“Appendiks C: Dagiti Tallo a Saksi” Umaykayo, Sumurot Kaniak—Para kadagiti Indibidual ken Pamilia: Libro ni Mormon 2020 (2020)
“Appendiks C,” Umaykayo, Sumurot Kaniak—Para kadagiti Indibidual ken Pamilia: 2020
Appendiks C
Dagiti Tallo a Saksi
Iti nasursurok a lima tawen—manipud iti panawen a ti umuna nga isasarungkar ni anghel Moroni ken ni Joseph Smith agingga iti 1829—ni la Joseph ti agmaymaysa a tao a napalubosan a mangkita kadagiti balitok a pinanid. Nangiturong daytoy iti nalaus a panagdillaw ken panangidadanes manipud kadagiti namati nga al-allilawenna dagiti tao. Isu a panunotem ti rag-o a narikna ni Joseph idi, bayat ti panangipatarusna iti Libro ni Mormon, naammuanna nga ipalubos ti Apo dagiti dadduma a mangkita kadagiti pinanid ken tapno met “paneknekandanto ti kinapudno ti libro ken dagiti balikas a nailanad ditoy” (2 Nephi 27:12–14; kitaen met iti 2 Nephi 11:3; Ether 5:2–4).
Idi Hunio 1829, nagkiddaw da Oliver Cowdery, David Whitmer, ken Martin Harris iti pammalubos nga agbalin a dagiti tallo a saksi nga impadto ti Libro ni Mormon. Pinatgan ti Dios ti tarigagayda (kitaen iti DK 17) ket nangyeg iti maysa nga anghel, a nangipakita kadakuada kadagiti pinanid. Naam-ammo dagitoy a lallaki kas dagiti Tallo a Saksi, ket nairaman dagiti naisurat a pammaneknekda iti tunggal kopia ti Libro ni Mormon.1
Inlawlawag ni Presidente Dallin H. Oaks no apay a ti pammaneknek dagiti Tallo a Saksi ket makaguyugoy::“Ti pammaneknek dagiti Tallo a Saksi iti Libro ni Mormon ket agtultuloy a waragawag ti naindaklan a pigsa. Aduan iti gapu ken gundaway ti tunggal maysa kadagiti tallo a mangrubsi iti pammaneknekna no palso koma daytoy, wenno pagduaduaan dagiti detalye no adda man saan a nalawag. Kas iti ammo ti kaaduan, gapu iti saan a panagkikinnaawatan wenno panagilem maipanggep kadagiti dadduma pay a dadaulo ti Simbaan, naekskumonikado ti tunggal maysa kadagitoy tallo a saksi manipud iti Ti Simbaan ni Jesucristo dagiti Santo iti Ud-udina nga Aldaw babaen iti agarup walo a tawen kalpasan ti pannakaipablaak ti pammaneknekda. Nagsisina ti amin a tallo iti wagasda, nga awan napagkaykaysaan nga interes a mangsuporta iti napagkukumplotan nga aramid. Ngem agingga iti gibus ti biagda—kadagiti panawen manipud iti 12 agingga iti 50 a tawen kalpasan dagiti pannakaekskumonikadoda wenno pannakaikkatda iti simbaan—saan uray maysa kadagitoy a saksi ti nangbalbaliw iti naipablaak a pammaneknekna wenno nagsao iti ania man a banag a namagduadua iti kinapudno daytoy.”2
Agingga ti gibus ti biagda, saan a maisin dagiti tallo a Saksi iti kinapudnoda iti pammaneknekda maipapan iti Libro ni Mormon
Oliver Cowdery
Kalpasan a nabuniagan manen iti Simbaan ken mabiit sakbay ti ipapatayna, simmarungkar ni Oliver, a kadua ti maysa a missionary, ni Elder Jacob Gates, a lamablabas iti Richmond, Missouri, iti dalanna nga agserbi iti maysa a mission iti England. Nagdamag ni Elder Gates ken ni Oliver maipapan iti pammaneknekna iti Libro ni Mormon. Imbaga ti anak a lalaki ni Elder Gates ti reaksion ni Oliver:
