Li kanab’ank-ib’ rajlal ut rik’in kawilal
Xkanab’ankil qib’ chiru li Qaawa’ naraj ajwi’ naxye naq taqakanab’ qib’ chiru lix hoonal ut na’ajman naq wanq qakuyum ut li kuyuk li naxq’axeb’ ru li kaq-sut-iq’ re li yu’am.
Chiru lix mision aran Africa, li qalal laj Dan kixnumsi jun nimla yajel ut kiwan sa’ jun b’anleb’aal li wan b’ayaq xneb’a’il. Naq xink’ul li xb’een tz’iib’anbil hu chirix xnumik lix yajel, xqanaw naq luktajenaqaq lix ch’ool; a’b’anan a’an kixtz’iib’a, “Us ta wankin chaq sa’ li b’anleb’aal b’ar wi’ yookeb’ inb’anb’al, xweek’a chaq tuqtuukilal sa’ li waam. Maajun sut week’ahom chaq xnimal ru xsahil inch’ool li kikana wik’in ut li naxk’e xkawil inch’ool chixnumsinkil li ch’a’ajkilal sa’ lin yu’am.”
Naq li wixaqil ut laa’in xqil li tz’iib’anbil hu a’an, kooxnujob’resi li sahil ch’oolejil. Sahil ch’oolejil li nakana ut wankilal re xnumsinkil li ch’a’ajkilal. Maajun sut qab’ihom xch’olob’ankil li sahil ch’oolejil chi jo’kan, a’b’an li raatin naxye chaq li yaal. Naqanaw naq li sahil ch’oolejil kixch’olob’ moko ka’aj ta wi naq kisaho’ xch’ool, ut moko jun taqsinb’il ch’oolej, a’an b’an jun tuqtuukilal ut jun sahil ch’oolej li naqeek’a naq naqaq’axtesi qib’ chiru li Dios ut naqakanab’ qib’ chiru a’an sa’ chixjunil li k’a’aq re ru.1 Laa’o ajwi’ xqanumsi chaq li hoonal b’ar wi’ li Dios ki’aatinak tuqtuukilal sa’ li qaam ut kooxk’e chi yo’onink rik’in li Kristo, us ta yooko chixnumsinkil li ch’a’ajkilal ut li ink’a’ naxk’ojob’ qach’ool.2
Laj Lehi naxk’ut naq wi laj Adan ut li xEva ink’a’ raj ke’t’ane’ “ke’kana raj chi maak’a’ neke’xnaw, ink’a’ raj ke’wan xsahileb’ xch’ool, xb’aan naq ink’a’ raj ke’xnaw ru li rahilal; …
“Aʼbʼanan kʼehomaq reetal, xbʼaanuman chixjunil li kʼaʼaq re ru saʼ lix chaabʼilal xnaʼlebʼ li nanawok re chixjunil li kʼaʼaq re ru.
“Laj Adan kitʼaneʼ re naq teʼwanq li winq; ut nekeʼwan li winq re naq teʼwanq xsahilebʼ xchʼool.”3
Sa’ jalan chik aatin, eb’ li ch’a’ajkilal ut li rahil ch’oolejil nokohe’xkawresi re taqeek’a li sahil ch’oolejil wi naqakanab’ qib’ chiru li Qaawa’ ut chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ qe. Jun aj tz’iib’ahom utz’u’ujinb’il aatin li kiwan chaq sa’ li oxlaju cient chihab’ naxch’olob’ li yaal a’an chi chaq’al ru: “Li yot’e’k ch’oolej tatxkawresi chixk’ulb’al li sahil ch’oolejil. Rik’in xuwajel sachok tixk’am chixjunil li k’a’ru wan sa’ laa yu’am re naq li ak’ sahil ch’oolejil taaruuq chixtawb’al xna’aj. Naxchiq’chiq’i li chaqi xaq reheb’ li ruq’ laa waam re naq sa’ xna’aj te’ninqanq li xaq ak’ ut rax ru. Tixmich’eb’ lix xe’el li wan xchuhil re naq eb’ li ak’ xe’el, muqmuukeb’ chirub’el, te’wanq xna’aj re te’nimanq. Maak’a’ naxye naq li yot’e’k li naxchiq’chiq’i laa waam, eb’ li k’a’aq re ru li q’axal chaab’ilaq wi’chik te’wanq sa’ xna’aj.”4
Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut, “Li sahil ch’oolejil naxk’e a’an wan chi junelik, xyeeb’al qe naq li “qatawasinkil yal chiru jun ch’ina k’amok taawanq” [Tzol’leb’ ut Sumwank 121:7] ut taaq’axtesiiq choq’ re qatenq’ankil.”5 Lix yalb’al qix ut li qach’a’ajkilal naru te’xk’e xna’aj li sahli ch’oolejil q’axal nim.6
Li chaab’il esilal re li evangelio moko a’aneb’ ta jun yeechi’ihom re jun yu’am b’ar wi’ maa’ka’ li yot’e’k ut li rahil ch’oolejil, a’b’an jun yu’am nujenaq rik’in ajom ut eetalil: jun yu’am b’ar wi’ naq li yot’e’k ut li ch’a’ajkilal “sub’b’il rib’ sa’ sahil ch’oolejil chirix li Kristo.”7 Li Kolonel kixye, “Sa’ li ruchich’och’ teek’ul li rahilal: a’b’anan kawaq eech’ool; Laa’in xinq’ax ru xwankil li ruchich’och’.”8 Lix evangelio a’an jun esil re yo’onink. Li yot’e’k, rochb’een li yo’onink chirix li Jesukristo, naxk’am chaq li yeechi’ink re jun sahil ch’oolejil li nakana.
