Na’ajman ru jun li iglees
Sa’eb’ li loq’laj hu, k’utb’il chi saqen ru xtiklajik li Iglees ut k’a’ut naq aajel ru naq b’eresinb’il xb’aan ut rik’in lix wankilal li Qaawa’ Jesukristo.
K’iila chihab’ chaq, li Elder Mark E. Petersen, jun komon sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, kixtikib’ li raatin rik’in li seraq’ a’in:
“Laj Jose ut li rixaqil, li xJwana, chaab’ileb’ xch’ool; maak’a’eb’ xb’alaq’ ut tiikeb’. A’b’an, ink’a’ neke’wulak sa’ jun li iglees, ut neke’reek’a naq ak us wankeb’. Neke’xk’ut li chaab’il na’leb’ chiruheb’ lix kok’al, ut neke’xye naq ka’ajwi’ a’an li tixb’aanu raj junaq iglees choq’ reheb’.
“Neke’xye ajwi’ naq neke’raj ru li domingo re xik chi b’eek jo’ junkab’al … [ut] li xik sa’ Iglees yal tixrameb’ raj.”1
Anajwan, nawaj aatinak chirixeb’ li chaab’il kristiaan li neke’paab’an a’ut ink’a’ chik neke’xik malaj neke’tz’aqon sa’ lix igleeseb’.2 Naq ninye “iglees,” yookin ajwi’ chixyeeb’al sinagoga, mezquita, malaj yalaq ch’uut chi paab’aal. Yoo qak’a’uxl xb’aan naq kub’enaq chik rajlankileb’ li neke’wulak sa’ chixjunileb’ li ch’uut chi paab’aal, sa’ li tenamit a’in.3 Wi taqakanab’ roxloq’inkileb’ li qa’iglees, xiwxiwaq li qawanjik sa’ musiq’ej, ut xmaak naq naab’aleb’ neke’xnajtob’resi rib’ rik’in li Dios, nak’osman xk’ihaleb’ li rosob’tesihom choq’ reheb’ li qatenamit.
Li xik ut tz’aqonk sa’ jun li iglees nokoxtenq’a chi usaak sa’ qayu’am ut sa’ xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in. Sa’ jun iglees nak’utman chiqu chan ru taqayu’amiheb’ li na’leb’ re li evangelio. Naqatzol qib’ chiqib’il qib’. Jun chaab’il eetalil jwal nimaq xmetz’ew chiru yal aatinak. Li wank rik’ineb’ kristiaan neke’xwotz li naqapaab’ nokoxkawob’resi. Naq nokoxik ut nokotz’aqon sa’ li iglees, jo’ naxye li Santil Hu, “kemb’il sa’ komonil”4 li qach’ool.
I.
Eb’ li loq’laj hu k’eeb’il reheb’ laj Kristiano xb’aan li Dios sa’ li Santil Hu ut sa’ li k’utb’esinb’il na’leb’ re li qakutankil neke’xk’ut chi saqen ru naq na’ajman ru jun li iglees. Sa’ ka’b’ichal neke’xk’ut naq li Jesukristo kixk’uub’ jun li iglees, ut kiraj naq jun li iglees tixb’aanu lix k’anjel chirix naq taakamq. A’an kixb’oqeb’ li Kab’laju chi Apostol ut kixk’e wankilal ut laaw reheb’ re te’xb’eresi. Li Santil Hu naxk’ut naq li Kristo a’an “xjolomil li Iglees”5 ut naq ke’xaqab’aak aj k’anjel re xtz’aqob’resinkil ruheb’ laj santil paab’anel, re xb’aanunkil lix k’anjel li paab’aal, ut re “xkab’lankil lix tz’ejwal li Kristo.”6 Ch’olch’o ru li Santil Hu chirix xtiklajik li iglees ut k’a’ut naq na’ajman ru anajwan.