“Ti agdamag kenkuana maipapan ti kasla nangsair unay ken ni Oliver. Awan uray maysa a balikas nga insungbatna, ngem timmakder manipud iti tugawna, napan iti kahon ti libro, pimmidut iti umuna nga edision ti Libro ni Mormon, linukibna iti pammaneknek dagiti Tallo a Saksi, ket nagbasa iti kapasnekan a wagas dagiti balikas a nangilanadanna iti naganna, dumani duapulo a tawenen kasakbayanna. Kinitana ti amak, a kinunana: ‘Jacob, kayatko a laglagipem no ania ti ibagak kenka. Matmatayakon a tao, ket ania ti maganabko no ibagak ti saan a pudno kenka? Ammok,’ kinunana, ‘a daytoy a Libro ni Mormon ket naipatarus babaen iti sagut ken bileg ti Dios. Nakita dagiti matak, nangngeg dagiti lapayagko ket nasagid ti pannakaawatko, ket ammok a ti banag a pinaneknekak ket pudno. Saan daydi a tagtagainep, saan nga awan kaes-eskanna a panagar-arapaap ti panunot—pudno daytoy.’”3
David Whitmer
Kadagiti maudi a tawenna, nagbalin a managpaliiw ni David Whitmer kadagiti sayangguseng a nangtallikudanna iti pammaneknekna maipapan iti Libro ni Mormon. Kas sungbat dagitoy a pammabasol, pinasingkedan manen ni David ti pammaneknekna iti maysa a surat a naipablaak iti lokal a pagiwarnak, ti Richmond Conservator:
“Tapno maammuan ti lubong ti kinapudno, kalikagumko ita, nakatakder, a kas idi, iti maudin nga al-aldaw ti biagko, ken gapu iti butengko iti Dios ken para iti amin, aramidek daytoy a waragawag iti publiko:
“A diak pulos iti ania man nga oras nagtallikudan ti pammaneknekko, wenno uray ania a paset daytoy, a nabayagen nanipud idi maipablaak a kadua dayta a Libro, kas maysa kadagiti tallo a saksi. Dagiti makaam-ammo unay kaniak, ammoda a kanayon a nagtalinaedak a napudno iti dayta a pammaneknek. Ken tapno awan ti tao a mayaw-awan wenno agduadua kadagiti agdama a pannirigak no maipapan iti opinionko, aramidek manen ti mangpasingked iti kinapudno dagiti amin a palawagko, a kalpasan a naaramid ken naipablaak.
“’Ti adda lapayagna a pagdengngeg, dumngeg koma,’ daytoy idi ket saan a palso a pammati! No ania ti naisurat ket naisuraten—ket asino man a makabasa palubosan koma a mangawat.”4
Martin Harris
Kas ken ni Oliver Cowdery, pimmanaw ni Martin Harris iti Simbaan iti maysa a panawen ngem iti kamaudiananna nagpabuniag manen. Kadagiti maudi a tawenna, naam-ammo isuna nga igpilna ti maysa a kopia ti Libro ni Mormon ket agpaneknek maipapan iti kinapudnona iti amin a dumngeg: “Ammok a pudno ti Libro ni Mormon. Ket nupay pagtallikudan ti amin a tattao ti kinapudno dayta a libro, diak pagtallikudan daytoy. Natalged ti pusok. O Dios, natalged ti pusok! Awan ti ammok a napudpudno pay wenno di mapagduaduaan ngem iti aramidek.”5
