Institut
6 Te hōro’a ’e te mana o te Atua


« Te hōro’a ’e te mana o te Atua », pene 6 nō Te feiā mo’a : Te ’ā’amu o te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te mau mahana hope’a nei, Buka 1, Te reva nō te parau mau, 1815–1846 (2018)

Pene 6 : « Te hōro’a ’e te mana o te Atua »

PENE 6

Te hōro’a ’e te mana o te Atua

Hōho’a
Fāri’i ’inita

I te ho’ira’a Iosepha i Harmony i te tau ve’ave’a 1828, ’ua fā fa’ahou mai Moroni iāna ’e ’ua rave mai iāna ra te mau pāpa’a parau. ’Ua parau te melahi : « Mai te peu ’ua nava’i tō ’oe ha’eha’a ’e tō ’oe tātarahapara’a, e fāri’i fa’ahou mai ’oe i te reira i te piti ’ahuru ma piti nō setepa ».1

’Ua ha’apōirihia te ferurira’a o Iosepha.2 I ’ite ho’i ’oia ē, ’ua hape ’oia i te tāu’a-’ore-ra’a i te hina’aro o te Atua ’e i te tu’ura’a i tōna ti’aturi i ni’a ia Martin nō te mau parau pāpa’i. I teienei ’aita te Atua e ti’aturi fa’ahou nei iāna nō te mau ’api ’e te mau ’īriti parau. ’Ua tae mai tōna mana’o ē ’ua tano te mau fa’autu’ara’a ato’a a te ra’i iāna.3

Ma te teimaha o te hapa ’e te mana’o tātarahapa, ’ua tūturi ’oia i raro ’e ’ua fā’i i tāna mau hara ’e ’ua tāparu i te fa’a’orera’a hara. ’Ua feruri ’oia i te vāhi hape tāna i rave ’e i te mea tāna e nehenehe e ha’amaita’i mai te peu noa atu e vaiiho fa’ahou mai te Fatu iāna ’ia ’īriti i te parau.4

I te hō’ē mahana nō tiurai, tē hāhaere ra Iosepha nā rāpae ri’i noa i tōna fare, fā mai nei Moroni iāna. ’Ua tu’u mai te melahi iāna i te mau ’īriti parau, ’ua ’ite atura Iosepha i te hō’ē poro’i hanahana i roto i te reira : « E ’ore roa e ti’a i te mau ’ohipa, te mau ’ōpuara’a, ’e te mau hina’aro tumu o te Atua ’ia fa’a’orehia, e ’ore atoa ho’i e mou ».5

E mau parau tamarū ’ā’au te reira, ’āria rā ’ua tae mai te fa’ahapara’a. ’Ua parau te Fatu : « E aha ra te ’eta’eta o tā ’oe mau fa’auera’a » « E ’ere i te mea ti’a ’ia rahi a’e tō ’oe ri’ari’a i te ta’ata nei i tō mata’u i te Atua ». ’Ua fa’aue ’oia ia Iosepha ’ia ha’apa’o maita’i roa i te mau ’ohipa mo’a. E mea hau a’e te faufa’a o te pāpa’ira’a i ni’a i te pāpa’a parau i te ro’o ’o Martin ’aore rā i te hina’aro ’o Iosepha ’ia fa’a’ana’anatae i te ta’ata. ’Ua fa’aineine te Atua i te reira nō te fa’a’āpī i tāna fafaura’a tahito ’e nō te ha’api’i i te mau ta’ata ato’a ’ia tūru’i i ni’a ia Iesu Mesia nō te fa’aorara’a.

’Ua a’o te Fatu ia Iosepha ’ia ha’amana’o i tōna aroha fa’a’orera’a hara. ’Ua fa’aue atu ’oia : « ’A tātarahapa i tā ’oe ’ohipa au ’ore… ’ia vai ā tō ’oe mā’itira’a i reira ». Fa’ahou ā, ’ua pi’i ’oia ia Iosepha ’ia riro ’ei peropheta ’e ’ei hi’o nāna. ’Ua fa’aara ato’a rā ’oia ia Iosepha ’ia ha’apa’o i tāna parau.

