakoaua ni kauarerekea te kangaanga n te ikoaki ke te aoraki. Waaki ni kakukurei a na irekereke ma kauarerekean kanganga n te uruaki nakon bwaai. N tain waaki ni kakukurei, taan kairiiri a na karaoa aia kabanea ni konaa ibukin tararuan te mauri. Taan kairiiri a kona ni kauarerekea te kabuanibwai; man karaoan te babaire ae nakoraoi ao n toui mwiin kawai ibukin karekean te mauri.

Waaki ni kakukurei a na karinii kataneiai aika riai ao tararua. A na riai naba n tau ni kaineti ma roroia ake a na iri, aia konabwai, ao n nano n ikawai.

Taan kairiiri a na reireiniia ni kabane aomata inanon mwakuri ni kamanomano ibukin mwakuri ni kakukurei. Ngkana waaki ni kakukurei a kainnanoi konabwain te rabwata ae e onoti ke taneiai, e na kona n tau karekean te kataneiai ae e onoti ke kabonganaan kairi aika a mwaatai.

Taan kairiiri a riai n tatauraoi ibukin bwaai aika karina. A na riai ni kaman ataia mai imwaina aron reitakiia ma taabo n ibuobuoki mai irouia taan kamatoa te tua n te tabo ao baika a karina. Ibukin riki rongorongona, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

te kurubu ae a keniken iaontano

20.7.6.2

Tabeakinan Kabuanibwai

Ngkana e riki te kabuanibwai ke te ikoaki n ana tabo te Ekaretia ke inanon ana bootaki te Ekaretia, taan kairiiri a na irii kainibaire aikai, ngkana e riai:

• Aanga te moan ibuobuoki. Ngkana te aomata e kainnanoi tararua aika raka, reitaki ma bootaki ni mwakuri ibukin kuakua aika karina. Reitaki naba ma kaaro, taan tararua, ke naake a kaan riki ao te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki.

• Ngkana iai ae bua ke e mate, waekoa kaongoa te bootaki ni bureitiman n te tai ae waekoa. Reitaki ma ngaiia n tainako.

• Katauraoa am boutoka iaon namakin n ibuobuoki.

• Kona tai kaunga ke n aki kaungai waaki nakon te tua. Kona tai karaoi motinnano n tei ibukin te Ekaretia.

• Bobotii ao kawakin araia taan kakoaua, aia nambwa ake ko kona n reitaki iai ma ngaiia, rongorongon bwaai ake a riki,ao tamnei.

• Ribotina te kabuanibwai (taraa 20.7.6.3).

20.7.6.3

Ribotinakin Kabuanibwai

Bwaai aikai a riai n ribotinaki n te aonraain i aon incidents.ChurchofJesusChrist.org. Te bitiobi, beretitenti n te titeiki, ke membwa ake a rineaki ake a ata taekan te bwai ae riki e na karaoa te ribooti ni waekoa.

• Te kabuanibwai ke te ikoaki are e riki n ana tabo te Ekaretia ke n tain ana waaki ni kakukurei te Ekaretia.

• Te aomata are ira ana waaki ni kakukurei te Ekaretia e bua.

• Aia bwai aomata, te botanaomata, ke ana bwai te Ekaretia e uruaki n tain te waaki ni kakukurei.

• Ngkana e riki te katuaa ke e katautauaki.

Ngkana te bwai ae riki e karika te ikoaki ae kakaiaki, kamamate, ke buan te aomata, te beretitenti n te titeiki, bitiobi, ke te membwa are e onimakinaki e na waekoa ni karaoi mwakuri aikai:

• N te United States ke Canada, e na kaongoa te Rabwata are e Tararua te Kabuanibwai n ana etekuata te Ekaretia (1-801-240-4049 ke 1-800-453-3860, ekititentin 2-4049; imwiin aoa ni mwakuri ke n tain te wiikente, tarebooniia 1-801-240-1000 ke 1-800-453-3860, ao te aobwereita e na waekoa n reitaki ma temanna). Imwiina reitaki ma te Beretitentii n te Aono.

• Itinanikun te United States ao Canada, kaongoa aobitin te aono.

Te titeiki beretitenti ke te bitiobi a ribootin naba ikoaki ao urubwai ake a irekereke ma bwain te Ekaretia ke te kateitei nakon te manatia ibukin ana bwai te Ekaretia.

Ibukin rongorongona riki, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

20.7.6.4

Intiuarenti ao Titiraki

Ngkana e riki te ikoaki n tain ana waaki te Ekaretia, taan kairiiri a baireia ngkana te burokuraem n ana Waaki ni Kakukurei ao Bwainaoraki e na irekereke (taraa 20.7.3.4).

