2021
Ko Hono Vahevahe ʻo e Meʻaʻofa Kilisimasí
Tīsema 2021


“Ko Hono Vahevahe ʻo e Meʻaʻofa Kilisimasí,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Tīsema 2021.

Ko Hono Vahevahe ʻo e Meʻaʻofa Kilisimasí

ʻOfa—Vahevahe—Fakaafeʻi

Ko hono vahevahe ʻo e meʻaʻofa ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻi ha ngaahi founga angamaheni mo fakanatulá, ko e taha ia ʻo e ngaahi founga ʻe lava ke ke kau ai ʻi he ngāue maʻongoʻonga taha ʻi he māmaní.

ʻĪmisi
ʻAloʻi

Tā valivali ʻe Michael Malm

Ko e ʻaloʻi, moʻui, ngaahi akonaki, Fakalelei, mo e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ʻi he ngaahi meʻaʻofa Kilisimasi kotoa pē. ʻOku ʻomi ʻe Heʻene ongoongoleleí ʻa e fiefiá ki he māmaní. ʻOku hanga ʻe hoʻo ʻofa ki he ʻOtuá mo e niʻihi kehé1 ʻo fakaʻaiʻai ke ke fehuʻi loto pē, “Te u lava fēfē nai ʻo vahevahe fiefia ʻa e meʻaʻofá ni mo e māmaní?”

Ko e Fili mei ha Lisi Meʻakaí

Kuó ke ʻosi ʻalu nai ki ha falekai ʻoku ʻikai ke ke ʻiloʻi ha niʻihi ʻo e meʻakai ʻi he lisi meʻakaí? Naʻá ku ʻalu mo hoku uaifí ʻi he 2018, ki ha falekai ʻi ʻOsaka, Siapani. Naʻe lahi ha ngaahi meʻa ke fili mei ai ʻi he lisi meʻakaí, pea ko e lahi tahá naʻe ngali kehe ia kiate kimaua. Naʻe fili ʻe ha tokotaha ʻi heʻemau kulupú ʻa e kalamalí (ngūfeke). Ka naʻe ʻikai ke u saiʻia ʻi he kalamalí, ko ia naʻá ku fili leva ha meʻa kehe. Naʻe fili ʻe he tokotaha kotoa pē ha meʻa kehekehe mei he lisí. Naʻa mau saiʻia kotoa ʻi heʻemau meʻakaí he naʻa mau takitaha fili ha meʻakai naʻe ngali ifo kiate kimautolu.

ʻE lava ke hangē hono vahevahe ʻo e meʻaʻofa ʻo e ongoongoleleí ko e kai ʻi ha falekaí. ʻOku ʻi ai ha ngaahi founga lahi ʻoku lava ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí pe fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke nau fakahoko ha meʻa te ne langaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí.

ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke fakahoko ʻe ha taha ʻa e meʻa kotoa pē.

ʻE lava ʻe he tokotaha kotoa pē ʻoku loto-fiemālié ʻo fakahoko ha meʻa.

ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke fakahoko ʻe ha taha ha meʻa ʻoku ʻikai ke ne fili ki ai.

ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ke kai kalamali tukukehe kapau ʻokú ke saiʻia ai. (ʻI he hili ʻeku ʻahiʻahiʻi e kalamali faka-Siapani ne tōtōatú, kuó u saiʻia ai.) Te ke lava ʻo fili ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau ako fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻi ha ngaahi founga ʻoku fakafiemālie mo fakanatula kiate koe, ʻo fakaʻaongaʻi ho ngaahi talēnití mo e meʻa te ke malavá. ʻE ʻalu pē taimí mo hoʻo ʻiloʻi ʻoku toe lahi ange e ngaahi meʻa ʻoku fakafiemālié.

Ko Hoʻo Lisi ki he Founga Vahevahé

Sai, te ke kamata fēfē leva? Faʻu ha “lisi” ʻo e ngaahi founga te ke lava ʻo vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí pe ngaahi fakaafe te ke lava ʻo fakahokó. ʻOku totonu ke kehekehe ʻeni mei he founga faingofuá (hangē ko ʻeku kai pateta fakapaku peke ʻaki e temata sōsí, ʻa ia kuó u saiʻia maʻu pē ai) ʻo aʻu ki he founga faingataʻá (hangē ko ʻeku kai kalamalí, ʻa ia naʻe ʻikai ke u tomuʻa saiʻia aí).

Faʻu hoʻo lisí mo ho fāmilí, fakataha alēlea fakauooti ʻa e toʻu tupú, kōlomú, pe kalasí. ʻAi ke ke mohu founga! Feinga ke ke fakakaukau ki ha founga ʻe 101 te ke lava ʻo vahevahe pe fakaafe ai. Fakaʻaliʻali hoʻo lisí ʻi hoʻo kalasi ʻi he Kau Finemuí pe kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. ʻE lava ke fili ʻe he tokotaha kotoa ha meʻa ʻe taha pe ua ʻoku fakanatula ke nau fakahoko. ʻE fakafiefia hono aleaʻi e meʻa naʻe hoko hili hono fakahoko ʻe he tokotaha takitaha ʻenau ʻekitivitī ne filí. Ko e ngāueʻi hoʻo filí ko e ngāue ia ʻi he tui, pea ʻe tokoniʻi koe ʻe he ʻOtuá ʻi Heʻene ngāué.

Naʻá ku faʻu pē ʻe au ʻeku lisi ki he ngaahi founga ke vahevahe ai ʻa e meʻaʻofa ʻo e ongoongoleleí. Hili hoʻo sio ki heʻeku lisí, fakafika ia mei he faingofua tahá ki he faingataʻa taha ke ke fakahokó.