’Ua nā ’ō atu ’oia : « ’Ia ’ore rā ’oe ’ia nā reira, e tu’u-’ē-hia atu ’oe ’e e riro ’oe mai te mau ta’ata ato’a, ’e e ’ore tō ’oe hōro’a i reira ».6


I terā ra tau ha’apohera’a rā’au, ’ua tere mai nā metua o Iosepha i te pae ’apato’a, i Harmony. Fātata e piti ’āva’e i ma’iri mai te taime mai ā ’a fa’aru’e ai Iosepha ia rātou i Manchester, ’e ’aita hō’ē a’e parau ’āpī nōna. ’Ua pe’ape’a ri’i rāua ē, ’ua ha’amou roa ’ino terā mau ’ati i tupu i te tau ve’ave’a ra iāna. I roto noa ma’a hepetoma, ’ua fa’aru’e mai tāna tama mātāmua, fātata ato’a tāna vahine ’e ’ua mo’e te mau parau pāpa’i. ’Ua hina’aro rāua ’ia hi’o ē, e mea maita’i ānei rāua Emma.

Fātata hō’ē maile e toe ra e tāpae atu ai rāua, ’ua ’oa’oa roa Joseph, pāpā ’e ’o Lucy i te ’itera’a ia Iosepha i ni’a i te purōmu i mua ia rāua, e mea hau ’e te ’oa’oa. ’Ua fa’ati’a ’oia ia rāua nō ni’a i te ’erera’a ’oia i te ti’aturi ’o te Atua, te tātarahapara’a i tāna mau hara ’e te fāri’ira’a i te heheura’a. ’Ua puta roa ’oia i te ’avaura’a a te Fatu, noa atu rā, mai te mau peropheta nō tahito ra, ’ua pāpa’i ’oia i te heheura’a ’ia tai’o vetahi ’ē. ’O te taime mātāmua roa ’oia i pāpa’i ai i te parau a te Atua nōna.

’Ua parau ato’a Iosepha i tōna nā metua ē, ’ua oti Moroni i te fa’aho’i mai i te mau ’api ’e te mau ’īriti parau. E au ē ’ua māuruuru te melahi, ’ua parau atu Iosepha. « ’Ua nā ’o mai ’oia ē, ’ua here te Fatu iā’u nō tō’u ha’apa’o maita’i ’e tō’u ha’eha’a ».

I teienei, tei roto te mau pāpa’a parau i te fare, ’ua tāhunahia i roto i te hō’ē ’āfata. « Nā Emma e pāpa’i nei nō’u », ’ua parau atu Iosepha, « ’ua parau mai rā te melahi ē, e tono mai ’oia i te tahi ta’ata nō te pāpa’i nō’u, ’e tē ti’aturi nei au e nā-reira-hia ïa ».7


Te tau fa’atupura’a rā’au nō muri iho, ’ua tae mai Martin Harris ma te tahi parau pe’ape’a i Harmony. ’Ua tu’u tāna vahine i te hō’ē horora’a i mua i te ha’avā ma te parau ē, ’ua ha’avare Iosepha i te paraura’a ’ua ’īriti ’oia i te mau ’api ’auro. I teienei, tē tīa’i ra Martin i te hō’ē tītaura’a i mua i te tiripuna. E parau pa’i ’oia ē, ’ua punu Iosepha iāna, ’aita ana’e e horo ato’a Lucy iāna nō te ’ohipa ha’avarera’a.8

’Ua onoono Martin ia Iosepha ’ia hōro’a mai i te tahi tāpa’o fa’a’ite rahi a’e ē, e mea mau te mau ’api. ’Ua hina’aro ’oia ’ia fa’a’ite i te tiripuna i te mau mea ato’a nō ni’a i te ’īritira’a, tē pe’ape’a ra rā ’oia e’ita te ta’ata e ti’aturi mai iāna. I ’imi ho’i Lucy i roto i te fare o Semita (Smith) mā, ’e ’aita roa atu ’oia i ’ite i te mau pāpa’a parau. ’E noa atu ē, ’ua riro ’oia ’ei pāpa’i parau nō Iosepha e piti ’āva’e, ’aita ato’a ’o Martin i ’ite a’enei i te mau ’api, e’ita ïa tāna e nehenehe e fa’a’ite pāpū atu ē, ’ua ’ite ’oia.9