Wankeb’ li neke’xye naq xik sa’ iglees moko natenq’an ta. Neke’xye, “Maak’a’ xintzol anajwan” malaj “Maa’ani x’aatinan we” malaj “Xrahob’tesiik inch’ool.” Moko us ta naq lix rahil qach’ool tooxnajtob’resi rik’in lix tzol’leb’ li Kristo, li kixk’ut chiqu naq tootenq’anq, ut ink’a’ naq yal tootenq’aaq.7 Rik’in li na’leb’ a’in sa’ qak’a’uxl, jun chik komon kixch’olob’ k’a’ut naq nawulak sa’ li Iglees:
“Junxil chaq xinjal inna’leb’ chirix li xik sa’ li iglees. Ink’a’ chik ninxik chixsik’b’al usilal choq’ we, choq’ reheb’ b’an li was wiitz’in. Nink’e xsahileb’ xch’ool li xjunes chunchuukeb’, nink’e xsahil k’ulunik laj ula’, … nink’e wib’ chi k’anjelak. …
“Chi k’osb’il ru, ninxik sa’ iglees rajlal xamaan re tink’anjelaq, ink’a’ re naq maak’a’ tinb’aanu, ut re naq tinchaab’ilob’resi xyu’ameb’ li was wiitz’in.”8
Li Awa’b’ej Spencer W. Kimball kixye naq “ink’a’ nokowulak sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak re tooninq’ehinq chi moko yal re ta tootzole’q. Nokoxik b’an re xloq’oninkil li Qaawa’. A’an li qateneb’ankil chiqajunjunqal. … Wi li k’anjel a’an jun b’ayok-ib’ choq’ aawe, laa’at xattz’eqok. Maajun naru chi loq’onink aawuuchil; tento naq laa’at taawoyb’eni li Qaawa’.’9
Li xik sa’ iglees naru tixte li qach’ool ut tixsantob’resi li qaam.
Sa’ jun iglees ink’a’ nokok’anjelak qajunes qib’ malaj a’ yaal jo’ naqaj. Chi kok’ aj xsa’ nokok’anjelak sa’ komonil. Sa’ li k’anjel naqataw chan ru numtaak sa’ xb’een li nimank-ib’ wan sa’ li qakutankil. Li k’anjelak sa’ iglees nokoxtenq’a chi numtaak sa’ xb’een li q’etq’etil li naxram qak’iijik sa’ musiq’ej.
Wan xkomon chik li chaab’ilal naqak’ul, li tinwotz sa’ junpaat. Sa’ li iglees nokowan rik’ineb’ chaab’il kristiaan li neke’xyal xq’e chi k’anjelak chiru li Dios. A’in naxjultika qe naq moko qajunes ta wanko sa’ li qapaab’aal. Ak qe naq naqaj ru wank rik’ineb’ li qech kristiaanil, ut jwal chaab’il li komonil sa’ li iglees, choq’ qe ut choq’ reheb’ li qochb’een ut li qakok’al. Chi maak’a’ li komonil a’an, ut chi maak’a’ xkomonileb’ li kok’al rik’ineb’ lix na’ xyuwa’, jwal ch’a’aj chiruheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej xk’iresinkileb’ li kok’al sa’ lix paab’aaleb’.10
II.
Toj anajwan, yookin chi aatinak chirix chixjunileb’ li iglees. Anajwan tin’aatinaq chirix li komonil, li xik, ut li tz’aqonk sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.
Laa’o naqach’olob’ xyaalal naq sa’eb’ li loq’laj hu, re najter kutan ut re qakutan, k’utb’il chi saqen ru xtiklajik li Iglees ut k’a’ut naq aajel ru naq b’eresinb’il xb’aan ut rik’in lix wankilal li Qaawa’ Jesukristo. Naqach’olob’ ajwi’ xyaalal naq kik’ojob’aak wi’chik lix Iglees li Jesukristo re xk’utb’al lix tz’aqalil lix tzol’leb’ ut re xk’anjelankil rik’in lix tijonelil li Kristo li k’ojob’anb’il k’anjel li tento taqak’ul re ok sa’ li rawa’b’ejihom li Dios.11 Eb’ li komon li ink’a’ neke’wulak sa’ Iglees ut neke’xsik’ li musiq’ejil xjuneseb’ rib’ neke’xjach rib’ rik’in li k’a’ru aajel ru sa’ li evangelio: lix wankil ut li rosob’tesihom li tijonelil, lix tz’aqalil li tzol’leb’ k’ojob’anb’il wi’chik, ut li wankilal chixyu’aminkil li tzol’leb’ a’an. Nasach chiruheb’ xk’ulub’ileb’ chi wank sa’ jun junkab’al chi junelik q’e kutan.
