2007
Na Amataina i se Tamaitusi
Aokuso 2007


Na Amataina i se Tamaitusi

Na maua e se alii talavou e faigaluega i le falemeli i Korea ia tali sa ia sailia, ae pe mata o le a faalogo i ai lona aiga?

I se tasi o aso o le taumafanafana i le 1969, na tuuina atu ai e se faifeautalai talavou i Chuncheon, o le Malo o Korea, se tamaitusi e uiga i le faamoemoega o le olaga i le tamaloa i le falemeli o le na te tufatufaina meli mai atunuu mamao. Atonu na leai se manatu o le faifeautalai talavou i se faasologa o tagata liliu mai lea na ia amataina.

Na faapena foi i le tagata faigaluega i le falemeli lea na taliaina le tamaitusi. Sa le’i iloa e Cho Joong Hyum pe aisea ua avea ai lana galuega faalemalo ma mea ua aveese mamao ai lava o ia mai lona aiga i Suncheon, e latalata atu i le taufaasiusiuga i saute o le penisula o Korea. Na o se taimi mulimuli ane, o le a ia malamalama ai sa tatau ona i ai o ia i lena nofoaga i lena taimi ina ia maua ai le tamaitusi.

O lenei mea faatauvaa na tupu o le a taitaiina atu ai i le liliuina o lona aiga atoa, faapea foi le toatele o isi tagata o le a latou faatosinaina mulimuli ane. Ae peitai, o na liliuga o le a le faigofie. Fai mai a ia, “Na silia i le 20 tausaga ae faatoa papatiso uma lo’u aiga.” E ala i ana taumafaiga, ua mafua ai ona olioli ona matua, ma ona uso ma tuafafine, ma o latou taitoalua ma fanau i faamanuiaga o le talalelei.

O le liliu mai o Cho Joong Hyum lava ia sa faigata foi. O le tamaitusi na tuuina atu e le faifeautalai ia te ia sa “matuai manaia tele,” na fai mai ai o ia, aua na maua ai tali e uiga i le faamoemoega o le olaga, lea sa le mafai ona ia mauaina i lotu Kerisiano lea na auai muamua ai. Ae ui i lea, sa le manatu o ia, e le mafai ona manatu mamafa i se ekalesia mai Amerika, o lea na ia togiina ai le tamaitusi i totonu o se pusa toso ma galo ai mo se taimi.

Na galo lava ia te ia [le tamaitusi] seia oo i se tasi taeao ina ua ala a’e ina ua mavae se tasi afiafi o inuga ma taaloga piliati ma ana uo, na taotooto o ia ma mafaufau e tatau ona sui lona olaga. Ona ia manatuaina lea o le tamaitusi lea na tuuina atu ia te ia ni tali.

O le Aso Sa muamua na auai atu ai o ia i se sauniga a le Au Paia o Aso e Gata Ai, sa le’i faafiafiaina ai o ia. O le fale na lisiina e laitiiti, ma o le au lotu i le Aoga Sa, e pei ona ia manatuaina, na aofia ai faifeautalai, o le la kuka, o se tinamatua ma ni tamaiti se toalua, ma ni tagata se toalua e aooga i le kolisi.

Peitai o tali na tuuina mai i lena tamaitusi, atoa ai ma le agamalu ma molimau a alii faifeautalai talavou, na faaauau ai pea ona talanoa atu o ia i faifeautalai, e ui lava ina sa vaavaai totoa o ia i le latou Ekalesia. Na te manatua le finauga ma i laua e uiga i mea tau lotu. A la siiina mai mau mai le Tusi a Mamona, ae faapea ifo o ia ia te ia lava, “E matuai lelei lava le aualii lenei i le fatuina o nei faamatalaga. E pei uma lava o le Tusi Paia.” Na la tuuina atu ia te ia se Tusi a Mamona ma le Moronae 10:3–5 na tusi lolomi i le pito i luma, lea o loo tauaveina ai le folafolaga e faapea, o le a iloa e le tagata faitau le moni o le tusi e ala i le Agaga Paia. I lona manatuaina o le tala ia Iosefa Samita, na alu ai Cho Joong Hyum i le nofoaga e sili ona fiafia i ai i luga o mauga e tuuina atu ai sa na tatalo patino. Peitai na te le’i mauaina se tali vave.

