Mitinare, Rongorongon te Utu, ao te Mwakuri n te Tembora
Iroun Unimwaane David A. Bednar
Man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman
Man te marooro are e kanakoaki n te tiemina ibukiia beretitenti n te mition aika boou n Tuun 25, 2013.
N tain te botaki ae tabu are e karaoaki i Kirtland Tembora n Eberi 6, 1837, e taku te burabeti Iotebwa Timiti, “Imwiin bwai ni kabane ake a tia n taekinaki, te tabe ae te kabanea ni korakora ao ni kakaawaki bon tataekinan te Euangkerio.”1
Ni uakaan ma itiua te ririki imwiina, n Eberi 7, 1844, e katanoata: “Te kabanea n tabe ae korakora n te aonaaba aio bwa te Atua e a tia n anganiira te tabe bwa ti na karaoia n ukoukori mwiia ara mate. E taku te abotoro, ‘A na aki kakoroaki raoi ngkana a aki raonaki iroura’ [taraa Ebera 11:40]; ibukina bwa e bon riai bwa te mwaaka ni kabaebae e riai bwa tabera ni kabaeia natira ao ara mate ibukin koron te bong―te bong ni kaitibo ma berita ake a karaoaki iroun Iesu Kristo imwaain kawenean aan te aonaaba ibukin kamaiuaia aomata.”2
Tabeman aomata a na kona ni mimii bwa a kanga ni kaai n tataekina te euangkerio ao n ukoukori mwiia ara mate a kona ni karaoaki n te tai ae titeuana taabe ao mwioko aika a rangi ni korakora are te Atua n anganiia Natina. Au kantaninga bwa ti na taekinna bwa reirei aikai a katerea te riki ni bootaki ao ni katiteuanaaki man te mwakuri ni kamaiu ni boong aika kaitira. Aia mwakuri mitinare ao rongorongon te utu ao te mwakuri n te tembora a bon kabwanina ao n reitaki n aron te mwakuri teuana ae korakora, “bwa ngkana a koro raoi bongina ao E na boti bwaai ni kabane, aika bwaini karawa ma bwain aonaaba, i nanoni Kristo” (I-Ebeto 1:10).
I tataro bwa mwaakan te Tamnei ae Raoiroi e na buokiko ao ngai ngkana ti uaia n iangoa kamimiin te mwakuri ni kamaiu ni boong aika aika kaitira.
Nanora ao Otenanti n te Nakoanibonga
Tataekinan te euangkerio ao n ukoukori mwiia ara mate bon uoua taabe aika rineaki aika tabu ake a irekereke nakon uoua bwa nanora ao nakon otenanti n te nakoanibonga. Te bwai ae rangi ni kakaawaki n ana mwakuri te Uea e bon bitaki, rairaki, ao kaitiakan te nano rinanon berita aika tabu ao otenanti ake a karaoaki man mwaakan te nakoanibonga aika a riai.
Te taeka nano e kamanenaki n ae raka iaon 1,000 te tai inanon booki aika kariaiakaki ao e kanikinaea te namakin are mai kabin nanon te aomata. Ngaia are, nanora― bootan mwaitin baike ti tangiri, namakin ni baike ti tangiri, baike ti iangoia, bukin karaoan te mwakuri, arora―e katerea bwa antai ngaira ao ni baireia bwa tera are ti na riki nako iai.
Ana kantaninga te Uea ibukin te mwakuri ni mitinare e bon kaoira ni kabane nakon Kristo, ni karekea kakabwaia man te euangkerio ae kaokaki, ao n teimatoa ni karokoa te toki rinanon te onimaki inanon Kristo.3 Ti aki tibwaua te euangkerio tii ibukin karikirakean buburan te ware ao korakoran te Ekaretia ni boong aika kaitira. Ma, ti ukoukoria ni kakoroa nanon te tabe are e rineaki ae tabu n tataekina koauan ana babaire ni kakukurei te Tama, tabun ana Riki Temanna, Iesu Kristo, ao mwaakan te anga karea ni mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu. Ni kaoia ni kabane bwa a na “nakon Kristo” (taraa Moronaai 10:30–33), rinanon te “bitaki ae korakora” ae riki i nanoia (taraa Aramwa 5:12–14), ao n anga taian otenanti ni kamaiu nakoia aomata inanon te maiu aio ake a tuai ni kabaeaki n te berita aika tabu bon te kantaninga ae kakaawaki n tataekinan te euangkerio.