’Ua tu’u Iosepha i te anira’a i mua i te Fatu ’e ’ua fāri’i mai i te hō’ē pāhonora’a nō tōna hoa. E’ita te Fatu e parau ia Martin e aha te parau atu i mua i te tiripuna, e’ita ato’a ’oia e hōro’a atu iāna i te tahi fa’a’itera’a maori rā e mā’iti Martin e fa’aha’eha’a iāna ’e e fa’a’ohipa i te fa’aro’o. ’Ua parau ’oia : « Mai te peu e’ita rātou e ti’aturi i tā’u mau parau, e’ita ato’a rātou e ti’aturi ia ’oe, e tō’u tāvini Iosepha ē, noa atu e ti’a ia ’oe ’ia fa’a’ite ia rātou i te mau mea ato’a tā’u i hōro’a i roto i to ’oe nā rima ».

’Ua parau fafau rā te Fatu ē, e aroha ’oia ia Martin mai te peu e rave ’oia mai tā Iosepha i rave i te tau ve’ave’a ra ’e e fa’aha’eha’a ’oia iāna, ’e e tu’u i tōna ti’aturi i te Atua ’e e ’apo mai ’oia i te ha’api’ira’a mai roto mai i tāna mau hape. E toru ’ite ha’apa’o maita’i o te ’ite i te mau ’api i te taime ti’a, tā te Fatu i parau, ’e e nehenehe ’o Martin te hō’ē o rātou mai te peu e fa’aea ’oia i te tītau ’ia fāri’i i te hina’aro o te ta’ata.10

Hou ’a fa’aoti ai, ’ua fa’ahiti te Fatu i teie mau parau. « Mai te mea e ’ore te ta’ata o teie nei u’i e fa’a’eta’eta i tō rātou ra mau ’ā’au », ’ua parau ’oia, « e fa’ati’a ïa vau i ta’u ’ēkālesia i rotopū ia rātou ».11

’Ua feruri Iosepha i teie parau ’a tāpa’opa’o ai Martin i te heheura’a. Fa’aro’o a’era rāua Emma ’ia Martin i te tai’ora’a i te reira ia rāua nō te hi’o i tō te reira tanora’a. Tē tai’o ra rātou, tomo mai nei te metua tāne o Emma i roto i te piha ’e fa’aro’o a’era ia rātou. I te fa’aotira’a rātou, ’ua ui ’oia nā vai teie mau parau.

« Te mau parau a Iesu Mesia », ’ua fa’ata’a atu Iosepha ’e Emma.

« Nō’u nei e varera’a ana’e te reira », ’ua nā ’ō atura Isaac. « ’A fa’aru’e atu i te reira ».12

Ma te ’ore e ha’apa’o i te metua tāne o Emma, ’ua rave mai Martin i tāna parau nō te heheura’a ’e ’ua pā’uma i ni’a i te pere’o’o pua’ahorofenua e ho’i atura i tōna fare. I haere mai nei ’oia i Harmony nō te tītau i te tahi mau tāpa’o fa’a’ite nō te mau ’api ’e tē ho’i ra ’oia ’e te hō’ē heheura’a e fa’a’ite pāpū ra i te pāpūra’a o te reira. E’ita iho ā ïa e nehenehe e fa’a’ohipa i te reira i mua i te tiripuna, tē ho’i nei rā ’oia i Palmyra ma te ’ite ē, ’ua ’ite te Fatu iāna.

