Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
1–7 Sune. ʻAlamā 5–7: “Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?”


“1–7 Sune. ʻAlamā 5–7, ʻKuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí ni ʻi Homou Lotó?”” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“1–7 Sune. ʻAlamā 5–7,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2020

ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻokú Ne fua ha lami

ʻOku ʻIkai Ngalo ʻAkimoutolu, tā fakatātaaʻi ʻe Jon McNaughton

1–7 Sune.

ʻAlamā 5–7

“Kuo Mou Ongoʻi Koā ʻa e Fuʻu Liliu Lahí Ni ʻi Homou Lotó?”

ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ʻAlamā 5–7 ke ke fakakaukau ki hoʻo ului taʻetūkua kia Sīsū Kalaisí. Lolotonga hoʻo laukongá, lekooti e ngaahi meʻa ʻoku akoʻi atu ʻe he Laumālié.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe ʻikai ke ʻilo ʻa ʻAlamā ki he tafa fakahaofi moʻui fetongi mafu ʻo e ʻaho ní, ʻa ia ʻoku fetongi ai ha foʻi mafu kuo maumau pe ʻikai moʻui lelei, ʻaki ha foʻi mafu moʻui lelei. Ka naʻá ne ʻiloʻi ha founga “[fetongi mafu]” ( ʻAlamā 5:26) fakaofo ange—ʻa ia ʻoku foaki mai ai ʻe he Fakamoʻuí ha moʻui fakalaumālie foʻou, ʻo hangē ko e toe “fanauʻi foʻoú” (vakai, ʻAlamā 5:14, 49). Naʻe lava ke ʻilo ʻe ʻAlamā ko e liliu loto ko ʻení, ʻa e meʻa tonu naʻe fie maʻu ʻe ha tokolahi ʻo e kakai Nīfaí. Naʻe tuʻumālie ha niʻihi pea masiva ha niʻihi, naʻe hīkisia ha niʻihi pea loto fakatōkilalo ha niʻihi, ko ha niʻihi ko ha kau fakatanga pea niʻihi ne fakamamahiʻi ʻe he kau fakatangá (vakai, ʻAlamā 4:6–15). Ka naʻe fie maʻu kotoa kinautolu ke nau haʻu kia Sīsū Kalaisi ke fakamoʻui—ʻo hangē ko ia ʻoku tau fakahoko kotoa peé. Neongo pe ʻoku tau feinga ke ikunaʻi ʻa e hīkisiá pe kātekina e ngaahi faingataʻá, ka ʻoku tatau pē pōpoaki ʻa ʻAlamaá: “Haʻu, pea ʻoua ʻe manavahē” ( ʻAlamā 7:15). Tuku ke liliu ʻe he Fakamoʻuí ha loto ʻoku fefeka, faiangahala, pe ha loto kuo kafo ki ha loto ʻoku fakatōkilalo, maʻa mo foʻou.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

ʻAlamā 5:14–32

Kuo pau ke u aʻusia—mo hokohoko atu ke u ongoʻi—ha fuʻu liliu lahi ʻi he lotó.

ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi fehuʻi fakatupu fifili naʻe fai ʻe ʻAlamā ki he kakai ʻo Seilahemalá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻi he ʻAlamā 5:14–33, ke ke vakavakaiʻi hoʻo moʻuí pea ke mahino kiate koe e ʻuhinga ʻo e foua ha “fuʻu liliu lahi ʻi he lotó” ʻi he toenga hoʻo moʻuí. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni M. Lāsolo Pālati e mahuʻinga ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení: “ʻE fie maʻu ke u toutou ʻeke kiate au, ʻʻOku fēfē ʻeku ngāué?’ ʻOku hangē ia haʻo ʻinitaviu fakataautaha pē koé. … ʻOku ou loto ke lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi lea fakatupu fakakaukau ʻoku ʻi he vahe nima ʻo ʻAlamaá, ke hoko ko ha fai-fakahinohino kiate au lolotonga e ʻinitaviu fakatāutaha mo fakafoʻituitui ko ʻení” (“Foki ʻo Maʻu,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 64).

Te ke lava ʻo lau e ngaahi fehuʻi ʻa ʻAlamaá ʻo hangē haʻo ʻinitaviu pē koé pea vakavakaiʻi ho lotó. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke lekooti hoʻo tali ki he ngaahi fehuʻí. Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ‘oku ueʻi koe ke ke fai ko ha ola hoʻo ʻinitaviú?