Ni kakoroa bukin karietatakiia aika maiu ao aika mate bon ana kantaninga te Uea ibukin katean tembora ao karaoan otenanti ibukiia tabeman. Ti aki taromauri inanon tembora aika tabu ti ibukin karekean te ururing nakon temanna ke taneiai nakon te utu. Ma, ti ukoukora kakoroan te tabe ae rineaki ae tabu n anga otenanti ni kamaiu ao te karietataaki nakon te utu n aomata ni kabane. Unikakin inanoia naati bon berita ake a karaoaki nakoia taama, n aron Aberaam, Itaaka, ao Iakobwa; rairan nanoia naati nakoia oin tamaia; ao karaoan te kakae iaon rongorongon te utu ao karaoan otenanti ibukiia tabeman inanon te tembora bon mwakuri ake a kakabwaiaia aomata inanon te aonaaba n tamnei ake a tuai n reke iaan te berita ae tabu.
Otenanti n te nakoanibonga bon kawai nakon te mwaaka n te aro n Atua:
“Ao te nakoanibonga ae korakora riki aio e tararuaa ao n taua kiingin baika raba n te abanuea, are kiingin rabakaun te Atua.
“Ai ngaia are, inanon otenanti aikai, te mwaaka n te aro n Atua e bon kaotaki.
“Ao n akean otenanti aikai, ao te kariaia man te nakoanibonga, te mwaaka n te aro n Atua a bon kaotaki nakoia aomata n te iriko” (D&C 84:19–21).
Taiaoka iangoa rawawatan kakawakin kiibu aikai. Te aomata e riai moa n rinanon mataroan te bwabetito ao ni karekea ana bwaintituaraoi te Tamnei ae Raoiroi―ao imwiina n reitinako ni wakinako n toua kawain berita aika tabu ao otenanti ake a nakon te Tia Kamaiu ao kakabwaia man Ana Mwakuri ni Kamaiu (2 Nibwaai 31). Otenanti n te nakoanibonga a kakawaki ni kabwanina te “nakon Kristo, ao ni kakororaoaki irouna” (taraa Moronaai 10:30‒33). N akean otenanti, te aomata e aki kona ni karekei kakabwaia ni kabane are a katauraoaki rinanon ana anga karea ni kamaiu ae akea tokina (taraa Aramwa 34:10‒14)―ao mwaakan te aro n Atua.
Ana mwakuri te Uea bon teuana te mwakuri ae kakannato are e katuruaki iaon naano, berita aika tabu, ao otenanti n te nakoanibonga.
Mwiina ae kona n riki
Te reirei ae tabu aio e karioi uoua mwiina aika a kona n riki ibukin ara mwakuri inanon te Ekaretia.
Te moan, ti kona n tainako n anga katuruturu aika aki riai ni kaokoroa karinan ni mwakuri ibukin te kamaiu ao tuua ma waaki aika iai rekerekeia. I maaku bwa a bati iroura aika a kona ni katurua ni bon tii ngaia ao n rangi ni kabatiaa iaon mwakoron ana mwakuri te Uea ake ti aki kona ni karekea te mwaaka ae bwanin man te mwakuri ibukin te kamaiu ae bubura aio.