Li esil chirix lix b’eenikeb’ laj Jaredita sa’ li yeechi’inb’il ch’och’ naru tooxtenq’a jo’ jun jaljookil ru aatin chirix li qab’eenik chiru li ruchich’och’il yu’am. Li Qaawa’ kixyeechi’i re li ras laj Jared ut re lix tenamit ajwi’ naq a’an yooq chi xik “chiruheb’ sa’ jun ch’och’ li sik’b’il ru sa’ xb’een chixjunileb’ li ch’och’ sa’ li ruchich’och’.”9 Kixtaqlaheb’ naq te’xyiib’eb’ li k’amonel jukub’ ut a’aneb’ ke’ok chi k’anjelak chi tiikeb’ xch’ool chixpaab’ankil ut xtaaqenkil lix taql li Qaawa’. A’b’anan, naq yookeb’ chixb’aanunkil a’an, li ras laj Jared ki’ok chi wank xk’a’uxl chirix chan ru kixye li Qaawa’ naq te’xyiib’eb’ li jukub’. A’an ki’elajin:
“At Qaawa’, kinb’aanu li k’anjel li kinaataqla wi’, ut keb’inyiib’ li k’amonel jukub’ jo’ chanru kinaab’eresi.
“Kʼe ut reetal, at Qaawaʼ, saʼebʼ aʼan maakʼaʼ li saqen.”10
“Ma tohaakanab’ chixq’axb’al li nimla ha’ a’in sa’ q’ojyin?”11
Ma eehoyom jun sutaq lee raam chiru li Dios chi jo’ka’in? Naq nekeyal eeq’e chiwank jo’ li Qaawa’ naxtaqla ut li k’a’ru us nekeraj ink’a’ na’uxman, ma xepatz’ eerib’ ma texb’eeq sa’ li yu’am a’in sa’ xyi li aak’ab’?12
Li ras laj Jared kixye ajwi’ jun chik ch’a’ajkilal jwal nim ru chirix naq ink’a’ te’ruuq chixkolb’aleb’ xyu’am sa’eb’ li k’amonel jukub’. A’an ki’elajin, “Ut jo’kan ajwi’ too’oso’q, xb’aan naq sa’eb’ a’an maak’a’ k’a’ru toomusiq’aq wi’, ka’ajwi’ li iq’ li wan chixsa’.”13 Ma ak xek’ul jun sutaq naq, xb’aan lix ch’a’ajkilal li yu’am, ink’a’ nekexru chi musiq’ak ut xepatz’ eerib’ ma texruuq chixkolb’al lee yu’am sa’ li kutan a’an ut, q’axal wi’chik, chi sutq’iik sa’ lee choxahil junkab’al?