’Ia tae i te mahana ’a ti’a ai ’oia i mua i te ha’avā, ’ua hōro’a Martin i te hō’ē ’itera’a pāpū pūai. Ma te ’āfa’i i te rima i ni’a i te ra’i, ’ua fa’a’ite pāpū atu ’oia i te parau mau o te mau pāpa’a parau ’auro ’a nā ’ō ato’a ai ē, nāna i hōro’a hua i te pae ’ahuru tāra ia Iosepha ra nō te ’ohipa a te Fatu. Nō te ’erera’a te ha’apāpūra’a tūru’i i te mau fa’ahapara’a a Lucy, ’ua ha’apae te tiripuna i te reira.13

I tōna pae, ’ua tāmau noa Iosepha i te ’ohipa ’īritira’a ma te pure i te Fatu ’ia tono ’oi’oi mai ’oia i te tahi atu pāpa’i parau.14


I Manchester, tē fa’aea ra te hō’ē taure’are’a tamāroa, ’o Oliver Cowdery te i’oa, i te fare o nā metua ’o Iosepha. Hō’ē matahiti ’āpī a’e Oliver ia Iosepha, ē i te tau ha’apohera’a rā’au nō 1828 ’ua ha’amata ’oia i te ha’api’i i te tamari’i i te hō’ē fare ha’api’ira’a hō’ē maile i te pae ’apato’a nō te ’āua fa’a’apu a Semita (Smith) mā.

Pinepine te mau ’orometua i te fa’aea i te ’utuāfare o tā rātou mau pīahi, ’e i te fa’aro’ora’a Oliver i te parau nō Iosepha ’e te mau ’api ’auro, ’ua ani atu ’oia e nehenehe ānei tāna e fa’aea iō Semita (Smith) mā. I te ha’amatara’a e mau parau ri’i noa tāna i ’apo mai mai roto mai i te ’utuāfare. Nō te ’eiāra’ahia te mau parau pāpa’i ’e nō te mau ’ōhumura’a i te reira vāhi, ’ua māmū tō rātou vaha i te fa’ahiti-rahi-ra’a i te reira.15

I te tau hiona nō 1828–29, ’a ha’api’i ai Oliver i te mau tamari’i a Semita (Smith) mā, ’ua ti’aturi mai rātou iāna. I terā ra taime, nō ho’i noa mai nei Joseph pāpā mai tōna tere i Harmony ma te hō’ē heheura’a e fa’a’ite ra ē, tē fātata ra te Fatu i te ha’amata i te hō’ē ’ohipa māere.16 I te reira ato’a taime, ’ua pāpū mai ē, e ta’ata ’imi mau ’o Oliver i te parau mau, nō reira ’ua paraparau atu nā metua o Iosepha iāna nō ni’a i te pi’ira’a hanahana a tā rāua tamaiti.17

’Ua ’apo noa mai Oliver i tā rāua i parau, ’e ’ua hia’ai roa ’oia e tauturu i te ’ohipa ’īritira’a. Mai ia Iosepha te huru, ’aita Oliver i au maita’i roa i te mau ’ēkālesia i terā tau, ’e ’ua ti’aturi ’oia i te hō’ē Atua temeio o te heheu noa nei i tōna hina’aro i te ta’ata.18 E mea ātea rā Iosepha ’e te mau pāpa’a parau ’auro iāna, ’aita Oliver i ’ite nāhea i te tauturu atu mai te peu e fa’aea noa ’oia i Manchester.

I te hō’ē mahana i te tau fa’atupura’a rā’au, tē topa ra te ua i ni’a i te tāpo’i fare o Semita (Smith) mā, ’ua parau Oliver i te ’utuāfare ē, ’ia oti te ha’api’ira’a, ’ua hina’aro ’oia e haere i Harmony nō te tauturu atu ia Iosepha. ’Ua a’o Lucy ’e Joseph pāpā iāna ’ia ui i te Fatu ē, ’ua ti’a ānei tōna mana’o.19

I te haerera’a ’oia i tōna ro’i, ’ua pure ’ōmo’e Oliver nō te ’ite ē, e parau mau ānei tāna i fa’aro’o nō ni’a i te mau pāpa’a ’auro. ’Ua fa’a’ite te Fatu iāna i te hō’ē ’ōrama nō te mau pāpa’a parau ’auro ’e te tauto’ora’a a Iosepha nō te ’īriti i te reira. ’Ua tae mai te mana’o hau i ni’a iāna, ’ite ihora ’oia ē e hōro’a ’oia i tōna taime nō te riro ’ei pāpa’i parau nō Iosepha.20