Ngkai te Uea e ukoukoria bwa e na booti bwaai ni kabane n tii inanon teuana iroun Kristo, ti kona n taainako ni kamwakoroi aoni karaoi rabakaura inanon kawai ake ti na ataa iai ara atatai ao ara taratara. Ngkana ti a uotaki nakon are e a riao, te bwai ae moanibwai e anganaki nakon kabutan buroukuraem ao ni kakorakora te ware iaon kaoakiia aomata bwa a na rinnako inanon berita aika tabu ao ni karekei otenanti aika tau. Te aekaki ni kawai aio e tiana te kaitiakaki, kimwareirei, te rairaki ae reitinako, ao te mwaaka n te tamnei ao te kamanoaki are e roko man “anganakin nano [ra] nakon te Atua” (Ereman 3:35). Ni kabebeteam karaoan ao ni ka tabeira n tuaoi ni kabane bwaai iaon ara euangkerio ae abwabwaki “ni karaoi” rinanin bwaai ake a na aki karikiira bwa ti na karekea tein tarakina i moami ke n rinanon te bitaki ae korakora inanomi (taraa Aramwa 5:14).
Te kauoua, nanon Eria e boboto ao ni kakawaki nakon te mwakuri n tataekinan te euangkerio. Tao te Uea e bon katuruturua te koaua aio inanon raoi taai ake a riki ngke bwaninin te euangkerio e a kaokaki nakon te aonaaba inanon boong aika kaitira aikai.
Inanon te Buakonikai ae Tabu, Iotebwa Timiti e noora ao e taetae ma te Tama ae Akea tokina ao Iesu Kristo. Te mii ni burabeti aio are moanaki inanon “koron raoi bongina” (I-Ebeto 1:10) ao e a kariaia Iotebwa n reiakina taekan raoi te aro n Atua ao kaotioti aika reitinako.
Ni kaniia teniua te ririki imwiina, ni kaekan ana tataro ae e nano n tairikin Tebetembwa 21, 1823, ana ru ni matu Iotebwa e kaonaki ma te oota ni karokoa ae bon “raka riki ootatan nakon ootan te tawanou” (Joseph Smith―History 1:30). E kaoti te aomata irarikin ana kainiwene, e wetea te kairake n ataeinimwaane n arana, ao ni katanoata bwa ngaia te tia uarongorongo ae kanakoaki mai iroun te Atua ao arana bon Moronaai (Joseph Smith―History 1:33). E angan Iotebwa kaetieti ibukin rokon ana Boki Moomon. Ao ngkanne Moronaai e taekina kanoan ana boki Maraki inanon te O Tetemanti, ma bitaki aika uarereke n te taeka are e kamanenaki n te King James Version:
“Nooria, N na kaota nakoim te Nakoanibonga, man bain Eria te burabeti, imwaain rokon ana bong te Uea ao korakora ao ni kakamwaaku. … Ao e na uniki inanoia naati berita ake a karaoaki naki taama, ao nanoia naati a na rairaki nakoia tamaia. Bwa ngkana e aki karaoaki aio, te aonaaba ni kabuta e na bon aki tamaroa n rokona” (Joseph Smith—History 1:38–39).
Ana kaetieti Moronaai nakon te kairake ni burabeti n tokina ao e karinii uoua boto n iango aika kakawaki: (1) ana Boki Moomon ao (2) ana taeka Maraki e taekini bwaai aika a na riki n ana mwakuri Eria ni kaokan “bwaai ni kabane, are te Atua e a tia n taekinna inanon wiia ana burabeti aika tabu man te tai are e moanaki iai te aonaaba” (Mwakuri 3:21). Ngaia are, Kabwarabwaraan taai aika riki ni Kaokan Bwai e kaota te atatai ae eti ibukin te Aro n Atua, e karekea koauan kaotioti aika a reitinako, katuruturua kakawakin ana Boki Moomon, ao te kantaninga ae e aki matebuaka ibukin te mwakuri ibukin te kamaiu ao te karietataki ibukiia aika maiu ao maate.
Taiaoka ngkai n iangoa ana mwakuri ana Boki Moomon n bitakin naano―ao nanon Eria n rairan naano.