“Ua Moni Nei Mea”

Ona oo lea i se tasi aso a o nofonofo o ia i le potu tusi ma faitau le Tusi a Mamona ma le Mataupu Faavae ma Feagaiga, na ia faalogoina ma le manino se leo o tautala atu ia te ia na faapea mai, “Ua moni nei mea, ma e a a’u ia.” Na tilotilo solo o ia e vaai pe na lagona e se isi tagata le leo. Na tafe ifo ona loimata i ona foliga, a o ia iloaina o le savali na tuuina mai mo na o ia lava.

Ina ua uma lona papatisoga ma lona faamauga i le 1969, na suia ai le lalolagi mo Joong Hyum. O tagata ma mea sa foliga mai sa feteenai i le taimi muamua ua le o toe faapena. Na ia vaaia le matagofie o loo siomia ai o ia, e ui lava na leai se mea na ese ai. Na ia faaaluina lona taimi i le o atu faatasi ma faifeautalai mai lea faitotoa i lea faitotoa ma faasoa atu lana molimau.

Na tatau ona faataatia ese lana galuega faafaifeautalai mo se taimi a o auauna atu o ia i le militeli i le vaitaimi o le Taua i Viatename. Ae na amata ona toe taumafai o ia e faasoa atu le talalelei ina ua ia toe foi mai i Suncheon i le ogatotonu o le vaitaimi o le 1970.

Sa leai nisi tagata o le Ekalesia i le aai. O se tasi auala na taumafai ai o ia e sui, o le tuuina atu lea o kopi o le Tusi a Mamona i tagata e feiloai i ai. “Na ou manatu e tatau ona ou faasoaina atu lenei tusi moni ma le taua,” na ia fai mai ai. Ae peitai, na laitiiti foi se mea na maua mai i lena taumafaiga. O lona aafiaga tele lava i le avea ai ma se faifeautalai o ona lava uso ma tuafafine.

Na taua e lona tuafafine aupito laitiiti o Cho Sungja (o tamaitai Korea latou te faaaogaina o latou faaiu masani pe a uma ona faaipoipo), o le taimi muamua, na faia ai e lona tuagane ia afiafi faaleaiga faatasi ma ona uso ma tuafafine ma aoao atu mataupu faavae o le talalelei. Ae na iu lava ina ia faafeiloai atu i latou i faifeautalai.

Na taliaina ma le naunautai e lona tuafafine aupito laitiiti le talalelei. Na ia lagonaina le molimau atu o le Agaga Paia ia te ia i le moni o le Uluai Faaaliga i a Iosefa Samita. Na faaali atu ia te ia e tagata o se isi tapuaiga se mau i le tusi a Faaaliga, na latou faapea mai ai, o loo lapatai mai ai i le faaopoopoina o ni upu i lena tusi (tagai Faaaliga 22:18–19). Ae a o ia susueina le Tusi a Mamona i se tasi aso e faitau i le 2 Nifae 29, na tau mai e nisi o fuaiupu o lena mataupu ia te ia le manaomia o faaaliga faaopoopo (tagai f. 11–14), ma na ia toe lagonaina foi le molimau mai o le Agaga e moni lava.

Na tetee lona tama i lona auai i le Ekalesia, ae mulimuli ane, i le tali i ana tatalo, na tuuina mai ai lana faatagaga. Na papatisoina ma faamauina o ia i le 1976, i le 16 o ona tausaga.

O Lo Latou Taiala Faatuatuaina

E pei foi o lona tuagane matua paionia o Joong Hyum, na manao foi Sungja e fetufaai atu le talalelei ua ia maua. Na te faasoaina atu ma le le taofiofia i ana uo i le aoga, ma na iu lava ina papatisoina ma faamauina foi le toalima o i latou.