Li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik nokoxtenq’a ajwi’ chi k’iik sa’ musiq’ej. Li k’iik naraj naxye jalaak. Sa’ musiq’ejil, naraj naxye xjalb’al qak’a’uxl ut xjilosinkil qib’ rik’in li Qaawa’. Sa’ li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik wan li tzol’leb’, li na’leb’, ut eb’ li kristiaan li nokohe’xtenq’a chixjalb’al qak’a’uxl. Sa’ ajwi’ li ch’utam re tz’ilok-ix, ink’a’ neke’xsik’ xk’eeb’al qatojb’a-maak, jo’ sa’ li raqb’a-aatin. Li ch’utam b’ar wi’ na’uxman aatinak chirix xpaaltil junaq komon nokohe’xtenq’a chixk’ulb’al li uxtaan ut lix kuyb’al qamaak sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.
Li musiq’ejil sa’ junesal ink’a’ rajlal naru tooreek’asi chi moko tixk’e qahoonal chi k’anjelak chiru qas qiitz’in jo’ naru tixb’aanu li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik. Naqak’e reetal lix yaalal li na’leb’ a’in rik’ineb’ li saaj winq ut ixq ut eb’ li tiix li neke’mayejak re k’anjelak jo’ misioneer. Neke’k’anjelak jo’ misioneer chiruheb’ li kristiaan ink’a’ neke’xnaw ru sa’eb’ li najtil na’ajej moko xe’xsik’ ta ru. Naqak’e ajwi’ reetal a’in rik’ineb’ li komon li neke’k’anjelak sa’ “xk’anjel li santil ochoch” jo’ naqaye re. Moko truuq ta chi b’aanumank li k’anjel a’an chi ink’a’ raj tenq’anb’il, k’uub’anb’il ut b’eresinb’il xb’aan li Iglees.
Lix paab’aal ut lix k’anjeleb’ li qakomon sa’ li Iglees naxk’ut chiruheb’ chan ru k’anjelak sa’ komonil re xtenq’ankil k’iila kristiaan. Us ta a’an xna’leb’ li ruchich’och’ anajwan, li ani nak’anjelak sa’ junesal moko naru ta chixtawb’al xna’leb’ ut chi k’iik chi jo’ka’in. Sa’ eb’ li qateep, noko’aatinak ut nokok’anjelak rik’ineb’ li kristiaan li maare ink’a’ xqanaw raj ru, li neke’xk’e qana’leb’ ut neke’xyal qix.
Nokoxtenq’a chixtzolb’al li musiq’ejil na’leb’ jo’ li rahok, li uxtaanank, li kuyuk maak, ut li oyb’enink, ut nokoxtenq’a ajwi’ chixtzolb’al chan ru k’anjelak sa’ komonil rik’ineb’ li ani jalaneb’ chiqu laa’o. Li na’leb’ a’in ak naxtenq’aheb’ k’iila komon, ut naab’aleb’ li ch’uut neke’osob’tesiik naq neke’tz’aqon. Nawb’ileb’ ru laj santil paab’anel xb’aan xseeb’aleb’ chi jolomink ut chi junajink. Kitikla a’an rik’ineb’ laj pahol b’e li ke’wulak sa’ rokeb’ saq’e re li Estados Unidos ut ke’ok chi k’anjelak chi maak’a’ xq’etq’etileb’ re te’usaaq chixjunil.
Re xb’aanunkileb’ li ninqi k’anjel re tenq’ank as iitz’inb’ej, tento naq wan ani naxch’utub’ ut naxb’eresi k’iila kristiaan. Li Iglees naxb’aanu a’in rik’ineb’ lix ninqi k’anjel re tenq’ank chiru li ruchich’och’. Naxk’e xk’anjeleb’aaleb’ li tzoleb’aal ut li b’anleb’aal, naxk’e xtzakemq li te’tz’okaaq, naxtenq’aheb’ laj refugiado, naxtenq’aheb’ li wan sa’ li k’aytesink-ib’, ut wan xkomon chik. Nawb’ileb’ ru li qakomon re li Iglees xb’aan li tenq’ank neke’xk’e sa’ Manos que ayudan. Li wank sa’ li Iglees nokoxtenq’a chi k’anjelak sa’ komonil chi jo’ka’in. Eb’ li komon neke’xtoj ajwi’ li mayej re kuyuk sa’ re xtenq’ankileb’ li neb’a’ sa’ xyanqeb’.