Ana Boki Moomon ni bootaki ma Tamnein te Uea bon “te kabanea ni bwai ni mwakuri are te Atua e a tia n anganiira bwa ti na rairiia kaain te aonaaba.”4 Waorium ni koroboki aika tabu ake a karokoaki ma Kaokakin te euangkerio ao bon kiingin ara ekaretia ao e kakawaki inanon uotakiia aomata nakon te Tia Kamaiu. Ana Boki Moomon bon te kakoaua teuana ibukin Iesu Kristo―te kakoaua ae kakawaki ae kamatoa arona n Atua te Tia Kabooi Maiura inanon te aonaaba are e tabe n rikirake iai te rabakau n aonaaba ao te kaangaanga ma te buakaka. Naano a bitaki ngkai aomata a wareka ao ni kamatebwaia ana Boki Moomon ao n tataro ma te nano ae koaua ni kan reirei koauan te boki.
Nanon Eria bon “kaotan te Tamnei ae Tabu ni kaota koauan aron te utu mairoun te Atua.”5 Ana mwakuri ae teretere te Tamnei ae Raoiroi e kaota te kakoaua ae mwaakaroiroi ibukin ana babaire ni kakukurei te Tama ao ni katikiia aomata n ukoukoriia ao n tangiriia aia bakatibu ao kaain aia utu―n ikotaki ma ake ngkoa ao aika ngkai. Nanon Eria e rotiia aomata inanon ao itinanikun te Ekaretia ao ni karikii naano bwa a na rairaki nakon tamaia.
E a roko te tai ibukira bwa ti na karekea ae tamaroa riki iaon te bitaki n nano ae korakora, are e boboto karekeana man mwaakan tamnein ana Boki Moomon, ao rairakin naano nakoia kaaro, are a kakoroaki bukiia rinanon nanon Eria. Anga nakon nanora ibukin te kan reitaki nakon arora ngkoa e kona ni katauraoa te aomata ni karekea tamaroan ana taeka te Atua ao ni kakorakora ana onimaki teuane ke neienne. Te nano ae e rairaki nakoia kaaro e bon onoti i bukin buokan te aomata n totokoa ana makuri te tia kaaitara ao ni kakorakoraa te rairaki.
Mataku n te kauoua n tamnei n rinanon te karaki ae kabwarabwara iai te reirei aei.
Koaua
I tangiria ngkai ni kotei aua koaua ibukin mwaakan te tamnei are e reke man bitakin ao rairakin naano.
-
Nano ao te rairaki. Te rairaki nakoia kaaro e kauta ao e katauraoa te nano ibukin te te bitaki ae korakora. Ngaia are, nanon Eria e ibuobuoki inanon te rairaki.
Mataku n te kateniua n tamnei n rinanon te karaki ae kabwarabwaraaki iai te reirei aei.
-
Naano ao kateimatoakiia. Te rairaki nakoia kaaro e kamatoa ao ni kakorakorai naano ake a tia n rinanon te bitaki ae korakora. Ngaia are, nanon Eria ibuobuoki ni kateimatoakiia taan rairaki aika boou.
Mataku n te kaua n tamnei n rinanon te karaki ae kabwarabwaraaki iai te reirei aei.
-
Naano ao manga kammwakurakiia. Te rairaki nakoia kaaro e kamaraua te nano are e a tia n riki ni matoatoa imwiin rinanon te bitaki ae korakora. Ngaia are, nanon Eria bon te kiing inanon te manga kammwakuraki.
Mataku n te kanimaua n tamnei n rinanon te karaki ae kabwarabwaraaki iai te reirei aei.
-
Naano ao mitinare aika ninikoria. Te mitinare ae e a tia rinanon te bitaki ae korakora ao rairakin te nano e na rairaki riki, katabuaki riki, ao te toro ae ninikoria.
Mataku n te kaonoua n tamnei n rinanon te karaki ae kabwarabwaraaki iai te reirei aei.