’Aita Oliver i parau i te ta’ata nō ni’a i tāna pure. I te otira’a rā te ha’api’ira’a, ’ua reva rāua Samuel, te taea’e o Iosepha, i Harmony nā raro, hau i te tauasini maile te ātea. ’Ua to’eto’e ’e ’ua varivari te purōmu i te ua o te tau fa’atupura’a rā’au, ’e ’ua pa’ari roa te hō’ē manimani ’āvae o Oliver i te to’eto’e ’a tāpae ai rāua Samuel i te ’ūputa o Iosepha ’e Emma. ’Ātira noa atu, ’ua hina’aro roa ’oia e fārerei ia rāua ’e e hi’o ’ōna iho nāhea te Fatu e ’ohipa nei nā roto i te hō’ē peropheta taure’are’a.21


I te tāpaera’a Oliver i Harmony, mai te huru ē, nō ’ō mai ’oia. ’Ua paraparau rāua Iosepha ē pō roa atu, i te fa’aro’ora’a i tōna ’ā’amu ’e te pāhonora’a i tāna mau uira’a. E ’ite-noa-hia e fāito ha’api’ira’a maita’i tō Oliver, ’ua fāri’i ’ōhie Iosepha i tāna anira’a ’ia ’ohipa ’ei pāpa’i parau.

I muri mai i te tāpaera’a o Oliver, ’ua riro te ’imira’a i te hō’ē vāhi pāpū nō te ’ohipa ’ei hōpoi’a mātāmua na Iosepha. ’Ua ani ’oia ia Oliver ’ia pāpa’i mai i te hō’ē parau fa’aaura’a ē tē parau fafau nei ’o Iosepha e ’aufau i tōna metua ho’ovai tāne nō te fare na’ina’i i reira rāua Emma e ora ra, nā reira ato’a te fare vaira’a mā’a, te fenua fa’a’apu ’e te pape pīha’a i pīha’i iho.22 I tō rāua mana’ora’a nō te maita’i o tā rāua tamāhine, ’ua fāri’i nā metua o Emma i teie fa’aaura’a ma te parau fafau ato’a ē, e tauturu rāua i te mau ta’ata nā reira ’ia tāmarū i tō rātou mata’u ia Iosepha.23

’E i roto i terā taime, ’ua ha’amata Iosepha ’e ’o Oliver i te ’ohipa ’īritira’a. ’Ua ’ohipa maita’i rāua, e tau hepetoma, ’e pinepine Emma i roto i te hō’ē ā piha i te rave i tāna ’ohipa.24 I te tahi taime e ’īriti Iosepha nā roto i te hi’ora’a i roto i te mau ’īriti parau ’e te tai’ora’a nā roto i te reo peretāne i te mau tāpa’o i ni’a i te mau pāpa’a parau.

Pinepine ’oia i te mana’o ē, e mea nahonaho a’e e fa’a’ohipa hō’ē noa ’ōfa’i hi’o. E tu’u ’oia i te ’ōfa’i hi’o i roto i tōna tāupo’o, tu’u i tōna mata i roto i te tāupo’o ’ia pōiri ’e hi’o atu ai i ni’a i te ’ōfa’i. E ’ana’ana te ’ōfa’i i roto i te pōiri nō te heheu i te mau parau tā Iosepha e fa’ahiti, ’e e pāpa’i vitiviti Oliver i te reira.25

I raro a’e i te fa’aterera’a a te Fatu, ’aita Iosepha i ’īriti fa’ahou i te mau parau pāpa’i tei mo’e. ’Ua nu’u rā rāua Oliver i mua i roto i te pāpa’a parau. ’Ua heheu mai te Fatu ē, ’ua tūra’ira’i Sātane i te tahi mau ta’ata ’ino ’ia rave i te mau ’api, ’ia taui i te mau parau ’e ’ia fa’a’ohipa i te reira nō te fa’afēa’a i te ta’ata nō ni’a i te ’īritira’a. ’Ua ha’apāpū rā te Fatu ia Iosepha ē, ’ua fa’auru ’oia i te mau peropheta tahito tei fa’aineine i te mau pāpa’a parau ’ia tu’u ato’a atu i te tahi fa’ati’ara’a hope a’e nō te mea i mo’e.26

