Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
15-21 Suné. ʻAlamā 13–16: “Hū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí”


“15-21 Suné. ʻAlamā 13-16: ‘Hū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí,’“ Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“15-21 Suné. ʻAlamā 13-16,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
Ko e lue ki tuʻa ʻa ʻAlamā mo ʻAmuleki mei he pilīsoné.

Tā fakatātā ʻo e fakatauʻatāinaʻi ʻo ʻAlamā mo ʻAmuleki mei he Pilīsoné, naʻe tā fakatātā ʻe Andew Bosley

15-21 Suné

ʻAlamā 13–16

“Hū ki he Mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí”

Ko e tataki fakalaumālie ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he folofolá ʻoku mahuʻinga. Te ke lava ʻo fakahaʻi ʻokú ke mataʻikoloa ʻaki, ʻaki haʻo lekooti mo fakahoko ia.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI ha ngaahi founga lahi, naʻe fakatou lelei kia ʻAmuleki mo Sisolome ʻa e moʻui ʻi ʻAmonaihaá. Ko ʻAmulekí ko ha “tangata ongoongolelei lahi,” mo hano “ngaahi kāinga tokolahi mo e ngaahi kaumeʻa” mo ha “fuʻu koloa lahi” ({5}ʻAlamā 10:4). Ko Sisolomé ko ha “taha ia ʻi honau kau poto taha” ʻi he kau loeá pea naʻe “lahi ʻene ngāué naʻe maʻu mei he kakaí” ( ʻAlamā 10:31). Pea toki aʻu mai ʻa ʻAlamā ki ʻAmonaihā mo ha fakaafe fakalangi ke fakatomala pea “hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí” ( ʻAlamā 13:16). Ko e fakakaukau ʻa ʻAmuleki, Sisolome, mo e niʻihi kehé, ʻoku fie maʻu ʻi he tali ʻo e fakaafe ko ʻení ia ha feilaulau pea fakaiku ki ha mamahi ʻe meimei taʻe-makātakiʻi.

Ka ʻoku ʻikai foki ngata ʻa e talanoá ai. ʻOku tau ʻilo ʻi he ʻAlamā 13–16, ʻa e meʻa naʻe iku ʻo hoko kiate kinautolu naʻe tui “ki he māfimafi ʻo Kalaisi ki he fakamoʻuí” ( ʻAlamā 15:6). Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku hoko ha fakatauʻatāina, taimi ʻe niʻihi ko ha fakamoʻui—pea ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai toe faingofua ange ʻa e ngaahi meʻá ʻi he moʻuí ni. Ka “ʻoku maʻu [maʻu ai pē] ʻe he ʻEikí ʻa [Hono kakaí] kiate ia, ʻi he nāunau ( ʻAlamā 14:11). ʻOku foaki maʻu pē ʻe he ʻEikí ʻa e “mālohi, ʻo fakatatau ki [heʻetau] tui kia Kalaisí” ( ʻAlamā 14:28). Pea ʻoku ʻomai maʻu pē ʻe he “tui ki he ʻEikí ʻa e “ʻamanaki lelei te [tau] maʻu ʻa e moʻui taʻengatá” ( ʻAlamā 13:29). Te mou lava ʻo falala ki he ngaahi talaʻofá ni, ʻi he lolotonga hoʻomou lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení, pea ʻe lava ke mahino lelei ange kiate kimoutolu ʻa e ʻuhinga ʻa ʻAlamaá ʻi he taimi naʻe lea ai ki he “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.”

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

ʻAlamā 13:1–19

ʻOku tokoni mai ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke u maʻu ʻa e huhuʻí ʻo fou ʻia Sīsū Kalaisi.

Mahalo te mou manatuʻi ʻi he ʻAlamā 12, naʻe akoʻi ai ʻe ʻAlamā fekauʻaki mo e palani ʻo e huhuʻi ʻa e ʻOtuá (vakai, ʻAlamā 12:24–27). ʻOku lea ʻi he vahe  13, fekauʻaki mo e kau taulaʻeiki naʻe fakanofo ʻe he ʻOtuá “ke nau akonaki ʻaki ʻa e ngaahi meʻá ni ki he kakaí” ( ʻAlamā 13:1). ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi lea ʻa ʻAlamaá ha ngaahi moʻoni mahuʻinga lahi fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí. Te ke ala feinga ke ʻiloʻi ha foʻi moʻoni ʻe taha ʻi he veesi he ʻAlamā 13:1–9. Ko ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻeni ke mou kamata ai:

Veesi 1:ʻOku toe ui foki ʻa e lakanga fakataulaʻeikí “ko e lakanga ʻʻi he ʻAlo ʻo e ʻOtuá” (vakai foki, T&F 107:1–4).

