Gemoedsrust in een verslavingsstorm
Verslaving is een meedogenloze storm die zowel verslaafden als hun geliefden door elkaar schudt.
Illustraties: Getty Images
Ik zal nooit de nacht vergeten waarop mijn broer een overdosis heroïne nam. Ik kan me elk detail nog goed herinneren: de harde dreun toen mijn broer op de grond viel, de kreten van mijn ouders, de angst, de verwarring, en het gevoel van hopeloosheid toen ik besefte dat we in deze schijnbaar eindeloze strijd tegen verslaving weer bij ‘af’ waren.
Toen mijn broer niet meer reageerde, overtrof ik mezelf. Ondanks de chaos om mij heen kwam er een ongewone innerlijke kracht in mij op, zodat ik mijn ouders kon helpen om mijn broer te stabiliseren. Ik hield zijn stramme, grijze handen vast en praatte zachtjes tegen hem, terwijl hij mij met een verdwaasde blik aanstaarde. Ik kon mijn ogen niet geloven, en toch was ik opvallend kalm toen we zaten te wachten tot hij weer bijkwam. Later besefte ik dat die kalmte, die precies op het juiste moment kwam, de ondersteunende kracht van de Heer was.
Toen mijn broer weer stabiel was en voor verdere behandeling naar het ziekenhuis kon worden vervoerd, werd de ernst van de situatie mij pijnlijk duidelijk. Mijn portie kracht uit de hemel was opgebruikt en ik zakte verdrietig in elkaar. Mijn hart brak. Ik lag ineengedoken op bed met een beklemmend gevoel op de borst, en ik kon haast niet ademen. Ik was overmand door emoties en lag hartverscheurend te snikken. Wat voor een leven is dit? dacht ik. Hij gaat dit nooit overwinnen! Ik kan het niet meer aan!
Op dat moment, toen ik niet meer dan een hoopje ellende was, was het alsof ik door een onzichtbare kracht werd opgetild, een storm van windkracht 10 die mij met een smak in een diep dal deed belanden. Niet alleen verslaafden belanden daar, maar ook hun dierbaren, en ik ken dat dal maar al te goed.
Een meedogenloze storm
Het is haast ondraaglijk om iemand van wie je houdt met een verslaving te zien kampen. Een verslaving gaat gepaard met leugens, geheimzinnigheid, bedrog en verraad, en dat veroorzaakt dan weer defensieve reacties, schaamte en wantrouwen. Al die gevoelens zijn schadelijk voor relaties met anderen, en zorgen ervoor dat alle betrokkenen hun grip op de werkelijkheid kwijtraken. Ontelbare keren hebben mijn ouders, broers, zussen en ik ons wanhopig afgevraagd ‘Wat als…?’ en ‘Hadden we maar…’.
Elke familie gaat op haar eigen manier met verslaving om. In mijn familie veroorzaakte de verslaving van mijn broer onenigheid over de beste manier van aanpak. Er waren passief-agressieve opmerkingen over en weer dat we zijn gedrag in stand hielden. Ook waren mijn zussen en ik soms gekwetst doordat onze broer alle aandacht van onze ouders in beslag nam. Soms moesten we op onze tenen lopen om elkaars gevoelens niet te kwetsen.
Verslaving is een storm die altijd op de loer ligt, een donderwolk van onzekerheid en bezorgdheid die voortdurend boven ons hoofd hangt. Hoewel we altijd alert zijn en erop bedacht dat de bliksem ons kan treffen, zijn we altijd weer verrast en slaan we in paniek. Keer op keer. Het is een vicieuze cirkel zonder einde.
Mijn broer nam die overdosis toen hij al twee jaar clean was. We hadden net weer hoop gekregen, nadat we hem meer dan tien jaar tegen de verwoestende gevolgen van zijn verslaving hadden zien vechten. Maar één moment van verleiding was genoeg om alles waarvoor hij twee jaar had gewerkt als een kaartenhuisje in elkaar te zien storten.
Even had het erop geleken dat mijn broer verslavingsvrij was, maar door zijn terugval werden we in de woeste, chaotische en schijnbaar onontkoombare storm van zijn verslaving teruggezogen. Die storm beukt op de verslaafde in, maar schudt ook zijn dierbaren door elkaar.
President Russell M. Nelson heeft over verslaving het volgende gezegd: ‘Een aanvankelijk onschuldig lijkend experiment kan uitmonden in een vicieuze cirkel. Uitproberen slaat om in een gewoonte. Een gewoonte slaat om in afhankelijkheid. Afhankelijkheid slaat om in een verslaving. De invloed ervan werkt zo geleidelijk. De verslavende ketenen van gewenning zijn aanvankelijk te zwak om ze te voelen, tot ze te sterk zijn om ze te verbreken.’1
Mijn familie en ik voelden ons compleet bedrogen.