O le isi tuagane matua o Sungja, na faalogologo i faifeautalai faatasi ma nai ona tei. Sa pisi lava o latou matua i le faiga o le fale aiga a le latou aiga, ma o Joong Hyum, le atalii lona lua, na tele lava ina tuu i ai le vaaiga o ona uso ma tuafafine laiti. Na alolofa uma nai ona tei ia te ia ma faatuatuaina ana faaiuga. “E ese lou faaaloalogia o lou uso matua, ma ina ua ia faailoaina mai le talalelei ia te au mo le taimi muamua, na mafai ona ou taliaina,” o le tala lea a Yong Hyum.

Ae o le liliu o Yong Hyum sa le’i faavaeina lea i le na o le molimau a lona uso; na ia mauaina lana lava molimau malosi e uiga i le moni, ma o le taimi lava na avea ai ma se tagata o le Ekalesia, na ia tuuto atu ai ia lava e auauna atu ma le faamaoni.

O lena tuuto atu na taitaiina atu ai o ia a o avea ma se tagata aoga i le kolisi, i le manao e auauna atu i se misiona—o se filifiliga na tetee i ai lona tama. Ae na manumalo Yong Hyum i le malie mai o lona tama e ala i le folafola atu, o le a avea ma se tagata aoga sili atu ona lelei pe a toe foi mai, ma na ia tausia lava lena folafolaga.

Na toe feteenai foi le tama ma le atalii i le Ekalesia i ni nai tausaga mulimuli ane, ina ua ofoina atu se avanoa ia Yong Hyun i le Ofisa o Aoga a le Ekalesia. Sa lelei lava lana galuega na i ai i se kamupani suauu i lena taimi, ae na ia taliaina le avanoa i le Ekalesia ma na auauna atu ai o se taitai faamaopoopo o le OAE i le eria o Gwangju i Korea i saute talu mai le 1986. Na tetee lona tama i le suiga, na manatu sa le tatau ona tuua e lona atalii se tulaga lelei i se kamupani taualoa ae faigaluega i se ekalesia e le iloa [e tagata] lea na amataina mai Amerika. Na taua mulimuli ane e lona tama, na tagi ma le faanoanoa i le faaiuga a Yong Hyum ma na toetoe lava a ia faatoina o ia. O le mea na lelei ai, na toe faaleleia le eseesega.

O le a faapea mai le au uso ma tuafafine uma o le au Cho, o lo latou tama o le faatuiese sili lea ona faigata i a latou suesuega ma le ola ai i le talalelei. E i ai taimi e fai faamalosi ai ana faatonuga, ma i lona tulaga faaleaganuu o le ulu o le aiga, na te faamoemoeina ai ia usiusitai.

O Le Auauna Atu O Le Tali Lena

Ae peitai, o nisi o le latou fanauga sa i ai foi o latou lava lagona le mautonu e uiga i le Ekalesia. O le afafine lona lua, o Cho Gil Ja, na i ai ni ona le mautonu e faatatau i se vaega pe aisea lava na talosagaina ai lona tuagane matua e tuuina atu se auaunaga tele i lana ekalesia e aunoa ma se totogi, e le pei o faifeau a isi ekalesia. Na tafao faamasani, faaipoipo, ma tausia sa na lava fanau laiti, ona faatoa gauai atu lea i le talosaga a lona tuagane ina ia faalogo i faifeautalai.

Ina ua talosagaina o ia [e faifeautalai] e faitau le Tusi a Mamona, sa pulunaunau o ia i le faitauina ma o lea na uma ai le tusi i le tolu o aso. Na gauai atu o ia i le apoapoaiga a Moronae ina ia tatalo e uiga i ona aoaoga ma maua se faamaoniga malosi e moni lava nei mea. I le taimi lena, na ia faapea mai ai, “Na ou lagona e tatau lava ona i ai se mea e mafai ona ou faia mo le Atua.” O le uunaiga na ia maua i le tali i lenei naunautaiga o le, e tatau foi ona auai o ia i le ekalesia ma auauna atu.

Na iloa e Gil Ja le auauna atu e ala i faataitaiga. Na soifua lona tina i taimi uma i lena aoaoga faavae, i lona auauna atu lea i tagata o le Ekalesia a o le’i avea o ia lava ma se tasi [o le ekalesia].