Veesi 2:ʻOku fakanofo ʻe he ʻOtuá ha kau taulaʻeiki ke nau tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau kumi ki Hono ʻAló ke maʻu ʻa e huhuʻí.

Veesi 3:Naʻe teuteuʻi ‘a e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ki honau ngaahi fatongiá “mei he kamataʻanga ʻo e māmaní.”

Ko e hā mo ha toe meʻa ʻokú ke maʻu? Ko e hā hoʻo ongo fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi moʻoni ko ʻení? Kuo tokoniʻi nai koe ʻe ho ngaahi ouau lakanga fakataulaʻeikí ke ke hanga kia Kalaisi ke maʻu ʻa e huhuʻí?

ʻOku mālie ke fakatokangaʻi ko ha tokolahi ʻo e kakai ʻi ʻAmonaihaá ko e kau muimui ʻo Nēhoa (vakai, ʻAlamā 14:18; 15:15). Naʻe kehekehe fēfē ʻa e faʻunga ʻo e kau taulaʻeiki ʻa Nēhoá (vakai, ʻAlamā 1:3–6) mei he kau taulaʻeiki naʻe fakanofo ʻo “fakatatau ki he lakanga ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá” (T&F 107:3), ʻa ē naʻe fakamatalaʻi ‘e ’Alamaá? vakai, ʻAlamā 13:1–9).

Vakai foki, Teili  G. Lenilani, “Ko e Lakanga Fakataulaʻeikí mo e Mālohi ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2017, 64–67.

ʻĪmisi
ko ha kau talavou ʻi he tēpile sākalamēnití

‘Oku tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke tau fekumi kia Sīsū Kalaisi ke maʻu ʻa e huhuʻí.

ʻAlamā 13:3

Ko e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí pē nai ʻa e kakai naʻe “ui talu mei hono ʻai ʻa e tuʻunga ʻo e māmaní”?

ʻOku fakatautautefito pē ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā ia ʻi he ʻAlamā 13:3 ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí. Ka neongo ia, ko e tefitoʻi moʻoni naʻá ne akoʻí—naʻe maʻu ʻe he fakafoʻituituí ha ngaahi ngāue pea naʻe teuteuʻi kinautolu “talu mei hono ʻai ʻa e tuʻunga ʻo māmaní”—ʻoku fekauʻaki ia mo kitautolu kotoa. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo: “Naʻe foaki ki he kakai fefine angatonú ʻi he maama kimuʻa pea tau toki mo ki hení ha ngaahi ngāue pau pea ʻi he taimi tatau naʻe tomuʻa fakanofo ʻa e kakai tangata angatonú ki ha ngaahi ngāue pau ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. Neongo ʻoku ʻikai ke tau manatuʻi hono ngaahi fakaikiikí he taimí ni, ka ʻoku ʻikai ke ne fetongi ai e moʻoni nāunauʻia ʻo e meʻa ne tau aleapau ke fakahokó.” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Spencer W. Kimball [2006], 267; vakai foki, T&F 138:55–56).

ʻAlamā 14

ʻOku tuku ʻe he ʻOtuá ʻa e kakai māʻoniʻoní, ʻi he taimi ʻe niʻihi ke nau faingataʻaʻia.

ʻOku fakamatala ʻa e ʻAlamā 14 ki ha kakai angatonu naʻe faingataʻaʻia pea aʻu ʻo nau mate koeʻuhí ko ʻenau tuí. Mahalo te ke fifili, ʻo hangē ko ha tokolahi, pe ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e ngaahi meʻa fakamamahí ki he kakai ʻoku feinga ke moʻui angatonú. Mahalo he ʻikai ke ke maʻu e kotoa ʻo e ngaahi tali ki he fehuʻi faingataʻa ko ʻení ʻi he ʻAlamā 14, ka ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ke ako mei he meʻa naʻe fai ʻe ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻi he ngaahi tūkunga naʻá na fehangahangai mo iá. Ko e hā ʻoku akoʻi atu ʻe heʻena ngaahi leá mo e tōʻongá fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku tuku ai ʻe he ʻEikí he taimi ʻe niʻihi ke faingataʻaʻia ʻa e kakai angatonú? Ko e hā ʻokú ke ako meiate kinaua fekauʻaki mo e fehangahangai mo e fakatangá?