Chirix naq li Qaawa’ kixtenq’a li ras laj Jared chixtuqub’ankileb’ li junjunq xk’a’uxl, kixch’olob’, “Xb’aan naq moko texruuq ta chixq’axb’al ru li nimla chamal ha’ a’in, ka’ajwi’ wi nekexinkawresichiru lix b’oolam li palaw, ut li iq’ li xikenaq, ut li b’uut’iha’ li taachalq.”14
Li Qaawa’ kixye chi saqen ru naq eb’ laj Jaredita ink’a’ te’ruuq chi wulak sa’ li yeechi’inb’il ch’och’ chi maak’a’ xtenq’ a’an. A’an sa’ xjuneseb’ moko te’ruuq ta chixb’aanunkil, ut te’ruuq chixq’axb’al lix nimal ru xchamal li ha’ ka’ajwi’ wi neke’xkanab’ rib’ chiru a’an. Chanchan naq li k’a’ru ke’xk’ul ut lix k’utum li Qaawa’ choq’ re kixnimob’resi lix paab’aal li ras laj Jared ut kixkawob’resi li rilom b’ar wi’ wan a’an.
K’eehomaq reetal chan ru naq eb’ lix tij kixjal lix patz’om ut xk’a’uxl rik’in aatin re paab’aal ut xkanab’ankil rib’ chiru.
“Ut ninnaw, at Qaawaʼ, naq wan anchal aawankilal, ut nakatru chixbʼaanunkil joʼ kʼihal li nakawaj choqʼ re xchaabʼilal li winq; …
“Kʼe reetal, at Qaawaʼ, nakatru chixbʼaanunkil aʼin. Naqanaw naq nakatru chixkʼutbʼal xnimal ru li wankilal, li chanchan yal kaʼchʼin chiru xkʼaʼuxlebʼ li winq.”15
Tz’iib’anb’il naq, chirix naq eb’ laj Jaredita “ke’ok sa’eb’ … lix jukub’, ut ke’ok chi b’eek chiru palaw, ut ke’xk’e rib’ sa’ ruq’ li Qaawa’ lix Dios.”16 Xk’eeb’al rib’ sa’ ruq’ naraj naxye xkanab’ankil qib’ chiru malaj xq’axtesinkil qib’. Eb’ laj Jaredita moko ke’ok ta sa’eb’ li k’amonel jukub’ xb’aan naq neke’xnaw chi tz’aqal re ru chan ru te’wanq chiru xnumik li nimla palaw. Ke’xb’aanu b’an xb’aan naq ke’xtzol xkanab’ankil rib’eb’ rik’in lix wankilal, lix chaab’ilal, ut li ruxtaan li Qaawa’ ut jo’kan naq ke’wan xch’ooleb’ chixkanab’ankil rib’ chiru li Qaawa’, rochb’eeneb’ li xkab’ rix xch’ooleb’ ut lix xiweb’ li ke’wan chaq rik’ineb’.
Toje’, li qimam, laj Abe xk’ab’a’, kixuwak chi xik sa’ jun li carrusel sa’ xb’een jun xul na’eek’an. Kiraj chunlaak sa’ xb’een jun xul li ink’a’ na’eek’an. Lix na’chin kixq’unb’esi xch’ool ut kixye naq sa taawanq, jo’kan naq kixkanab’ rib’ chiru ut ki’ok. Toja’ naq kixye, chi se’se ru, “Naweek’a naq moko sa ta wankin, a’b’an sa wankin.” Maare a’in li ke’reek’a laj Jaredita. Wan naq xiwxiw b’ayaq xkanab’ankil qib’ chiru li Dios, a’b’an taachalq li sahil ch’oolejil.
Li xnumsinkil li nimla ha’ maak’a’jo’ lix ch’a’ajkilal choq’ reheb’ laj Jaredita. Xb’aan naq k’iila sut ke’sub’e’ sa’ xchamal li palaw “xb’aan li tzuulil b’oolam li neke’pujujnak sa’ xb’eeneb’.”17 A’b’anan tz’iib’anb’il naq, “li iq’ maajun wa kixkanab’ apunk sa’ xjayal li yeechi’inb’il ch’och’.”18 Us ta k’a’jo’ xch’a’ajkilal xtawb’al ru, a’ tz’aqal eb’ li hoonal sa’ li yu’am b’ar wi’ naq eb’ li iq’ neke’apunk chi kaw ut li palaw tz’aj ru, naru naqak’ul xk’ojob’ankil qach’ool sa’ xnawb’al naq li Dios, sa’ lix chaab’ilal li maak’a’ rosojik, junelik nokoxtiikisi re naq toowulaq sa’ li qochoch.