Rochb’een li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil naxk’e li Musiq’ej reheb’, li qakomon li neke’wulak sa’ iglees neke’usilaak ajwi’ xb’aan ruuchinihom li evangelio, jo’ li osob’tesiik xb’aan xyu’aminkil li Aatin re Chaab’il Na’leb’, ut li usaak sa’ tib’elej ut sa’ musiq’ej li yeechi’inb’il reheb’ li neke’xpaab’ li chaq’rab’ re lajetqil. Osob’tesinb’ilo ajwi’ xb’aan xna’leb’eb’ laj jolominel li musiq’anb’ileb’.
Li q’axal nim, a’aneb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil li aajeleb’ ru sa’ li junelik q’e kutan, jo’ li loq’laj wa’ak naqak’ul rajal xamaan. Li k’ojob’anb’il k’anjel q’axal nim sa’ li Iglees a’an li junelikil sumwank re li sumlaak, li nokoxtenq’a chi wank rik’in li qajunkab’al chi junelik. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut li na’leb’ a’in chi chaab’il. A’an kixye: “Moko naru ta naq yal toopatz’oq re toosutq’iiq rik’in li Dios. Tento te’qapaab’ li chaq’rab’ li nak’eeman wi’ [li usilal a’an].”12
Jun reheb’ li chaq’rab’, a’an li loq’onink sa’ li iglees chiru li hilob’aal kutan.13 Li loq’onink ut li xk’anjelankil li junelikil na’leb’ nokoxjilosi rik’in li Dios ut naxnimob’resi li qaseeb’al chi rahok. Laj Parley P. Pratt, jun reheb’ li apostol sa’ xtiklajik li jun k’ojlajik a’in, kixye li kireek’a naq li profeet aj Jose Smith kixch’olob’ li na’leb’ a’in: “Xweek’a naq li Dios a’an lin choxahil Yuwa’ chi yaal; naq li Jesus a’an li was, ut naq li wixaqil a’anaq li wochb’een chi junelik: jun anjel aj k’anjelanel li chaab’il xch’ool, k’eeb’il we re xk’ojob’ankil inch’ool, jun koroon re loq’alil chi junelik. Xinru anajwan chi rahok rik’in li musiq’ej ut rik’in ajwi’ innawom.”14
Ninjultika eere naq ink’a’ naqak’oxla naq ka’ajwi’ rik’in jun li iglees naru nab’aanuman li us. Chi maak’a’ lix igleeseb’, naqileb’ k’iila millon chi kristiaan li neke’tenq’an ut neke’xb’aanu k’iila chaab’il k’anjel. Sa’ junjunqal, neke’tz’aqon ajwi’ laj santil paab’anel aran. Naqileb’ li k’anjel a’an jo’ xk’utb’esihom li junelikil yaal naq “li Musiq’ej naxk’e saqen re li junjunq chi winq li nachal sa’ li ruchich’och’.”15
Us ta neke’ux k’iila chaab’il k’anjel chi maak’a’ jun iglees, lix tz’aqalil li tzol’leb’ ut eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al neke’tawman ka’ajwi’ sa’ li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik. Jo’kan ajwi’, li wulak sa’ iglees naxk’e qametz’ew ut naxnimob’resi li qapaab’aal naq nokowan rik’ineb’ li qech aj paab’anel ut nokoloq’onin sa’ komonil rik’ineb’ li neke’xyal ajwi’ xq’e chi kanaak sa’ xb’ehil li sumwank ut chixtaaqenkil li Kristo. Nintz’aama naq xaqxooqo chiqajunilo sa’ li Iglees naq yooqo chixsik’b’al li junelik yu’am, li maatan q’axal nim naxk’e li Dios, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.