Ni George Godfrey, maysa nga am-ammo ni Martin, insuratna: “Sumagmamano nga oras sakbay ti ipapatayna … sinaludsodko [ni Martin] no di nakarikna ti kaadda iti uray sangkabassit la nga elemento, ti panangallilaw ken panagkusit iti bambanag a naisurat ken maipanggep ti yaay ti Libro ni Mormon, ket insungbatna a kas iti kanayon nga inaramidna … ket kinunana: ‘Saan a sinsinan ti Libro ni Mormon. Ammok no ania ti ammok. Nakitak no ania ti nakitak ken nangngegko no ania ti nangngegko. Nakitak dagiti pinanid a balitok a nakaisuratan ti Libro ni Mormon. Maysa nga anghel ti nagparang kaniak ken dagiti dadduma ket nagpaneknek iti kinapudno ti kasuratan, ket no immannugotak koma nga aglibak iti bagik ket agsapata a palso ti pammaneknek nga iburayko ita, maysaak koman a baknang a tao, ngem diak koma nakapagpaneknek a kas iti inaramidkon ken ar-aramiden para kadagitoy a bambanag ket pudno.’”6
“Iti Ngiwat ti Adu a Saksi a Namnamaenna a Naimbag”
Makaawis imatang dagiti pammaneknek dagiti tallo a Saksi no ibilang dagiti padasda nga agpada iti uneg ken ruar ti Simbaan.7 Babaen daytoy amin, di kaano man nagbalbaliw a nagpampaneknek da Oliver, David, ken Martin maipapan no ania ti napadasanda ken nasaksianda a ti Libro ni Mormon ket naipatarus babaen ti sagut ken bileg ti Dios. Ket saanda nga is-isu laeng.
Idi un-unana nga aldaw, impakdaar ni Nephi, “Ituloyto ti Apo a Dios nga ipalgak dagiti balikas iti libro; natibkerto nga agaon ti balikasna iti ngiwat ti adu a saksi a namnamaenna a naimbag” (2 Nephi 27:14). Kas mainayon ken ni Propeta Joseph Smith ken dagiti Tallo a Saksi, nangpili met ti Apo kadagiti walo a saksi a kumita kadagiti pinanid. Nairaman met ti pammaneknekda iti tunggal kopia ti Libro ni Mormon. Kas kada Oliver, David, ken Martin, nagtalinaed a napudno dagiti Walo a Saksi kadagiti pammaneknekda iti Libro ni Mormon ken ti panagsaksida kadagiti pinanid a balitok.
Maysa a nagkauna a kumbert iti Simbaan ni William E. McLellin a personal a makaam-ammo iti kaaduan kadagiti saksi ti Libro ni Mormon. Iti kamaudianan pinanawan ni William ti Simbaan, ngem nagtultuloy nga inaringan unay dagiti makaguyugoy a pammaneknek a nangngeganna manipud kadagiti saksi.
“Saludsodek itan,” insurat ni McLein agingga iti gibus ti biagna, “anianto ti aramidek iti kasta a grupo dagiti napudno a saksi a mangiburburay ti kasta a narasonan ken napasnek a pammaneknek? Dagitoy a lallaki kabayatan iti kinaagkabanuagda, nakitada ti parmata ti anghel, ket imburayda ti pammaneknekda iti amin a tattao. Ken nakita ti walo a lallaki dagiti pinanid, ket tinengngelda. Isu nga ammo dagitoy a lallaki a pudno dagiti bambanag nga impakdaarda. Ket dayta pay bayat ti kinaagtutuboda, ken ita a nataengandan ipakdaarda dagiti isu met la a banag.”8
Nupay saanmi a nakita dagiti balitok a pinanid a kas iti pannakakita dagiti Tallo a Saksi, makagun-odkami iti pigsa manipud kadagiti pammaneknekda. Uray idi masubok dagiti reputasionda ken naipangta ti kinatalged ken panagbiagda gapu kadagiti pammaneknekda, situtured dagitoy a lallaki nga addaan iti integridad a nagtalinaed a napudno iti panagsaksida agingga iti ipapatayda.