  • Fakahā ki hao maheni ko ha mēmipa koe ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

  • Ui ʻa e Siasí ko “hoku Siasí.”

  • Talanoa ʻi ha miniti ʻe tolu mo ha faifekau ʻoku ʻikai ko ʻene lea fakafonuá ʻa hoʻo lea fakafonuá pea tokoni ʻi he puʻaki leá pe kalamá.

  • Lipooti totonu hoʻo ngaahi ʻekitivitī he Siasí mo ho ngaahi mahení. ʻI hono fehuʻi atu “Naʻe fēfē nai ʻa e fakaʻosinga ho uiké?” ʻoua te ke pehē pē, “Sai pē.” Ka ke pehē, “Ne u tataki ha fealēleaʻaki mo ha kau finemui he Sāpaté ʻi hoku Siasí. Naʻa mau talanoa kau kia Sīsū Kalaisi, pea naʻá ku fiefia ʻaupito ai ʻi he toenga ʻo e fakaʻosinga ʻo e uiké.” Pe, “Ne u ʻalu ki heʻemau lotú pea naʻe hivaʻi ʻe he kuaeá ʻa e hiva fakaʻofoʻofa tahá. Kuó u ngūnguuʻi ia he ʻahó kakato.”

  • Talaange ki he ongo faifekaú, “ʻOku ou fiefia ke u haʻu ki he ouau papitaiso hono hokó.”

  • Fakaafeʻi ha kaungāmeʻa ke mamata ʻi ha vitiō ʻa e Siasí ʻi hoʻo telefoní.

  • Kau ʻi he Ngaahi Nima Fietokoní.

  • Ako e ngaahi hingoa ʻo e kāingalotu ʻi ho uōtí.

  • Fakafeʻiloaki ki ha taha ʻoku ʻikai ke ke ʻilo ʻi he lotú; ʻo pehē, “Mālō e lelei, ko hoku hingoá ko _______. ʻOku talitali lelei koe.”

  • Fakaafeʻi ha taha ke talanoa mo e ongo faifekaú.

  • Malimali ki ha taha ʻi he lotú.

  • Fakaafeʻi ha kaungāmeʻa ke kumi haʻane kui ʻi he FamilySearch.

  • ʻI he taimi ʻe fehuʻi atu ai, “ʻOkú ke tui nai ki he ʻOtuá?” ʻoua te ke pehē, “ʻIo,” ka ke pehē ange, “ʻOku ou falala kiate Ia koeʻuhí ko e meʻa kuó u ako ʻi hoku Siasí.”

Ko Ho Taimí ʻEni

Faʻu haʻo lisi pē ʻaʻau ʻe lava ke kau ai ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa tatau—ka ʻoku totonu ke lōloa ange hoʻo lisí! ʻE ala kau ʻi hoʻo lisí hono tohi ʻi hoʻo ʻakauni he mītia fakasōsialé, fakaafeʻi ha kaungāmeʻa ki ha polokalama Kilisimasi, pe tataki ha taha ki he feituʻu ʻe fakahoko ai e kemipeini Fakamaama e Māmaní he Kilisimasí.2

ʻĪmisi
finemui ʻoku tohi

Naʻa mo hono fakahoko e ngaahi meʻa faingofua ange ʻi hoʻo lisí, ʻe lava ke ʻi ai ha ngaahi ola mahuʻinga ʻi hoʻo moʻuí pea ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé. He ko hono moʻoní, “ʻoku tupu mei he ngaahi meʻa īkí ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahí.”3 ʻOku ʻikai fie maʻu ʻe he ʻEikí ke ke taukei pe poto ʻi he vahevahé mo e fakaafé. Ko e meʻa pē ʻoku fie maʻu ʻe he ʻEikí ko ho “lotó mo e ʻatamai fie faí.”4

Vahevahe ʻa e Meʻaʻofá

ʻOku totonu ke angamaheni mo fakanatula pē hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau ngāue ʻi he tuí. Naʻe fakaafeʻi kimoutolu ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ke mou kau ʻi he kongakau toʻu tupu ʻa e ʻEikí.5 Ko hono vahevahe e meʻaʻofa ʻo e ongoongoleleí ʻi he foungá ni, ko e taha ia ʻo e ngaahi founga ʻe lava ke ke kau ai ʻi he ngāue maʻongoʻonga taha ʻi he māmaní. Pea manatuʻi, naʻe pehē ʻe Palesiteni Nalesoni: “Ka ʻi ai ha faʻahinga taimi ʻokú ke fai ai ha faʻahinga meʻa ʻoku tokoni ki ha faʻahinga taha pē—ʻi he ongo tafaʻaki ʻo e veilí—ʻo ke fai ha ngaahi fuakava mo e ʻOtuá pea maʻu honau papitaisó mo e ouau fakatemipalé, ko hoʻo tokoni ia ki hono tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí. ʻOku faingofua pehē ia.”6

Te ke lava ʻo kau ʻi he ʻofa ki he niʻihi kehé, vahevahe ha pōpoaki fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo Hono Siasí, pea fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau ako lahi ange fekauʻaki mo e ongoongoleleí. ʻE fakahoko ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngāué; Te Ne fakavaveʻi ʻa e ngāué ʻi Hono taimi pē ʻOʻona, pea te Ne fakaʻaongaʻi ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku loto-fiemālie ke fakahoko iá, ʻo aʻu pē—pea tautautefito—kiate koe.7