« E nā reira vau i te fa’aha’amā ia rātou ’o tei fa’ahuru ’ē i ta’u mau parau », ’ua parau te Fatu ia Iosepha. « E fa’a’ite atu vau ia rātou ē ’ua hau a’e tō’u pa’ari i te ’aravihi o te diabolo ra ».27

’Ua ’ana’anatae roa Oliver i te rirora’a ’ei pāpa’i parau nō Iosepha. I terā ’e terā mahana, ’ua fa’aro’o ’oia i tōna hoa i te fa’ahitira’a i te parau nō te ’ā’amu ’ātitirau ’o e piti nūna’a rahi, te mau ’āti Nephi ’e te mau ’āti Lamana. ’Ua ha’api’i ’oia nō ni’a i te mau ari’i parau ti’a ’e te mau ari’i ’ī’ino, nō ni’a i te feiā tei rave-tītī-hia ’e tei fa’aorahia, nō ni’a i te hō’ē peropheta tahito i fa’a’ohipa i te mau ’ōfa’i hi’o nō te ’īriti i te mau pāpa’a parau tei ’itehia i ni’a i te mahora tei ’ī i te mau ivi. Mai ia Iosepha te huru, ’ua riro terā peropheta e heheu parau ’e e hi’o tei ha’amaita’ihia i te hōro’a ’e te mana o te Atua.28

’Ua fa’a’ite pāpū te pāpa’a parau nō Iesu Mesia, fa’ahou ’e fa’ahou ā, ’e ’ua ’ite Oliver nāhea te mau peropheta tahito i te fa’aterera’a i te hō’ē ’ēkālesia tahito ’e nāhea te mau tāne ’e te mau vahine i te ravera’a i te ’ohipa a te Atua.

Tē vai noa ra rā tā Oliver mau uira’a nō ni’a i te ’ohipa a te Fatu, ’e ’ua hia’ai roa ’oia i te pāhonora’a. ’Ua tītau Iosepha i te hō’ē heheura’a nōna nā roto i te Urima ’e te Tumima, ’e ’ua pāhono mai te Fatu. « Mai te mea e ani mai [’oe] iā’u nei, e noa’a mai ïa ia [’oe] », ’ua parau ’oia. « Mai te mea ē e ani mai ’oe, e ’ite ïa ’oe i te mau parau ’aro, e mau mea rārahi ïa ’e te māerehia ho’i ».

’Ua a’o ato’a te Fatu ia Oliver ’ia ha’amana’o i te ’ite tāna i fāri’i hou ’a haere mai ai i Harmony, ’o tā Oliver i tāpe’a noa nōna. « ’Aore ānei au i parau fa’ahau i tō ’oe ’ā’au nō ni’a i teie nei ’ohipa ? E aha atu ā te ’ite hau a’e i tei nō ’ō mai i te Atua ra ? », ’ua ui atu te Fatu. « Nō te mea ’ia fa’a’ite atu vau ia ’oe i te hō’ē mau mea ’aore i ’itea e te ta’ata nei, e ’ere ānei ’ua noa’a ïa ia ’oe te ’ite i reira ? »29

’Ua māere roa Oliver. ’Ua fa’ati’a ihora ’oia ia Iosepha i tāna pure ’ōmo’e ’e te ’ite hanahana tāna i fāri’i. ’Aore e ta’ata e ’ite i te reira maori rā te Atua, ’ua parau ’oia, i ’ite ai ’oia i terā taime ē, e parau mau teie ’ohipa.