Vakai foki, Teili G. Lenilani, “Tauhi ke Tolonga ʻa e Fuʻu Liliu Lahi ʻo e Lotó,” Ensign pe Liahona,Nōvema 2009, 97–99.

ʻĪmisi
taʻahine ʻoku lotu ʻi ha veʻe mohengá

Kuo pau ke foua takitaha ʻe he kau ākonga ʻa Kalaisí ha “liliu ʻi he lotó.”

ʻAlamā 5:33–62

Te u lava ʻo maʻu ha fakamoʻoni fakataautaha ʻo e Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí, ʻo fakafou he Laumālie Māʻoniʻoní.

Naʻe fai ʻe ʻAlamā ha fakamoʻoni mālohi ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí, pea naʻá ne toe fakamatalaʻi foki e founga naʻá ne maʻu ai ʻa e fakamoʻoni ko iá. ʻI heʻene fakamoʻoní, naʻe ʻikai ke ne ʻohake ʻene aʻusia ʻi heʻene mamata mo fanongo ki ha ʻāngeló (vakai, Mōsaia 27:10–17) ka naʻá ne fakamatalaʻi ʻa e faingataʻa naʻá ne foua ke ʻilo ʻa e moʻoní ʻiate ia peé. Ko e hā ʻokú ke ako mei he ʻAlamā 5:44–51 fekauʻaki mo e founga ne ʻilo ai ʻe ʻAlamā ʻa e moʻoní? Te ke lava fēfē ʻo muimui ki heʻene sīpingá ʻi hoʻo feinga ke maʻu pe fakamālohia hoʻo fakamoʻoní? Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā ʻi he ʻAlamā 5:33–35, 48–50, mo e 57–60?

ʻAlamā 7

ʻE tokoniʻi au ʻe he talangofua faivelengá ke u nofo ʻi he “hala ʻoku fakatau ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”

Naʻe ʻikai fefaʻuhi e kakai ʻo Kitioné mo e ngaahi palopalema tatau hangē ko e kakai ʻi Seilahemalá, ko ia naʻe tokoniʻi ʻe he Laumālié ʻa ʻAlamā ke ne ʻilo ʻenau ngaahi fiemaʻú mo akoʻi kinautolu ʻi ha founga kehe (vakai, ʻAlamā 7:17, 26). Mahalo te ke fakatokangaʻi ha ngaahi faikehekehe ʻi he ngaahi pōpoaki ʻa ʻAlamā ʻi Seilahemalá (vakai, ʻAlamā 5) pea mo Kitioné. Hangē ko ʻení, naʻe ʻilo ʻe ʻAlamā ne fononga e kakai ʻo Kitioné “ʻi he hala ʻoku fakatau atu ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá” ( ʻAlamā 7:19). ʻI he ngaahi malanga ʻa ʻAlamā kiate kinautolú, naʻá ne akoʻi ange ha ngaahi meʻa lahi fekauʻaki mo e founga ke nofo ai ʻi he hala ko iá (vakai, ʻAlamā 7). Ko e hā e faleʻi naʻá ne fai kiate kinautolú? Ko e hā te ke lava ʻo moʻui ʻaki ʻi he taimi ní?

ʻAlamā 7:7–16

Naʻe toʻo ʻe he Fakamoʻuí kiate Ia ʻa ʻeku ngaahi angahalá, mamahí, mo e ngaahi faingataʻaʻiá.

Kuó ke ongoʻi nai ʻi ha taimi ʻoku ʻikai ha taha ʻe mahino ki ai ho ngaahi faingataʻaʻiá pe palopalemá? Kapau ko ia, ʻe lava ke tokoni atu e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ʻAlamā 7:7–16. Naʻe fakamoʻoni ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo pehē: “Ka ʻoku ʻafioʻi mo mahino lelei ia ki he ʻAlo ʻo e ʻOtuá he naʻá Ne tomuʻa ongoʻi pea fuesia ʻetau ngaahi kavenga fakafoʻituituí. Pea koeʻuhí ko ʻEne feilaulau taʻefakangatangata mo taʻengatá (vakai, ʻAlamā 34:14), ʻoku mahino lelei kiate Ia pea lava ke mafao mai Hono toʻukupu ʻaloʻofá kiate kitautolu” (“Ke Nau Lava ʻo Fua Faingofua ʻEnau Kavengá,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 90).

ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 7:7–16, fakakaukau ki he meʻa ʻoku tokoni e ngaahi veesi ko ʻení ke fakamahinoʻi mai fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa ʻo e feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku tau maʻu fēfē ʻa Hono mālohí ʻi heʻetau moʻuí? Fakakaukau ke lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú.

Vakai foki, ʻĪsaia 53:3–5.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau e folofolá mo ho fāmilí, ʻe lava ke tokoni atu e Laumālié ke mou ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻi kae lava ke feau e ngaahi fiemaʻu homou fāmilí. Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe niʻihi.

ʻAlamā 5:6–13

Ko e hā naʻe fie maʻu ai ʻe ʻAlamā hono kakaí ke nau manatuʻi e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ki heʻenau ngaahi kuí? Ko e hā ha ngaahi talanoa mei ho hisitōlia fakafāmilí ʻoku nau akoʻi koe fekauʻaki mo ʻEne ʻaloʻofá? Mahalo naʻa lava ke ke alu ki he familysearch.org/myfamily ke lokooti e ngaahi talanoa ko ʻení.

ʻAlamā 5:14–33

ʻE ala ʻilo ʻe he kau mēmipa homou fāmilí pe ʻoku ongo fēfē ʻa e mateuteu—pe taʻe-mateuteu—ki ha fononga kemi, ki ha sivi ʻi he akó, pe ʻinitaviu ʻi ha ngāue. Ko e hā ha ngaahi aʻusia kimuí ni te nau lava ʻo vahevahe ke fakahaaʻi hono mahuʻinga ʻo e mateuteú? Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau toe fakamanatu ʻa e ʻAlamā 5:14–33 mo kumi e ngaahi fehuʻi naʻe fai ʻe ʻAlamā ke teuteuʻi ʻaki hono kakaí ke feʻiloaki mo e ʻOtuá. Mahalo naʻa lava ʻe he mēmipa takitaha ʻo e fāmilí ke fili ha foʻi fehuʻi pea fakamatalaʻi pe ʻe lava fēfē ke ne teuteuʻi kitautolu ke tau feʻiloaki mo e ʻOtuá. ʻE toe lava foki homou fāmilí ke fakaʻaliʻali ha ngaahi fehuʻi ʻa ʻAlamā ʻi homou ʻapí ke fakalaulauloto ki ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí.

ʻAlamā 6:4–6

Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau fakatahataha ai ko ha Kāingalotú? Te tau lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi lelei ange hotau taimi ʻi he lotú kiate kitautolu mo e niʻihi kehé?

ʻAlamā 7:9–16

Ko e hā ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau ako e ngaahi veesi ko ʻení ke “ʻoua [te tau] manavahē” ( ʻAlamā 7:15) ʻi he taimi ʻoku fie maʻu ai ke tau fakatomala mo liliú? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ‘e he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e tafoki ki he Fakamoʻuí, ʻi he taimi ʻoku tau fie maʻu tokoni aí? Ko e hā mo ha toe ngaahi meʻa kuo tau fai ke maʻu ʻEne tokoní? Kuo founga fēfē haʻane fakafiemālieʻi kitautolu?

ʻAlamā 7:23

Ko hai ʻoku tau ʻiloʻi ko ha sīpinga lelei ʻo ha taha ʻo e ngaahi ʻulungaanga ʻoku lisi ʻi he veesi ko ʻení? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakatupulaki e ngaahi ʻulungaanga lelei ko ʻení?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ‘o e fānaú, vakai ki he lēsoni ʻo e uike ko ‘ení ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fai ha ngaahi fehuʻi te ne fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau ngāue. Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi te ne ueʻi e kau mēmipa ho fāmilí ke nau fakakaukau ki ha founga,te nau lava ai ʻo moʻui kakato ange ʻaki e ongoongoleleí. “ʻOku ʻikai ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni ia ke aleaʻi; ka ko ha ngaahi fehuʻi ke fakakaukauʻi fakatāutaha pē ki ai” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 31).

ʻĪmisi
Ko Sīsū ʻokú ne tui ha pulupulu kulokula

Ko Hotau Taukapó, tā fakatātā ʻe Jay Bryant Ward