Ma mwaitia mitinare ae e rikirake ni waekoa ao n tauraoi riki, ti bon aki kona n onimakina n aki katinanikua rairakiia aika boou n taai aika a nako ni bairea ara kooti ao arora ni mwakuri ibukin taai aika a na roko. Te Uea e a tia ni karikirakea te rabakau ao bwaai ni mwakuri are e anganiira te kona ni karekei kabwaia man te katiteuanaki n aia mwakuri mitinare ao te tembora ao rongorongon te utu n te aro ae raka riki nakon taai aika nako ni boong aikai. Ao tiaki te bae e manennanti ma bon kukune aika boou aikai a roko n te tai raoi are a kainnanoaki bwa a na karikirakea te mwakuri ni mitinare ni kabuta te aonaaba. Ana mwakuri te Uea bon teuana te mwakuri ae kakannato are e a katuruaki iaon naano are a na bitaki ao n rairaki, iaon berita aika tabu, ao iaon mwaakan te aro n Atua are e kaotaki rinanon otenanti n te nakoanibonga.
Tiamwari ao Kakoaua
E katanoata te Uea, “I kona ni karaoa oin au mwakuri” (2 Nibwaai 27:21), ao E na kawaekoa Ana mwakuri inanon taina (taraa D&C 88:73). Ngaira taan kakoaua ibukin kawaekoaan Ana mwakuri.
Ti maeka ao ni beku inanon koron te bong. Kinaakin kakawakin koron te bong ae akea tokina ae teretere are ti maeka iai e na rooti bwaai ni kabane ake ti karaoi ao ni kataia n riki bwa aekakira. Te mwakuri ibukin te kamaiu e na kakoroaki bukina inanon te kabanea ni bong bon te bwai ae rangi ni mimitong, moan te bubura, e riai, ao ni kawaekoaki. Arora ni kakaitaua ngaira n tatabemaniira ibukin kakabwaia ao taabe i bukin maekara inanon te tai ae onoti aio ni koron boong ae te kabanea. Arora n nanorinano ngaira bwa ti na ataia bwa nakon antai ae e “bati ae anganaki ao ae kainnanoaki” (D&C 82:3).
Taetaekinan te euangkerio ao ukoukoran mwiia ara mate bon mwakorokoron teuana te mwakuri ae korakora―te mwakuri n tangira ae nanonaki ni bita, raira, ao ni kaitiaki naanoia taan ukoukora te koaua aika a kokoaua. Te rain ae te tia ae karaoaki are ti aki toki ni katikua imarenan te mwakuri ni mitinare ao te tembora ao te mwakuri n rongorongon te utu e a kamaunaaki; aio teuana te mwakuri ae korakora ibukin te kamaiu.6
Ti kona ni moanna mai moana bwa ti aonga n oota n aron te tabe n te mwakuri n te tambora ao rongorongon te utu ni buokan te tia kakae ke te membwa ae ae e aki bati ni kakaonimaki ni karekea te rabakau ae nano ae nano riki n te babaire ni kamaiu? Ti kina bwa teuana mwiin te mwakuri ae korakora iaon kateimatoaan te tia rairaki bon nanon Eria? Ti kona ni kakaitau riki n ae bwanin ni kakawakin tain te rairaki n nano are e riki man tibwauaan karakin te utu bwa te kawai ni kakaeia aomata n reireiniia irouia membwa ao mitinare? Ti kona ni buokiia te koraki ake ti beku ibukiia bwa a na kona riki ni kabongana mwaakan te aro n Atua man irakin karaoan taian otenanti ma te kororaoi n aron te toa ao te bwabetito ao te kamatoakii ibukiia maate?
Ko bia nooria n ae oota raoi, n ongo raoi, ao n aki toki n uringa kakawakin am mwakuri inanon ana mwakuri te Uea ibukin te bitaki, rairaki, ao ni kaitiakan naano.
Tamnein bwaoki aika ana mwakenaki iroun Peshkova/iStock/Thinkstock