Wat we soms vergeten, is dat mijn broer bij een terugval niet zijn verslaving boven zijn familie verkiest. Hij heeft dagelijks te kampen met een haast ondraaglijke verleiding die wij niet volledig kunnen vatten.
De Heiland is er in die diepe dalen
Toen ik op bed lag, voelde ik de bekende pijn weer opkomen. Ik had geen hoop meer. Ik voelde me verslagen. Alles deed pijn. Hoewel ik God smeekte om de pijn in mijn hart weg te nemen en mijn broer de kracht te geven zijn beproeving opnieuw te doorstaan, was ik er zeker van dat ik nooit meer uit die diepe put van wanhoop zou raken, nadat ik mijn broer zo gebroken had gezien.
En toch lukte het mij.
Telkens wanneer ik mij in de diepst mogelijke dalen bevind, hetzij door de verslaving van mijn broer, hetzij door andere beproevingen, slaag ik erin weer op te staan, mijn evenwicht terug te vinden, en mijn reis voort te zetten. Het lijkt misschien onmogelijk maar dat is het mooie aan de genade en barmhartigheid van de Heiland: als ik mijn leven in zijn handen leg, maakt Hij het onmogelijke mogelijk. De apostel Paulus heeft gezegd: ‘Alle dingen kan ik aan door Christus, Die mij kracht geeft’ (Filippenzen 4:13).
Mijn momenten van wanhoop, mijn ‘diepe dalen’, doen zich vaak voor als alles goed gaat in mijn leven, als ik mij opperbest voel, en dan tuimel ik plots naar beneden, en dan smak! Daar lig ik dan, meedogenloos geveld, met mijn gezicht op de grond van het diepe dal. Het vallen gebeurt altijd plots, onverwacht, en is pijnlijk. Het is verrassend, maar nu ik een behoorlijk groot deel van mijn leven te midden van beproevingen heb doorgebracht, heb ik geleerd dat diepe dalen ook prachtig kunnen zijn. Als u door dichte duisternis bent omringd, schijnt het licht van de Heiland immers nog steeds helder. Als u door een diep dal gaat, denk dan aan de woorden van ouderling Jeffrey R. Holland van het Quorum der Twaalf Apostelen: ‘Het is voor u niet mogelijk om verder in de duisternis weg te kruipen dan het oneindige licht van Christus’ verzoening kan schijnen.’2
Mijn diepe dalen hebben mij doen inzien hoe krachtig de verzoening van Jezus Christus is. Als ik huil om mijn broer, en denk dat niemand begrijpt wat ik doormaak, weet ik dat de Heiland mij wel begrijpt. Ik weet dat Hij ook de verslaving van mijn broer beter dan wie ook begrijpt. Ook al heb ik een grondige hekel aan die plotse, vreselijke val in de diepte, ik ben dankbaar voor de momenten waarop de Heiland mij recht heeft geholpen toen ik zelf niet de kracht had om op te staan. Met betrekking tot de verslaving van mijn broer geeft Hij mij de kracht om medelijden met hem te hebben en hem niet te beschuldigen, met hem mee te leven in een worsteling die ik niet begrijp, en hem te vergeven en van hem te houden, hoe vaak zijn keuzes mij ook hebben gekwetst.
Steun bieden aan mensen die met een verslaving kampen
Mijn broer is werkelijk een goed mens. Hij is vriendelijk en eerbiedig. Hij is nederig en zachtaardig. Hij is intelligent en enorm grappig. Hij is een geliefde oom, een goede vriend en een dierbaar lid van mijn familie. Hij is absoluut geen slecht mens. Hij is een kind van God met oneindige waarde, maar doordat hij een paar domme beslissingen heeft genomen, bevindt hij zich nu in de klauwen van Satan en zijn verslavingen. President Dallin H. Oaks, eerste raadgever in het Eerste Presidium, heeft gezegd: ‘Kleine daden van ongehoorzaamheid of kleine foutjes [kunnen] ons naar een uitkomst voeren waar we tegen gewaarschuwd zijn.’3 Ondanks de verkeerde keuzes van mijn broer, hebben hij en iedereen die met verslaving kampt en hun families behoefte aan steun en sterkte.
Mijn familie heeft lang in stilte geleden onder de strijd van mijn broer. We gingen jarenlang gebukt onder een schuldgevoel dat we onszelf hadden opgelegd. Verslaving was een taboe, en dus spraken we er niet over. Wij dachten dat drugsverslaving niet voorkwam in families die hun best deden het evangelie na te leven en Jezus Christus te volgen. We waren altijd bang wat anderen zouden denken als ze het wisten. Mijn ouders gaven zichzelf voortdurend de schuld voor de beslissingen van mijn broer, ik vertelde mijn vrienden niet wat er aan de hand was, en we wimpelden alle vragen over mijn broer af. We beseften niet dat we de situatie nog pijnlijker maakten door er niet over te praten.
