Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
18–24 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: ‘Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia’


“18–24 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13: ‘Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia’” Hau, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“18–24 Māʻasi. Mātiu 13; Luke 8; 13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2019

ʻĪmisi
wheat ready to harvest

18–24 Māʻasi.

Mātiu 13; Luke 813

“Ko Ia ʻOkú ne Telinga Ongó, Ke Ongoʻi Ia”

ʻI hoʻo lau ʻa e Mātiu 13 mo e Luke 813, fakakaukau ki he founga te ke mateuteu ai ke “ongoʻi” mo houngaʻia ʻi he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ko ʻení?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ko ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki fakangalongataʻa taha ʻa e Fakamoʻuí naʻe fakahoko ia ʻi he ngaahi talanoa fakatātā faingofua. Naʻe ʻikai ngata pē ʻi heʻene hoko ko ha ngaahi talanoa mālie kau ki he ngaahi naunaú pe meʻa angamaheni ne hokó. Ka naʻe ʻi ai foki mo ha ngaahi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá maʻá e niʻihi ko ia ne nau mateuteu fakalaumālié. ʻOku fakaafeʻi mai ʻe he taha ʻo e ngaahi fuofua talanoa fakatātā naʻe lekooti ʻi he Fuakava Foʻoú—ʻa e talanoa fakatātā ki he tangata tūtuuʻí (vakai, Mātiu 13:3–23)—ke tau vakavakaiʻi ʻetau mateuteu ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá. Naʻe fakahā ʻe Sīsū ʻo pehē, “He ko ia ʻokú ne maʻú, ʻe toe foaki kiate ia, pea te ne maʻu ʻo lahi” (Liliu ʻe Siosefa Sāmitá, Mātiu 13:10  ). Ko ia ʻi heʻetau mateuteu ke ako ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí—pe ko ha taha ʻo ʻEne ngaahi akonakí—te tau lava ʻo kamata ʻaki hano siviʻi hotau lotó pea fakakaukau pe ʻoku tau tuku nai e folofola ʻa e ʻOtuá ki ha “kelekele lelei” ke tupu ai, ʻo matala pea moʻui ke ne ʻomi ha fua te ne mohu tāpuekina kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí (Mātiu 13:8).

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Mātiu 13

Ko e hā ʻa e “puleʻanga ʻo e langí” naʻe lave ki ai ʻa Kalaisi ʻi he Mātiu 13?

ʻOku ʻuhinga ʻa e “puleʻanga ʻo e langí” ʻi he vahe ko ʻení ki he Siasi moʻoni ʻo Kalaisí, ʻa ia ko e puleʻanga ʻo e langí ʻi he māmaní. Vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Puleʻanga ʻo e langí pe puleʻanga ʻo e ʻOtuá” ki ha toe ngaahi fakamatala.

Mātiu 13:3–23; Luke 8:4–15

Kuo pau ke mateuteu hoku lotó ke maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá.

Ko e hā ʻoku ongoʻingofua ai ʻe he ngaahi loto ʻe niʻihi ʻa e moʻoní kae teketekeʻi ia ʻe he niʻihi? ʻE lava ke hoko hono lau ʻo e talanoa fakatātā ki he tangata tūtuuʻí ke ʻomi ai ha faingamālie lelei ke ke fakakaukau ki he founga te ke maʻu ai ʻa e moʻoní mei he ʻEikí. Mahalo naʻa tokoni ke ʻuluaki fakahoa ʻa e veesi 3–8 ʻo e Mātiu 13 mo e ngaahi fakaʻuhinga ʻoku hā ʻi he veesi 18–23. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tanumaki ai ha “kelekele lelei” ʻiate koe? Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi “ʻakau talatala” ʻokú ne taʻofi koe mei hoʻo fanongo mo muimui moʻoni ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

Vakai foki, Luke 13:34; Mōsaia 2:9; 3:19; ʻAlamā 12:10–11; 32:28–43; Dallin H. Oaks, “Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Tangata Tūtuuʻí,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 32–35.

Mātiu 13:24–35, 44–52

ʻOku tokoni ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ke mahino kiate au ʻa e tupulaki mo e taumuʻa ʻo Hono Siasí.

Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi talanoa fakatātā ʻi he Mātiu 13 ʻa e tupulaki mo e taumuʻa ʻa e Siasí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní (vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 337–352). ʻI hoʻo lau ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení, hiki ʻa e meʻa ʻokú ne akoʻi atu kiate koe kau ki he Siasi ʻo e ʻEikí (te ke lava ʻo vakai ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefá fekauʻaki mo ha niʻihi ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení):

  • Ko e uité mo e teá (13:24–30, 36–43): ʻOku tupu fakataha ʻa e kau faiangahalá mo e kau māʻoniʻoní ki he ngataʻanga ʻo e māmaní.

  • Ko e tengaʻi mūsitá (13:31–32):

  • Ko e lēvani fakatupu maá (13:33):

  • Ko e koloa fufuú mo e mataʻitofe mahuʻingá (13:44–46):

  • Ko e kupengá (13:47–50):

  • Ko e ʻeiki ʻo e falé (13:52):

Hili hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení, ko e hā ʻoku ueʻi koe ke ke fai ke ke kau ai ki he ngāue ʻo e Siasi ʻo Kalaisí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní? Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻokú ke fakakaukau ki ai ʻe ala tokoni ke ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ko ʻení? Hangē ko ʻení, “Ko e hā nai e meʻa ʻoku ou loto-fiemālie ke feilaulauʻi maʻá e Siasí?”