Ut li esil tz’iib’anb’il toj naxye, “Ut chi joʼkan keʼtiikisiik; ut maajun josqʼ aj xul re palaw kiru chi toqok rehebʼ, chi moko nimla kar li kiru chi rahobʼtesink rehebʼ; ut kiwan xsaqenkilebʼ rajlal; saʼ xbʼeen li haʼ joʼ ajwiʼ rubʼel li haʼ.”19 Wanko sa’ jun ruchich’och’ b’ar wi’ eb’ li josq’ b’oolam li nakamsink, eb’ li yajel sa’ tib’elej ut sa’ k’a’uxlej, ut eb’ li yalok-ix ut eb’ li jar paay chi ch’a’ajkilal nokohe’xten. A’b’anan rik’in li paab’aal chirix li Jesukristo ut naq naqak’e qach’ool chixkanab’ankil qib’ chiru, laa’o ajwi’ naru taawanq li saqen rajlal sa’ xb’een malaj chirub’el li ha’. Naru naq wanqo sa’ xyaalalil naq li Dios maajo’q’e tixkanab’ qatiikisinkil sa’ li qachoxahil ochoch.
Naq neke’chiq’chiq’iik chaq sa’eb’ li jukub’, eb’ laj Jaredita “nekeʼbʼichan re xnimankil ru li Qaawaʼ; … ut neke’bʼantioxink ut neke’xnima ru li Qaawaʼ chiru chixjunil li kutan; ut naq kiʼok qʼojyin, inkʼaʼ keʼxkanabʼ xnimankil ru li Qaawaʼ.”20 Neke’reek’a xsahil xch’ooleb’ ut xb’antioxihomeb’ us ta toj wankeb’ sa’ xyi li ch’a’ajkilal. Toj maji’ neke’wulak sa’ li yeechi’inb’il ch’och’, a’b’an nasaho’ xch’ooleb’ xb’aan li xkanab’ankileb’ rib’ chiru li Qaawa’ rajlal ut rik’in kawilal.21
Eb’ laj Jaredita ke’tiikisiik sa’ xb’een li ha’ chiru oxib’ cient rik’in kaahib’ roxk’aal kutan.22 Ma naru nekek’oxla sa’ lee k’a’uxl a’an? Xkanab’ankil qib’ chiru li Qaawa’ naraj ajwi’ naxye naq taqakanab’ qib’ chiru lix hoonal ut na’ajman naq wanq qakuyum ut li kuyuk li naxq’axeb’ ru li kaq-sut-iq’ re li yu’am.23
Sa’ rosojik, eb’ laj Jaredita “ke’wulak sa’ xmaril li yeechi’inb’il ch’och’. Ut chirix naq keʼxkʼe li roq saʼ xbʼeen xmaril li yeechiʼinbʼil chʼochʼ keʼxkubʼsi ribʼebʼ chiru lix bʼeen li chʼochʼ, ut keʼxtuulanobʼresi ribʼebʼ chiru li Qaawaʼ, ut keʼel xyaʼalebʼ ru xbʼaan xsahilebʼ xchʼool chiru li Qaawaʼ, xbʼaan xkʼihal lix qʼunil uxtaan saʼ xbʼeenebʼ.”24
Wi tiik li qapaab’aal chixk’uulankil li qasumwank, laa’o ajwi’ toowulaq chi kolb’il sa’ li qochoch sa’ jun kutan, taqakut qib’ chi ch’och’ chiru li Qaawa’ ut taa’elq xya’al qu xb’aan xsahil qach’ool xb’aan xk’ihal lix q’unil uxtaan sa’ li qayu’am, chiru ajwi’ li yot’e’k ch’oolej li ke’xkanab’ xna’aj choq’ reheb’ lix nimal ru sahil ch’oolejil.25
Ninch’olob’ xyaalal naq wi naqaq’axtesi qib’ chiru li Qaawa’ ut naqasik’ xkanab’ankil qib’ chiru chi rajlal ut chi keeb’il qach’ool chiru li Jesukristo chixnumsinkil li ch’a’ajkilal ut chirix lix choxahil ajom sa’ li yu’am, a’an tooxk’aak’ale, taa’aatinaq tuqtuukilal sa’ li qaam, ut tixk’e chiqayo’oni naq sa’ xk’ab’a’ a’an tookole’q.”26
Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesus a’an li Kristo. A’an lix yo’leb’aal chixjunil li sahil ch’oolejil.”27 Tz’aqal li rusilal, ut kaw xmetzʼew chi kolok.28 A’an lix saqen, lix yu’am, ut lix yo’onihom li ruchich’och’.29 A’an ink’a’ tixkanab’ naq too’oso’q.30 Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.