Nu bekijk ik de verslaving van mijn broer anders. En het sleutelwoord is bekijk. Jarenlang wendde ik mijn ogen af en hield ik zijn verslaving voor iedereen verborgen, maar nu zien mijn familie en ik ze onder ogen. We vragen om hulp en helpen anderen. In de loop der jaren hebben we ontdekt dat veel families op veel verschillende manieren door verslaving worden getroffen. En het is niet nodig om u daarvoor te schamen of te willen verbergen. Er moet over gepraat worden. En de mensen die eronder lijden, of dat nu hun dierbaren zijn of de verslaafden zelf, hebben minder oordeel en meer steun, medeleven, begrip en liefde nodig. Niemand zou in eenzaamheid mogen lijden.
Gemoedsrust in de storm
Hoewel ik jaren heb gebeden om de verslaving van mijn broer van hem te laten wegnemen, heb ik geleerd dat er niet aan zijn keuzevrijheid kan worden getornd. Hij heeft nog steeds keuzevrijheid en neemt zijn eigen beslissingen, ook al zijn die door zijn verslaving beperkt. Mijn familie en ik kunnen er voor hem zijn en van hem houden, maar we kunnen hem niet dwingen te veranderen. Hij is de beslissende factor. En zo worden we meegesleept in de woeste storm die om mijn broer heen raast. Soms lijkt het alsof we er niet aan kunnen ontkomen. Net als veel anderen die met verslaving kampen, hebben we het gevoel dat er geen ontsnappen aan is. Maar de Heiland biedt ons telkens weer kleine momenten van vrijheid in de vorm van gemoedsrust, opluchting en het besef dat alles op een dag goed zal komen.
De gemoedsrust die de Heiland mij brengt, komt niet altijd onmiddellijk of met een verbluffend wonder. Als ik de stormwinden van verslaving om mij heen voel, denk ik vaak aan de Heiland die lag te slapen tijdens de stormachtige overtocht over het Meer van Galilea. Zijn apostelen waren toen doodsbang. Ze kozen ervoor aandacht aan de storm te besteden in plaats van zich op de Heiland te richten, hoewel Hij de hele tijd bij hen was. Hij verliet hen nooit en Hij kwam hen te hulp, zelfs toen ze aan Hem twijfelden. (Zie Markus 4:36–41.)
Ik ben tot het besef gekomen dat de Heiland ook mij niet laat verdrinken. Dankzij de kleine barmhartigheden van de Heer kan ik blijven roeien op de woeste golven die tegen mijn levensbootje klotsen. Dankzij Hem kon ik kalm blijven en mij beheersen toen mijn broer mij nodig had. Dankzij Hem vond ik de kracht om uit bed te komen op dagen wanneer ik dacht geen kracht meer te hebben. Hij blijft mij gemoedsrust schenken, ondanks mijn voortdurende en verlammende angst voor het onbekende.
Er is altijd hoop
Omdat we zo vaak dramatische verhalen horen over drugsmisbruik, alcoholvergiftiging of de talloze echtscheidingen die aan pornografie te wijten zijn, kan het lijken alsof een verslaving een verloren zaak is. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Dankzij de Heiland kunnen we ons in alle omstandigheden aan hoop vasthouden.
Hoewel ik niet weet hoe mijn broers strijd gaat eindigen, blijf ik hopen, soms tegen beter weten in. Ik vast. Ik bid nu om begrip, medeleven en leiding, en niet meer om zijn verslaving plots te laten verdwijnen. Ik zie dat ik persoonlijke en geestelijke groei heb doorgemaakt in deze tien jaar lange beproeving. Ik maak van zo veel mogelijk hulpmiddelen gebruik om het ondoorgrondelijke te begrijpen. En ik aanvaard de geweldige steun van vrienden en kerkleiders.
Maar bovenal vertrouw ik op de Heiland, en op zijn genezende, reddende macht. De verzoening is een feit. Er is geen grotere troost dan het besef dat Hij perfect begrijpt wat mijn broer en ik doormaken.In Psalmen 34:19 staat: ‘De Heere is nabij de gebrokenen van hart, Hij verlost de verbrijzelden van geest.’
Ik weet dat Hij dicht bij mij is op momenten dat mijn hart is gebroken. Ook weet ik dat Hij mij altijd zal helpen om het weer in elkaar te zetten. Hij staat niet alleen op de oever naar de storm te kijken, meestal staat Hij naast mij op de boot en trotseert Hij samen met mij de woeste winden en golven. Hij blijft mijn woeste levenszeeën bedaren. Dankzij Hem kan ik groeien en ware gemoedsrust krijgen.