ʻĪmisi
pearl

Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ko ha “mataʻitofe mahuʻinga lahi” (Mātiu 13:46).

Mātiu 13:24–30, 36–43

Kuo pau ke tupulaki ʻa e kau māʻoniʻoní ʻi he lotolotonga ʻo e kau faiangahalá ʻo aʻu ki he ngataʻanga ʻo e māmaní.

Ko ha founga ʻe taha ki hono fakamatalaʻi ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení ko hano tā hano fakatātā pea fakahingoa ʻaki ia ʻa e ngaahi fakaʻuhinga ʻi he Mātiu 13:36–43 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 86:1–7. Ko e teá ko ha “musie pe ʻakau iiki ia ʻoku kona ʻa ia ʻoku fōtunga tatau mo e uité” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Teá,”). Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻokú ne ueʻi koe ke ke kei faivelenga neongo e ngaahi faiangahala ʻi he māmaní?

Luke 8:1–3

Ko e hā ha ngaahi founga naʻe tauhi ai ʻe he “kau fefiné” ʻa e Fakamoʻuí?

[Naʻe ʻi ai ha] “kau ākonga fefine kehe ne nau fononga holo mo Sīsū pea mo e Toko Hongofulu Mā Uá, ʻo nau ako fakalaumālie [meia Sīsū] mo tauhi fakatuʻasino kiate Ia. … Makehe mei hono maʻu ʻe he kau fafine ko ʻení ha tokoni fakalaumālie meia Sīsuú—ʻa e ngaahi ongoongo fakafiefia ʻo ʻEne ongoongoleleí pea mo e ngaahi tāpuaki ʻo Hono mālohi faifakamoʻuí—ne nau tokoni foki kiate Ia, ʻo foaki ʻenau koloá mo e ʻofa mateakí.” (Ngaahi ʻOfefine ʻi Hoku Puleʻangá [2011], 4–6). Naʻe toe vahevahe foki ʻe he kau fefine ne nau muimui ki he Fakamoʻuí ha fakamoʻoni mālohi kiate Ia (vakai ki he Linda K. Burton, “Kau Fefine Pau,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 12–15).

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo ako mo ho fāmilí e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau ʻeni:

Mātiu 13

Lolotonga hono lau ʻe he fāmilí ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa e Fakamoʻuí, mahalo naʻa nau fiefia ke nau fakakaukau ki heʻenau ngaahi talanoa fakatātā pē ʻanautolu ʻokú ne akoʻi ʻa e ngaahi moʻoni tatau kau ki he puleʻanga ʻo e langí (ʻa e Siasí), ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻa pe tūkunga ʻoku nau maheni ki aí.

Mātiu 13:3–23; Luke 8:4–15

Ko e hā te tau lava ʻo fakahoko fakafāmili ke tanumaki e “kelekele leleí” ʻi hotau lotó mo hotau ʻapí? (Mātiu 13:23). Kapau ʻoku ʻi ai ha fānau iiki ʻi ho fāmilí, ʻe fakafiefia ke ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau fakatātaaʻi ha ngaahi founga kehekehe ke teuteuʻi ai hotau lotó ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá lolotonga iá ʻoku mateʻi ʻe he toenga ʻo e fāmilí e meʻa ʻoku nau faí.

Mātiu 13:13–16

Te ke tokoni fēfē ke mahino ki ho fāmilí ʻa hono mahuʻinga ʻo e maʻu loto-fiemālie ʻa e folofola ʻa Kalaisí? Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo tāpuniʻi e ongo telinga ha taha ʻi he fāmilí lolotonga hoʻo lau ʻa e Mātiu 13:13–16. Ko e hā e meʻa naʻe mahino ki he tokotaha ko iá mei he ngaahi veesi ko ʻení? Ko e hā e ngaahi fatongia hotau matá, telingá, mo e lotó ʻi hono maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá? Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tau kuikui ai hotau matá, tāpuniʻi hotau telingá, mo e lotó ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

Mātiu 13:44–46

Ko e hā ha meʻa ʻoku faitatau ai e ongo tangata ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení? ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi meʻa kehe ʻoku totonu ke tau fai fakafoʻituitui mo fakafāmili ke fakamuʻomuʻa ai ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?

Luke 13:11–17

Te tau lava fēfē ʻo muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí mo fakahaofi ʻa e kakaí mei he nofo pōpulá?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono ako’i ‘o e fānaú, vakai ki he lesoni ʻo e uike ko ‘eni ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Ako maʻuloto ha potufolofola. Fili ha potufolofola ʻoku ʻuhingamālie ki ho fāmilí, pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau ako maʻuloto ia. Naʻe akoʻi mai ʻe ʻEletā Richard G. Scott ʻo pehē, “ʻOku hoko ʻa e potufolofola ʻoku ako maulotó ko ha kaungāmeʻa mamae he ʻikai fakavaivaiʻi ʻi he taʻau ʻo taimí” (“Ko e Mālohi ʻo e Folofolá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 6).

ʻĪmisi
man sowing seeds

Ko e Talanoa Fakatātā ki he Tangata Tūtuuʻí, tā ʻe George Soper