Na oo ina fiafia lona tina i tagata o le Ekalesia atoa ma faifeautalai tamaitai o e na mananao e aoaoina o ia. Ae sa faigata ona lafoai lana lotu na masani mai ai. I totonu o lana pusa tu na i ai se faatusa laitiiti o Puta lea na tatalo i ai i aso uma. O le mafuaaga o lona liliu, na oo mai ina ua mavae sana miti lea na faapea ai, sa tatalo o ia i a Puta ae amata ona tagi le faatusa ma tafe mai loimata i ona mata valivali ma liliu lemu ma u mai lona tua ia te ia. Na malamalama o ia o le uiga o le miti, ua oo i le taimi e tatau ai ona mulimuli atu o ia i se isi auala faalelotu fou.

E tolu tausaga talu ona uma lona papatisoga ma le faamauga, o lona toalua—o le taimi lea sa na o ia le tagata o le aiga na i fafo o le Ekalesia—na iu lava ina malie e faalogo i le talalelei ma na liliu ai. Ina ua auai o ia i le Ekalesia, na avea o ia o se tagata na suia, na fai mai lana fanau—ua sili atu lona tausaafia, agalelei, ma sili atu le faapalepale.

O Se Aiga Ua Faatasia

E tusa ma le 26 tausaga talu ona mavae le papatisoga o Cho Joong Hyum, ae avea loa tagata uma o lona aiga ma nisi o le Ekalesia. Na avea o se aafiaga aupito sili ona matagofie mo lo latou aiga, ina ua faamauina lo latou tina ma lo latou tama i le Malumalu o Seoul Korea. O se taimi ootia mo le aiga atoa na oo mai i sa latou faatasiga mulimuli ane ina ua usuina e le fanau a Cho i lo latou tama le pese faamoe pepe na ia usuina ia i latou a o latou laiti.

Na auauna faamaoni lo latou tina i le Ekalesia seia oo ina maliu o ia. E oo lava i le falemai, a o tigaina o ia i le kanesa o le manava, na avea o ia ma se faifeautalai i le tamaitai talavou sa i le isi moega, i le faailoa atu lea o le talalelei ia te ia.

O loo faaauau pea e ona atalii ma afafine le tu masani o le auauna atu. E toalua Peresitene Cho i totonu o le aiga. O Yong Hyum, o le taitai faamaopoopo a le OAE, na galue i ni valaauga eseese faaletaitai perisitua i le tele o tausaga ma o loo avea nei ma peresitene o le siteki i Gwangju. O Cho Joong Hyun, o le na taimuaina le ala mo lona aiga i le Ekalesia, na auauna atu foi i ni tofiga eseese faaleautaitai i Suncheon, e aofia ai le peresitene o le itu. O loo peresitene nei o ia i le Paranesi a Suncheon. O Cho Gil Jan na auauna atu i le silia ma le 16 tausaga o se peresitene o le Aualofa i le uarota ma le siteki. O isi uso ma tuafafine o le aiga o loo toaaga foi i o latou lava eria, ma ua faaipoipo uma i latou i ni tagata malolosi o le ekalesia.

E oo mai i le taimi nei, ua toafitu le fanau ma fanau a fanau a le au Cho na auauna atu o ni faifeautalai, ma o loo sauniuni foi isi e auauna atu. O se vaega o le fanau ma fanau a fanau ua faaipoipo atu i faifeautalai ua maea misiona. O le taimi nei, o le augatupulaga lona fa o le aiga o Cho ua amata ona tausia i totonu o le Ekalesia. E le’i faapea na sao o latou aso mai faigata o le olaga, ae ua oo mai faamanuiaga e ala i lo latou usiusitai.

O le faifeautalai o le na tuuina atu lena tamaitusi i se tagata talavou na faigaluega i le falemeli, i le toeitiiti fasefulu tausaga talu ai, sa le mafai ona ia iloaina le mea o le a tupu a’e mai le fatu laitiiti na ia totoina. Ae ua anoanoai le seleselega—ae atonu ua na o le amataga lea.