’Ua ho’i rāua i ni’a i te ’ohipa ’e ’ua ha’amata te mana’o o Oliver i te uiui ē, e ti’a ānei iāna ’ia ’īriti ato’a.30 Tē ti’aturi ra ’oia ē, e nehenehe tā te Atua e ’ohipa nā roto i te mau tao’a mai te mau ’ōfa’i hi’o, ’ua raverave ato’a ho’i ’oia i te rā’au fāfā pape nō te ’ite mai i te puna pape ’e te mau minero ato’a. ’Aita rā ’oia e pāpū ra, e mea nā roto ānei te mana o te Atua te rā’au i te terera’a. Tē riro noa nei te heheura’a e parau ’aro nōna.31

’Ua tu’u fa’ahou Iosepha i te mau anira’a a Oliver i mua i te Fatu, e ’ua parau te Fatu ia Oliver ē, e mana tōna ’ia noa’a te ’ite mai te peu e ani ’oia nā roto i te fa’aro’o. ’Ua ha’apāpū te Fatu ia Oliver ē, ’ua tere tāna rā’au nā roto i te mana o te Atua, mai te rā’au a Aarona i roto i te Faufa’a Tahito. ’Ei reira ’ua ha’api’i rahi atu ā ’oia ia Oliver nō ni’a i te heheura’a. « E faʼaʼite au ia ’oe i roto i tō ’oe feruriraʼa ’e i roto i tō ’oe ʼāʼau, nā roto i te Vārua Maitaʼi », tāna i parau. « Inaha, ’o teie te vārua o te heheura’a ».

’Ua parau ato’a ’oia ia Oliver ē e roa’a iāna ’ia ’īriti i te pāpa’a parau mai ia Iosepha, ’ia tūru’i noa rā ’oia i ni’a i te fa’aro’o. ’Ua parau te Fatu : « E ha’amana’o, ’aita e fa’aro’o, ’aita e ’ohipa ».32

I muri mai i te heheura’a, ’ua ieie roa Oliver ’ia ’īriti ’oia. ’Ua pe’e ’oia i te hi’ora’a o Iosepha, i te ’orera’a rā te mau parau i tae ’ōhie mai, ’ua ’ino’ino ri’i ’oia ’e ’ua ta’a ’ore ato’a.

’Ua hi’o Iosepha i tōna hoa i te tāfifira’a, ’ua aroha ’oia. Tau taime tei tītauhia nōna nō te fa’atū’ati i tōna ’ā’au ’e tōna ferurira’a i ni’a i te ’ohipa ’īritira’a, e au ra ē ’ua mana’o Oliver ē, e ’ite ’oi’oi ’oia i te rave i te reira. ’Aita te reira i nava’i nō te fāri’i i te hō’ē hōro’a pae vārua. E mea ti’a iāna ’ia aupuru i te reira ’e ’ia ha’amaita’i i te reira i roto i te tau nō te fa’a’ohipara’a i roto i te ’ohipa a te Atua.

’Āria ’ua fa’aru’e Oliver i te ’īritira’a ma te ui ia Iosepha nō te aha ’aita ’oia i manuia i te reira ’ohipa.

’Ua ui Iosepha i te Fatu. « ’Ua mana’o noa ’oe ē e hōro’a noa vau i te reira ia ’oe, ma tō ’oe mana’o ’ore maori rā ’ia ani noa mai iā’u nei », ’ua pāhono atu te Fatu. « E ’imi māite ’oe i te reira i roto i tō ’oe ’ā’au e ti’a ai ’ei reira ’oe e ani mai ai iā’u ē ’ua ti’a ānei ».

’Ua fa’aue te Fatu ia Oliver ’ia fa’a’oroma’i. « E ’ere ho’i i te mea ti’a ’ia ’īriti ’oe i te parau i teie taime nei », ’ua parau ’oia. « Te ’ohipa i fa’ata’ahia nā ’oe ’o te pāpa’ira’a ïa i te parau nā tā’u tāvini ra ’o Iosepha ». ’Ua parau fafau ’oia ia Oliver ē e noa’a iāna te tahi atu taime nō te ’īriti, i teienei rā, ’o ’oia te pāpa’i parau ’e ’o Iosepha te hi’o.33