Vakai foki, Mātiu 5:43–44; Maʻake 14:55–65; Loma 8:35–39; 1 Pita 4:12–14; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 122:5–9.

ʻAlamā 15:16, 18

ʻOku fie maʻu ʻi he tuʻunga fakaākongá ʻa e feilaulaú.

Mahalo naʻa mahuʻinga ke ʻai ha lisi ʻo ha ngaahi meʻa naʻe tukuange ʻe ʻAmuleki ka ne pukenimā ʻa e ongoongoleleí (vakai, ʻAlamā 10:4–5; 15:16) pea fakafehoanaki ia ki ha lisi ʻo e meʻa naʻá ne maʻu maí (vakai, ʻAlamā 15:18; 16:13–15; 34: 8). Ko e hā ʻokú ke loto fiemālie ke feilaulauʻi ka ke lava ʻo hoko ko ha ākonga tui faivelenga ange?

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau mo ho fāmilí e folofolá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

ʻAlamā 13

Mahalo naʻa ʻaonga ki homou fāmilí ke mou fakatokangaʻi ʻa e taimi kotoa pē ʻoku ʻasi ai ʻa e foʻi lea “mālōlōʻangá” ʻi he ʻAlamā 13. Ko e hā ha ngaahi toe foʻi lea mo ha ngaahi fakakaukau kehe ʻoku ʻasi fakataha mo ia? ʻOku tokoni fēfē ʻeni ke mahino kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí? ʻOku kehe fēfē ʻeni mei he mālōlōʻanga fakamatelié?

ʻAlamā 13:10–12

Koeʻuhí ke tokoniʻi homou fāmilí ke mou sioloto ki he ngaahi meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ongo veesi ko ʻení, mahalo naʻa lava ke ke fō fakataha ha ngaahi meʻa—hangē ko ha ngaahi vala hina. Ko e hā ʻetau ongo ʻi he taimi ʻoku tau ʻuli aí? Ko e hā ʻetau ongo ʻi he taimi ʻoku tau toe maʻa aí? ʻOku tatau fēfē ʻa e ngaahi ongo ko ʻení mo e meʻa ʻoku tau ongoʻi ʻi he taimi ʻoku tau faiangahala ai pea fakatomala ʻo toe maʻa tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí?

ʻAlamā 15:1–12

Ko e hā ʻoku tau ako mei he aʻusia ʻa Sisolomé fekauʻaki mo e mālohi ʻo e ʻEikí ke fakamālohia mo fakamoʻui kitautolu, neongo e taimi ʻoku tau fai ai ha ngaahi fehālākí? Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke fakahoko ʻe he lakanga fakataulaʻeikí ʻi heʻetau maʻu Hono mālohí mo e fakamoʻuí?

ʻAlamā 16:1–10

Hili hoʻomou lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, te mou lava ke lau mo e ʻAlamā 9:4. Ko e hā ʻoku tau ʻilo ʻi heʻetau fakafehoanaki e ongo naʻe maʻu ʻe Sisolome ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá mo e anga ʻo e ongo ʻa e kakai ʻo ʻAmonaihaá? Ko e hā ʻoku tau fai ke tau tui-faivelenga ai ki he ngaahi lea ʻa hotau palōfita moʻuí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Mateuteu maʻu pē Ko e ngaahi faingamālie ke akoʻí ʻoku mole vave, ko ia, ngāue ʻaonga ʻaki kinautolu ʻi heʻene hokó. Hangē ko ʻení, ʻe ala hoko ha meʻa fakamamahi ʻi māmani ko ha faingamālie ke vahevahe ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻmei he ʻAlamā 14 ki he ʻuhinga ʻoku faʻa tuku ai ʻe he ʻEikí ʻa e kakai taʻehalaiá ke nau mamahí. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 16

ʻĪmisi
Ko ‘Alamā mo ‘Amuleki ‘i he fale fakapōpulá

Ko ʻAlamā mo ʻAmuleki ʻi he Fale Fakapōpulá, tā fakatātā ʻe Gary L. Kapp