Ni keiti tabeua, te beretitenti n te titeiki ke bitiobi a kona n iai aia titiraki iaon bwaai ni katantan ke tuua ni kaitara te Ekaretia. Te beretitenti n te titeiki (ke te bitiobi iaan ana kaetieti) e na kanakoi titiraki ni kaineti ma te mauri ke tangitang ni kaitaraa te Ekaretia nakon te Rabwata are Tararua te Kabuanibwai ke aobitin te aono.

20.7.7

Mwamwananga

Te mwamwananga ibukin waaki ni kakukurei n te Ekaretia a riai ni kariaiakaki iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki. Te mwananga aei e riai n aki katokaa te rawawata iaoia membwa.

Koraki ake a iri a riai n aki mwananga n te kawai ae abwabwaki (n raka i aon tabeua aoa) ibukin waaki ni kakukurei. Ake aki kairaki ikai a kainanoa te kariaia mairoun te Beretitentii n te Aono. Ngkana e kariaia te mwananga anne te Beretitentii n te Aono, membwa a riai n aki katauraoi n oin aia kabanemane (taraa 20.6).

Kakaraoan mwamwananga ao karaoan nanon kainibaire inanon te tiekitin aio e na ti te tikina inanon iunite inanon te aono ae titebo ke te kauntira ni babaire. Taian titeiki beretitenti a kona ni maroroakina ao ni kariaia karaoan te mwananga inanon boowi ni kauntira ni babaire.

Taan kairiiri a na kanoai booma ibukin Bwai ae e na karaoaki ao Babaire ibukin Waaki ni Kakukurei ibukin waaki ake a na irekereke ma te mwamwananga ni kawai aika abwabwaki.

Ngkana ana bootaki te Ekaretia ibukiia te roronrikirake e irekereke ma te mwananga n tabo aika raroa ke n tiku ni kabwakanakotai, a na anga aia kariaia kaaro ke taan tararua ibukin irin natiia (taraa 20.7.4). Aia tararua ikawai ake tabeia e na riai ni katauraoaki (taraa 13.6.2).

Ngkana e kona ni kabonganaaki, kurubu n te Ekaretia a riai ni kabonganai bao ni mwamwananga aika bubura ibukin mwamwananga aika a raroa kaeakiia. E riai n iai ana raitienti ao e katanaki ibukin kabuanibwai n te intiuarenti.

Ngkana kurubu n te Ekaretia a mwananga ni bao aika aia bwai aomata, bao n tatabeua nako a riai ni mano aron kabonganakiia. Aomata n tatabemaniia a riai ni kabaongana te bare ibukin te kaintekateka. Turaiwa n tatabemaniia nako a riai n iai aia raitienti, ikawai aika a kona ni mwiokoaki. Taian kaa ao turaiwa a na iai kamanoakia iaan te intuarenti ni kabomwii n te kaa n te mwaiti ae bon riai. Babaire a riai ni karaoaki bwa a na kakoauaa bwa taian turaiawa a teimatoa n atatai ao a tatauraoi. Ngkana e kona, te ikawai e riai n aki buti ma te kairake inanon te kaa ti ngkana te kairake bon natin teuanne ke neienne.

Taian bootaki n te Ekaretia a na aki bwainii ke ni karekei taian kaa ke taian bwati ibukin te mwananga.

Te mwaane ao te aine a na aki mwananga ni bootaki n tii ngaiia ibukin ana waaki te Ekaretia, bootaki, ke katabeana tii ngkana a tia ni mareaki imarenaia ke a bon uaia n tuai ni iein.

Ibukin rongorongona riki, taraa “FAQs—What Should I Do?(FAQs—Tera ae I Riai ni Karaoia?)” iaon ChurchofJesusChrist.org.

20.8

Tuua n Tararuan Waaki ni Kakukurei

A na kakoauaa taan kairiiri bwa kaetieti ao kainibaire a iraki inanon kairan waaki ni kakukurei n te Ekaretia ni kabane.

20.8.1

Bwaai aika Tauaki taekaia

Taraa 38.8.11

20.8.2

Tangoakin Bwaai Aika Tiaki Bwain te Ekaretia ibukin Waaki ni Kakukurei

Ngkana aki tau bwain te Ekaretia ibukin te titeiki ke bootakin titeiki aika mwaiti, a na kona n tangoaki bwaai man ana kariaia te bitiobi ke te titeiki beretitenti. Bubuti akanne a taneiai ni karaoaki iroun te manatia ibukin ana kateitei te Ekaretia.

Iunite n te tabo ana butiaki bwa a na kaoti kakoaua ibukin intiuarenti ni kabomwi ngkana a tangoaki ke a kamanenaaki bwaai ake tiaki bwain te Ekaretia. Ibukin rongorongo iaon aron karekean beebwan kakoauan te intiuarenti, taraa 20.7.3.5.

20.8.3

Mwakuri ake a Taekiti

Taan kairiiri a na kakoauaa bwa bootaki a na aki uruana aron kariaiakakin te Ekaretia n aki kabwaka te taekiti. Ibukin kainibaire, taraa 34.8.1.